ὁ Ἄθως, τοῦ Ἄθω μεταγενέστερο Ἄθωος, τῷ Ἄθῳ, τὸν Ἄθω & Ἄθων, ὦ Ἄθως
«Ο Άθως αποτελεί όρος με ύψος 2.033 μέτρα, που καταλαμβάνει το νότιο ακραίο τμήμα της ομώνυμης χερσονήσου του Άθω. Το όνομα του Άθω είναι προελληνικό και δόθηκε πιθανότατα από τους πρώτους κατοίκους, Πελασγούς – Τυρσηνούς (ή Τυρσανούς ή Τυρρηνούς) (1) ή τους Θράκες. Είναι άγνωστη η ετυμολογία και η σημασία του.
(1) το όνομα με το οποίο αποκαλούσαν οι αρχαίοι Έλληνες τους Ετρούσκους, Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο στις δυτικές ακτές της Ιταλίας είχαν εγκατασταθεί Λύδιοι με επικεφαλής τον πρίγκιπα Τυρρηνό, προς τιμή του οποίου μετονομάστηκαν σε Τυρρηνούς. Η μετακίνηση αυτή του μισού πληθυσμού των Λυδίων, αποφασίστηκε από τον βασιλιά τους επειδή η Λυδία (αρχαίο βασίλειο στην δυτική και κεντρική Μικρά Ασία) πλήττονταν από μεγάλη φτώχεια.
Η ονομασία Άθως (-ω), όπως και οι ονομασίες Άθων (-ωνος) και Αθόως (-ω), με τις οποίες επίσης αναφέρεται, είναι αρχαίες (ο τύπος Άθως απαντά στον Αισχίνη, στον Θεόκριτο κ.λπ., ο τύπος Άθων στον Ηρόδοτο, στον Θουκυδίδη, στον Στράβωνα, ο τύπος Αθόως στον Όμηρο. Ο τύπος Άθωνας είναι νεοελληνικός. Ο τύπος Όρος και (κυρίως) Άγιον Όρος, που χρησιμοποιούνται παράλληλα με την ονομασία Άθως από τον 11ο αιώνα, συνδέονται με τον χαρακτήρα του Άθω ως μοναστικής πολιτείας». (Πάπυρος, τόμος 4, σελίδες 95 και 97)
Χάρτης Αγίου Όρους
Η πρόταση της 1+4=5θήμερης επίσκεψης στο Άγιον Όρος για τα μέσα Μαΐου 2024 ήρθε στα μέσα Γενάρη από τον Αντώνη Παπάδη. Στην αρχή συμφώνησαν ο Στέλιος Μπαφαλούκος και ο Γιώργος Σαμπάνης. Μετά εγώ κι αργότερα ο Ντίνος Παπαδογιάννης. Θέλησαν να έρθουν παρέα μας και ο Λευτέρης Μελιγκρίτης με τον Παναγιώτη Παπαδόπουλο αλλά από το γραφείο διαμονητηρίων μας ενημέρωσαν ότι ΔΕΝ δέχονται περισσότερα από 5 άτομα τη φορά!
Την Μεγάλη Παρασκευή 3 Μαΐου, ο Γιώργος Σαμπάνης, μας ενημέρωσε ότι λόγω της αργής μετεγχειρητικής αποκατάστασης της Αλίκης, της συζύγου του, δεν θα έρθει μαζί μας στο Άγιον Όρος! Ο Στέλιος ρώτησε τον Λευτέρη και τον Παναγιώτη αν ενδιαφέρεται ένας από τους δύο να έρθει στη θέση του Γιώργου και απάντησαν αρνητικά. Τελικά μείναμε τέσσερις νοματαίοι να μην αβασκαθούμε!
Υπεύθυνος για το πρόγραμμα των διαδρομών ήταν ο Αντώνης.
Τα διάφορα διαδικαστικά, την κράτηση σε ξενοδοχείο της Ουρανούπολης και την προσπάθεια εύρεσης μοναστηριών που θα μας φιλοξενούσαν, ανέλαβε ο Στέλιος, έργο όχι και τόσο εύκολο όπως αποδείχτηκε στην πορεία αναγκάζοντάς μας ν’ αλλάξουμε το πρόγραμμα και τις διαδρομές αρκετές φορές. Ακόμα και το ξενοδοχείο στην Ουρανούπολη δεν μας έστελνε επιβεβαίωση για τα 3 δίκλινα που είχαμε κάνει στην αρχική κράτηση!
Από τη μονή Ξενοφώντος μας φέρθηκαν άψογα και στην πρώτη κράτηση και στις αλλαγές του προγράμματος που κάναμε λόγω «πληρότητας» ή απαράδεκτης συμπεριφοράς όπως του αρχοντάρη – του αρμόδιου μοναχού για την υποδοχή και τη φιλοξενία των επισκεπτών και προσκυνητών – της Μονής Φιλοθέου, ο οποίος μας ενημέρωσε ότι μας δέχονται μόνο αν το μοναστήρι τους είναι το πρώτο που θα επισκεφτούμε στο Άγιον Όρος! Πρώτη η μονή Παύλου μας ενημέρωσε ότι ήταν πλήρης την 17η Μαΐου που ζητήσαμε διαμονή / φιλοξενία. Φάγαμε πόρτα κι από την μονή Ιβήρων. Η μονή Παντοκράτορος μας δέχτηκε για τις 18 Μαΐου με την προϋπόθεση να είμαστε εκεί πριν τις 14:00!
Ο διάλογός μας στο viber ελαφρά λογοκριμένος.
Αντώνης Π.
Αν περπατήσουμε από τις Καρυές στην Παντοκράτορος δεν νομίζω ότι προλαβαίνουμε μέχρι τις 2. Ο κανονισμός των μοναστηριών λέει ότι αν ένας προσκυνητής φτάσει πριν τη δύση του ήλιου το μοναστήρι οφείλει να τον κοιμίσει. Αυτά τα μέχρι τις 2 είναι ανήκουστα. Προτείνω να κάνουμε το πρόγραμμα μας και να φτάσουμε ότι ώρα είναι. Μάλλον κατά τις 4... Έχουν πάρει φόρα να κάνουν το όρος κλειστό κλαμπ για θρησκόληπτους. Αλλά φταίει η πολιτεία που τους αφήνει να κάνουν ότι θέλουν. Περιττό να σας πω ο μόνος λόγος που δεν το ακυρώνω είναι επειδή σας ξεσήκωσα κι ο Στέλιος έχει κάνει τόση προσπάθεια...
Στέλιος Μπ.
Καλημέρα αδελφοί.
Αδελφέ Αντώνιε πάρε το υπογλώσσιο σου και άκου. Στη μονή Φιλοθέου μας δέχονται μόνο αν θα είναι το πρώτο μοναστήρι που θα επισκεφθούμε στο Άγιο Όρος. Όταν τους ανέφερα ευγενικά ότι δεν καταλαβαίνω την λογική τους μου απάντησαν ότι αυτή είναι η τάξις τους. «Αν θέλετε πηγαίνετε στην Καρακάλλου, δίπλα είναι» μου είπε ο αδελφός αρχοντάρης. Τώρα κάνω αίτηση για Κουτλουμουσίου.
Χρύσανθος Γ.
Δεν μπορώ να πω ότι εκπλήσσομαι!
Σίγουρα πολλοί από αυτούς δεν ανταποκρίνονται στο ήθος και στις αξίες που εμείς πιστεύουμε ότι πρέπει να έχει ένας μοναχός του Αγίου Όρους. Το 1ο θανάσιμο αμάρτημα των καθολικών σύμφωνα με τη ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ είναι η αλαζονεία (superbia) = υπεροψία, το να θεωρεί κανείς τον εαυτό του ανώτερο! Το γεγονός είναι ακόμα χειρότερο όταν η συγκεκριμένη απάντηση δίδεται από τον υπεύθυνο μοναχό της ορθόδοξης μονής Φιλοθέου του Αγίου Όρους. Ακόμα όμως κι αν ο συγκεκριμένος αρχοντάρης έχει καβαλήσει το όποιο καλάμι λόγω της ιεραρχικής σειράς των μονών του Αγίου Όρους η Φιλοσόφου βρίσκεται στη 12η θέση κάτω κι απ’ την 11η της Καρακάλλου που προτείνει.
Γιώργος Σ.
Ένα ταξίδι στον ...μεσαίωνα, είναι αναμφισβήτητα πολύ ενδιαφέρον! Αυτό που με εντυπωσιάζει είναι που έχει τόσο ενδιαφέρον και ας μην έχει γίνει ακόμη!!! Σουρεαλισμός σε όλο του το μεγαλείο.
Στέλιο όσο αντέχεις... μαζί σου.
Στην μονή Καρακάλλου μας είπαν ότι δεν δέχονται προσκυνητές τον Μάιο!
Ο αμετάπιστος αρχοντάρης της μονής Κουτλουμουσίου μας ζήτησε να τηλεφωνήσουμε 2 μήνες πριν την άφιξή μας. Δεν κλείνουν από τώρα – είπε στον Στέλιο – γιατί πολλοί ματαιώνουν την επίσκεψή τους και δεν τους ειδοποιούν! Και τον Μάρτιο όμως που τηλεφώνησε ο Στέλιος, μας μπέρδεψε αρκετά!
Οι μονές που τελικά δέχτηκαν να μας φιλοξενήσουν ήταν:
Στις 18 Μαΐου η Ι.Μ.Παντοκράτορος στην ανατολική πλευρά της χερσονήσου του Άθω,
στις 19 Μαΐου η Ι.Μ.Κουτλουμουσίου δίπλα στις Καρυές και
στις 20 Μαΐου η Ι.Μ.Ξενοφώντος στην δυτική πλευρά.
Το αρχικά συμφωνηθέν πρόγραμμα αφορούσε μεταφορά με δικό μας αυτοκίνητο και συγκεκριμένα, συγκέντρωση και αναχώρηση από την Κηφισιά στις 10:00 το πρωί της Παρασκευής 17 Μαΐου 2024, λόγω δυσκολίας πρωινής έγερσης ορισμένων εξ ημών!
Θα αφήναμε δίτροχα και τα περισσότερα αυτοκίνητα κοντά στο σπίτι μου και οδικώς μέσω Θεσσαλονίκης και Εγνατίας Οδού μετά από 8 ώρες – με τις απαραίτητες στάσεις – και 625 χλμ. θα φτάναμε στην Ουρανούπολη το απόγευμα.
Για βενζίνη, αν πηγαίναμε με το δικό μου Jeep των 3.700κε με κατανάλωση περίπου 17 λίτρων/100 χλμ. στην ΕΟ, τότε θα πληρώναμε για 106.25 + 106.25 = 212.50 λίτρα x 2,048€ (τιμή λίτρου απλή αμόλυβδης βενζίνης στον ΣΕΑ Κορινού 23-04-2024) = 435.20€ / 5 = 87.04€ το άτομο.
Για διόδια θα πληρώναμε 35.80€ x 2 = 71.60€ / 5 = 14.32€ το άτομο.
Αφιδνών 3.55€, Θήβας 4.20€, Τραγάνας 4.15€, Αγίας Τριάδας 1.90€, Μαυρομαντήλας Στυλίδα 2.05€, Πελασγίας 3.70€, Μοσχοχωρίου 4.30€, Μακρυχωρίου 2.70€, Λεπτοκαρυάς 3.40€, Αιγινίου 2.40€, Μαλγάρων 1.20€, Θεσσαλονίκης 0.50€, Ανάληψης 1.80€
Αργότερα η ομήγυρης αποφάσισε να ξυπνήσουμε απ’ τ’ άγρια χαράματα, ν’ αφήσουμε μηχανές κι αυτοκίνητα στην Κάντζα, να πάρουμε το δρομολόγιο των 05:38 του προαστιακού για αεροδρόμιο, να φορτώσουμε πράγματα και εαυτούς σε αεροπλάνο της Sky Express, να απογειωθούμε στις 07:25 για Θεσσαλονίκη, να προσγειωθούμε εκεί στις 08:20, μετά από πτήση 55’, να φορτωθούμε σε μικρό λεωφορείο που θα μας πάει στο γραφείο ενοικίασης της Ok Mobility, να παραλάβουμε ένα Nissan Qashqai και μετά από 2 ώρες οδήγησης να φτάσουμε στην Ουρανούπολη.
Την Κυριακή 12 Μαΐου ο Στέλιος έκανε κράτηση για το δικό του αυτοκίνητο στον χώρο στάθμευσης της XFLY, κοντά στο αεροδρόμιο με 25€/4 = 6.25€ κατ’ άτομο. Με τον προαστιακό θα πληρώναμε – πήγαινε έλα – 11€ το άτομο.
Λίγο μετά ο Αντώνης μας έγραψε στο viber ότι δεν εξυπηρετεί τον ίδιο και τον Ντίνο η συνάντηση στην Κάντζα και θα έρθουν κατ’ ευθείαν στο αεροδρόμιο! Θα είναι εκεί στις 6 το πρωί. Με τον Στέλιο συμφωνήσαμε να μην ακυρώσει την κράτηση στον χώρο στάθμευσης κι ας κοστίσει σε μας τους 2 λίγο ακριβότερα (25/2 = 12.50€) και να συναντηθούμε στο σπίτι του στις 05:15 το πρωί, να πάμε παρέα στο πάρκινγκ και από εκεί να φορτωθούμε σε μικρό βαν που θα μας μεταφέρει στο αεροδρόμιο που θα συναντήσουμε τους άλλους δύο.
Αν πηγαίναμε με το jeep θα πληρώναμε 101.36€ (87.04€ για βενζίνη + 14.32€ για διόδια).
Για την μετάβασή μας από Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Ουρανούπολη και την επιστροφή, πληρώσαμε 155,27€ το άτομο, και συγκεκριμένα:
Για τη στάθμευση του αυτοκινήτου του Στέλιου κοντά στο αεροδρόμιο 25€ / 2 = 12.50€
Για τα αεροπορικά εισιτήρια Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Αθήνα στον Στέλιο που έκανε την κράτηση 95€ το άτομο
Για μία επιπλέον αποσκευή για να μεταφέρουμε τα ορειβατικά μας μπαστούνια (μπατόν), αρβύλες κλπ 20+20=40 / 4 = 10€
Για την ενοικίαση του αυτοκινήτου 129.06 / 4 = 32.27€
Για 14.31 λίτρα πετρελαίου κίνησης x 1.538 = 22.01 / 4 = 5.50€
Στο ποσό δεν υπολόγισα την βενζίνη των 16.50 + 16.50 = 32 χλμ από το δικό μου σπίτι μέχρι το σπίτι του Στέλιου.
Ξεκίνησα από την Κηφισιά στις 04:30 το πρωί της Παρασκευής και φτάσαμε στην Ουρανούπολη στις 13:30 το μεσημέρι. Αντί 8 ώρες αν πηγαίναμε με δικό μας αυτοκίνητο, έκανα 9 ώρες με διάφορα μέσα.
Ο επισκέπτης / προσκυνητής πρέπει:
1. Ένα ή δύο μήνες πριν από την ημερομηνία επίσκεψής του στο Άγιον Όρος, να εξασφαλίσει την άδεια των μοναστηριών που επιθυμεί να φιλοξενηθεί. Υποτίθεται ότι ο ημερήσιος επιτρεπόμενος αριθμός επισκεπτών για όλες μαζί τις 20 Μονές του Αγίου Όρους είναι 110 Έλληνες και 10 αλλοδαποί! 120 επισκέπτες συνολικά. Αριθμός που δεν δικαιολογεί το πλήθος που είδαμε εμείς στις τραπεζαρίες των μοναστηριών που φιλοξενηθήκαμε και ξεπερνούσε κατά πολύ τα 120 άτομα σε μία και μόνο αίθουσα μίας μονής.
2. Να πάρει άδεια εισόδου από το Γραφείο Προσκυνητών στη Θεσσαλονίκη στο τηλέφωνο 2310 252575.
3. Όταν με το καλό φτάσει στην Ουρανούπολη για να επιβιβαστεί στο φεριμπότ ή σε κάποιο ταχύπλοο, να περάσει από το Γραφείο Προσκυνητών που βρίσκεται στο στενό δεξιά μετά το δημοτικό πάρκινγκ πριν το λιμάνι – τουλάχιστον 1 ώρα πριν την αναχώρηση του πλοίου προς αποφυγήν δυσάρεστων εκπλήξεων αν έχει πολύ κόσμο – να παραλάβει με την επίδειξη της ταυτότητάς του, το Διαμονητήριό που εκδίδεται στο όνομά του. Το γραφείο προσκυνητών είναι καθημερινά ανοιχτό όλες τις ημέρες της εβδομάδας (Δευτέρα - Παρασκευή 05:30 - 13:00, Σάββατο 06:00 - 13:00 Κυριακή 08:00 - 13:00, τηλ/να +30 23770 71421, +30 23770 71422).
Η ισχύς του Διαμονητηρίου συνήθως είναι 4 ημέρες (3 διανυκτερεύσεις) αλλά αν το επιθυμεί μπορεί να ζητήσει παράταση από την Ιερά Επιστασία στις Καρυές.
4. Να αγοράσει το ακτοπλοϊκό εισιτήριό του από τα γραφεία της ακτοπλοϊκής εταιρείας.
Δεν χρειάστηκε να κάνουμε κράτηση για το φέριμποτ.
(Δεν χρειάζεται να κάνετε κράτηση θέσης. Πληροφορίες στο τηλ. του πλοίου: 6947.819.885. Για μεταφορά οχήματος, καλέστε μία εβδομάδα νωρίτερα).
Κράτηση πρέπει να κάνει ο επισκέπτης που επιθυμεί μεταφορά με ταχύπλοο σκάφος.
Τον Μάιο του 2024, τα κόστη του Διαμονητηρίου ήταν 35€ για τους μη ορθόδοξους, 25€ για τους ορθόδοξους και 18€ για τους μαθητές. Το κόστος του ακτοπλοϊκού εισιτηρίου ήταν 9.50€. Στην επιβίβαση στο πλοίο εκτός από το εισιτήριο του επισκέπτη, θα ζητήσουν να δουν την ταυτότητά και το Διαμονητήριό του.
Το πρόχειρο ημερολόγιό μου:
Τρίτη 12 Μαρτίου 2024.
Η Ι.Μ.Κουτλουμουσίου έδωσε το Ok για την φιλοξενία 6 προσκυνητών.
Πέμπτη 18 Απριλίου 2024.
Ο Στέλιος δήλωσε 5 άτομα στο γραφείο προσκυνητών της Θεσσαλονίκης (2310 252575):
Καλημέρα παίδες και Σάια.
Μόλις κατάφερα να πιάσω το γραφείο διαμονητήριων (μετά από τουλάχιστον 10 προσπάθειες). Εντάξει δηλωθήκαμε!!
Όμως δεν δέχονται αίτηση για πάνω από πέντε άτομα, αυστηρά, οπότε δεν δήλωσα τον Λευτέρη και τον φίλο του Παναγιώτη Παπαδόπουλο (νέα προσθήκη, έβδομος συμμετέχων, έπειτα από έγκριση του αρχηγού μας Αντωνίου). Για αυτούς τους δύο θα φροντίσει ο Παναγιώτης, όπως έχουμε ήδη συνεννοηθεί, καθόσον με είχαν ήδη ενημερώσει απ' το γραφείο δύο ημέρες πριν, κατά την αναγνωριστική κλήση μου, ότι δεν δέχονται πάνω από 5 άτομα τη φορά.
Τώρα καλείται ο αρχηγός να μας μαζέψει και να καταθέσει τις προτάσεις του για τη διαδρομή. Θα παρακαλούσα η διαδρομή να περιλάβει και κάποια σκήτη ή κάθισμα, αν αυτό είναι δυνατόν.
Χαίρεσθε.
Τρίτη 23 Απριλίου 2024.
Ενημερωτικό δείπνο στο σπίτι του Αντώνη.
Παρασκευή 26 Απριλίου 2024.
Κράτηση αεροπορικών εισιτηρίων στην Sky Express.
Η Sky express επιτρέπει σε κάθε επιβάτη να πάρει μαζί του στο αεροπλάνο μία χειραποσκευή διαστάσεων 55x40x23εκ βάρους μέχρι 8 κιλά κι άλλη μία μικρότερη π.χ. τσάντα με προσωπικά αντικείμενα η θήκη με φωτογραφική μηχανή που θα την ακουμπήσει μπροστά στα πόδια του κάτω από το εμπρός κάθισμα.
Πέμπτη 16 Μαΐου 2024.
Ο Στέλιος έκανε Check in στην πτήση της Sky Express για τα 4 εισιτήρια και μας έστειλε αντίγραφο στα email μας.
Παρασκευή 17 Μαΐου 2024.
Στις 4:30 το πρωί φόρτωσα τα πράγματα στο Jeep, ξεκίνησα από την Κηφισιά κι άφησα το Jeep έξω από το σπίτι του Στέλιου. Φορτώσαμε τα πράγματα στο δικό του Subaru, οδηγήσαμε μέχρι τον χώρο στάθμευσης της XFLY κοντά στο αεροδρόμιο και το αφήσαμε εκεί. Μας έδωσαν απόδειξη παραλαβής και μ’ ένα μικρό βαν, μας μετέφεραν στην είσοδο του αεροδρομίου.
Λίγο μετά τις 06:00 έφτασαν στο αεροδρόμιο ο Αντώνης με τον Ντίνο, βάλαμε όλοι τα μπατόν και ότι άλλο είχαμε εκτός σακιδίων στο σακ βουαγιάζ που είχε φέρει ο Στέλιος και το παραδώσαμε στο γκισέ των αποσκευών.
Για το σακ βουαγιάζ πληρώσαμε επί πλέον 40€ / 4 = 10€ το άτομο.
Το Airbus A320-212 – πτήση GQ380 – της Sky Express, έφυγε γεμάτο κόσμο στην ώρα του, στις 07:25. Λόγω αναταράξεων, το πλήρωμα δεν πρόσφερε αναψυκτικά κι εγώ ψιλοανακατεύτηκα.
Σε 40’ φτάσαμε στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης.
Με τα πόδια στις εγκαταστάσεις του αεροδρομίου και στον ιμάντα παραλαβής αποσκευών. Στον χώρο στάθμευσης P5, ακριβώς όπως έγραφαν στις οδηγίες κράτησης, μας περίμενε ήδη μικρό βαν της Ok Mobility που μας μετέφερε στα γραφεία τους για την παραλαβή του αυτοκινήτου που είχαμε νοικιάσει.
Την Τρίτη 21 Μαΐου 2024 λίγο μετά την παράδοση του αυτοκινήτου η Ok Mobility μου έστειλε στο email μου το μήνυμα:
Thank you for putting your trust in Ok Mobility OK SKG to enjoy your latest mobility experience.
We confirm that we have received your vehicle correctly and that, therefore, we have proceeded to release in full the amount deposited at the beginning of your rental.
…μεθερμηνευόμενο:
Σας ευχαριστούμε για την εμπιστοσύνη σας στην Ok Mobility OK SKG για να απολαύσετε την πρόσφατη εμπειρία μεταφοράς σας. Επιβεβαιώνουμε ότι παραλάβαμε σωστά το όχημά σας και ότι, ως εκ τούτου, έχουμε προχωρήσει στην πλήρη αποδέσμευση του ποσού που κατατέθηκε στην αρχή της ενοικίασής σας.
Μέχρι το πρωί της Παρασκευής 31-05-2024 έβλεπα το ποσό των 150€ + 1,400€ = 1,550€ στην κάρτα μου με την ένδειξη προς έγκριση, μειώνοντας το διαθέσιμο υπόλοιπό της. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, 14 ημέρες μετά την ενοικίαση / παραλαβή του αυτοκινήτου και 10 ημέρες μετά την παράδοσή του, διεγράφη η δέσμευση των 1,550€ από την πιστωτική μου κάρτα.
Αν βαθμολογούσα την Ok Mobility με άριστα το 5/5 θα αφαιρούσα 0.5 μονάδα για την παράδοση άλλης μάρκας αυτοκινήτου από αυτό που είχα κάνει κράτηση, 1,5 μονάδα για την δέσμευση 1,550€ για 14 ημέρες στην κάρτα μου και θα έβαζα 3/5.
Λίγα λόγια για το αυτοκίνητο που μας έδωσαν.
Είχαμε «κλείσει» Nissan Qashqai αλλά μας έδωσαν ένα ντιζελοκίνητο Dacia Duster.
Το Duster ήταν σε πολύ καλή κατάσταση κι εύκολο στην οδήγηση – είχε και οθόνη οπισθοπορίας! – χωρίς περίεργους τριγμούς. Είχε ανετο χώρο για τους επιβάτες και μεγάλο χώρο αποσκευών.
Διανύσαμε 21,458 – 21,164 = 294 χλμ και καταναλώσαμε 14.31 λίτρα πετρελαίου κίνησης x 1.538€ = 22.01€ / 4 = 5.50€ έκαστος.
Η 1η και η 2η ταχύτητα στο 6τάχυτο κιβώτιο ήταν κοντές, ίσως για να διευκολύνουν - αν χρειαστεί - την χρήση 4κίνησης.
Η όπισθεν κούμπωνε τραβώντας την ασφάλεια στο μοχλό προς τα επάνω.
Αρκετή ροπή, σβέλτο προσπέρασμα με 4η στο κιβώτιο.
Δεν άκουγα τον χαρακτηριστικό ήχο των Diesel.
Παρασκευή 17 Μαΐου 2024, συνέχεια ημερολογίου...
Η πρόταση του Στέλιου να πάμε για μπουγάτσες στην άλλη άκρη της Θεσσαλονίκης έπεσε στο κενό. Περάσαμε από Περαία, σταματήσαμε στην παραλία για καφέ και μέτριες μπουγάτσες, πήραμε τον «παραλιακό» δρόμο προς την Ουρανούπολη και φτάσαμε στο Panorama Spa Hotel – το μικρό ξενοδοχείο που είχαμε κάνει κράτηση – στις 13:30. Το δίκλινο δωμάτιο με μπαλκόνι, ήταν απλό με τα απολύτως απαραίτητα.
Πληρώσαμε 50€ + 1.50€ περιβαλλοντικό τέλος = 51.50€ / 2 = 25.75€ έκαστος.
Η κα Νικολέττα η υπεύθυνη του μικρού ξενοδοχείου, μας είπε ότι κάθε Δευτέρα και Πέμπτη δεν υπάρχει ελεύθερο δωμάτιο στην γύρω περιοχή λόγω άφιξης πολλών γκρουπ Ρουμάνων, Ουκρανών, Σέρβων, Κροατών κλπ.
Την Παρασκευή που φτάσαμε στην Ουρανούπολη και το Σάββατο που πήραμε το φεριμπότ για τη Δάφνη, το δημοτικό πάρκινγκ ήταν πλήρες!
Η ξενοδόχος μας πρότεινε και αφήσαμε το αυτοκίνητο έξω από το Panorama που διανυκτερεύσαμε την Παρασκευή 17 Μαΐου.
Το απόγευμα βόλτα στην Ουρανούπολη. Αρκετός κόσμος στους δρόμους κοντά στον Βυζαντινό Πύργο.
Τηλεφώνησα και επιβεβαίωσα την κράτηση για το minivan από Δάφνη – Καρυές για 4 άτομα.
Είσοδος στο Άγιον Όρος από την Ουρανούπολη:
Από την Ουρανούπολη τα πλοία και ταχύπλοα σας πηγαίνουν στη δυτική πλευρά και κάνουν στάση στις μονές: Δοχειαρίου, Ξενοφώντος, Παντελεήμονος και στον αρσανά της Δάφνης. Από το λιμάνι της Δάφνης είτε επιβιβάζεστε σε λεωφορείο ή mini bus κι ανηφορίζετε στις Καρυές την πρωτεύουσα του Αγίου Όρους είτε παίρνετε το μικρότερο καραβάκι που σας πάει στις μονές Γρηγορίου, Διονυσίου, Αγίου Παύλου και στις Σκήτες: Νέα Σκήτη, Αγία Άννα, Κατουνάκια και Καυσοκαλύβια.
Στις Καρυές είδαμε μικρό ξενώνα, εστιατόρια, καταστήματα τροφίμων και ειδών αγιορείτικης τέχνης.
Είσοδος από την Ιερισσό:
Η παραλαβή του Διαμονητηρίου θα γίνει στο λιμάνι της Ιερισσού από τον εκεί πράκτορα του Γραφείου Προσκυνητών εφ’ όσον έχετε ενημερώσει σαν λιμάνι της αναχώρησής σας την Ιερισσό.
Από την Ιερισσό μπορεί ο επισκέπτης να επισκεφθεί με μικρό σκάφος τις Μονές: Χιλανδαρίου, Εσφιγμένου, Βατοπεδίου, Παντοκράτορος, Σταυρονικήτα, Ιβήρων, Φιλοθέου, Καρακάλου.
Σάββατο 18 Μαΐου 2024.
Αφήσαμε το σακ βουαγιάζ και ότι άλλο δεν θέλαμε στον χώρο αποσκευών του Duster, φορτωθήκαμε τα σακίδιά μας και περπατήσαμε 500 μ. μέχρι το Γραφείο Προσκυνητών να πάρουμε τα διαμονητήριά μας. Δεν είχε ουρά στον γκισέ. Δείξαμε την ταυτότητά μας στον πρώτο υπάλληλο και ο τελευταίος φώναξε το όνομά μας, πληρώσαμε 25€ έκαστος και μας έδωσε εκτυπωμένο το προσωπικό μας διαμονητήριο.
Περιμέναμε μέχρι τις 07:30 να ανοίξουν τα γραφεία της ακτοπλοϊκής εταιρείας και να αγοράσουμε τα εισιτήριά μας για το φέριμποτ «Παναγία Εγγυήτρια».
Πληρώσαμε 9.50€ το εισιτήριο.
Στο πλοίο, μας ζήτησαν το διαμονητήριο, την ταυτότητά μας και το εισιτήριο που είχαμε ήδη βγάλει.
Ο καιρός ηλιόλουστος και καλός. Το φέρρυ έπιασε σχεδόν σε όλους τους αρσανάδες μέχρι τη Δάφνη.
Σε όλη τη διαδρομή, μας ακολουθούσαν γλάροι που ήξεραν και περίμεναν φαγητό από τους επιβάτες.
Στην Δάφνη ΔΕΝ μας περίμενε το μικρό λεωφορείο που υποτίθεται είχα κάνει κράτηση και είχα επιβεβαιώσει τηλεφωνικά την προηγούμενη ημέρα που φθάσαμε στην Ουρανούπολη!
Μίλησα με το γραφείο, δικαιολογήθηκαν ότι ήταν πολύς ο κόσμος και τελικά μας βόλεψαν σε κάποιο άλλο μικρό λεωφορείο που ήρθε αργότερα.
Ο Κωνσταντίν, ο ρουμάνος οδηγός με έψαξε με το όνομά μου και επιβεβαίωσε σε τηλεφωνική επικοινωνία με τα γραφεία τους στις Καρυές την επιβίβασή μας στο μικρό λεωφορείο του.
Πληρώσαμε κανονικό εισιτήριο 4 x 5 = 20€ / 4 = 5€ έκαστος και όχι το ποσό των 50€ που μας είχαν πει όταν έκανα την κράτηση. Δεν μας έδωσε απόδειξη.
Από τις Καρυές κατηφορίσαμε 6.8 χλμ. προς τη Μονή Παντοκράτορος και φτάσαμε εκεί σε 1 ώρα και 52 λεπτά (12:53 – 14:45).
Κουράστηκα στα ανηφορικά κομμάτια και ειδικά στα τελευταία 100μ από το μικρό γεφύρι μέχρι την πύλη του μοναστηριού!
Οι 3 τις παρέας που έφτασαν πριν από μένα πρόλαβαν και ήπιαν όλα τα τσίπουρα.
Εγώ αρκέστηκα στο λουκουμάκι και στο νερό.
Μας φιλοξένησαν σε μεγάλο δίχωρο δωμάτιο με 4+2 κρεβάτια και παράθυρα με θέα στο Αιγαίο! Υπήρχαν πρίζες, τραπέζι, μικρά κομοδίνα δίπλα σε κάθε στρωμένο κρεβάτι που είχε σεντόνια και κουβέρτα.
Ο όροφος είχε καθαρές κοινόχρηστες τουαλέτες με νιπτήρες, ντουσιέρες, καθρέπτες, πετσέτες, χαρτί και σαπούνι.
Στις 07:00μμ πήγαμε στο Καθολικό για τον εσπερινό. Ο χορός σχετικά παράφωνος.
Αμέσως μετά μας προσκάλεσαν στην Τράπεζα για φαγητό. Πολύς κόσμος.
Το βράδυ προστέθηκε και 5ος ιδιαίτερα θορυβώδης - στον ύπνο του - προσκυνητής στο δωμάτιο.
Κυριακή 19 Μαΐου 2024.
Επίσκεψη στο Καθολικό και παρακολούθηση μέρους της πρωινής λειτουργίας.
Για να κερδίσουμε χρόνο, δεν καθίσαμε για το γεύμα που σερβίρεται το πρωί μετά τη λειτουργία, κι αναχωρήσαμε στις 07:15 για τη Μονή Σταυρονικήτα.
Περπατήσαμε 3.5 χλμ. περίπου σε μονοπάτι μέσα στο δάσος και δίπλα στη θάλασσα. Ο καιρός συννεφιασμένος με αρκετή σκόνη απ’ την Αφρική.
Φτάσαμε στην φαινομενικά έρημη μονή, μετά από 1 ώρα και 10 λεπτά (07:15 – 08:25).
Είδαμε μόνο δύο μοναχούς που έφευγαν βιαστικά και λίγους επισκέπτες!
Συνεχίσαμε σε πιο ζόρικο μονοπάτι, περάσαμε δίπλα από τον Αρσανά της Μονής Κουτλουμουσίου και σε 1.5 ώρα φτάσαμε στη Μονή Ιβήρων.
Στο Αρχονταρίκι υπήρχαν λουκούμια, νερό και μεταλλικά ποτήρια.
Δίπλα, σε μία μικρή κουζίνα με τραπέζια και πάγκους, υπήρχαν άφθονα κόκκινα αυγά, τυρί φέτα και ζυμωτό ψωμί για τους πεινασμένους επισκέπτες.
Το Καθολικό της μονής ήταν κλειστό.
Απέναντί από το Καθολικό, στο παρεκλήσι της Παναγίας Πορταΐτισσας μας άνοιξε και μας ξενάγησε ο Ιάπωνας πάτερ Τιμόθεος – απ’ τις πιο συμπαθητικές παρουσίες που είδα στο Άγιο Όρος. Παρέα Ελλήνων – εξ Άρτης – ρωτούσαν συνέχεια τον ευγενή μοναχό αν υπήρχαν λείψανα να προσκυνήσουν!
Ψιλόβροχο.
Οι τρεις της δικής μας παρέας συνέχισαν στο ανηφορικό δασικό μονοπάτι προς τη Μονή Κουτλουμουσίου.
Εγώ αποφάσισα να περιμένω το μικρό λεωφορείο που θα ανέβαινε από τον Αρσανά της Δάφνης, να με πάει μέχρι στις Καρυές. Έφτασε στον αρσανά της Ι.Μ. Ιβήρων στις 13:45. Το εισιτήριο ήταν 2.50€ αλλά ο οδηγός δεν είχε ρέστα και κράτησε 3€. Δεν μας πήγε μέχρι την πλατεία των Καρυών, γιατί είχε δουλειά όπως μας είπε, και μας άφησε στην διασταύρωση 150μ πιο πάνω! Άγια πράγματα.
Μεσημεριανή βόλτα στις Καρυές. Το Πρωτάτο ήταν κλειστό.
Μετά το Πρωτάτο, ακολούθησα τη μικρή ενδεικτική πινακίδα και σε 6 περίπου λεπτά έφτασα στη Μονή Κουτλουμουσίου.
Εξήγησα στον μεσήλικα δόκιμο μοναχό ότι είμαστε παρέα 4 προσκυνητών και οι υπόλοιποι 3 ανεβαίνουν από το μονοπάτι. Μου ζήτησε το διαμονητήριο έγραψε τα στοιχεία μου στο βιβλίο του και με έστειλε στον 2 όροφο σε 4κλινο δωμάτιο να περιμένω τους υπόλοιπους.
Η μονή φαινόταν πιό παλιά από τη Μονή Παντοκράτορος με ελαφρά χειρότερα αλλά καθαρά δωμάτια και τουαλέτες.
Την ημέρα που φτάσαμε ελλείψει ζεστού νερού κάναμε κρύο ντους.
Μου έγινε παρατήρηση από μοναχό που έτυχε να ανεβαίνει τη σκάλα όταν προσπαθούσα να φωτογραφίσω τον Αντώνη με τον Στέλιο και την εκκλησία στο βάθος!
- Σβήστο, μου είπε αυστηρά!
Επέβλεψε μάλιστα την διαγραφή της φωτογραφίας και ζήτησε να δει και τις υπόλοιπες στο κινητό μου τις οποίες τις ενέκρινε.
- Αυτές κράτησέ τες!
Ο Ντίνος μας άφησε μόνους μας κι ανηφόρισε στις Καρυές για μπύρες και μακαρονάδα με κιμά!
Στις 05:30 το απόγευμα παρακολουθήσαμε τον εσπερινό.
Ωραία εικόνα του νεαρού μαύρου μοναχού που γυρνούσε γύρω από το καθολικό χτυπώντας ρυθμικά το ξύλινο σήμαντρο. Μετά την αυστηρή παρατήρηση που μου έγινε, κανείς μας δεν τον βιντεοσκόπησε.
Ακολούθησε δείπνο στην Τράπεζα. Κι εδώ πολύς κόσμος!
Απόδειπνο στο Καθολικό με προσκύνηση λειψάνων που έβγαλε και παρουσίασε ο Βηματάρης.
Πήγα, είδα και απήλθα αρκετά ενοχλημένος με το θέαμα.
Όχι όμως ο Στέλιος και ο Ντίνος τους οποίους τους κράτησαν να βοηθήσουν στο σκούπισμα και σφουγγάρισμα της Τράπεζας.
Μετά το πέρας των ιερών εργασιών, ανηφορίσαμε στις Καρυές για απογευματινή βόλτα.
Δευτέρα 20 Μαΐου 2024. Αναχώρηση από τη Μονή Κουτλουμουσίου στις 07:00 το πρωί.
Το γεύμα της μονής ήταν προγραμματισμένο για τις 10:30. Πολύ αργά για εμάς.
1η στάση στον φούρνο στην είσοδο των Καρυών για τυρόπιτες και μπουγάτσες.
2η στάση για αγορά φρέσκου πούρου – σωστά διαβάσατε – Ονδούρας παρακαλώ και
3η στάση για καφέ και κάπνισμα του νεοαποκτηθέντος πούρου από τον Ντίνο.
Ο Στέλιος ήθελε να προσκυνήσει την εικόνα «Άξιον Εστί» στο Πρωτάτο που θα άνοιγε 09:30 – 10:30 κι έτσι – παρά τις αντιρρήσεις του Αντώνη – δεν πήραμε το λεωφορείο των 08:30 για την Μονή Ξηροποτάμου κοντά στο μικρό λιμάνι της Δάφνης. Μετά την προσκύνηση της… «μαύρης» εικόνας, περιμέναμε 1 ώρα στην πλατεία των Καρυών υπό τους αρμονικούς ήχους των κομπρεσέρ – 5 χρόνια μας είπε ο οδηγός χαλάνε και φτιάχνουν το πλακόστρωτο – να ανέβει πάλι το μικρό λεωφορείο από τον αρσανά της Δάφνης και να μας αφήσει στην διασταύρωση προς την Μονή Ξηροποτάμου. Πληρώσαμε 5€ εισιτήριο χωρίς να πάρουμε απόδειξη!
Επίσκεψη στη Μονή Ξηροποτάμου με τον εσωτερικό καταπράσινο χώρο της και στο καθολικό που το προλάβαμε ανοιχτό.
Ξανά μανά φορτωθήκαμε τα σακίδια μας και περπατήσαμε σε μονοπάτι και στη συνέχεια σε χωματόδρομο δίπλα στη θάλασσα προς το μεγάλο Ρώσικο μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονος.
Εδώ κι ενώ καθόμουν μόνος σε πεζούλι στον εσωτερικό κήπο της μονής, μοναχός 40 περίπου χρόνων, μου ευχήθηκε με βροντώδη φωνή Χριστός Ανέστη, με αγκάλιασε, με φίλησε στο μέτωπο κι έφυγε βιαστικά!
Περπάτημα 5.3 χλμ σε 1.5 ώρα περίπου μέχρι τη Μονή Ξενοφώντος σε μονοπάτι και χωματόδρομο χωρίς σκιά, δίπλα στη θάλασσα.
Η ζέστη αρκετή καθώς και τα ανηφορικά κομμάτια. Αν και στα ανηφορικά κομμάτια έμενα πίσω 10-20 μέτρα η κούραση ήταν λιγότερη από χθες.
Φτάσαμε στη Μονή Ξενοφώντος στις 3 το μεσημέρι.
Περιμέναμε περισσότερο από 1 ώρα να έρθει κάποιος αρμόδιος μοναχός στο Αρχονταρίκι να μας δώσει δωμάτιο.
Ο μοναχός που πέρασε αργότερα βλέποντας το κινητό στην τσέπη, μου είπε ευγενικά ότι το κλείνουμε μέσα στη μονή.
Στην κατάστασή τους – παρά τα πολλά email που είχε στείλει ο Στέλιος – είχαν ακόμη τα 6 ονόματα! Δεν μας ζήτησε να του δείξουμε τα διαμονητήριά μας, μας ρώτησε μόνο πόσοι είμαστε και μας έδωσε 1 τετράκλινο δωμάτιο στον κάτω όροφο με θέα θάλασσα.
Δεν μας κέρασε τσίπουρο, νερό, καφέ ή λουκούμι!
Δίπλα στο Αρχονταρίκι υπήρχε ψύκτης για κρύο νερό και συσκευή παρασκευής ελληνικού καφέ που λειτουργούσε από τις 09:00 το πρωί μέχρι τις 05:00 το απόγευμα!
Οι τουαλέτες ανάλογα με τον μεγάλο αριθμό των προσκυνητών ήταν λίγες.
Κάθε όροφος είχε μόνο 1 κοινόχρηστο WC με 2 νιπτήρες, 1 νιπτήρα χαμηλά για τα πόδια, 1 «τούρκικη» τουαλέτα με βρύση για ντους, 1 ακόμα «τούρκικη» χωρίς βρύση και 1 με κανονική λεκάνη. Όλες οι τουαλέτες είχαν χαρτί υγείας αλλά δεν είχαν ζεστό νερό.
Το δωμάτιο είχε μεν σκαλιστά κρεβάτια αλλά μόνο 1 τραπεζάκι, 1 καρέκλα και 1 πρίζα. Ευτυχώς που είχα μαζί μου μικρό πολύπριζο και εξυπηρετηθήκαμε όλοι μας.
Οι χώροι μέσα κι έξω απ’ το μοναστήρι ήταν καθαροί.
Στα αρνητικά το «βουνό» από τις πολλές χάρτινες συσκευασίες πίσω από το παλαιό καθολικό στον διάδρομο προς το νέο καθολικό της μονής και ο γηραιός μοναχός που έδιωχνε γάτα απ’ τον κήπο κάτω από την πέτρινη σκάλα προς το Αρχονταρίκι, πετώντας της ξύλα!
Ο Εσπερινός έγινε στο νέο καθολικό που λόγω συντήρησής του εσωτερικά, ήταν γεμάτο μεταλλικές σκαλωσιές.
Ο χορός των μοναχών της Μονής Ξενοφώντος ήταν μακράν καλύτερος από τα προηγούμενα ακούσματά μου στο Άγιον Όρος.
Και σ’ αυτήν τη μονή ο αριθμός των προσκυνητών ήταν δυσανάλογα μεγάλος και η Τράπεζα γέμισε με κόσμο.
Το απόγευμα βόλτα στον αρσανά έξω από την πύλη της Μονής η οποία έκλεισε στις 8:30 μμ.
Ακολούθησε προ-εορταστικό απόδειπνο από εμάς στο μικρό μπαλκόνι του ορόφου με θέα στην θάλασσα και στο ηλιοβασίλεμα.
Ο Ντίνος μας πρόσφερε τσίπουρο και γλυκά και οι υπόλοιποι συμπληρώσαμε με άφθονους ξηρούς καρπούς.
Αποσυρθήκαμε για ύπνο στις 11:00 το βράδυ! Το ξενυχτήσαμε!
Τρίτη 21 Μαΐου 2024.
Στον πρωινό όρθρο στο Καθολικό (05:30 – 09:30) ο κόσμος ήταν λιγότερος από τον εσπερινό.
Ωραίες εικόνες στο ημίφως των κεριών, όπως το αέρινο πέρασμα του μαυροφορεμένου μοναχού, με το πίσω μέρος του ράσου του να τον ακολουθεί κυματίζοντας αρμονικά καθώς και το τρεμάμενο φως στο πρόσωπό του όταν άναβε τα κεριά και τα καντήλια.
Πολύς κόσμος στην τραπεζαρία για το γεύμα, στις 9:30 το πρωί.
Δεν φωτογράφησα την αυλή της Μονής μετά το γεύμα γιατί κυκλοφορούσαν 20-30 μοναχοί!
Από το «τουριστικό» κατάστημα της Μονής Ξενοφώντος αγόρασα 3 συσκευασίες θυμιάματα και 2 καλά κομποσκοίνια με σταυρό.
Περπατήσαμε 45’ σε εύκολο μονοπάτι που συνέχιζε σε χωματόδρομο δίπλα στη θάλασσα.
Προσπεράσαμε το Αγίασμα του Αγίου Γεωργίου, το κλειστό ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής του Βράχου, σταματήσαμε λίγο στα ξωκλήσια του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και της Παναγίας Διασώζουσας και καταλήξαμε στη Μονή Δοχειαρίου, το 8ο μοναστήρι που επισκεφθήκαμε στο Άγιον Όρος. Δυστυχώς το Καθολικό ήταν σκεπασμένο με τεράστια στέγαστρα και γερανό για εργασίες συντήρησης και οι φωτογραφίες μας στο εσωτερικό αδικούν τη Μονή.
Από τον αρσανά της Μονής Δοχειαρίου φορτωθήκαμε στο «μεγάλο» φέριμποτ «Παναγία Εγγυήτρια» που μας μετέφερε αργά αλλά ξεκούραστα στην Ουρανούπολη.
Κόστος εισιτηρίου με… θέα θάλασσα 9.50€
Θλιβερό επεισόδιο ολίγον ατημέλητου Έλληνα μοναχού που έβαλε τις φωνές σε έκπληκτο αλλοδαπό μαυροντυμένο μοναχό ή παππά που έκανε το τραγικό λάθος να τον φωτογραφήσει!
Στο πάνω κατάστρωμα μοναχός πουλούσε κομποσκοίνια όπως και στο ταξίδι προς την Δάφνη.
Στην Ουρανούπολη ο Στέλιος μας κέρασε μπύρες και αναψυκτικά για την Ελένη την εορτάζουσα σύζυγό του.
Φορτώσαμε το Dacia Duster, οδηγήσαμε μέχρι την Ιερισσό και καθίσαμε για μεσημεριανό στην ψαροταβέρνα «Άθως» στην Ιερισσό.
Στο δρόμο της επιστροφής – μέσω Πολυγύρου – 10 χλμ πριν τα γραφεία της Ok Mobility – είδαμε πολλά πρατήρια βενζίνης στην αριστερή πλευρά του δρόμου αλλά τελικά φουλάραμε σε ένα της AEGEAN μετά τα γραφεία της κι επιστρέψαμε - υπό τις διαμαρτυρίες ορισμένων εκ των επιβατών - να παραδώσουμε το DACIA.
Παραδώσαμε το αυτοκίνητο, βάλαμε μπατόν, αρβύλες, ποτά κλπ στο σακ βουαγιάζ, η υπάλληλος έλεγξε μέσα έξω το αυτοκίνητο – το φωτογράφησα πάλι ολόγυρα δια παν ενδεχόμενο – και αμέσως μετά φορτωθήκαμε στο μικρό βαν που μας περίμενε και μας μετέφερε στο αεροδρόμιο.
Μόλις φτάσαμε στο αεροδρόμιο, είδαμε στους πίνακες ότι η πτήση μας των 09:50 για την Αθήνα είχε καθυστέρηση.
Δυστυχώς ξέχασα στο μικρό τσαντάκι με την φωτογραφική μηχανή την μικρή πένσα που χρησιμοποιώ για να βγάζω τις φουσκωμένες από τη ζέστη μπαταρίες από την GoPro και με υποχρέωσαν να την αφήσω στο αεροδρόμιο!. Στο σπίτι όταν άδειασα το τσαντάκι είδα ότι είχα επίσης ξεχάσει ένα «φονικό» κουταλομαχαιροπίρουνο το οποίο ΔΕΝ είδε στην οθόνη του ο «ελεγκτής»!
Η καθυστέρηση της πτήσης ήταν 35’ αλλά μόλις μπήκαμε στο αεροπλάνο μας ανακοίνωσαν άλλα 10’ λόγω εναέριας κυκλοφορίας πάνω από την Αθήνα!
Φτάσαμε στο «Ελευθέριος Βανιζέλος» στις 12:00 τα μεσάνυχτα. Τηλεφωνήσαμε στην XFLY που έστειλε μικρό βαν, μας μετέφερε μέχρι τον χώρο στάθμευσης, πληρώσαμε 25€ / 2 = 12.50€ έκαστος και παραλάβαμε το αυτοκίνητο του Στέλιου.
Έφτασα στην Κηφισιά στις 01:15 το πρωί.
Λίγα λόγια για το φαγητό.
Το κυρίως φαγητό, το γεύμα, σερβίρεται το πρωί μετά τον όρθρο και το δείπνο το απόγευμα μετά τον εσπερινό.
Μετά το τέλος της λειτουργίας μας προσκαλούσαν για φαγητό στη μεγάλη και ωραία αίθουσα της Τράπεζας της μονής που συνήθως ήταν απέναντι ή πολύ κοντά στην έξοδο του Καθολικού (της εκκλησίας), με αγιογραφίες σε όλους τους τοίχους και σκαλιστά ξύλινα ταβάνια.
Πρώτα έμπαινε ο ηγούμενος, ακολουθούσαν οι υπόλοιποι μοναχοί και τέλος οι προσκυνητές.
Το φαγητό ήταν ήδη σερβιρισμένο σε μεταλλικά βαθιά πιάτα πάνω στα μεγάλα ξύλινα τραπέζια των 10 (ή 12) ατόμων, 4+4 σε πάγκους και 2 σε σκαμνιά στην πλευρά προς τους αγιογραφημένους τοίχους. Ένας ή δύο μοναχοί με γρήγορες κινήσεις οδηγούσαν τους προσκυνητές στα άδεια καθίσματα.
Στην μέση περίπου της αριστερής πλευράς της τράπεζας υπήρχε ένας άμβωνας όπου ο Διαβαστής διάβάζε διάφορα αναγνώσματα και κηρύγματα καθ’ όλη τη διάρκεια του φαγητού.
Οι μοναχοί – εκτός του Διαβαστή – καθόντουσαν στο βάθος της αίθουσας και οι προσκυνητές κοντά στην είσοδο. Περιμέναμε όλοι, όρθιοι στις θέσεις μας μέχρι να τελειώσει την ευχή ο ηγούμενος, να δώσει την ευλογία του και το σήμα να καθίσουμε και να αρχίσουμε το φαγητό μας. Οι ομιλίες δεν επιτρέπονται αλλά ο θόρυβος από τα πολλά κουτάλια που χτυπούσαν πάνω στα μεταλλικά πιάτα ήταν έντονος που κάλυπτε σχεδόν το διάβασμα του Διαβαστή! Μετά από 20 περίπου λεπτά, μεταλλικός ήχος σήμαινε το τέλος του δείπνου, αφήναμε κάτω τα κουτάλια και σηκωνόμαστε όρθιοι. Μετά την ευχή, πρώτα αποχωρούσαν οι μοναχοί κι ακολουθούσαμε οι επισκέπτες.
«Αρχίζει προσευχή, και ενώ οι παρευρισκόμενοι τρώνε, ο διαβαστής ή αναγνώστης διαβάζει αποσπάσματα από πατερικά κείμενα ή βίους αγίων. Ο εφημέριος, αν απουσιάζει ο ηγούμενος, δια ξυλίνου σφυρίδος σημαίνει το τέλος του φαγητού και ευλογεί τα περισσεύματα ευχαριστώντας τον Θεό.»
Στην έξοδο της τράπεζας ο ιερέας (δεξιά) ευλογεί τους εξερχόμενους και οι διακονητές (= αυτοί που αναλαμβάνουν να φροντίζουν) (αριστερά), κάμπτοντες την οσφύ (= μέση), ζητούν συγχώρεση από τους αδελφούς για τυχόν λάθη και παραλείψεις.
Οι αγιορείτες μοναχοί ακόμα και τις ημέρες του Πάσχα δεν τρώνε κρέας.
«Οι Πατέρες της Χριστιανικής Εκκλησίας τόσο οι Ρωμαιοκαθολικοί όσο και οι Ορθόδοξοι είχαν καθιερώσει περιόδους στη διάρκεια του έτους που απαγόρευαν την κρεοφαγία. Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι αυστηρότερη και απαγορεύει όχι μόνο την κρεοφαγία, αλλά και κάθε ζωική τροφή επί 220 ημέρες το χρόνο. Την αποχή από τη βρώση ζωικών τροφών τη θεωρούν σαν μέσον εξαγνισμού, γιατί τις θεωρούν μιαρές!» (Απόσπασμα από το δίτομο έργο «Μέγας Οδηγός Διατροφής και Θεραπείας», Τηλέμαχου Ευθυμιάδη Ιατρού. Τόμος 1 σ.σ. 313-319)
Η διατροφή τους περιλαμβάνει κυρίως ψάρια, θαλασσινά, όσπρια και λαχανικά. Δεν λένε όχι στα τηγανιτά, ιδιαίτερα στα αυγά και τα ψάρια, πίνουν καφέ, τσάι αλλά και κόκκινο κρασί που φτιάχνουν οι ίδιοι. Το ίδιο συμβαίνει και με το ψωμί. Το παρασκευάζουν οι ίδιοι και το ψήνουν, όπως όλα τα φαγητά, σε φούρνους με ξύλα, χωρίς να χρησιμοποιούν ρεύμα ή φυσικό αέριο. Αυτό που αποκλείεται από τη διατροφή τους είναι το βούτυρο, τα μαγειρικά λίπη, οι μαργαρίνες, η κρέμα γάλακτος, η μπεσαμέλ και παρόμοια προϊόντα. Για όλα σχεδόν τα φαγητά χρησιμοποιούν ελαιόλαδο.
Φιλοξενηθήκαμε στις μονές Παντοκράτορος, Κουτλουμουσίου και Ξενοφώντος.
Στην Ι.Μ.Παντοκράτορος μας πρόσφεραν δείπνο με ψάρι ψητό, σπυρωτό ρύζι, σαλάτα, ζυμωτό ψωμί, κρασί, νερό κι ένα μήλο.
Στην Ι.Μ.Κουτλουμουσίου μας πρόσφεραν δείπνο με τραχανά που περιείχε μικρά κομμάτια τυρί φέτα, σαλάτα, ζυμωτό ψωμί (το καλύτερο που έφαγα στο Άγιον Όρος), καθαρισμένα και κομμένα κόκκινα αυγά και νερό.
Στην Ι.Μ.Ξενοφώντος μας πρόσφεραν δείπνο με φασολάδα, ελιές, ζυμωτό ψωμί, νερό και
γεύμα με δύο γεμιστές πιπεριές και επί πλέον νόστιμο σπυρωτό ρύζι, ατομική σαλάτα, ένα κόκκινο αυγό, ζυμωτό ψωμί, κρασί και νερό.
Στο τέλος, μοναχός μας μοίρασε με κουτάλι στην χαρτοπετσέτα μας, νόστιμα και μαλακά κόλλυβα. Αργότερα άλλος ηλικιωμένος μοναχός πέρασε από όλα τα τραπέζια κρατώντας ένα ειδικό πρόσφορο, γνωστό ως «Παναγιά» κι όλοι μας πήραμε από ένα μικρό κομμάτι πριν αποχωρήσουμε από την τράπεζα.
Παρά τον μεγάλο αριθμό των επισκεπτών, το φαγητό ήταν αξιοπρεπές κι επαρκές αλλά όχι κάτι το ιδιαίτερο που να δικαιολογεί στη δική μου γεύση τουλάχιστον την περίφημη Αγιορείτικη κουζίνα. Το δε κρασί που μας πρόσφεραν και ήπιαμε στα 2 από το 4 γεύματά μας ήταν μέτριο.
Μου άρεσε…
Δεν μου άρεσε…
Οι φωτογράφηση και ειδικά η βιντεοσκόπηση - στα χαρτιά τουλάχιστον - είναι υπό διωγμόν στο Άγιον Όρος. Μαζί μου είχα τη Nikon D750 με τον ελαφρύ φακό Nikkor 20mm, την μικρή GoPro 7 και το κινητό τηλέφωνο της Samsung που το χρησιμοποίησα για πρώτη φορά σε βιντεοσκόπηση. Η ποιότητα αρκετών βίντεο που τράβηξα με το κινητό μου ήταν κάτω του μετρίου.
Τη σημείωση που έγραψα στο viber απευθυνόμενος περισσότερο στον Γιώργο που δυστυχώς δεν ήρθε μαζί μας. Στο βίντεο που ακολουθεί, με φωτογραφίες και βίντεο όλων μας, κατάφερα να δείξω μόνο ένα μέρος των όσων είδαμε κι ακούσαμε στο Άγιο Όρος. Τη βιτρίνα. Οι περιορισμοί που θέτουν οι αγιορείτες σε φωτογραφίες και βίντεο δεν επιτρέπουν μία ολοκληρωμένη παρουσίαση. Ακόμα και στα σχόλιά μου, δεν είμαι σίγουρος πως – κι αν μπορώ – να περιγράψω εκτός απ’ τους ήχους και τις μυρωδιές, τις εικόνες στο φως των κεριών μέσα στις εκκλησίες, τη μαύρη φιγούρα του νεαρού καλόγερου με τον μακρύ μανδύα να τον ακολουθεί ανεμίζοντας στο ημίφως, το πλήθος του κόσμου στις τραπεζαρίες και τον θόρυβο από τα κουτάλια στα μεταλλικά πιάτα, τα υπερυψωμένα κινητά των ομόθρησκων να βιντεοσκοπούν «απαγορευμένους» εσωτερικούς χώρους, το βλέμμα και τον τόνο της φωνής του μοναχού που μου είπε να διαγράψω την φωτογραφία με τον Αντώνη, τον Στέλιο κι αυτόν να ανεβαίνει την σκάλα στο βάθος, τον μαύρο μοναχό να γυρίζει την εκκλησία χτυπώντας ρυθμικά το σήμαντρο, τον εκνευρισμό του Αντώνη σε κάποιες διαφορετικές «απόψεις» της ομάδας, τα άπειρα email που έστελνε ο Στέλιος, τα συνεχή τηλεφωνήματα που δεχόταν ο Ντίνος με τα κουδουνίσματα ν’ αντιλαλούν στο Όρος και τον Στέλιο να… ουρλιάζει ΤΗΛΕΦΩΝΟ, ΤΗΛΕΦΩΝΟΟΟ, εμένα να μένω πίσω στις ανηφοριές και να προσπερνώ τον Αντώνη στις κατηφοριές… Απίστευτα πράγματα.
Σας ευχαριστούμε για την εμπιστοσύνη σας στην Ok Mobility OK SKG για να απολαύσετε την πρόσφατη εμπειρία μεταφοράς σας. Επιβεβαιώνουμε ότι παραλάβαμε σωστά το όχημά σας και ότι, ως εκ τούτου, έχουμε προχωρήσει στην πλήρη αποδέσμευση του ποσού που κατατέθηκε στην αρχή της ενοικίασής σας.
Μέχρι το πρωί της Παρασκευής 31-05-2024 έβλεπα το ποσό των 150€ + 1,400€ = 1,550€ στην κάρτα μου με την ένδειξη προς έγκριση, μειώνοντας το διαθέσιμο υπόλοιπό της. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, 14 ημέρες μετά την ενοικίαση / παραλαβή του αυτοκινήτου και 10 ημέρες μετά την παράδοσή του, διεγράφη η δέσμευση των 1,550€ από την πιστωτική μου κάρτα.
Αν βαθμολογούσα την Ok Mobility με άριστα το 5/5 θα αφαιρούσα 0.5 μονάδα για την παράδοση άλλης μάρκας αυτοκινήτου από αυτό που είχα κάνει κράτηση, 1,5 μονάδα για την δέσμευση 1,550€ για 14 ημέρες στην κάρτα μου και θα έβαζα 3/5.
Λίγα λόγια για το αυτοκίνητο που μας έδωσαν.
Είχαμε «κλείσει» Nissan Qashqai αλλά μας έδωσαν ένα ντιζελοκίνητο Dacia Duster.
Το Duster ήταν σε πολύ καλή κατάσταση κι εύκολο στην οδήγηση – είχε και οθόνη οπισθοπορίας! – χωρίς περίεργους τριγμούς. Είχε ανετο χώρο για τους επιβάτες και μεγάλο χώρο αποσκευών.
Διανύσαμε 21,458 – 21,164 = 294 χλμ και καταναλώσαμε 14.31 λίτρα πετρελαίου κίνησης x 1.538€ = 22.01€ / 4 = 5.50€ έκαστος.
Η 1η και η 2η ταχύτητα στο 6τάχυτο κιβώτιο ήταν κοντές, ίσως για να διευκολύνουν - αν χρειαστεί - την χρήση 4κίνησης.
Η όπισθεν κούμπωνε τραβώντας την ασφάλεια στο μοχλό προς τα επάνω.
Αρκετή ροπή, σβέλτο προσπέρασμα με 4η στο κιβώτιο.
Δεν άκουγα τον χαρακτηριστικό ήχο των Diesel.
Παρασκευή 17 Μαΐου 2024, συνέχεια ημερολογίου...
Η πρόταση του Στέλιου να πάμε για μπουγάτσες στην άλλη άκρη της Θεσσαλονίκης έπεσε στο κενό. Περάσαμε από Περαία, σταματήσαμε στην παραλία για καφέ και μέτριες μπουγάτσες, πήραμε τον «παραλιακό» δρόμο προς την Ουρανούπολη και φτάσαμε στο Panorama Spa Hotel – το μικρό ξενοδοχείο που είχαμε κάνει κράτηση – στις 13:30. Το δίκλινο δωμάτιο με μπαλκόνι, ήταν απλό με τα απολύτως απαραίτητα.
Πληρώσαμε 50€ + 1.50€ περιβαλλοντικό τέλος = 51.50€ / 2 = 25.75€ έκαστος.
Η κα Νικολέττα η υπεύθυνη του μικρού ξενοδοχείου, μας είπε ότι κάθε Δευτέρα και Πέμπτη δεν υπάρχει ελεύθερο δωμάτιο στην γύρω περιοχή λόγω άφιξης πολλών γκρουπ Ρουμάνων, Ουκρανών, Σέρβων, Κροατών κλπ.
Την Παρασκευή που φτάσαμε στην Ουρανούπολη και το Σάββατο που πήραμε το φεριμπότ για τη Δάφνη, το δημοτικό πάρκινγκ ήταν πλήρες!
Η ξενοδόχος μας πρότεινε και αφήσαμε το αυτοκίνητο έξω από το Panorama που διανυκτερεύσαμε την Παρασκευή 17 Μαΐου.
Το απόγευμα βόλτα στην Ουρανούπολη. Αρκετός κόσμος στους δρόμους κοντά στον Βυζαντινό Πύργο.
Τηλεφώνησα και επιβεβαίωσα την κράτηση για το minivan από Δάφνη – Καρυές για 4 άτομα.
Είσοδος στο Άγιον Όρος από την Ουρανούπολη:
Από την Ουρανούπολη τα πλοία και ταχύπλοα σας πηγαίνουν στη δυτική πλευρά και κάνουν στάση στις μονές: Δοχειαρίου, Ξενοφώντος, Παντελεήμονος και στον αρσανά της Δάφνης. Από το λιμάνι της Δάφνης είτε επιβιβάζεστε σε λεωφορείο ή mini bus κι ανηφορίζετε στις Καρυές την πρωτεύουσα του Αγίου Όρους είτε παίρνετε το μικρότερο καραβάκι που σας πάει στις μονές Γρηγορίου, Διονυσίου, Αγίου Παύλου και στις Σκήτες: Νέα Σκήτη, Αγία Άννα, Κατουνάκια και Καυσοκαλύβια.
Στις Καρυές είδαμε μικρό ξενώνα, εστιατόρια, καταστήματα τροφίμων και ειδών αγιορείτικης τέχνης.
Είσοδος από την Ιερισσό:
Η παραλαβή του Διαμονητηρίου θα γίνει στο λιμάνι της Ιερισσού από τον εκεί πράκτορα του Γραφείου Προσκυνητών εφ’ όσον έχετε ενημερώσει σαν λιμάνι της αναχώρησής σας την Ιερισσό.
Από την Ιερισσό μπορεί ο επισκέπτης να επισκεφθεί με μικρό σκάφος τις Μονές: Χιλανδαρίου, Εσφιγμένου, Βατοπεδίου, Παντοκράτορος, Σταυρονικήτα, Ιβήρων, Φιλοθέου, Καρακάλου.
Σάββατο 18 Μαΐου 2024.
Αφήσαμε το σακ βουαγιάζ και ότι άλλο δεν θέλαμε στον χώρο αποσκευών του Duster, φορτωθήκαμε τα σακίδιά μας και περπατήσαμε 500 μ. μέχρι το Γραφείο Προσκυνητών να πάρουμε τα διαμονητήριά μας. Δεν είχε ουρά στον γκισέ. Δείξαμε την ταυτότητά μας στον πρώτο υπάλληλο και ο τελευταίος φώναξε το όνομά μας, πληρώσαμε 25€ έκαστος και μας έδωσε εκτυπωμένο το προσωπικό μας διαμονητήριο.
 |  |
Πληρώσαμε 9.50€ το εισιτήριο.
Στο πλοίο, μας ζήτησαν το διαμονητήριο, την ταυτότητά μας και το εισιτήριο που είχαμε ήδη βγάλει.
Ο καιρός ηλιόλουστος και καλός. Το φέρρυ έπιασε σχεδόν σε όλους τους αρσανάδες μέχρι τη Δάφνη.
Σε όλη τη διαδρομή, μας ακολουθούσαν γλάροι που ήξεραν και περίμεναν φαγητό από τους επιβάτες.
Στην Δάφνη ΔΕΝ μας περίμενε το μικρό λεωφορείο που υποτίθεται είχα κάνει κράτηση και είχα επιβεβαιώσει τηλεφωνικά την προηγούμενη ημέρα που φθάσαμε στην Ουρανούπολη!
Μίλησα με το γραφείο, δικαιολογήθηκαν ότι ήταν πολύς ο κόσμος και τελικά μας βόλεψαν σε κάποιο άλλο μικρό λεωφορείο που ήρθε αργότερα.
Ο Κωνσταντίν, ο ρουμάνος οδηγός με έψαξε με το όνομά μου και επιβεβαίωσε σε τηλεφωνική επικοινωνία με τα γραφεία τους στις Καρυές την επιβίβασή μας στο μικρό λεωφορείο του.
Πληρώσαμε κανονικό εισιτήριο 4 x 5 = 20€ / 4 = 5€ έκαστος και όχι το ποσό των 50€ που μας είχαν πει όταν έκανα την κράτηση. Δεν μας έδωσε απόδειξη.
Από τις Καρυές κατηφορίσαμε 6.8 χλμ. προς τη Μονή Παντοκράτορος και φτάσαμε εκεί σε 1 ώρα και 52 λεπτά (12:53 – 14:45).
Κουράστηκα στα ανηφορικά κομμάτια και ειδικά στα τελευταία 100μ από το μικρό γεφύρι μέχρι την πύλη του μοναστηριού!
Οι 3 τις παρέας που έφτασαν πριν από μένα πρόλαβαν και ήπιαν όλα τα τσίπουρα.
Εγώ αρκέστηκα στο λουκουμάκι και στο νερό.
Μας φιλοξένησαν σε μεγάλο δίχωρο δωμάτιο με 4+2 κρεβάτια και παράθυρα με θέα στο Αιγαίο! Υπήρχαν πρίζες, τραπέζι, μικρά κομοδίνα δίπλα σε κάθε στρωμένο κρεβάτι που είχε σεντόνια και κουβέρτα.
 |  |
Στις 07:00μμ πήγαμε στο Καθολικό για τον εσπερινό. Ο χορός σχετικά παράφωνος.
Αμέσως μετά μας προσκάλεσαν στην Τράπεζα για φαγητό. Πολύς κόσμος.
Το βράδυ προστέθηκε και 5ος ιδιαίτερα θορυβώδης - στον ύπνο του - προσκυνητής στο δωμάτιο.
Κυριακή 19 Μαΐου 2024.
Επίσκεψη στο Καθολικό και παρακολούθηση μέρους της πρωινής λειτουργίας.
Για να κερδίσουμε χρόνο, δεν καθίσαμε για το γεύμα που σερβίρεται το πρωί μετά τη λειτουργία, κι αναχωρήσαμε στις 07:15 για τη Μονή Σταυρονικήτα.
Είδαμε μόνο δύο μοναχούς που έφευγαν βιαστικά και λίγους επισκέπτες!
Συνεχίσαμε σε πιο ζόρικο μονοπάτι, περάσαμε δίπλα από τον Αρσανά της Μονής Κουτλουμουσίου και σε 1.5 ώρα φτάσαμε στη Μονή Ιβήρων.
Δίπλα, σε μία μικρή κουζίνα με τραπέζια και πάγκους, υπήρχαν άφθονα κόκκινα αυγά, τυρί φέτα και ζυμωτό ψωμί για τους πεινασμένους επισκέπτες.
Το Καθολικό της μονής ήταν κλειστό.
Απέναντί από το Καθολικό, στο παρεκλήσι της Παναγίας Πορταΐτισσας μας άνοιξε και μας ξενάγησε ο Ιάπωνας πάτερ Τιμόθεος – απ’ τις πιο συμπαθητικές παρουσίες που είδα στο Άγιο Όρος. Παρέα Ελλήνων – εξ Άρτης – ρωτούσαν συνέχεια τον ευγενή μοναχό αν υπήρχαν λείψανα να προσκυνήσουν!
Ψιλόβροχο.
Οι τρεις της δικής μας παρέας συνέχισαν στο ανηφορικό δασικό μονοπάτι προς τη Μονή Κουτλουμουσίου.
Εγώ αποφάσισα να περιμένω το μικρό λεωφορείο που θα ανέβαινε από τον Αρσανά της Δάφνης, να με πάει μέχρι στις Καρυές. Έφτασε στον αρσανά της Ι.Μ. Ιβήρων στις 13:45. Το εισιτήριο ήταν 2.50€ αλλά ο οδηγός δεν είχε ρέστα και κράτησε 3€. Δεν μας πήγε μέχρι την πλατεία των Καρυών, γιατί είχε δουλειά όπως μας είπε, και μας άφησε στην διασταύρωση 150μ πιο πάνω! Άγια πράγματα.
Μεσημεριανή βόλτα στις Καρυές. Το Πρωτάτο ήταν κλειστό.
Μετά το Πρωτάτο, ακολούθησα τη μικρή ενδεικτική πινακίδα και σε 6 περίπου λεπτά έφτασα στη Μονή Κουτλουμουσίου.
Η μονή φαινόταν πιό παλιά από τη Μονή Παντοκράτορος με ελαφρά χειρότερα αλλά καθαρά δωμάτια και τουαλέτες.
Την ημέρα που φτάσαμε ελλείψει ζεστού νερού κάναμε κρύο ντους.
Μου έγινε παρατήρηση από μοναχό που έτυχε να ανεβαίνει τη σκάλα όταν προσπαθούσα να φωτογραφίσω τον Αντώνη με τον Στέλιο και την εκκλησία στο βάθος!
- Σβήστο, μου είπε αυστηρά!
Επέβλεψε μάλιστα την διαγραφή της φωτογραφίας και ζήτησε να δει και τις υπόλοιπες στο κινητό μου τις οποίες τις ενέκρινε.
- Αυτές κράτησέ τες!
Ο Ντίνος μας άφησε μόνους μας κι ανηφόρισε στις Καρυές για μπύρες και μακαρονάδα με κιμά!
Στις 05:30 το απόγευμα παρακολουθήσαμε τον εσπερινό.
Ωραία εικόνα του νεαρού μαύρου μοναχού που γυρνούσε γύρω από το καθολικό χτυπώντας ρυθμικά το ξύλινο σήμαντρο. Μετά την αυστηρή παρατήρηση που μου έγινε, κανείς μας δεν τον βιντεοσκόπησε.
Ακολούθησε δείπνο στην Τράπεζα. Κι εδώ πολύς κόσμος!
Απόδειπνο στο Καθολικό με προσκύνηση λειψάνων που έβγαλε και παρουσίασε ο Βηματάρης.
Πήγα, είδα και απήλθα αρκετά ενοχλημένος με το θέαμα.
Όχι όμως ο Στέλιος και ο Ντίνος τους οποίους τους κράτησαν να βοηθήσουν στο σκούπισμα και σφουγγάρισμα της Τράπεζας.
Μετά το πέρας των ιερών εργασιών, ανηφορίσαμε στις Καρυές για απογευματινή βόλτα.
Δευτέρα 20 Μαΐου 2024. Αναχώρηση από τη Μονή Κουτλουμουσίου στις 07:00 το πρωί.
Το γεύμα της μονής ήταν προγραμματισμένο για τις 10:30. Πολύ αργά για εμάς.
1η στάση στον φούρνο στην είσοδο των Καρυών για τυρόπιτες και μπουγάτσες.
2η στάση για αγορά φρέσκου πούρου – σωστά διαβάσατε – Ονδούρας παρακαλώ και
3η στάση για καφέ και κάπνισμα του νεοαποκτηθέντος πούρου από τον Ντίνο.
Ο Στέλιος ήθελε να προσκυνήσει την εικόνα «Άξιον Εστί» στο Πρωτάτο που θα άνοιγε 09:30 – 10:30 κι έτσι – παρά τις αντιρρήσεις του Αντώνη – δεν πήραμε το λεωφορείο των 08:30 για την Μονή Ξηροποτάμου κοντά στο μικρό λιμάνι της Δάφνης. Μετά την προσκύνηση της… «μαύρης» εικόνας, περιμέναμε 1 ώρα στην πλατεία των Καρυών υπό τους αρμονικούς ήχους των κομπρεσέρ – 5 χρόνια μας είπε ο οδηγός χαλάνε και φτιάχνουν το πλακόστρωτο – να ανέβει πάλι το μικρό λεωφορείο από τον αρσανά της Δάφνης και να μας αφήσει στην διασταύρωση προς την Μονή Ξηροποτάμου. Πληρώσαμε 5€ εισιτήριο χωρίς να πάρουμε απόδειξη!
Επίσκεψη στη Μονή Ξηροποτάμου με τον εσωτερικό καταπράσινο χώρο της και στο καθολικό που το προλάβαμε ανοιχτό.
Ξανά μανά φορτωθήκαμε τα σακίδια μας και περπατήσαμε σε μονοπάτι και στη συνέχεια σε χωματόδρομο δίπλα στη θάλασσα προς το μεγάλο Ρώσικο μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονος.
Εδώ κι ενώ καθόμουν μόνος σε πεζούλι στον εσωτερικό κήπο της μονής, μοναχός 40 περίπου χρόνων, μου ευχήθηκε με βροντώδη φωνή Χριστός Ανέστη, με αγκάλιασε, με φίλησε στο μέτωπο κι έφυγε βιαστικά!
Περπάτημα 5.3 χλμ σε 1.5 ώρα περίπου μέχρι τη Μονή Ξενοφώντος σε μονοπάτι και χωματόδρομο χωρίς σκιά, δίπλα στη θάλασσα.
Η ζέστη αρκετή καθώς και τα ανηφορικά κομμάτια. Αν και στα ανηφορικά κομμάτια έμενα πίσω 10-20 μέτρα η κούραση ήταν λιγότερη από χθες.
Φτάσαμε στη Μονή Ξενοφώντος στις 3 το μεσημέρι.
Περιμέναμε περισσότερο από 1 ώρα να έρθει κάποιος αρμόδιος μοναχός στο Αρχονταρίκι να μας δώσει δωμάτιο.
Ο μοναχός που πέρασε αργότερα βλέποντας το κινητό στην τσέπη, μου είπε ευγενικά ότι το κλείνουμε μέσα στη μονή.
Στην κατάστασή τους – παρά τα πολλά email που είχε στείλει ο Στέλιος – είχαν ακόμη τα 6 ονόματα! Δεν μας ζήτησε να του δείξουμε τα διαμονητήριά μας, μας ρώτησε μόνο πόσοι είμαστε και μας έδωσε 1 τετράκλινο δωμάτιο στον κάτω όροφο με θέα θάλασσα.
Δεν μας κέρασε τσίπουρο, νερό, καφέ ή λουκούμι!
Δίπλα στο Αρχονταρίκι υπήρχε ψύκτης για κρύο νερό και συσκευή παρασκευής ελληνικού καφέ που λειτουργούσε από τις 09:00 το πρωί μέχρι τις 05:00 το απόγευμα!
Οι τουαλέτες ανάλογα με τον μεγάλο αριθμό των προσκυνητών ήταν λίγες.
Κάθε όροφος είχε μόνο 1 κοινόχρηστο WC με 2 νιπτήρες, 1 νιπτήρα χαμηλά για τα πόδια, 1 «τούρκικη» τουαλέτα με βρύση για ντους, 1 ακόμα «τούρκικη» χωρίς βρύση και 1 με κανονική λεκάνη. Όλες οι τουαλέτες είχαν χαρτί υγείας αλλά δεν είχαν ζεστό νερό.
Το δωμάτιο είχε μεν σκαλιστά κρεβάτια αλλά μόνο 1 τραπεζάκι, 1 καρέκλα και 1 πρίζα. Ευτυχώς που είχα μαζί μου μικρό πολύπριζο και εξυπηρετηθήκαμε όλοι μας.
Οι χώροι μέσα κι έξω απ’ το μοναστήρι ήταν καθαροί.
Στα αρνητικά το «βουνό» από τις πολλές χάρτινες συσκευασίες πίσω από το παλαιό καθολικό στον διάδρομο προς το νέο καθολικό της μονής και ο γηραιός μοναχός που έδιωχνε γάτα απ’ τον κήπο κάτω από την πέτρινη σκάλα προς το Αρχονταρίκι, πετώντας της ξύλα!
Ο Εσπερινός έγινε στο νέο καθολικό που λόγω συντήρησής του εσωτερικά, ήταν γεμάτο μεταλλικές σκαλωσιές.
Ο χορός των μοναχών της Μονής Ξενοφώντος ήταν μακράν καλύτερος από τα προηγούμενα ακούσματά μου στο Άγιον Όρος.
Και σ’ αυτήν τη μονή ο αριθμός των προσκυνητών ήταν δυσανάλογα μεγάλος και η Τράπεζα γέμισε με κόσμο.
Το απόγευμα βόλτα στον αρσανά έξω από την πύλη της Μονής η οποία έκλεισε στις 8:30 μμ.
Ακολούθησε προ-εορταστικό απόδειπνο από εμάς στο μικρό μπαλκόνι του ορόφου με θέα στην θάλασσα και στο ηλιοβασίλεμα.
Ο Ντίνος μας πρόσφερε τσίπουρο και γλυκά και οι υπόλοιποι συμπληρώσαμε με άφθονους ξηρούς καρπούς.
Αποσυρθήκαμε για ύπνο στις 11:00 το βράδυ! Το ξενυχτήσαμε!
Τρίτη 21 Μαΐου 2024.
Στον πρωινό όρθρο στο Καθολικό (05:30 – 09:30) ο κόσμος ήταν λιγότερος από τον εσπερινό.
Ωραίες εικόνες στο ημίφως των κεριών, όπως το αέρινο πέρασμα του μαυροφορεμένου μοναχού, με το πίσω μέρος του ράσου του να τον ακολουθεί κυματίζοντας αρμονικά καθώς και το τρεμάμενο φως στο πρόσωπό του όταν άναβε τα κεριά και τα καντήλια.
Πολύς κόσμος στην τραπεζαρία για το γεύμα, στις 9:30 το πρωί.
Δεν φωτογράφησα την αυλή της Μονής μετά το γεύμα γιατί κυκλοφορούσαν 20-30 μοναχοί!
Από το «τουριστικό» κατάστημα της Μονής Ξενοφώντος αγόρασα 3 συσκευασίες θυμιάματα και 2 καλά κομποσκοίνια με σταυρό.
Περπατήσαμε 45’ σε εύκολο μονοπάτι που συνέχιζε σε χωματόδρομο δίπλα στη θάλασσα.
Προσπεράσαμε το Αγίασμα του Αγίου Γεωργίου, το κλειστό ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής του Βράχου, σταματήσαμε λίγο στα ξωκλήσια του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και της Παναγίας Διασώζουσας και καταλήξαμε στη Μονή Δοχειαρίου, το 8ο μοναστήρι που επισκεφθήκαμε στο Άγιον Όρος. Δυστυχώς το Καθολικό ήταν σκεπασμένο με τεράστια στέγαστρα και γερανό για εργασίες συντήρησης και οι φωτογραφίες μας στο εσωτερικό αδικούν τη Μονή.
Από τον αρσανά της Μονής Δοχειαρίου φορτωθήκαμε στο «μεγάλο» φέριμποτ «Παναγία Εγγυήτρια» που μας μετέφερε αργά αλλά ξεκούραστα στην Ουρανούπολη.
Κόστος εισιτηρίου με… θέα θάλασσα 9.50€
Θλιβερό επεισόδιο ολίγον ατημέλητου Έλληνα μοναχού που έβαλε τις φωνές σε έκπληκτο αλλοδαπό μαυροντυμένο μοναχό ή παππά που έκανε το τραγικό λάθος να τον φωτογραφήσει!
Στο πάνω κατάστρωμα μοναχός πουλούσε κομποσκοίνια όπως και στο ταξίδι προς την Δάφνη.
Στην Ουρανούπολη ο Στέλιος μας κέρασε μπύρες και αναψυκτικά για την Ελένη την εορτάζουσα σύζυγό του.
Φορτώσαμε το Dacia Duster, οδηγήσαμε μέχρι την Ιερισσό και καθίσαμε για μεσημεριανό στην ψαροταβέρνα «Άθως» στην Ιερισσό.
Στο δρόμο της επιστροφής – μέσω Πολυγύρου – 10 χλμ πριν τα γραφεία της Ok Mobility – είδαμε πολλά πρατήρια βενζίνης στην αριστερή πλευρά του δρόμου αλλά τελικά φουλάραμε σε ένα της AEGEAN μετά τα γραφεία της κι επιστρέψαμε - υπό τις διαμαρτυρίες ορισμένων εκ των επιβατών - να παραδώσουμε το DACIA.
Παραδώσαμε το αυτοκίνητο, βάλαμε μπατόν, αρβύλες, ποτά κλπ στο σακ βουαγιάζ, η υπάλληλος έλεγξε μέσα έξω το αυτοκίνητο – το φωτογράφησα πάλι ολόγυρα δια παν ενδεχόμενο – και αμέσως μετά φορτωθήκαμε στο μικρό βαν που μας περίμενε και μας μετέφερε στο αεροδρόμιο.
Μόλις φτάσαμε στο αεροδρόμιο, είδαμε στους πίνακες ότι η πτήση μας των 09:50 για την Αθήνα είχε καθυστέρηση.
Δυστυχώς ξέχασα στο μικρό τσαντάκι με την φωτογραφική μηχανή την μικρή πένσα που χρησιμοποιώ για να βγάζω τις φουσκωμένες από τη ζέστη μπαταρίες από την GoPro και με υποχρέωσαν να την αφήσω στο αεροδρόμιο!. Στο σπίτι όταν άδειασα το τσαντάκι είδα ότι είχα επίσης ξεχάσει ένα «φονικό» κουταλομαχαιροπίρουνο το οποίο ΔΕΝ είδε στην οθόνη του ο «ελεγκτής»!
Η καθυστέρηση της πτήσης ήταν 35’ αλλά μόλις μπήκαμε στο αεροπλάνο μας ανακοίνωσαν άλλα 10’ λόγω εναέριας κυκλοφορίας πάνω από την Αθήνα!
Φτάσαμε στο «Ελευθέριος Βανιζέλος» στις 12:00 τα μεσάνυχτα. Τηλεφωνήσαμε στην XFLY που έστειλε μικρό βαν, μας μετέφερε μέχρι τον χώρο στάθμευσης, πληρώσαμε 25€ / 2 = 12.50€ έκαστος και παραλάβαμε το αυτοκίνητο του Στέλιου.
Έφτασα στην Κηφισιά στις 01:15 το πρωί.
Λίγα λόγια για το φαγητό.
Το κυρίως φαγητό, το γεύμα, σερβίρεται το πρωί μετά τον όρθρο και το δείπνο το απόγευμα μετά τον εσπερινό.
Μετά το τέλος της λειτουργίας μας προσκαλούσαν για φαγητό στη μεγάλη και ωραία αίθουσα της Τράπεζας της μονής που συνήθως ήταν απέναντι ή πολύ κοντά στην έξοδο του Καθολικού (της εκκλησίας), με αγιογραφίες σε όλους τους τοίχους και σκαλιστά ξύλινα ταβάνια.
Πρώτα έμπαινε ο ηγούμενος, ακολουθούσαν οι υπόλοιποι μοναχοί και τέλος οι προσκυνητές.
Το φαγητό ήταν ήδη σερβιρισμένο σε μεταλλικά βαθιά πιάτα πάνω στα μεγάλα ξύλινα τραπέζια των 10 (ή 12) ατόμων, 4+4 σε πάγκους και 2 σε σκαμνιά στην πλευρά προς τους αγιογραφημένους τοίχους. Ένας ή δύο μοναχοί με γρήγορες κινήσεις οδηγούσαν τους προσκυνητές στα άδεια καθίσματα.
Στην μέση περίπου της αριστερής πλευράς της τράπεζας υπήρχε ένας άμβωνας όπου ο Διαβαστής διάβάζε διάφορα αναγνώσματα και κηρύγματα καθ’ όλη τη διάρκεια του φαγητού.
Οι μοναχοί – εκτός του Διαβαστή – καθόντουσαν στο βάθος της αίθουσας και οι προσκυνητές κοντά στην είσοδο. Περιμέναμε όλοι, όρθιοι στις θέσεις μας μέχρι να τελειώσει την ευχή ο ηγούμενος, να δώσει την ευλογία του και το σήμα να καθίσουμε και να αρχίσουμε το φαγητό μας. Οι ομιλίες δεν επιτρέπονται αλλά ο θόρυβος από τα πολλά κουτάλια που χτυπούσαν πάνω στα μεταλλικά πιάτα ήταν έντονος που κάλυπτε σχεδόν το διάβασμα του Διαβαστή! Μετά από 20 περίπου λεπτά, μεταλλικός ήχος σήμαινε το τέλος του δείπνου, αφήναμε κάτω τα κουτάλια και σηκωνόμαστε όρθιοι. Μετά την ευχή, πρώτα αποχωρούσαν οι μοναχοί κι ακολουθούσαμε οι επισκέπτες.
«Αρχίζει προσευχή, και ενώ οι παρευρισκόμενοι τρώνε, ο διαβαστής ή αναγνώστης διαβάζει αποσπάσματα από πατερικά κείμενα ή βίους αγίων. Ο εφημέριος, αν απουσιάζει ο ηγούμενος, δια ξυλίνου σφυρίδος σημαίνει το τέλος του φαγητού και ευλογεί τα περισσεύματα ευχαριστώντας τον Θεό.»
Στην έξοδο της τράπεζας ο ιερέας (δεξιά) ευλογεί τους εξερχόμενους και οι διακονητές (= αυτοί που αναλαμβάνουν να φροντίζουν) (αριστερά), κάμπτοντες την οσφύ (= μέση), ζητούν συγχώρεση από τους αδελφούς για τυχόν λάθη και παραλείψεις.
Οι αγιορείτες μοναχοί ακόμα και τις ημέρες του Πάσχα δεν τρώνε κρέας.
«Οι Πατέρες της Χριστιανικής Εκκλησίας τόσο οι Ρωμαιοκαθολικοί όσο και οι Ορθόδοξοι είχαν καθιερώσει περιόδους στη διάρκεια του έτους που απαγόρευαν την κρεοφαγία. Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι αυστηρότερη και απαγορεύει όχι μόνο την κρεοφαγία, αλλά και κάθε ζωική τροφή επί 220 ημέρες το χρόνο. Την αποχή από τη βρώση ζωικών τροφών τη θεωρούν σαν μέσον εξαγνισμού, γιατί τις θεωρούν μιαρές!» (Απόσπασμα από το δίτομο έργο «Μέγας Οδηγός Διατροφής και Θεραπείας», Τηλέμαχου Ευθυμιάδη Ιατρού. Τόμος 1 σ.σ. 313-319)
Η διατροφή τους περιλαμβάνει κυρίως ψάρια, θαλασσινά, όσπρια και λαχανικά. Δεν λένε όχι στα τηγανιτά, ιδιαίτερα στα αυγά και τα ψάρια, πίνουν καφέ, τσάι αλλά και κόκκινο κρασί που φτιάχνουν οι ίδιοι. Το ίδιο συμβαίνει και με το ψωμί. Το παρασκευάζουν οι ίδιοι και το ψήνουν, όπως όλα τα φαγητά, σε φούρνους με ξύλα, χωρίς να χρησιμοποιούν ρεύμα ή φυσικό αέριο. Αυτό που αποκλείεται από τη διατροφή τους είναι το βούτυρο, τα μαγειρικά λίπη, οι μαργαρίνες, η κρέμα γάλακτος, η μπεσαμέλ και παρόμοια προϊόντα. Για όλα σχεδόν τα φαγητά χρησιμοποιούν ελαιόλαδο.
Φιλοξενηθήκαμε στις μονές Παντοκράτορος, Κουτλουμουσίου και Ξενοφώντος.
Στην Ι.Μ.Παντοκράτορος μας πρόσφεραν δείπνο με ψάρι ψητό, σπυρωτό ρύζι, σαλάτα, ζυμωτό ψωμί, κρασί, νερό κι ένα μήλο.
Στην Ι.Μ.Κουτλουμουσίου μας πρόσφεραν δείπνο με τραχανά που περιείχε μικρά κομμάτια τυρί φέτα, σαλάτα, ζυμωτό ψωμί (το καλύτερο που έφαγα στο Άγιον Όρος), καθαρισμένα και κομμένα κόκκινα αυγά και νερό.
Στην Ι.Μ.Ξενοφώντος μας πρόσφεραν δείπνο με φασολάδα, ελιές, ζυμωτό ψωμί, νερό και
γεύμα με δύο γεμιστές πιπεριές και επί πλέον νόστιμο σπυρωτό ρύζι, ατομική σαλάτα, ένα κόκκινο αυγό, ζυμωτό ψωμί, κρασί και νερό.
Στο τέλος, μοναχός μας μοίρασε με κουτάλι στην χαρτοπετσέτα μας, νόστιμα και μαλακά κόλλυβα. Αργότερα άλλος ηλικιωμένος μοναχός πέρασε από όλα τα τραπέζια κρατώντας ένα ειδικό πρόσφορο, γνωστό ως «Παναγιά» κι όλοι μας πήραμε από ένα μικρό κομμάτι πριν αποχωρήσουμε από την τράπεζα.
Παρά τον μεγάλο αριθμό των επισκεπτών, το φαγητό ήταν αξιοπρεπές κι επαρκές αλλά όχι κάτι το ιδιαίτερο που να δικαιολογεί στη δική μου γεύση τουλάχιστον την περίφημη Αγιορείτικη κουζίνα. Το δε κρασί που μας πρόσφεραν και ήπιαμε στα 2 από το 4 γεύματά μας ήταν μέτριο.
Μου άρεσε…
Που έστω καθυστερημένα επισκέφτηκα το Άγιον Όρος.
Τα καστρομονάστηρα εσωτερικά κι εξωτερικά.
Οι εικόνες υπό το τρεμάμενο φως των κεριών στις βραδινές λειτουργίες.
Η περιφορά των μοναχών - ειδικά του νεαρού μαύρου στην Μονή Κουτλουμουσίου - γύρω από την εκκλησία χτυπώντας ρυθμικά το ξύλινο σήμαντρο.
Η φύση του Αγίου Όρους.
Η τετραμελής παρέα.
Ο οργασμός εργασιών συντήρησης όχι μόνο των μοναστηριών αλλά και των βοηθητικών κτισμάτων τους όπως τα κτήρια στους αρσανάδες. Σχεδόν σε όλα τα μοναστήρια λειτουργούσαν ένας ή περισσότεροι τεράστιοι γερανοί.
Τα καστρομονάστηρα εσωτερικά κι εξωτερικά.
Οι εικόνες υπό το τρεμάμενο φως των κεριών στις βραδινές λειτουργίες.
Η περιφορά των μοναχών - ειδικά του νεαρού μαύρου στην Μονή Κουτλουμουσίου - γύρω από την εκκλησία χτυπώντας ρυθμικά το ξύλινο σήμαντρο.
Η φύση του Αγίου Όρους.
Η τετραμελής παρέα.
Ο οργασμός εργασιών συντήρησης όχι μόνο των μοναστηριών αλλά και των βοηθητικών κτισμάτων τους όπως τα κτήρια στους αρσανάδες. Σχεδόν σε όλα τα μοναστήρια λειτουργούσαν ένας ή περισσότεροι τεράστιοι γερανοί.
Δεν μου άρεσε…
Η απάντηση του αρχοντάρη μοναχού στη Μονή Φιλοσόφου ότι δέχονται να μας
φιλοξενήσουν μόνο αν ήταν η δική τους μονή η πρώτη της επίσκεψής μας στο Άγιον
Όρος κι αν δεν μας αρέσει να πάμε παρακάτω… στη Μονή Καρακάλου.
Η αυστηρή παρατήρηση μοναχού στη Μονή Κουτλουμουσίου που έτυχε να περνά στο βάθος φωτογραφίας μου εξωτερικού χώρου και η επίβλεψη διαγραφής της από το κινητό μου.
Η απαγόρευση φωτογράφησης και ειδικά της λήψης βίντεο.
Η έλλειψη οργάνωσης στα μικρά λεωφορεία. Ενώ είχα κάνει κράτηση που την επιβεβαίωσα από την Ουρανούπολη, την προηγούμενη μέρα, ΔΕΝ μας περίμενε λεωφορείο στη Δάφνη να μας ανεβάσει στις Καρυές. Όποιος προλάβαινε εμπαινε όπου έβρισκε ελεύθερη θέση. Τελικά μετά από κάποια τηλεφωνήματα μας βόλεψαν.
Η «παράσταση» των μοναχών με την προσκύνηση των λειψάνων!
Η εμμονή προσκυνητών να προσκυνήσουν λείψανα!
Ο μεγάλος αριθμός των επισκεπτών / προσκυνητών.
Που δεν επισκεφθήκαμε την Μονή Σίμωνος Πέτρας.
Οι ανηφοριές!
Η δέσμευση 1,550 ευρώ στην πιστωτική μου κάρτα 10 ημέρες μετά την παράδοση του αυτοκινήτου και του μηνύματος της εταιρείας ενοικίασης για την σωστή παραλαβή του και την πλήρη αποδέσμευση του ποσού!
Η έλλειψη πούρων Αβάνας από τα καταστήματα των Καρυών. Μόνο Ονδούρας!
Η αυστηρή παρατήρηση μοναχού στη Μονή Κουτλουμουσίου που έτυχε να περνά στο βάθος φωτογραφίας μου εξωτερικού χώρου και η επίβλεψη διαγραφής της από το κινητό μου.
Η απαγόρευση φωτογράφησης και ειδικά της λήψης βίντεο.
Η έλλειψη οργάνωσης στα μικρά λεωφορεία. Ενώ είχα κάνει κράτηση που την επιβεβαίωσα από την Ουρανούπολη, την προηγούμενη μέρα, ΔΕΝ μας περίμενε λεωφορείο στη Δάφνη να μας ανεβάσει στις Καρυές. Όποιος προλάβαινε εμπαινε όπου έβρισκε ελεύθερη θέση. Τελικά μετά από κάποια τηλεφωνήματα μας βόλεψαν.
Η «παράσταση» των μοναχών με την προσκύνηση των λειψάνων!
Η εμμονή προσκυνητών να προσκυνήσουν λείψανα!
Ο μεγάλος αριθμός των επισκεπτών / προσκυνητών.
Που δεν επισκεφθήκαμε την Μονή Σίμωνος Πέτρας.
Οι ανηφοριές!
Η δέσμευση 1,550 ευρώ στην πιστωτική μου κάρτα 10 ημέρες μετά την παράδοση του αυτοκινήτου και του μηνύματος της εταιρείας ενοικίασης για την σωστή παραλαβή του και την πλήρη αποδέσμευση του ποσού!
Η έλλειψη πούρων Αβάνας από τα καταστήματα των Καρυών. Μόνο Ονδούρας!
Οι φωτογράφηση και ειδικά η βιντεοσκόπηση - στα χαρτιά τουλάχιστον - είναι υπό διωγμόν στο Άγιον Όρος. Μαζί μου είχα τη Nikon D750 με τον ελαφρύ φακό Nikkor 20mm, την μικρή GoPro 7 και το κινητό τηλέφωνο της Samsung που το χρησιμοποίησα για πρώτη φορά σε βιντεοσκόπηση. Η ποιότητα αρκετών βίντεο που τράβηξα με το κινητό μου ήταν κάτω του μετρίου.
Τη σημείωση που έγραψα στο viber απευθυνόμενος περισσότερο στον Γιώργο που δυστυχώς δεν ήρθε μαζί μας. Στο βίντεο που ακολουθεί, με φωτογραφίες και βίντεο όλων μας, κατάφερα να δείξω μόνο ένα μέρος των όσων είδαμε κι ακούσαμε στο Άγιο Όρος. Τη βιτρίνα. Οι περιορισμοί που θέτουν οι αγιορείτες σε φωτογραφίες και βίντεο δεν επιτρέπουν μία ολοκληρωμένη παρουσίαση. Ακόμα και στα σχόλιά μου, δεν είμαι σίγουρος πως – κι αν μπορώ – να περιγράψω εκτός απ’ τους ήχους και τις μυρωδιές, τις εικόνες στο φως των κεριών μέσα στις εκκλησίες, τη μαύρη φιγούρα του νεαρού καλόγερου με τον μακρύ μανδύα να τον ακολουθεί ανεμίζοντας στο ημίφως, το πλήθος του κόσμου στις τραπεζαρίες και τον θόρυβο από τα κουτάλια στα μεταλλικά πιάτα, τα υπερυψωμένα κινητά των ομόθρησκων να βιντεοσκοπούν «απαγορευμένους» εσωτερικούς χώρους, το βλέμμα και τον τόνο της φωνής του μοναχού που μου είπε να διαγράψω την φωτογραφία με τον Αντώνη, τον Στέλιο κι αυτόν να ανεβαίνει την σκάλα στο βάθος, τον μαύρο μοναχό να γυρίζει την εκκλησία χτυπώντας ρυθμικά το σήμαντρο, τον εκνευρισμό του Αντώνη σε κάποιες διαφορετικές «απόψεις» της ομάδας, τα άπειρα email που έστελνε ο Στέλιος, τα συνεχή τηλεφωνήματα που δεχόταν ο Ντίνος με τα κουδουνίσματα ν’ αντιλαλούν στο Όρος και τον Στέλιο να… ουρλιάζει ΤΗΛΕΦΩΝΟ, ΤΗΛΕΦΩΝΟΟΟ, εμένα να μένω πίσω στις ανηφοριές και να προσπερνώ τον Αντώνη στις κατηφοριές… Απίστευτα πράγματα.
Πιέστε στην εικόνα που ακολουθεί να δείτε το βίντεό μας στο YouTube. Επιλέξτε υψηλή ανάλυση (HD) 1080 και πλήρη οθόνη (full screen).
Εδώ πληροφορίες για το Πρωτάτο και τις Μονές του Αγίου Όρους.
Το Άγιο Όρος αποτελεί αυτοδιοίκητο τμήμα της ελληνικής επικράτειας με την ονομασία Άγιον Όρος ή Αυτόνομη Μοναστική Πολιτεία ή Αθωνιάς Δημοκρατία και σε αυτό ισχύει ο Καταστατικός Χάρτης Αγίου Όρους, ο οποίος είναι ενσωματωμένος στο ελληνικό Σύνταγμα, στο άρθρο 105.
Σε ό,τι αφορά το πολιτικό καθεστώς του Αγίου Όρους, έχει ως μέρος της Ελληνικής επικράτειας πολιτικό διοικητή αλλά με συγκεκριμένες αρμοδιότητες και διορίζεται από τον Υπουργό των Εξωτερικών. Η πολιτική δηλαδή αναφορά του Αγίου Όρους προς την Ελληνική Πολιτεία γίνεται μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών και αυτό για λόγους ειδικούς, πραγματικούς και συμβολικούς.
Πρωτεύουσα είναι οι Καρυές με επίνειο τη Δάφνη. Η Αυτόνομος Μοναστική Πολιτεία περιλαμβάνει 20 μονές οι οποίες είναι αυτοδιοίκητες και διοικούνται σύμφωνα με τον εσωτερικό τους κανονισμό, τον οποίο ψηφίζουν οι ίδιες και εγκρίνει η Ιερά Κοινότητα. Από αυτές οι 17 είναι ελληνικές, 1 ρωσική (Μ.Αγίου Παντελεήμονος), 1 σερβική (Μ. Χιλανδαρίου) και 1 βουλγαρική (Μ. Ζωγράφου). Περιλαμβάνει ακόμα τα εξαρτήματά τους, 12 σκήτες, 204 κελιά, καθώς και καλύβες, καθίσματα και ησυχαστήρια ή ασκητήρια με τη μορφή καλύβας ή διαρρυθμισμένου σπηλαίου.
Διάβασα στο https://www.vimaorthodoxias.gr/agio-oros/agion-oros/
Πολιτική Κατάσταση.
Το Άγιο Όρος αποτελεί αυτοδιοίκητο και αυτόνομο τμήμα του Ελληνικού κράτους, που υπάγεται πολιτικά στο Υπουργείο Εξωτερικών και θρησκευτικά στην Δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης. Έχει εδαφικά διαιρεθεί σε είκοσι αυτοδιοίκητες περιοχές. Κάθε περιοχή αποτελείται από μία κυρίαρχη μονή και διάφορους άλλους μοναστικούς οικισμούς γύρω από αυτήν (σκήτες, κελλιά, καλύβες, καθίσματα, ησυχαστήρια). Όλες οι μονές είναι Κοινόβιες, δηλαδή κοινή λειτουργία, προσευχή, στέγη, σίτιση και εργασία μεταξύ των μοναχών. Υπεύθυνος της κάθε μονής είναι ο Ηγούμενος που εκλέγεται από τους μοναχούς της μονής ισόβια. Οι Ηγούμενοι των μονών συγκροτούν την Ιερά Σύναξη και ασκούν την νομοθετική εξουσία.
Οργάνωση.
Η πολιτεία του Αγίου Όρους αποτελεί αυτοδιοίκητο και αυτόνομο τμήμα της Ελληνικής Δημοκρατίας και κυβερνάται με βάση τον Καταστατικό Χάρτη του 1924.Το Ελληνικό Κράτος εκπροσωπείται από τον Πολιτικό Διοικητή του Αγίου Όρους ο οποίος είναι επιφορτισμένος με την τήρηση του Αγιορίτικου καθεστώτος και υπάγεται στο Υπουργείο Εξωτερικών και απο εκκλησιολογικής πλευρας υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως. Την εκτελεστική εξουσία στο Άγιο Όρος αντιπροσωπεύει η Ιερά Επιστασία της οποίας ο Πρόεδρος φέρει την ονομασία Πρωτεπιστάτης. Η Ιερά Επιστασία αποτελείται από 4 μέλη επιλεγμένα από τις 5 πρώτες ιεραρχικά μονές.
Η νομοθετική εξουσία αντιπροσωπεύεται από την Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους, επίσης η Ιερά Κοινότητα έχει εκτός των άλλων και δικαστική αρμοδιότητα σε υποθέσεις Αστικού Δικαίου για πλημμελήματα που συνέβησαν εντός των γεωγραφικών ορίων του Αγίου Όρους. Για όλες τις υπόλοιπες (Κακουργήματα κλπ.) αρμόδια δικαστήρια εκδίκασης είναι αυτά της πόλεως της Θεσσαλονίκης. Ως Ανώτατη Εκκλησιαστική και Δικαστική Αρχή εντός του Αγίου Όρους αναγνωρίζεται η Διπλή Ενιαύσεος Σύναξη η οποία συνέρχεται τακτικά μία φορά τον χρόνο εκτός και εάν απαιτείται διαφορετικά και μπορεί να αποφανθεί δια πάν ζήτημα. Και τέλος χρέη Ανωτάτου Εφετείου για Εκκλησιαστικά-Πνευματικά θέματα ασκεί η σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.
Μοναστικά ιδρύματα.
Τα Μοναστικά ιδρύματα του Αγίου Όρους διακρίνονται σε έξι τάξεις: τις Ιερές Μονές ή Μοναστήρια, τις Σκήτες, τα Κελιά, τις Καλύβες, τα Καθίσματα και τα Ησυχαστήρια.
Σύμφωνα με την απογραφή του 2021,
οι μόνιμοι κάτοικοι του Αγίου Όρους είναι 1.746. Όλοι άνδρες φυσικά.
Ορολογία
Το Άγιο Όρος σήμερα είναι ένα μοναστικό ίδρυμα το οποίο χωρίζεται σε έξι κατηγορίες: μοναστήρια, σκήτες, κελιά, καλύβες, καθίσματα και ερημητήρια.
Τα Μοναστήρια συνήθως περιβάλλονται από τετραώροφα κτήρια όπου τα κελιά των μοναχών τοποθετούνται σε διαφορετικά τμήματα.
Εξωτερικά τα κτήρια έχουν μπαλκόνια.
Στα μοναστήρια κάθε μοναχός έχει ένα μικρό ορθογώνιο δωμάτιο με πολύ λίγα πράγματα μέσα σ’ αυτό. Κάθε μοναστήρι λειτουργεί ως ξεχωριστή πατριαρχική βασιλική. Όλοι οι μοναχοί αποκτούν την ελληνική υπηκοότητα όταν είναι δόκιμοι ή όταν γίνονται μοναχοί, χωρίς άλλες διαδικασίες στο Άγιο Όρος. Κάθε μονή περιβάλλεται από έναν ισχυρό τοίχο ο οποίος στο παρελθόν ήταν αρκετά ικανός για να παρέχει ασφαλή κατοίκηση. Στους τοίχους υπάρχουν πύργοι με πολεμίστρες που καθιστούσαν πιο αποτελεσματική την πάλη με τους πειρατές. Οι περισσότεροι ναοί έχουν τοιχογραφίες και ανοικοδομούνται σε μια ιδιαίτερη αρχιτεκτονική μορφή που ονομάζεται Αγιορείτικος. Τα μοναστήρια είναι όλα κοινοβιακά. Στα κοινόβια όλα είναι κοινά. Κτήρια, εργασία, φαγητό και προσευχή. Η νομοθετική εξουσία τελείται από τη σύγκλητο που αποτελείται από εξέχοντες μοναχούς. Η διοικητική εξουσία διεξάγεται από τον ηγούμενο ο οποίος είναι διά βίου ο πνευματικός πατέρας της μονής. Εκλέγεται από τους μοναχούς που είναι στην υπηρεσία του μοναστηριού για τουλάχιστον έξι χρόνια.
Οι Σκήτες είναι ομάδες μονοκατοικιών που έχουν ιδρυθεί σε μια περιοχή του μοναστηριού. Η ίδρυση γίνεται με πράξη της Μονής και επικυρώνεται με διάταγμα του Πατριαρχείου. Ο αριθμός των μοναχών έχει καθοριστεί από την Πράξη Ίδρυσης. Η ρύθμιση των εσωτερικών εργασιών της σκήτης εγκρίνεται από το μοναστήρι. Οι Σκήτες είναι ειδικές ή κοινοβιακές. Οι ειδικές είναι ένας αριθμός από καλύβες γύρω από έναν κύριο ναό που ονομάζεται «Κυριακό».
Οι Σκήτες είναι μικρές μονές που και αυτές διακρίνονται όπως οι Αθωνικές Ιερές Μονές σε «κοινόβιες» και «ιδιόρρυθμες». Πρόκειται για οργανωμένες κοινότητες που συγκροτούνται από πολλές μοναστικές καλύβες. Στο μέσον της κάθε Σκήτης βρίσκεται το λεγόμενο «Κυριακό» που είναι ο κοινός ναός για όλους και γύρω απ’ αυτόν είναι κτισμένες οι καλύβες.
Τη διοίκηση στη Σκήτη ασκεί ο επονομαζόμενος «Δικαίος», που εκλέγεται κάθε χρόνο συνήθως στις 8 Μαΐου από τους «γέροντες» της Σκήτης με τη βοήθεια 2 ή 4 συμβούλων εκ των οποίων οι μισοί προέρχονται από την ίδια τη Σκήτη και οι άλλοι μισοί από την Κυρίαρχη Μονή στην οποία υπάγεται η Σκήτη. Οι εγκατεστημένοι σ΄ αυτές μοναχοί καλούμενοι σκήτες ασχολούνται επίσης με γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες καθώς επίσης και με την αγιογραφία. ξυλογλυπτική, μουσική κ.ά. Στην Ελλάδα, οι σημαντικότερες τέτοιες Σκήτες, είναι οι Αθωνικές.
01. Νέα Σκήτη ή Σκήτη Εισοδίων της Θεοτόκου υπάγεται στη Μονή Αγίου Παύλου.
02. Σκήτη Αγίας Άννας υπάγεται στη Μονή Μεγίστης Λαύρας.
03. Μικρά Αγία Άννα ή Μικραγιάννα στην λεγόμενη έρημο του Αγίου .Όρους. Παράρτημα της Σκήτης της Αγίας Άννας.
04. Σκήτη Αγίας Τριάδος – Καυσοκαλύβια. Υπάγεται στη Μονή Μεγίστης Λαύρας.
05. Σκήτη Αγίου Δημητρίου ή Λακκοσκήτη. Υπάγεται στη Μονή Αγίου Παύλου.
06. Σκήτη Αγίου Ανδρέα (Σεράϊ). Υπάγεται στη Μονή Βατοπεδίου.
07. Σκήτη Τιμίου Προδρόμου Μεγίστης Λαύρας. Ρουμάνικη.
08. Σκήτη Τιμίου Προδρόμου (Ιβηρίτικη)
09. Σκήτη Αγίου Παντελεήμονος ή Σκήτη Κουτλουμουσίου. Μισή ώρα από την ομώνυμη Μονή.
10. Σκήτη Αγίου Δημητρίου του Λάκκου ή Λακκοσκήτη. Υπάγεται στη Μονή Αγίου Παύλου
11. Σκήτη Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Υπάγεται στη Μονή Ξενοφώντος.
12. Σκήτη Βογορόδιτσας. Ανήκει στη Μονή Αγίου Παντελεήμονα.
13. Κοινοβιακή Σκήτη Προφήτου Ηλία. Ανήκει στη Μονή Παντοκράτορος.
14. Κατουνάκια. Υπάγεται στην Μονή Μεγίστης Λαύρας.
15. Καρούλια (τροχαλίες). Ανήκει στη Μονή Μεγίστης Λαύρας.
16. Σκήτη Αγίου Βασιλείου. Υπάγεται στην Μονή Μεγίστης Λαύρας.
[Πηγή...]
Τα κελιά του Αγίου Όρους είναι ιδρύματα με έναν ναό και ένα κτήριο που αποτελείται από κελιά και βοηθητικούς χώρους. Ο επικεφαλής της κυψέλης είναι ο γέροντας και οι υπόλοιποι είναι οι υπάλληλοί του. Ο αριθμός των μοναχών δεν μπορεί να είναι πάνω από εννέα. Αυτοεξυπηρετούνται, καλλιεργώντας ένα μικρό κομμάτι γης, ζωγραφίζοντας και σμιλεύοντας το ξύλο για να σχηματίσουν εικόνες, δημιουργώντας θυμιάματα και κομποσχοίνια.
Τα καλύβια είναι μικρές και απομονωμένες κατοικίες για δύο ή τρεις μοναχούς που τους έχουν δώσει να μείνουν από τη μονή στην οποία ανήκει η περιοχή. Οι μοναχοί στις καλύβες αυτοεξυπηρετούνται με τις χειροτεχνίες τους.
Τα καθίσματα είναι μικρές καλύβες με ένα μοναχό. Η μονή παραχωρεί τη θέση στον μοναχό. Ζει εκεί για πάντα και παίρνει από το μοναστήρι μόνο το απολύτως απαραίτητο φαγητό.
Τα ερημητήρια είναι μικρά καθίσματα. Βρίσκονται σε εγκαταλελειμμένα και ιερά μέρη, μερικές φορές σε βράχους και δυσπρόσιτες κορυφές και μερικές φορές σε σπηλιές και σχισμές των βράχων όπου οι μοναχοί εγκαθιστούν τα απρόσιτα καταφύγια τους. Ζουν εκεί νηστεύοντας, με αγρυπνίες και ατελείωτες προσευχές, μελετώντας τη Διαθήκη και το φαινόμενο του θανάτου.
Ιερές Μονές.
Όλες οι Ιερές Μονές του Αγίου Όρους, καλούμενες και Αθωνικές, αποτελούν θρησκευτικά πνευματικά ιδρύματα και όλες χαρακτηρίζονται «Κυρίαρχες», «Βασιλικές», «Πατριαρχικές» και «Σταυροπηγιακές».
«Κυρίαρχες» λέγονται επειδή διατηρούν ιδιοκτησιακό αυτοδιοίκητο του χώρου τους, μη υποκείμενο σε κανένα περιορισμό ως προς τον αριθμό των μοναχών.
«Βασιλικές» διότι η ίδρυσή τους οφείλεται σε εντολή ή συνδρομή των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων ή, η ίδρυσή τους επικυρώθηκε με αυτοκρατορικό χρυσόβουλο.
«Πατριαρχικές» ονομάσθηκαν αργότερα με την έκδοση πατριαρχικών σχετικών σιγιλλίων, όταν συνδέθηκαν με το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως που ανέλαβε την πνευματική και μόνο εποπτεία τους.
Και τέλος «Σταυροπηγιακές» από το σταυρό που έστελναν οι Αυτοκράτορες ή ο Πατριάρχης και τοποθετούνταν στη θεμελίωση.
Οι Αθωνικές Μονές σήμερα είναι όλες κοινόβιες. Παλιότερα κάποιες ήταν ιδιόρρυθμες.
Στις κοινόβιες οι αδελφοί έχουν τα πάντα κοινά και τίποτε ιδιόκτητο. Της Μονής προΐσταται ισόβιος Ηγούμενος, ο Κοινοβιάρχης, έχοντας γύρω του τη Γεροντία και τους Επιτρόπους, εκλεγόμενος δε διά πλειοψηφίας υπό τη Γεροντία σε μυστική ψηφοφορία, από κατάλογο υποψηφίων, που και αυτός καταρτίζεται από πλειοψηφία από τους έχοντες δικαίωμα ψήφου (διανυόντων του 6ου από της κουράς των έτους) μοναχών. Για τον Ηγούμενο απαιτούνται ορισμένα πνευματικά και ηθικά προσόντα, δύναται όμως να παυθεί με απόφαση της Γεροντίας και κατόπιν πλειοψηφίας των εχόντων δικαίωμα ψήφου της Αδελφότητας. Αν ο εκλεγείς Ηγούμενος δεν φέρει το βαθμό του Αρχιμανδρίτη, χειροτονείται αμέσως μετά την εκλογή.
Στις ιδιόρρυθμες Μονές οι μεν μοναχοί ενδιαιτώνται μεμονομένα ο καθένας, τα δε των Μονών αυτών διέπει Επιτροπή και η Σύναξη των Προϊσταμένων.
Κατά ταύτα, των μεν κοινοβίων η Διοίκηση είναι σχεδόν μοναρχική αλλά μετά κοινοκτημοσύνης, των δε ιδιορρύθμων ολιγαρχική αριστοκρατική. Από τις 20 κυρίαρχες Μονές όλες σήμερα είναι κοινοβιακές. Ο δε αριθμός των 20 Μονών, ως ανεγνωρισμένες ανέκαθεν από την Εκκλησία και την Πολιτεία, δεν μπορούν ούτε να αυξηθούν αλλά ούτε και να ελαττωθούν.
Σύμφωνα με την ιεραρχική τάξη οι Ιερές Μονές του Αγίου Όρους, καλούμενες και Αθωνικές
(17 είναι ελληνικές, 1 Σερβική, 1 Ρωσική, και 1 Βουλγαρική) είναι:
Αθωνική αρχιτεκτονική και τέχνη
Οι περισσότερες μονές έχουν χτιστεί σύμφωνα με κάποιον ρυθμό της βυζαντινής αρχιτεκτονικής.
Τα περισσότερα κτήρια χαρακτηρίζονται από στιβαρή τοιχοποιία, που λειτουργούσε ως ασπίδα - σαν οχυρό - απέναντι σε πειρατές και άλλους κατακτητές. Γι’ αυτό οι μονές στον Άθω μοιάζουν με κάστρα.
Σε κάθε μοναστικό συγκρότημα υπάρχει το καθολικό (ο κεντρικός ναός, το κυρίως κτήριο της μονής), η τράπεζα, η φιάλη (η λεκάνη για τον αγιασμό των υδάτων) και παρεκκλήσια. Δίπλα στον κυρίως ναό βρίσκονται τα καμπαναριά και οι θόλοι. Διακεκριμένη θέση στα μοναστικά συγκροτήματα έχει το αρχονταρίκι (ο χώρος των φιλοξενούμενων σε όλες τις μονές) κι ο αρσανάς, το λιμανάκι της μονής.
Οι αθωνικές μονές συγκροτούν ένα πολιτιστικό κέντρο με χιλιετή ιστορία.
Εκεί φυλάσσονται ανεκτίμητοι θησαυροί: συλλογές ζωγραφικών έργων και φορητές εικόνες καθώς και μωσαϊκά και γλυπτά που χρονολογούνται στον μεσαίωνα. Όλα τα έργα τέχνης είναι βαρύτιμα και μοναδικά, μια ιερή παρακαταθήκη που ταξιδεύει στους αιώνες.
Αποστάσεις σε χλμ και ενδεικτικός χρόνος βαδίσματος
Μετακινήσεις μέσα στο Άγιο Όρος
Με λεωφορείο στο δρομολόγιο Δάφνη - Καρυές - Μονή Ιβήρων.
Με τα μικρά φορτηγά αυτοκίνητα, που διαθέτουν αρκετά μοναστήρια.
Με τα «Ταξί Μινιμπας» που μπορείτε να νοικιάσετε στις Καρυές ή να ζητήσετε να σας παραλάβουν από το μοναστήρι ή την σκήτη στην οποία θα βρίσκεστε.
Με ζώο (μουλάρι) το οποίο μπορείτε να νοικιάσετε στις Καρυές.
Με τα πόδια, ακολουθώντας τα χαρακτηριστικά μονοπάτια του Όρους.
Η βλάστηση είναι πλούσια. Τα τοπία ειδυλλιακά. Χρειάζεται προσοχή όμως, γιατί είναι εύκολο να χαθείτε στα πολυδαίδαλα μονοπάτια, που συχνά διακόπτονται μέσα στα πυκνά δέντρα ή μπροστά σε χαράδρες και βράχια.
Ο περίπλους του Άθω μπορεί να γίνει και με άλλα σκάφη, με επιβάτες και γυναίκες, τα οποία όμως απαγορεύεται να προσεγγίσουν τις ακτές. Πρέπει να απέχουν από αυτές περισσότερο από 500 μέτρα. Είναι επίσης δυνατές ναυλώσεις πλοίων από άλλα γειτονικά λιμάνια.
Όλα τα ιδρύματα, σκήτες, κελλιά, ησυχαστήρια είναι εξαρτήματα των Μονών. Εκτός από τις είκοσι κυρίαρχες μονές σε κανέναν άλλο δεν επιτρέπεται δικαίωμα ιδιοκτησίας στο Άγιον Όρος. Όλες οι Μονές, ως πατριαρχικές και σταυροπηγιακές, υπάγονται στην πνευματική δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και δεν επιτρέπεται η μνημόνευση κανενός άλλου επισκόπου εκτός του Οικουμενικού Πατριάρχη (εκτός από τη μονή Εσφιγμένου της οποίας οι μοναχοί ΔΕΝ μνημονεύουν τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο).
Οι πεζοπόροι φροντίστε να έχετε μαζί σας μπατόν ή μπαστούνι (προσοχή τα σκαλιστά αγιορείτικα μπαστούνια κοστίζουν περισσότερο από 250 ευρώ!), νερό, χάρτη, μια λίστα με τα χρήσιμα – κρίσιμα τηλέφωνα και τα απαραίτητα για πεζοπορία.
Οι απαγορεύσεις...
Στο Άγιον Όρος απαγορεύεται η είσοδος των γυναικών (άβατο).
Απαγορεύεται...
Ἡ πρόσδεσις τῶν φερόντων γυναίκας μικρῶν σκαφῶν εἰς τοὺς προβλῆτας καὶ τοὺς λιμένας τῆς Δάφνης καὶ τῶν Ἱερῶν Moνῶν.
Ἡ είσοδος, παραμονὴ καὶ κυκλοφορία ἐπισκεπτῶν φερόντων βραχεῖας περισκελίδας, οἰασδηποτε προελεύσεως, ἡλικίας καὶ ἰδιότητος καὶ ἂν εἶναι οὖτοι, καὶ εἰς προσκόπους εἰσέτι.
Αἱ πάσης φύσεως κινηματογραφήσεις.
Ἡ εἴσοδος καὶ παραμονὴ ἀνηλίκων παίδων.
Ἡ ἐξαγωγή, ὑπὸ Μοναχῶν καὶ λαϊκῶν, βιβλίων ἐκτυπωθέντων μέχρι τὶς χρονολογίας 1870, ἐνῷ ἐπιτρέπεται ἡ ἐξαγωγὴ τοιούτων φερόντων χρονολογίαν ἀπὸ 1-1-1871 καὶ ἐντεῦθεν, καὶ τοῦτο κατόπιν ἐγκρίσεως τῆς Ἱερας Ἐπιστασίας, ἥτις καὶ σφραγίζει αὐτὰ μὲ τὴν λέξιν «Ἐλεύθερον»,
Ἡ ἐξαγωγὴ πάσης φύσεως χειρογράφων, κειμηλίων, ἀρχαίων εἰκόνων, ἱστορικῶν ἀμφίων καὶ ἐκκλησιαστικῶν σκευῶν, ἱερῶν λειψάνων κ.λπ. καταλογογραφημένων ἐν ταῖς βιβλιοθήκαις Ἱ. Μονῶν, Σκητῶν κ.λπ. Ἱδρυμάτων.
Απαγορεύεται επίσης...
Η επίσκεψη σε όλα τα ιδιωτικά δωμάτια των μοναχών, καθώς και στις βιβλιοθήκες και άλλους χώρους που διατηρούν οι μοναχοί για την μοναστική ζωή τους.
Να προσεγγίζετε το Άγιο Όρος με δικό σας σκάφος. Η είσοδος γίνεται μόνο με τα πλοία της γραμμής από Ουρανούπολη ή Ιερισσό. Μπορείτε όμως να πλεύσετε με κρουαζιερόπλοιο περιμετρικά της χερσονήσου του Άθω.
Η είσοδος των ΙΧ. Επιτρέπονται μόνο επαγγελματικά και μόνο μετά από άδεια.(φορτηγά, βαν) κρατήσεις στο τηλ. 0030 23770 71425.
Το κολύμπι.
Το ψάρεμα. Επιτρέπεται μετά από σχετική άδεια (ευλογία).
Το κάπνισμα μέσα στα μοναστήρια όπως επίσης και η χρήση τηλεόρασης και ραδιοφώνων (εκτός αν χρησιμοποιήσετε ακουστικά).
Τα σορτς, αποφύγετε μπλούζες ή πουκάμισα με στάμπες που τραβάνε την προσοχή ή σκανδαλίζουν, αποφύγετε τα λευκά παπούτσια. Πουκάμισα ή μπλούζες με κοντά μανίκια γενικά επιτρέπονται, όχι όμως σε όλα τα μοναστήρια. Ντυθείτε με σεβασμό.
Τα σκουλαρίκια.
Η χρήση ποδηλάτου.
Τα όπλα και τα κυνηγετικά σκυλιά.
Η κατασκήνωση στην ύπαιθρο.
Η συμμετοχή των μη ορθόδοξων σε μυστήρια.
Ο καιρός στο Άγιον Όρος πολλές φορές είναι απρόβλεπτος, με έντονα καιρικά φαινόμενα. Αποφύγετε την κορυφή του Άθω κατά τους χειμερινούς μήνες. Η κορυφή του Άθω σαρώνεται από δυνατούς ανέμους, ισχυρές χιονοπτώσεις και κεραυνούς.
Ανακοίνωση προς τους ευλαβείς προσκυνητές.
Απαγορεύεται η ανάβαση και η διαμονή στην κορυφή του όρους Άθω από 01-11 έως 30-04 εκάστου έτους αλλά και κατά το υπόλοιπο χρονικό διάστημα όταν επικρατούν δυσμενείς καιρικές συνθήκες που έχουν αναγγελθεί από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες.
Επιτρέπεται η άνοδος κατά το υπόλοιπο χρονικό διάστημα από 01-05 έως 31-10 με την προϋπόθεση ότι ο κάθε προσκυνητής θα φέρει μαζί του τον κατάλληλο εξοπλισμό και τα απαραίτητα εφόδια.
Σε περίπτωση μη συμμορφώσεως των προσκυνητών με τις ανωτέρω οδηγίες και προκλήσεως προβλημάτων στις κρατικές υπηρεσίες θα επιβάλλονται υπό της ιεράς επιστασίας ανάλογες κυρώσεις.
Τα μοναστήρια ανοίγουν τις πύλες τους με την Ανατολή και κλείνουν με τη Δύση του Ηλίου.
Φροντίστε να είστε στο μοναστήρι πριν από τη δύση του ηλίου γιατί αργότερα κλείνουν την είσοδο για όλους και κινδυνεύετε να μείνετε έξω. Στο διαδίκτυο μερικοί επισκέπτες προτείνουν άφιξη πριν τις 4.00 μ.μ. Ο Αρχοντάρης της Μονής Παντοκράτορος μας ζήτησε να είμαστε εκεί πριν τις 2.00 μ.μ.
Για τον ύπνο σας θα φροντίσουν τα μοναστήρια ή οι σκήτες που θα σας φιλοξενήσουν.
Οι επισκέπτες - προσκυνητές, διαμένουν σε κελιά ατομικά ή ομαδικά (με προσωπικό ή κοινόχρηστο μπάνιο) κι ενημερώνονται για το πρόγραμμα της Μονής από τα παραδοσιακά ξύλινα σήμαντρα.
Τα μοναστήρια διαθέτουν ειδικούς χώρους για πλύσιμο των προσωπικών ρούχων.
Σε κάποια μοναστήρια υπάρχει και ζεστό νερό.
Για το φαγητό και τον ύπνο σας δεν πληρώνετε τίποτα στα μοναστήρια, αυτά όμως δέχονται δωρεές π.χ. για την εκκλησία.
Η διαμονή σ' ένα μοναστήρι διαρκεί μόνο μία ημέρα.
Εάν θελήσετε να παραμείνετε περισσότερο πρέπει να ζητήσετε άδεια από τον Ηγούμενο της Μονής ή από τον Αρχοντάρη.
Η συνήθης διάρκεια της φιλοξενίας των επισκεπτών στο Άγιον Όρος είναι τέσσερεις ημέρες (3 διανυκτερεύσεις) ενώ σε κάθε Ιερό Σκήνωμα, μία ημέρα.
Φροντίστε να έχετε συνεννοηθεί, εκ των προτέρων προς αποφυγή ταλαιπωρίας.
Αν είστε προσκεκλημένος ενός Ιερού Σκηνώματος, μη ζητήσετε φιλοξενία σε άλλο Ιερό Σκήνωμα, γιατί αυτό αποτελεί παραβίαση των κανόνων φιλοξενίας του Αγίου Όρους.
Οι Ιερές Μονές είναι αυτοδιοίκητες και διοικούνται σύμφωνα με τον εσωτερικό τους κανονισμό, τον οποίο ψηφίζουν οι ίδιες και εγκρίνει η Ιερά Κοινότητα η οποία ασκεί την ανώτατη εποπτεία, αποτελείται από είκοσι αντιπροσώπους των Μονών και εδρεύει στις Καρυές ως διαρκές σώμα. Στις Καρυές εδρεύουν η Ιερά Επιστασία, εκτελεστικό σώμα που αποτελείται από τέσσερα μέλη, ο Γενικός Διοικητής που εκπροσωπεί την κρατική εξουσία και διορίζεται από τον Υπουργό των Εξωτερικών, αστυνομία, ιατρείο, ταχυδρομείο, φούρνος, καταστήματα με εκκλησιαστικά είδη, εκκλησιαστικό γυμνάσιο και εκκλησιαστικό λύκειο της Αθωνιάδας Σχολής.
Δεν επιτρέπεται η διαβίωση στο Όρος σε ετερόδοξους ή σχισματικούς.
Όλοι οι μοναχοί του Αγίου Όρους, οποιασδήποτε εθνικότητας και αν είναι, λαμβάνουν αυτόματα την ελληνική υπηκοότητα.
Η δικαιοσύνη απονέμεται από τις μοναστηριακές αρχές και την Ιερά Κοινότητα, εκτός από τις ποινικές υποθέσεις.
Επίσκεψη σε Μονή
Πλησιάζοντας σε κάθε μονή, το πρώτο πράγμα που βλέπει ο επισκέπτης είναι ότι κτηριακά οι μονές μοιάζουν με μεγάλα κάστρα, σαν οχυρωμένες μεσαιωνικές πολιτείες. Ένα επιβλητικό και πανύψηλο τείχος ενισχυμένο κατά διαστήματα με πυργίσκους, πολεμίστρες, ζεματίστρες, καθώς και ένα μεγάλο και επιβλητικό πύργο στο υψηλότερο ή το πιο αδύνατο σημείο της μονής. Ο λόγος που υπαγόρευσε στους μοναχούς τέτοιου είδους κατασκευές, ήταν η ανάγκη που είχαν να αμυνθούν απέναντι στους πολλούς και διάφορους εχθρούς που επιχείρησαν να κατακτήσουν και να λεηλατήσουν το Όρος ανά τους αιώνες (πειρατές, Φράγκοι, Καταλανοί κ.α.).
Στη μέση περίπου του τείχους βρίσκεται η μία και μοναδική είσοδος της μονής, με δύο πύλες σε μικρή απόσταση η μία από την άλλη.
Οι πύλες κλείνουν με βαριές ξύλινες πόρτες επενδυμένες εσωτερικά με μακριές σιδεροδοκοες λάμες και εξωτερικά με μεγάλες μεταλλικές πλάκες. Ανάμεσα στις δύο πύλες βρίσκεται ένα μικρό κελί όπου οι επισκέπτες συναντούν τον Πυλωρό. Δουλειά του Πυλωρού είναι να ασφαλίζει τις πόρτες μετά την δύση του ηλίου και να τις ανοίγει με την ανατολή. Ακόμη, ελέγχει τα διαμονητήρια των επισκεπτών και τους οδηγεί στο αρχονταρίκι.
Στο αρχονταρίκι ο επισκέπτης συναντά τον Αρχοντάρη, ο οποίος θα του προσφέρει νερό, καφέ, τσίπουρο και λουκούμι.
Αργότερα, αφού ο επισκέπτης υπογράψει στο βιβλίο των επισκεπτών, ο βοηθός του αρχοντάρη, ο παραρχοντάρης, τον οδηγεί στο δωμάτιό του για να ξεκουραστεί.
Η μέρα στο Άγιο Όρος διαιρείται σε τρία οκτάωρα, που είναι αφιερωμένα το καθένα στην προσευχή, την εργασία και την ανάπαυση.
Εδώ πληροφορίες για το Πρωτάτο και τις Μονές του Αγίου Όρους.
Το Άγιο Όρος αποτελεί αυτοδιοίκητο τμήμα της ελληνικής επικράτειας με την ονομασία Άγιον Όρος ή Αυτόνομη Μοναστική Πολιτεία ή Αθωνιάς Δημοκρατία και σε αυτό ισχύει ο Καταστατικός Χάρτης Αγίου Όρους, ο οποίος είναι ενσωματωμένος στο ελληνικό Σύνταγμα, στο άρθρο 105.
Σε ό,τι αφορά το πολιτικό καθεστώς του Αγίου Όρους, έχει ως μέρος της Ελληνικής επικράτειας πολιτικό διοικητή αλλά με συγκεκριμένες αρμοδιότητες και διορίζεται από τον Υπουργό των Εξωτερικών. Η πολιτική δηλαδή αναφορά του Αγίου Όρους προς την Ελληνική Πολιτεία γίνεται μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών και αυτό για λόγους ειδικούς, πραγματικούς και συμβολικούς.
Αν και το Άγιον Όρος είναι νομικά μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως και η υπόλοιπη Ελλάδα, η μοναστική πολιτεία του Αγίου όρους και τα μοναστικά ιδρύματά του έχουν ειδική δικαιοδοσία που επιβεβαιώθηκε κατά την εισδοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα . Αυτό εξουσιοδοτεί τις αρχές του μοναστικού κράτους να ρυθμίσουν την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων και των εμπορευμάτων στην επικράτειά του. Ειδικότερα, μόνο οι άρρενες επιτρέπεται να εισέλθουν. [Πηγή…]
Πρωτεύουσα είναι οι Καρυές με επίνειο τη Δάφνη. Η Αυτόνομος Μοναστική Πολιτεία περιλαμβάνει 20 μονές οι οποίες είναι αυτοδιοίκητες και διοικούνται σύμφωνα με τον εσωτερικό τους κανονισμό, τον οποίο ψηφίζουν οι ίδιες και εγκρίνει η Ιερά Κοινότητα. Από αυτές οι 17 είναι ελληνικές, 1 ρωσική (Μ.Αγίου Παντελεήμονος), 1 σερβική (Μ. Χιλανδαρίου) και 1 βουλγαρική (Μ. Ζωγράφου). Περιλαμβάνει ακόμα τα εξαρτήματά τους, 12 σκήτες, 204 κελιά, καθώς και καλύβες, καθίσματα και ησυχαστήρια ή ασκητήρια με τη μορφή καλύβας ή διαρρυθμισμένου σπηλαίου.
Διάβασα στο https://www.vimaorthodoxias.gr/agio-oros/agion-oros/
Πολιτική Κατάσταση.
Το Άγιο Όρος αποτελεί αυτοδιοίκητο και αυτόνομο τμήμα του Ελληνικού κράτους, που υπάγεται πολιτικά στο Υπουργείο Εξωτερικών και θρησκευτικά στην Δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης. Έχει εδαφικά διαιρεθεί σε είκοσι αυτοδιοίκητες περιοχές. Κάθε περιοχή αποτελείται από μία κυρίαρχη μονή και διάφορους άλλους μοναστικούς οικισμούς γύρω από αυτήν (σκήτες, κελλιά, καλύβες, καθίσματα, ησυχαστήρια). Όλες οι μονές είναι Κοινόβιες, δηλαδή κοινή λειτουργία, προσευχή, στέγη, σίτιση και εργασία μεταξύ των μοναχών. Υπεύθυνος της κάθε μονής είναι ο Ηγούμενος που εκλέγεται από τους μοναχούς της μονής ισόβια. Οι Ηγούμενοι των μονών συγκροτούν την Ιερά Σύναξη και ασκούν την νομοθετική εξουσία.
Οργάνωση.
Η πολιτεία του Αγίου Όρους αποτελεί αυτοδιοίκητο και αυτόνομο τμήμα της Ελληνικής Δημοκρατίας και κυβερνάται με βάση τον Καταστατικό Χάρτη του 1924.Το Ελληνικό Κράτος εκπροσωπείται από τον Πολιτικό Διοικητή του Αγίου Όρους ο οποίος είναι επιφορτισμένος με την τήρηση του Αγιορίτικου καθεστώτος και υπάγεται στο Υπουργείο Εξωτερικών και απο εκκλησιολογικής πλευρας υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως. Την εκτελεστική εξουσία στο Άγιο Όρος αντιπροσωπεύει η Ιερά Επιστασία της οποίας ο Πρόεδρος φέρει την ονομασία Πρωτεπιστάτης. Η Ιερά Επιστασία αποτελείται από 4 μέλη επιλεγμένα από τις 5 πρώτες ιεραρχικά μονές.
Η νομοθετική εξουσία αντιπροσωπεύεται από την Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους, επίσης η Ιερά Κοινότητα έχει εκτός των άλλων και δικαστική αρμοδιότητα σε υποθέσεις Αστικού Δικαίου για πλημμελήματα που συνέβησαν εντός των γεωγραφικών ορίων του Αγίου Όρους. Για όλες τις υπόλοιπες (Κακουργήματα κλπ.) αρμόδια δικαστήρια εκδίκασης είναι αυτά της πόλεως της Θεσσαλονίκης. Ως Ανώτατη Εκκλησιαστική και Δικαστική Αρχή εντός του Αγίου Όρους αναγνωρίζεται η Διπλή Ενιαύσεος Σύναξη η οποία συνέρχεται τακτικά μία φορά τον χρόνο εκτός και εάν απαιτείται διαφορετικά και μπορεί να αποφανθεί δια πάν ζήτημα. Και τέλος χρέη Ανωτάτου Εφετείου για Εκκλησιαστικά-Πνευματικά θέματα ασκεί η σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.
Μοναστικά ιδρύματα.
Τα Μοναστικά ιδρύματα του Αγίου Όρους διακρίνονται σε έξι τάξεις: τις Ιερές Μονές ή Μοναστήρια, τις Σκήτες, τα Κελιά, τις Καλύβες, τα Καθίσματα και τα Ησυχαστήρια.
Σύμφωνα με την απογραφή του 2021,
οι μόνιμοι κάτοικοι του Αγίου Όρους είναι 1.746. Όλοι άνδρες φυσικά.
Ορολογία
Το Άγιο Όρος σήμερα είναι ένα μοναστικό ίδρυμα το οποίο χωρίζεται σε έξι κατηγορίες: μοναστήρια, σκήτες, κελιά, καλύβες, καθίσματα και ερημητήρια.
Τα Μοναστήρια συνήθως περιβάλλονται από τετραώροφα κτήρια όπου τα κελιά των μοναχών τοποθετούνται σε διαφορετικά τμήματα.
Εξωτερικά τα κτήρια έχουν μπαλκόνια.
Στα μοναστήρια κάθε μοναχός έχει ένα μικρό ορθογώνιο δωμάτιο με πολύ λίγα πράγματα μέσα σ’ αυτό. Κάθε μοναστήρι λειτουργεί ως ξεχωριστή πατριαρχική βασιλική. Όλοι οι μοναχοί αποκτούν την ελληνική υπηκοότητα όταν είναι δόκιμοι ή όταν γίνονται μοναχοί, χωρίς άλλες διαδικασίες στο Άγιο Όρος. Κάθε μονή περιβάλλεται από έναν ισχυρό τοίχο ο οποίος στο παρελθόν ήταν αρκετά ικανός για να παρέχει ασφαλή κατοίκηση. Στους τοίχους υπάρχουν πύργοι με πολεμίστρες που καθιστούσαν πιο αποτελεσματική την πάλη με τους πειρατές. Οι περισσότεροι ναοί έχουν τοιχογραφίες και ανοικοδομούνται σε μια ιδιαίτερη αρχιτεκτονική μορφή που ονομάζεται Αγιορείτικος. Τα μοναστήρια είναι όλα κοινοβιακά. Στα κοινόβια όλα είναι κοινά. Κτήρια, εργασία, φαγητό και προσευχή. Η νομοθετική εξουσία τελείται από τη σύγκλητο που αποτελείται από εξέχοντες μοναχούς. Η διοικητική εξουσία διεξάγεται από τον ηγούμενο ο οποίος είναι διά βίου ο πνευματικός πατέρας της μονής. Εκλέγεται από τους μοναχούς που είναι στην υπηρεσία του μοναστηριού για τουλάχιστον έξι χρόνια.
Οι Σκήτες είναι ομάδες μονοκατοικιών που έχουν ιδρυθεί σε μια περιοχή του μοναστηριού. Η ίδρυση γίνεται με πράξη της Μονής και επικυρώνεται με διάταγμα του Πατριαρχείου. Ο αριθμός των μοναχών έχει καθοριστεί από την Πράξη Ίδρυσης. Η ρύθμιση των εσωτερικών εργασιών της σκήτης εγκρίνεται από το μοναστήρι. Οι Σκήτες είναι ειδικές ή κοινοβιακές. Οι ειδικές είναι ένας αριθμός από καλύβες γύρω από έναν κύριο ναό που ονομάζεται «Κυριακό».
Οι Σκήτες είναι μικρές μονές που και αυτές διακρίνονται όπως οι Αθωνικές Ιερές Μονές σε «κοινόβιες» και «ιδιόρρυθμες». Πρόκειται για οργανωμένες κοινότητες που συγκροτούνται από πολλές μοναστικές καλύβες. Στο μέσον της κάθε Σκήτης βρίσκεται το λεγόμενο «Κυριακό» που είναι ο κοινός ναός για όλους και γύρω απ’ αυτόν είναι κτισμένες οι καλύβες.
Τη διοίκηση στη Σκήτη ασκεί ο επονομαζόμενος «Δικαίος», που εκλέγεται κάθε χρόνο συνήθως στις 8 Μαΐου από τους «γέροντες» της Σκήτης με τη βοήθεια 2 ή 4 συμβούλων εκ των οποίων οι μισοί προέρχονται από την ίδια τη Σκήτη και οι άλλοι μισοί από την Κυρίαρχη Μονή στην οποία υπάγεται η Σκήτη. Οι εγκατεστημένοι σ΄ αυτές μοναχοί καλούμενοι σκήτες ασχολούνται επίσης με γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες καθώς επίσης και με την αγιογραφία. ξυλογλυπτική, μουσική κ.ά. Στην Ελλάδα, οι σημαντικότερες τέτοιες Σκήτες, είναι οι Αθωνικές.
01. Νέα Σκήτη ή Σκήτη Εισοδίων της Θεοτόκου υπάγεται στη Μονή Αγίου Παύλου.
02. Σκήτη Αγίας Άννας υπάγεται στη Μονή Μεγίστης Λαύρας.
03. Μικρά Αγία Άννα ή Μικραγιάννα στην λεγόμενη έρημο του Αγίου .Όρους. Παράρτημα της Σκήτης της Αγίας Άννας.
04. Σκήτη Αγίας Τριάδος – Καυσοκαλύβια. Υπάγεται στη Μονή Μεγίστης Λαύρας.
05. Σκήτη Αγίου Δημητρίου ή Λακκοσκήτη. Υπάγεται στη Μονή Αγίου Παύλου.
06. Σκήτη Αγίου Ανδρέα (Σεράϊ). Υπάγεται στη Μονή Βατοπεδίου.
07. Σκήτη Τιμίου Προδρόμου Μεγίστης Λαύρας. Ρουμάνικη.
08. Σκήτη Τιμίου Προδρόμου (Ιβηρίτικη)
09. Σκήτη Αγίου Παντελεήμονος ή Σκήτη Κουτλουμουσίου. Μισή ώρα από την ομώνυμη Μονή.
10. Σκήτη Αγίου Δημητρίου του Λάκκου ή Λακκοσκήτη. Υπάγεται στη Μονή Αγίου Παύλου
11. Σκήτη Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Υπάγεται στη Μονή Ξενοφώντος.
12. Σκήτη Βογορόδιτσας. Ανήκει στη Μονή Αγίου Παντελεήμονα.
13. Κοινοβιακή Σκήτη Προφήτου Ηλία. Ανήκει στη Μονή Παντοκράτορος.
14. Κατουνάκια. Υπάγεται στην Μονή Μεγίστης Λαύρας.
15. Καρούλια (τροχαλίες). Ανήκει στη Μονή Μεγίστης Λαύρας.
16. Σκήτη Αγίου Βασιλείου. Υπάγεται στην Μονή Μεγίστης Λαύρας.
[Πηγή...]
Τα κελιά του Αγίου Όρους είναι ιδρύματα με έναν ναό και ένα κτήριο που αποτελείται από κελιά και βοηθητικούς χώρους. Ο επικεφαλής της κυψέλης είναι ο γέροντας και οι υπόλοιποι είναι οι υπάλληλοί του. Ο αριθμός των μοναχών δεν μπορεί να είναι πάνω από εννέα. Αυτοεξυπηρετούνται, καλλιεργώντας ένα μικρό κομμάτι γης, ζωγραφίζοντας και σμιλεύοντας το ξύλο για να σχηματίσουν εικόνες, δημιουργώντας θυμιάματα και κομποσχοίνια.
Τα καλύβια είναι μικρές και απομονωμένες κατοικίες για δύο ή τρεις μοναχούς που τους έχουν δώσει να μείνουν από τη μονή στην οποία ανήκει η περιοχή. Οι μοναχοί στις καλύβες αυτοεξυπηρετούνται με τις χειροτεχνίες τους.
Τα καθίσματα είναι μικρές καλύβες με ένα μοναχό. Η μονή παραχωρεί τη θέση στον μοναχό. Ζει εκεί για πάντα και παίρνει από το μοναστήρι μόνο το απολύτως απαραίτητο φαγητό.
Τα ερημητήρια είναι μικρά καθίσματα. Βρίσκονται σε εγκαταλελειμμένα και ιερά μέρη, μερικές φορές σε βράχους και δυσπρόσιτες κορυφές και μερικές φορές σε σπηλιές και σχισμές των βράχων όπου οι μοναχοί εγκαθιστούν τα απρόσιτα καταφύγια τους. Ζουν εκεί νηστεύοντας, με αγρυπνίες και ατελείωτες προσευχές, μελετώντας τη Διαθήκη και το φαινόμενο του θανάτου.
Ιερές Μονές.
Όλες οι Ιερές Μονές του Αγίου Όρους, καλούμενες και Αθωνικές, αποτελούν θρησκευτικά πνευματικά ιδρύματα και όλες χαρακτηρίζονται «Κυρίαρχες», «Βασιλικές», «Πατριαρχικές» και «Σταυροπηγιακές».
«Κυρίαρχες» λέγονται επειδή διατηρούν ιδιοκτησιακό αυτοδιοίκητο του χώρου τους, μη υποκείμενο σε κανένα περιορισμό ως προς τον αριθμό των μοναχών.
«Βασιλικές» διότι η ίδρυσή τους οφείλεται σε εντολή ή συνδρομή των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων ή, η ίδρυσή τους επικυρώθηκε με αυτοκρατορικό χρυσόβουλο.
«Πατριαρχικές» ονομάσθηκαν αργότερα με την έκδοση πατριαρχικών σχετικών σιγιλλίων, όταν συνδέθηκαν με το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως που ανέλαβε την πνευματική και μόνο εποπτεία τους.
Και τέλος «Σταυροπηγιακές» από το σταυρό που έστελναν οι Αυτοκράτορες ή ο Πατριάρχης και τοποθετούνταν στη θεμελίωση.
Οι Αθωνικές Μονές σήμερα είναι όλες κοινόβιες. Παλιότερα κάποιες ήταν ιδιόρρυθμες.
Στις κοινόβιες οι αδελφοί έχουν τα πάντα κοινά και τίποτε ιδιόκτητο. Της Μονής προΐσταται ισόβιος Ηγούμενος, ο Κοινοβιάρχης, έχοντας γύρω του τη Γεροντία και τους Επιτρόπους, εκλεγόμενος δε διά πλειοψηφίας υπό τη Γεροντία σε μυστική ψηφοφορία, από κατάλογο υποψηφίων, που και αυτός καταρτίζεται από πλειοψηφία από τους έχοντες δικαίωμα ψήφου (διανυόντων του 6ου από της κουράς των έτους) μοναχών. Για τον Ηγούμενο απαιτούνται ορισμένα πνευματικά και ηθικά προσόντα, δύναται όμως να παυθεί με απόφαση της Γεροντίας και κατόπιν πλειοψηφίας των εχόντων δικαίωμα ψήφου της Αδελφότητας. Αν ο εκλεγείς Ηγούμενος δεν φέρει το βαθμό του Αρχιμανδρίτη, χειροτονείται αμέσως μετά την εκλογή.
Στις ιδιόρρυθμες Μονές οι μεν μοναχοί ενδιαιτώνται μεμονομένα ο καθένας, τα δε των Μονών αυτών διέπει Επιτροπή και η Σύναξη των Προϊσταμένων.
Κατά ταύτα, των μεν κοινοβίων η Διοίκηση είναι σχεδόν μοναρχική αλλά μετά κοινοκτημοσύνης, των δε ιδιορρύθμων ολιγαρχική αριστοκρατική. Από τις 20 κυρίαρχες Μονές όλες σήμερα είναι κοινοβιακές. Ο δε αριθμός των 20 Μονών, ως ανεγνωρισμένες ανέκαθεν από την Εκκλησία και την Πολιτεία, δεν μπορούν ούτε να αυξηθούν αλλά ούτε και να ελαττωθούν.
Σύμφωνα με την ιεραρχική τάξη οι Ιερές Μονές του Αγίου Όρους, καλούμενες και Αθωνικές
(17 είναι ελληνικές, 1 Σερβική, 1 Ρωσική, και 1 Βουλγαρική) είναι:
Αθωνική αρχιτεκτονική και τέχνη
Οι περισσότερες μονές έχουν χτιστεί σύμφωνα με κάποιον ρυθμό της βυζαντινής αρχιτεκτονικής.
Τα περισσότερα κτήρια χαρακτηρίζονται από στιβαρή τοιχοποιία, που λειτουργούσε ως ασπίδα - σαν οχυρό - απέναντι σε πειρατές και άλλους κατακτητές. Γι’ αυτό οι μονές στον Άθω μοιάζουν με κάστρα.
Σε κάθε μοναστικό συγκρότημα υπάρχει το καθολικό (ο κεντρικός ναός, το κυρίως κτήριο της μονής), η τράπεζα, η φιάλη (η λεκάνη για τον αγιασμό των υδάτων) και παρεκκλήσια. Δίπλα στον κυρίως ναό βρίσκονται τα καμπαναριά και οι θόλοι. Διακεκριμένη θέση στα μοναστικά συγκροτήματα έχει το αρχονταρίκι (ο χώρος των φιλοξενούμενων σε όλες τις μονές) κι ο αρσανάς, το λιμανάκι της μονής.
Οι αθωνικές μονές συγκροτούν ένα πολιτιστικό κέντρο με χιλιετή ιστορία.
Εκεί φυλάσσονται ανεκτίμητοι θησαυροί: συλλογές ζωγραφικών έργων και φορητές εικόνες καθώς και μωσαϊκά και γλυπτά που χρονολογούνται στον μεσαίωνα. Όλα τα έργα τέχνης είναι βαρύτιμα και μοναδικά, μια ιερή παρακαταθήκη που ταξιδεύει στους αιώνες.
Αποστάσεις σε χλμ και ενδεικτικός χρόνος βαδίσματος
Μετακινήσεις μέσα στο Άγιο Όρος
Με λεωφορείο στο δρομολόγιο Δάφνη - Καρυές - Μονή Ιβήρων.
Με τα μικρά φορτηγά αυτοκίνητα, που διαθέτουν αρκετά μοναστήρια.
Με τα «Ταξί Μινιμπας» που μπορείτε να νοικιάσετε στις Καρυές ή να ζητήσετε να σας παραλάβουν από το μοναστήρι ή την σκήτη στην οποία θα βρίσκεστε.
Με ζώο (μουλάρι) το οποίο μπορείτε να νοικιάσετε στις Καρυές.
Με τα πόδια, ακολουθώντας τα χαρακτηριστικά μονοπάτια του Όρους.
Η βλάστηση είναι πλούσια. Τα τοπία ειδυλλιακά. Χρειάζεται προσοχή όμως, γιατί είναι εύκολο να χαθείτε στα πολυδαίδαλα μονοπάτια, που συχνά διακόπτονται μέσα στα πυκνά δέντρα ή μπροστά σε χαράδρες και βράχια.
Ο περίπλους του Άθω μπορεί να γίνει και με άλλα σκάφη, με επιβάτες και γυναίκες, τα οποία όμως απαγορεύεται να προσεγγίσουν τις ακτές. Πρέπει να απέχουν από αυτές περισσότερο από 500 μέτρα. Είναι επίσης δυνατές ναυλώσεις πλοίων από άλλα γειτονικά λιμάνια.
Όλα τα ιδρύματα, σκήτες, κελλιά, ησυχαστήρια είναι εξαρτήματα των Μονών. Εκτός από τις είκοσι κυρίαρχες μονές σε κανέναν άλλο δεν επιτρέπεται δικαίωμα ιδιοκτησίας στο Άγιον Όρος. Όλες οι Μονές, ως πατριαρχικές και σταυροπηγιακές, υπάγονται στην πνευματική δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και δεν επιτρέπεται η μνημόνευση κανενός άλλου επισκόπου εκτός του Οικουμενικού Πατριάρχη (εκτός από τη μονή Εσφιγμένου της οποίας οι μοναχοί ΔΕΝ μνημονεύουν τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο).
Οι πεζοπόροι φροντίστε να έχετε μαζί σας μπατόν ή μπαστούνι (προσοχή τα σκαλιστά αγιορείτικα μπαστούνια κοστίζουν περισσότερο από 250 ευρώ!), νερό, χάρτη, μια λίστα με τα χρήσιμα – κρίσιμα τηλέφωνα και τα απαραίτητα για πεζοπορία.
Οι απαγορεύσεις...
Στο Άγιον Όρος απαγορεύεται η είσοδος των γυναικών (άβατο).
Απαγορεύεται...
Ἡ πρόσδεσις τῶν φερόντων γυναίκας μικρῶν σκαφῶν εἰς τοὺς προβλῆτας καὶ τοὺς λιμένας τῆς Δάφνης καὶ τῶν Ἱερῶν Moνῶν.
Ἡ είσοδος, παραμονὴ καὶ κυκλοφορία ἐπισκεπτῶν φερόντων βραχεῖας περισκελίδας, οἰασδηποτε προελεύσεως, ἡλικίας καὶ ἰδιότητος καὶ ἂν εἶναι οὖτοι, καὶ εἰς προσκόπους εἰσέτι.
Αἱ πάσης φύσεως κινηματογραφήσεις.
Ἡ εἴσοδος καὶ παραμονὴ ἀνηλίκων παίδων.
Ἡ ἐξαγωγή, ὑπὸ Μοναχῶν καὶ λαϊκῶν, βιβλίων ἐκτυπωθέντων μέχρι τὶς χρονολογίας 1870, ἐνῷ ἐπιτρέπεται ἡ ἐξαγωγὴ τοιούτων φερόντων χρονολογίαν ἀπὸ 1-1-1871 καὶ ἐντεῦθεν, καὶ τοῦτο κατόπιν ἐγκρίσεως τῆς Ἱερας Ἐπιστασίας, ἥτις καὶ σφραγίζει αὐτὰ μὲ τὴν λέξιν «Ἐλεύθερον»,
Ἡ ἐξαγωγὴ πάσης φύσεως χειρογράφων, κειμηλίων, ἀρχαίων εἰκόνων, ἱστορικῶν ἀμφίων καὶ ἐκκλησιαστικῶν σκευῶν, ἱερῶν λειψάνων κ.λπ. καταλογογραφημένων ἐν ταῖς βιβλιοθήκαις Ἱ. Μονῶν, Σκητῶν κ.λπ. Ἱδρυμάτων.
Απαγορεύεται επίσης...
Η επίσκεψη σε όλα τα ιδιωτικά δωμάτια των μοναχών, καθώς και στις βιβλιοθήκες και άλλους χώρους που διατηρούν οι μοναχοί για την μοναστική ζωή τους.
Να προσεγγίζετε το Άγιο Όρος με δικό σας σκάφος. Η είσοδος γίνεται μόνο με τα πλοία της γραμμής από Ουρανούπολη ή Ιερισσό. Μπορείτε όμως να πλεύσετε με κρουαζιερόπλοιο περιμετρικά της χερσονήσου του Άθω.
Η είσοδος των ΙΧ. Επιτρέπονται μόνο επαγγελματικά και μόνο μετά από άδεια.(φορτηγά, βαν) κρατήσεις στο τηλ. 0030 23770 71425.
Το κολύμπι.
Το ψάρεμα. Επιτρέπεται μετά από σχετική άδεια (ευλογία).
Το κάπνισμα μέσα στα μοναστήρια όπως επίσης και η χρήση τηλεόρασης και ραδιοφώνων (εκτός αν χρησιμοποιήσετε ακουστικά).
Τα σορτς, αποφύγετε μπλούζες ή πουκάμισα με στάμπες που τραβάνε την προσοχή ή σκανδαλίζουν, αποφύγετε τα λευκά παπούτσια. Πουκάμισα ή μπλούζες με κοντά μανίκια γενικά επιτρέπονται, όχι όμως σε όλα τα μοναστήρια. Ντυθείτε με σεβασμό.
Τα σκουλαρίκια.
Η χρήση ποδηλάτου.
Τα όπλα και τα κυνηγετικά σκυλιά.
Η κατασκήνωση στην ύπαιθρο.
Η συμμετοχή των μη ορθόδοξων σε μυστήρια.
Ο καιρός στο Άγιον Όρος πολλές φορές είναι απρόβλεπτος, με έντονα καιρικά φαινόμενα. Αποφύγετε την κορυφή του Άθω κατά τους χειμερινούς μήνες. Η κορυφή του Άθω σαρώνεται από δυνατούς ανέμους, ισχυρές χιονοπτώσεις και κεραυνούς.
Ανακοίνωση προς τους ευλαβείς προσκυνητές.
Απαγορεύεται η ανάβαση και η διαμονή στην κορυφή του όρους Άθω από 01-11 έως 30-04 εκάστου έτους αλλά και κατά το υπόλοιπο χρονικό διάστημα όταν επικρατούν δυσμενείς καιρικές συνθήκες που έχουν αναγγελθεί από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες.
Επιτρέπεται η άνοδος κατά το υπόλοιπο χρονικό διάστημα από 01-05 έως 31-10 με την προϋπόθεση ότι ο κάθε προσκυνητής θα φέρει μαζί του τον κατάλληλο εξοπλισμό και τα απαραίτητα εφόδια.
Σε περίπτωση μη συμμορφώσεως των προσκυνητών με τις ανωτέρω οδηγίες και προκλήσεως προβλημάτων στις κρατικές υπηρεσίες θα επιβάλλονται υπό της ιεράς επιστασίας ανάλογες κυρώσεις.
Τα μοναστήρια ανοίγουν τις πύλες τους με την Ανατολή και κλείνουν με τη Δύση του Ηλίου.
Φροντίστε να είστε στο μοναστήρι πριν από τη δύση του ηλίου γιατί αργότερα κλείνουν την είσοδο για όλους και κινδυνεύετε να μείνετε έξω. Στο διαδίκτυο μερικοί επισκέπτες προτείνουν άφιξη πριν τις 4.00 μ.μ. Ο Αρχοντάρης της Μονής Παντοκράτορος μας ζήτησε να είμαστε εκεί πριν τις 2.00 μ.μ.
Για τον ύπνο σας θα φροντίσουν τα μοναστήρια ή οι σκήτες που θα σας φιλοξενήσουν.
Οι επισκέπτες - προσκυνητές, διαμένουν σε κελιά ατομικά ή ομαδικά (με προσωπικό ή κοινόχρηστο μπάνιο) κι ενημερώνονται για το πρόγραμμα της Μονής από τα παραδοσιακά ξύλινα σήμαντρα.
Τα μοναστήρια διαθέτουν ειδικούς χώρους για πλύσιμο των προσωπικών ρούχων.
Σε κάποια μοναστήρια υπάρχει και ζεστό νερό.
Για το φαγητό και τον ύπνο σας δεν πληρώνετε τίποτα στα μοναστήρια, αυτά όμως δέχονται δωρεές π.χ. για την εκκλησία.
Η διαμονή σ' ένα μοναστήρι διαρκεί μόνο μία ημέρα.
Εάν θελήσετε να παραμείνετε περισσότερο πρέπει να ζητήσετε άδεια από τον Ηγούμενο της Μονής ή από τον Αρχοντάρη.
Η συνήθης διάρκεια της φιλοξενίας των επισκεπτών στο Άγιον Όρος είναι τέσσερεις ημέρες (3 διανυκτερεύσεις) ενώ σε κάθε Ιερό Σκήνωμα, μία ημέρα.
Φροντίστε να έχετε συνεννοηθεί, εκ των προτέρων προς αποφυγή ταλαιπωρίας.
Αν είστε προσκεκλημένος ενός Ιερού Σκηνώματος, μη ζητήσετε φιλοξενία σε άλλο Ιερό Σκήνωμα, γιατί αυτό αποτελεί παραβίαση των κανόνων φιλοξενίας του Αγίου Όρους.
Οι Ιερές Μονές είναι αυτοδιοίκητες και διοικούνται σύμφωνα με τον εσωτερικό τους κανονισμό, τον οποίο ψηφίζουν οι ίδιες και εγκρίνει η Ιερά Κοινότητα η οποία ασκεί την ανώτατη εποπτεία, αποτελείται από είκοσι αντιπροσώπους των Μονών και εδρεύει στις Καρυές ως διαρκές σώμα. Στις Καρυές εδρεύουν η Ιερά Επιστασία, εκτελεστικό σώμα που αποτελείται από τέσσερα μέλη, ο Γενικός Διοικητής που εκπροσωπεί την κρατική εξουσία και διορίζεται από τον Υπουργό των Εξωτερικών, αστυνομία, ιατρείο, ταχυδρομείο, φούρνος, καταστήματα με εκκλησιαστικά είδη, εκκλησιαστικό γυμνάσιο και εκκλησιαστικό λύκειο της Αθωνιάδας Σχολής.
Δεν επιτρέπεται η διαβίωση στο Όρος σε ετερόδοξους ή σχισματικούς.
Όλοι οι μοναχοί του Αγίου Όρους, οποιασδήποτε εθνικότητας και αν είναι, λαμβάνουν αυτόματα την ελληνική υπηκοότητα.
Η δικαιοσύνη απονέμεται από τις μοναστηριακές αρχές και την Ιερά Κοινότητα, εκτός από τις ποινικές υποθέσεις.
Επίσκεψη σε Μονή
Πλησιάζοντας σε κάθε μονή, το πρώτο πράγμα που βλέπει ο επισκέπτης είναι ότι κτηριακά οι μονές μοιάζουν με μεγάλα κάστρα, σαν οχυρωμένες μεσαιωνικές πολιτείες. Ένα επιβλητικό και πανύψηλο τείχος ενισχυμένο κατά διαστήματα με πυργίσκους, πολεμίστρες, ζεματίστρες, καθώς και ένα μεγάλο και επιβλητικό πύργο στο υψηλότερο ή το πιο αδύνατο σημείο της μονής. Ο λόγος που υπαγόρευσε στους μοναχούς τέτοιου είδους κατασκευές, ήταν η ανάγκη που είχαν να αμυνθούν απέναντι στους πολλούς και διάφορους εχθρούς που επιχείρησαν να κατακτήσουν και να λεηλατήσουν το Όρος ανά τους αιώνες (πειρατές, Φράγκοι, Καταλανοί κ.α.).
Στη μέση περίπου του τείχους βρίσκεται η μία και μοναδική είσοδος της μονής, με δύο πύλες σε μικρή απόσταση η μία από την άλλη.
Οι πύλες κλείνουν με βαριές ξύλινες πόρτες επενδυμένες εσωτερικά με μακριές σιδεροδοκοες λάμες και εξωτερικά με μεγάλες μεταλλικές πλάκες. Ανάμεσα στις δύο πύλες βρίσκεται ένα μικρό κελί όπου οι επισκέπτες συναντούν τον Πυλωρό. Δουλειά του Πυλωρού είναι να ασφαλίζει τις πόρτες μετά την δύση του ηλίου και να τις ανοίγει με την ανατολή. Ακόμη, ελέγχει τα διαμονητήρια των επισκεπτών και τους οδηγεί στο αρχονταρίκι.
Στο αρχονταρίκι ο επισκέπτης συναντά τον Αρχοντάρη, ο οποίος θα του προσφέρει νερό, καφέ, τσίπουρο και λουκούμι.
Αργότερα, αφού ο επισκέπτης υπογράψει στο βιβλίο των επισκεπτών, ο βοηθός του αρχοντάρη, ο παραρχοντάρης, τον οδηγεί στο δωμάτιό του για να ξεκουραστεί.
Η μέρα στο Άγιο Όρος διαιρείται σε τρία οκτάωρα, που είναι αφιερωμένα το καθένα στην προσευχή, την εργασία και την ανάπαυση.
Tο ωρολόγιο πρόγραμμα των μοναχών με βάση την δική μας ώρα:
Ο Όρθρος στις μονές ξεκινά καθημερινά στις 2.30 π.μ. και η Λειτουργία ολοκληρώνεται περίπου στις 6.30 τα ξημερώματα.
Η τράπεζα (το μεσημεριανό γεύμα) προσφέρεται το πρωί.
Στις 3.30 μ.μ. ξεκινά ο Εσπερινός και αμέσως μετά ακολουθεί η βραδινή τράπεζα (το δείπνο). [πηγή: pathstomountathos]
Λειτουργικός Κύκλος μιας Ηµέρας.
«Η νύχτα και ο έναστρος ουρανός κρατύνουν πάνω από τα κτίσματα του μοναστηριού. Είναι ώρα προσευχής, εγρήγορσης και ανάτασης της ψυχής προς τις θείες διακοσμήσεις.
Στις 7:30΄ µε τη Βυζαντινή ώρα, ο εκκλησιαστικός (ο αρμόδιος μοναχός για το ναό) θα σημάνει το πρώτο τάλαντο, θα ανάψει τις κανδήλες, τις λουσέρνες, τα φανάρια και τους φανούς του Καθολικού.
Στις 7:45΄ σημαίνει το δεύτερο τάλαντο και
στις 8:00΄ το τρίτο.
Ο Όρθρος στις μονές ξεκινά καθημερινά στις 2.30 π.μ. και η Λειτουργία ολοκληρώνεται περίπου στις 6.30 τα ξημερώματα.
Η τράπεζα (το μεσημεριανό γεύμα) προσφέρεται το πρωί.
Στις 3.30 μ.μ. ξεκινά ο Εσπερινός και αμέσως μετά ακολουθεί η βραδινή τράπεζα (το δείπνο). [πηγή: pathstomountathos]
Λειτουργικός Κύκλος μιας Ηµέρας.
«Η νύχτα και ο έναστρος ουρανός κρατύνουν πάνω από τα κτίσματα του μοναστηριού. Είναι ώρα προσευχής, εγρήγορσης και ανάτασης της ψυχής προς τις θείες διακοσμήσεις.
Στις 7:30΄ µε τη Βυζαντινή ώρα, ο εκκλησιαστικός (ο αρμόδιος μοναχός για το ναό) θα σημάνει το πρώτο τάλαντο, θα ανάψει τις κανδήλες, τις λουσέρνες, τα φανάρια και τους φανούς του Καθολικού.
Στις 7:45΄ σημαίνει το δεύτερο τάλαντο και
στις 8:00΄ το τρίτο.
Ο εφημέριος βάζει το πετραχήλι και το Μεσονυκτικό αρχίζει. Τούτη η ακολουθία φέρνει εγρήγορση στην ανύστακτη ψυχή που προσμένει στο μεσονύκτιο το Νυµφίο Χριστό. Αποτελεί σημείο διαχωριστικό του σκότους της πλάνης που ο χριστιανός και ειδικά ο μοναχός άφησε πίσω του και της ζωής του φωτός που αναμένεται να ανατείλει την επόμενη ημέρα. Καθώς αρχίζει ο «Άμωμος» ( = άψογος ηθικά, αμόλυντος) ο εκκλησιαστικός βάζει μετάνοια στον Ηγούμενο και χτυπά µε την σειρά τον κόπανο και το καθημερινό σιδεράκι.
Μετά το τρίτο κατανυκτικό τροπάριο ο εκκλησιαστικός ανοίγει τη Βασιλική Πύλη. Ο ιερέας εισέρχεται στον κυρίως ναό και ποιεί «Ευλογητόν» ιστάμενος έμπροσθεν του τέμπλου. Κατά τη διάρκεια ανάγνωσης του «Επακούσαι σου...» θα θυμιατίσει το ναό.
Μετά το τρίτο κατανυκτικό τροπάριο ο εκκλησιαστικός ανοίγει τη Βασιλική Πύλη. Ο ιερέας εισέρχεται στον κυρίως ναό και ποιεί «Ευλογητόν» ιστάμενος έμπροσθεν του τέμπλου. Κατά τη διάρκεια ανάγνωσης του «Επακούσαι σου...» θα θυμιατίσει το ναό.
Ο «Εξάψαλμος» θα διαβαστεί από τον Ηγούμενο.
Με το πέρας της έκτης Ωδής διαβάζεται το Συναξάρι της ημέρας και ο εκκλησιαστικός και πάλι θα χτυπήσει το σιδεράκι.
Με το πέρας της έκτης Ωδής διαβάζεται το Συναξάρι της ημέρας και ο εκκλησιαστικός και πάλι θα χτυπήσει το σιδεράκι.
Στην ενάτη Ωδή, «Την Τιμιωτέραν», ο ιερέας θυμιάζει το ναό, ενώ οι μοναχοί αποκουκουλίζονται και κατεβαίνουν από τα στασίδια τους. Μια στάση που εύγλωττα φανερώνει την ξεχωριστή τιμή που οι μοναχοί αποτίουν στην Κυρία Θεοτόκο. Προς το τέλος του Όρθρου σημαίνει ένα τάλαντο σε τρεις στάσεις κύκλω του ναού. Γίνεται απόλυση και μεταβαίνουν στο παρεκκλήσι που θα τελεσθεί η Θεία Λειτουργία. Εκεί πρωτίστως αναγιγνώσκεται η τρίτη και έκτη Ώρα. Στο «Δόξα» της έκτης Ώρας ο εκκλησιαστικός σημαίνει το σιδεράκι. Τότε περίπου θα σημάνει και ο ιερέας τον κωδωνίσκο της προθέσεως και οι πατέρες αποκουκουλισμένοι και έχοντας κατεβεί από τα στασίδια τους μνηµονεύουν μυστικά τα ονόματα που ο καθείς φέρει στη μνήµη του, ζώντων και κεκοιμημένων. Σε λίγο ο εκκλησιαστικός ανάβει τα δρακόντια από το τέμπλο του παρεκκλησιού και ακολουθεί η Θεία Λειτουργία. Τα βημόθυρα παραμένουν κλειστά, για να ανοίξουν µόνο στις δύο εισόδους και την ώρα της Θείας Μετάληψης.
Στο τρίτο αντίφωνο γίνεται η μικρή είσοδος υπό του ιερέως φέροντος το ευαγγέλιο, προηγουμένου του εκκλησιαστικού µε αναμμένο εισοδικό. Ακολουθούν τα αναγνώσματα, ο Απόστολος και το Ευαγγέλιο. Λίγο μετά ψάλλεται ο χερουβικός ύμνος, γίνεται η μεγάλη είσοδος όπου τα Τίμια Δώρα διακομίζονται από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα. Τα Λειτουργικά και οι αιτήσεις του ιερέως δημιουργούν θεία ένταση φτάνοντας ως την Κυριακή προσευχή. Προ της Μεταλήψεως οι μοναχοί χαιρετούν τις εικόνες. Ακολουθεί η κοινωνία του Σώματος και Αίματος του Χριστού, το κέντρο της ζωής του μοναχού και κάθε χριστιανού.
Στο τρίτο αντίφωνο γίνεται η μικρή είσοδος υπό του ιερέως φέροντος το ευαγγέλιο, προηγουμένου του εκκλησιαστικού µε αναμμένο εισοδικό. Ακολουθούν τα αναγνώσματα, ο Απόστολος και το Ευαγγέλιο. Λίγο μετά ψάλλεται ο χερουβικός ύμνος, γίνεται η μεγάλη είσοδος όπου τα Τίμια Δώρα διακομίζονται από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα. Τα Λειτουργικά και οι αιτήσεις του ιερέως δημιουργούν θεία ένταση φτάνοντας ως την Κυριακή προσευχή. Προ της Μεταλήψεως οι μοναχοί χαιρετούν τις εικόνες. Ακολουθεί η κοινωνία του Σώματος και Αίματος του Χριστού, το κέντρο της ζωής του μοναχού και κάθε χριστιανού.
Έπεται η απόλυση.
Διανέμεται το αντίδωρο και κατά την έξοδο λαμβάνεται και ο αγιασμός που φυλάγεται σε ειδικό σκεύος στη λιτή.
Στη συνέχεια, αν δεν είναι μέρα νηστείας κατά την οποία απουσιάζει το πρωινό γεύμα, εισέρχονται στην Τράπεζα.»
Η Τράπεζα η τραπεζαρία δηλαδή είναι συνήθως μεγάλη, κοινή για όλους, και με διαφορετικό σχήμα σε κάθε μοναστήρι. Στο βάθος της κάθεται ο ηγούμενος με άλλους γέροντες του μοναστηριού και στις υπόλοιπες θέσεις οι μοναχοί, μαζί με τους επισκέπτες.
Όλοι, επισκέπτες και μοναχοί, μπαίνουν στην τραπεζαρία και παραμένουν όρθιοι μπροστά από το κάθισμά τους, Ο ηγούμενος προσεύχεται, δίνει την ευλογία του, ακούγεται ένα κουδούνι και όλοι κάθονται για φαγητό. Στο τραπέζι δεν επιτρέπεται η ομιλία.
Ένας μοναχός, ο Διαβαστής ή Αναγνώστης, διαβάζει αναγνώσματα που συνήθως αφορούν την αντίστοιχη ημέρα, βιογραφικό κάποιου αγίου και άλλα θρησκευτικά.
«Αρχίζει προσευχή, και ενώ οι παρευρισκόμενοι τρώνε, ο διαβαστής ή αναγνώστης διαβάζει αποσπάσματα από πατερικά κείμενα ή βίους αγίων. Ο εφημέριος, αν απουσιάζει ο ηγούμενος, δια ξυλίνου σφυρίδος σημαίνει το τέλος του φαγητού και ευλογεί τα περισσεύματα ευχαριστώντας τον Θεό.»
Τα διακονήματα που αναλαμβάνουν οι μοναχοί στα κοινόβια.
Η αρχαιοελληνική ιστορία του Αγίου Όρους.
Η Ελληνική μυθολογία αναφέρεται συχνά στη Χαλκιδική. Το αρχαίο όνομα της Κασσάνδρας ήταν Φλέγρα, δηλαδή τόπος της φωτιάς.
Φλέγρα: -ας, ἡ, ἀρχαῖον ὄνομα τῆς Παλλήνης ἐν τῇ Χαλκιδικῇ χερσονήσῳ πιθανῶς ἐκ τῆς ἡφαιστειώδους φύσεως τοῦ τόπου, Ἡρόδ. 7. 123, Στράβ. 330· Φλέγρας πεδίον, ἐν ᾧ οἱ Γίγαντες, ὡς λέγεται, ἐνικήθησαν ὑπὸ τῶν θεῶν, Πινδ. Ν. 1. 100, Ἀριστοφ. Ὄρν. 824· Φλεγραία πλὰξ Αἰσχύλ. Εὐμ. 295· ὡσαύτως ἐν τῷ πληθ. Φλέγραι, Πινδ. Ι. 6 (5), 49. ΙΙ. τὸ αὐτὸ ὄνομα ἔφερε καὶ ἡ ἡφαιστειώδης πεδιὰς τῆς Καμπανίας, Πολύβ. 2. 17, 1, κλπ.
Πιστεύεται ότι ήταν η γη των Γιγάντων, των παιδιών της Γαίας και του… πρωτότοκου γιού της του Ουρανού, αδέρφια των 12 Τιτάνων, των 3 Κυκλώπων – όχι αυτών της Οδύσσειας – των 3 γιγαντόσωμων εκατόγχειρων με τα 100 χέρια και τα 50 κεφάλια και όλων των ανθρώπων!
Το όνομα Γίγας προέρχεται από τα «Γαία» και «γίγνομαι» και σημαίνει γεννημένος από την γη. Γεννήθηκαν από το σώμα της Γαίας όταν έσταξε πάνω της αίμα από την πληγή του Ουρανού μετά τον ευνουχισμό που υπέστη από τον γιό του, τον Κρόνο, τον γενναιότερο των Τιτάνων. [Ησίοδος. Θεογονία, 178-186]. Με τον ίδιο τρόπο γεννήθηκαν και οι Ερινύες και οι Μελίες ή Μελιάδες νύμφες.
Η μαμά Γαία ξεσήκωσε τα παιδιά της, τους Γίγαντες, επαναστάτησαν εναντίον των Ολύμπιων θεών (γιγαντομαχία) και προσπάθησαν να τους διώξουν από τον Όλυμπο. Ηττήθηκαν όμως και γκρεμίστηκαν στα Τάρταρα. Σύμφωνα με διάφορες πηγές ο αριθμός τους έφτανε τους 100. Ο γίγας Άθως σκοτώθηκε στην γιγαντομαχία από τον Ποσειδώνα. Σε μια φάση της μάχης εκσφενδόνισε ένα βράχο εναντίων των Ολύμπιων θεών αλλά αστόχησε και έπεσε στην άκρη της Χαλκιδικής δημιουργώντας αυτό που γνωρίζουμε σήμερα σαν κορυφή του Άθω. Άλλη εκδοχή του μύθου αναφέρει ότι ο Ποσειδώνας ήταν αυτός που έκοψε έναν βράχο από την Καναστραία άκρα της Παλλήνης, τον πέταξε, σκότωσε και καταπλάκωσε τον Άθω. Υπάρχει όμως κι ένας άλλος μύθος που αναφέρει ότι το όνομα οφείλεται σε έναν άλλο Άθω, ο οποίος ήταν γιος του Ποσειδώνα και της Ροδόπης.
Σύμφωνα µε μία εκδοχή ενός άλλου μύθου – αυτή που αρέσει σε μένα – ο Εγκέλαδος, ο αρχηγός των Γιγάντων, καταπλακώθηκε από την Αίτνα ή τη Σικελία ολάκερη που του πέταξε η θεά Αθηνά κατακέφαλα και τον έθαψε στην Κασσάνδρα – εξ ου και το αρχαίο της όνομα Φλέγρα, δηλαδή τόπος της φωτιάς – αλλά µη έχοντας πεθάνει, από καιρό σε καιρό προσπαθεί να ελευθερωθεί και οι προσπάθειές του δημιουργούν τους σεισμούς.
Η Σιθωνία οφείλει το όνομα της στον Σίθωνα, τον γιο του θεού Ποσειδώνα και της Όσσας ή του Άρη και της Αγχινόης.
Τα απολιθωμένα λείψανα ελεφαντοειδών και άλλων εξαφανισμένων ειδών που βρέθηκαν στη Νικήτη της Χαλκιδικής και έχουν εντοπιστεί στα Βραστά, στην Τρίγλια κ.α. αποτελούν μάρτυρες μιας άλλης εποχής, που µάλλον δεν είδε ποτέ ανθρώπινο γένος. Επίσης τα ευρήματα στο Σπήλαιο των Πετραλώνων απέδειξαν ότι η παρουσία του ανθρώπου εδώ ξεπερνά τις 700.000 χρόνια, ενώ το κρανίο του αρχανθρώπου υπολογίζεται πως έχει ηλικία 200.000 ετών περίπου. Εγκαταστάσεις οργανωμένης κοινωνίας έχουμε στη Χαλκιδική από το 4.000 π.Χ. και οι παλαιότεροι κάτοικοί της ήταν Θράκες και Πελασγοί.
Οι αρχαίοι Έλληνες αποίκησαν την χερσόνησο του Αγίου Όρους – που την ονόμασαν Ακτή – πολύ νωρίς. Στην Ακτή υπήρχαν οκτώ πόλεις: το Δίον (αποικία Ερετριέων), η Ολόφυξος που κατοικούνταν από βαρβάρους, ο Άθως οι Ακροθώοι (εκεί όπου σήμερα βρίσκεται η Μονή Μεγίστης Λαύρας), οι Κλεωνές αποικία Χαλκιδέων, η Απολλωνία, η Ουρανούπολις, το Παλαιώριο και η Θυσσός. Δυστυχώς, δεν γνωρίζουμε την ακριβή θέση των οικισμών αυτών. Εικάζεται πως οι πρώτες τρεις βρισκόντουσαν στην ανατολική πλευρά και οι άλλες δύο στην δυτική.
«Στο Άγιον Όρος δεν έχουν γίνει συστηματικές ανασκαφές. Κι αυτό κυρίως λόγω του Αυτοδιοίκητου και του ειδικού νομικού καθεστώτος, που δυσκολεύει την έρευνα, επειδή οι μοναχοί θέλουν ησυχία και ακολουθούν τους δικούς τους ρυθμούς. Επιπλέον είναι ένας τόπος αφιερωμένος στην Παναγία και αυτό δημιουργεί μια τύπου «αντιπαλότητα» με την αρχαιότητα», εξηγεί στη Voria.gr, ο αρχαιολόγος, Ιωακείμ Παπάγγελος, ο οποίος έχει κάνει και τις περισσότερες ανασκαφές στην χερσόνησο.» [Πηγή...]
Οι πρώτοι κάτοικοι του Άθω λάτρευαν τη Δήμητρα, την Αφροδίτη, τον Απόλλωνα, τον Ασκληπιό κα την Άρτεμη με το ονομαστό ιερό της Καρύας Αρτέμιδος ή Καρυάτιδος, που αποτελούσε άβατον για τους άνδρες.
Περίφημη υπήρξε και η πολίχνη Καρυαί (Καρυδιές) με το ονομαστό Ιερό της Καρύας Αρτέμιδος ή Καρυάτιδος, το οποίο όπως και τα άλλα εκεί Ιερά της Θεάς, αποτελούσε χώρο άβατο για τους άνδρες. Στο ιερό κατοικούσαν μόνο ανύπανδρες κι αγνές γυναίκες, ιέρειες της θεάς, που τελούσαν τα Μυστήρια της Αρτέμιδος όχι μόνο προς τιμή της αλλά και προς τιμή του Απόλλωνα και της Δάφνης.
Στην περιοχή του Άθω υπήρχαν Μαντείο του Απόλλωνος, Ιερό της Αρτέμιδος Καρύας ή Καρυάτιδος στην πόλη Καρυές, ενώ επίσης υπήρχαν τα Ιερά της Αρτέμιδος Αγραίας καί Ποταμίας, του Ομολωίου και του Φυξίου Διός, του Διονύσου, του Ηρακλέους, των Μηλιέων, της Ουρανίας Αφροδίτης, του Νηρέως, της Μορφούς, της Δήμητρος, του Απόλλωνος, της Ήρας κ.λπ. Υπήρχε και το άγαλμα του Αθώου Διός ή Αθώον.
Στη Μονή Μεγίστης Λαύρας υπάρχει μία μαρμάρινη αναθηματική ανάγλυφη πλάκα προς τη θεά Άρτεμη, αποτελεί απόδειξη πως υπήρχαν ελληνικοί ναοί οι οποίοι κατεστράφησαν (ίσως, χωρίς να είμαστε βέβαιοι και) από τους χριστιανούς μοναχούς.
Ο ιερομόναχος Γεράσιμος Σμυρνιωτάκης, στο βιβλίο του «Το Άγιον Όρος» (Εταιρεία «Ελληνισμός», Αθήνα 1903) θα περιγράψει την όλη «μεταβίβαση» με τρόπο που συντομώτερός του δεν θα μπορούσε ίσως να υπάρξει: «Επί Μεγάλου Κωνσταντίνου, τω 321 μ.Χ., υπήρχον εν Άθωι ειδωλολάτραι. Καταπεσόντος δ’ είτα του αγάλματος του Διός μετά μικρόν δε και των επιβωμείων αιμάτων καταπαυσάντων, επέλαμψεν το χριστιανικόν φως(!)».
Κατά την ομηρική εποχή, η θεά «ρυθμίζει την αγνότητα του πρωτόγονου βίου, όπου η μητρότητα συνδυάζεται με τη γονιμότητα αλλά όχι και με τον έρωτα». Ένα από τα πρώτα πράγματα που ζήτησε η Άρτεμις σαν δώρο από τον Δία τον πατέρα της ήταν η αιώνια αγνότητα και παρθενία. Πιστή και σταθερή σ' ότι ζητούσε και τη δέσμευε, η παρθενική θεά δε σπίλωσε ποτέ ούτε το ήθος της, ούτε και το χαρακτήρα της. Σοβαρή και περήφανη, διατήρησε την αγνότητά της περιφρονώντας ερωτικές πολιορκίες κι επιθέσεις. Αφοσιωμένη στο κυνήγι και τη φύση, αδιαφόρησε για τις χαρές του γάμου και τις απολαύσεις του έρωτα. Με επιβολή και αυστηρότητα απαίτησε την αθωότητα και την παρθενικότητα όχι μόνο του εαυτού της, αλλά και των Νυμφών που την περιστοίχιζαν κι αυτών που με τις υπηρεσίες τους την τιμούσαν.
Τον 8ο αι. π.Χ. πλήθος κατοίκων καταφθάνει στην περιοχή, προερχόμενο κυρίως από την Χαλκίδα (εξ ου και η ονομασία «Χαλκιδική») και την Ερέτρια. Στο τέλος του 5ου αι. π.Χ. οι 32 σπουδαιότερες πόλεις ιδρύουν υπό την ηγεσία της Ολύνθου, το «κοινόν των Χαλκιδέων». Καταλύθηκε από τον Φίλιππο Β΄ το 348 π.Χ. μετά την κατάληψη της Ολύνθου από τους Μακεδόνες.
Ο Ηρόδοτος χαρακτηρίζει τη θάλασσα του Άθω «θηριωδεστάτη», μιας και το 492 π.Χ. εκεί καταποντίστηκε ολόκληρος ο περσικός στόλος που είχε βάλει πλώρη για την Αθήνα και την Ερέτρια υπό τον στρατηγό Μαρδόνιο τον γαμπρό (αλλά και θείο και... πεθερό) του Δαρείου.
492 π.Χ. στους βράχους του Νυμφαίου βυθίζονται τα 300 πλοία του Πέρση Μαρδόνιου, παρασύροντας στο βυθό 20.000 οπλίτες και ναύτες.
486 π.Χ. ο Δαρείος πεθαίνει και τον διαδέχεται ο γιος του, Ξέρξης.
481 π.Χ. ο Ξέρξης ολοκλήρωσε την 3ετή διάνοιξη της διώρυγας του Άθω μήκους 2 χλμ., πλάτους 30 μέτρων και μέγιστου βάθους 15 μέτρων, ανάμεσα στα χωριά Νέα Ρόδα και Τρυπητή, προκειμένου να αποφύγει την πανωλεθρία του στόλου του Μαρδόνιου το 492 π.Χ. όταν επιχείρησε τον περίπλου της χερσονήσου.
Την εποχή των περσικών πολέμων η χερσόνησος αριθμούσε περί τις δέκα χιλιάδες κατοίκους. Πρέπει να έκαναν πολύ υγιεινή ζωή, μιας και σύμφωνα με τον Πλίνιο και τον Λουκιανό ζούσαν εκατόν τριάντα χρόνια! Πολλοί από αυτούς ήταν Πελασγοί και Ετρούσκοι. Αν και ήξεραν ελληνικά, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη μιλούσαν κι άλλες γλώσσες. Οι πληθυσμοί που ζούσαν στην Ακτή τιμούσαν τους ίδιους θεούς με την υπόλοιπη Ελλάδα. Στο υψηλότερο σημείο του Άθω ορθώνονταν ένα άγαλμα που ονομαζόταν ο «Αθώος Δίας» [2] (εξ ου ίσως και η ονομασία Άθως), του οποίου η σκιά όταν έδυε ο ήλιος λέγεται ότι άγγιζε τη Λήμνο.
[2] Μάλλον από τα αρχαία Ελληνικά «α» στερητικό και «θωή»=ποινή και σημαίνει τον απαλλαγμένο κάθε ενοχής, τον αμόλυντο και αψεγάδιαστο.
431 π.Χ. η Ποτίδαια στη χερσόνησο της Χαλκιδικής αποσύρθηκε από τη Ναυτιλιακή Συμμαχία των Αθηνών και οι Σπαρτιάτες έστειλαν ένα μικρό στρατιωτικό σώμα για να την βοηθήσουν.
431 π.Χ. ξεκινά ο Πελοππονησιακός πόλεμος
Το 429 π.Χ. τον Αύγουστο, πέθανε ο Περικλής από λοιμό (ίσως από τυφοειδή πυρετό) που χτύπησε την Αθήνα. Λίγο πριν τον θάνατό του, έχασε τους δύο γιους του, τον Ξάνθιπο και τον Πάραλο – και την 1η του σύζυγο και μητέρα τους – από την ίδια επιδημία. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη – που αρρώστησε κι αυτός – η Αθήνα δεν μπόρεσε να επανακάμψει στο επίπεδο της ισχύος που διέθετε πριν από την επιδημία.
424 π.Χ., ο Πελοποννησιακός Πόλεμος διένυε τον έβδομο χρόνο του και ο Σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας μετέφερε τον πόλεμο εναντίον της Αθήνας στη Μακεδονία. Εκεί υπήρχαν πόλεις υπό αθηναϊκό έλεγχο, με πιο σημαντική, οικονομικά και στρατηγικά, την Αμφίπολη. Ο στρατηγός που υπερασπιζόταν την πόλη ήταν ο Θουκυδίδης. Ο Βρασίδας κατάφερε να πείσει τους κατοίκους της Αμφίπολης να του παραδώσουν την πόλη. Οι Αθηναίοι θεώρησαν υπεύθυνο για την απώλεια αυτή τον Θουκυδίδη με αποτέλεσμα να καταδικαστεί σε θάνατο και να αυτοεξοριστεί από την Αθήνα [Μηχανή του Χρόνου.]
Τον Αύγουστο του 422 π.Χ. οι Αθηναίοι χάνουν την μάχη στην προσπάθειά τους να ανακαταλάβουν την Αμφίπολη, αλλά τόσο ο αθηναίος αρχηγός Κλέων όσο και ο σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας σκοτώνονται. Ο θάνατος των δύο βασικών υποστηρικτών της συνέχισης του πολέμου, βοήθησε ώστε ένα χρόνο μετά τη μάχη της Αμφίπολης τον Μάρτιο του 421 π.Χ. να συναφθεί η Νικίειος Ειρήνη που σταμάτησε προσωρινά τον πόλεμο μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης.
Ένας από τους οπλίτες που πολέμησαν με τον αθηναϊκό στρατό τόσο κατά την πολιορκία της Ποτίδαιας – που έσωσε τον τραυματισμένο Αλκιβιάδη [Πλάτων, Συμπόσιον 220e] – όσο και στην Αμφίπολη σε ηλικία 48 χρονών, ήταν ο μελλοντικός μεγάλος φιλόσοφος Σωκράτης.
Ο Πλούταρχος και ο Πλάτωνας συμφωνούν ότι ο Αλκιβιάδης «υπηρέτησε ως στρατιώτης στην εκστρατεία της Ποτίδαιας και είχε τον Σωκράτη ως προστάτη του και σύντροφο στη δράση» και «όταν ο Αλκιβιάδης τραυματίστηκε, ο Σωκράτης ήταν αυτός που τον υπερασπίστηκε». Παρόλο αυτά, ο Αντισθένης ισχυρίζεται ότι ο Σωκράτης έσωσε τον Αλκιβιάδη στη Μάχη του Δηλίου (το σημερινό Δήλεσι) το 424 π.Χ.
Το 411 π.Χ. στις ακτές της χερσονήσου του Άθω τρικυμία βυθίζει όλα τα πλοία του σπαρτιάτικου στόλου του Επικλή [3] συνολικά 50 τριήρεις, που έπλεε προς την Άβυδο του Ελλήσποντου, να ενισχύσει τον στόλο του Μίνδαρου. Μόνο 12 άνδρες επέζησαν!
[3] Επικλής, Λακεδαιμόνιος που αναφέρεται από τον Θουκυδίδη και τον Διόδωρο. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, στάλθηκε μήνυμα από τον Σπαρτιάτη ναύαρχο Μίνδαρο «καὶ πρὸς τὰς ἐν Εὐβοίᾳ τριήρεις ἀπέστειλεν ᾿Επικλέα τὸν Σπαρτιάτην, προστάξας ἄγειν τὴν ταχίστην» να πλεύσει προς την Άβυδο στον Ελλήσποντο, αλλά ναυάγησε και πνίγηκε στον Άθω. [Πάπυρος, τ.24, σελ.44]
Διόδωρος
[13,41] «Μίνδαρος δ' ὁ τῶν Λακεδαιμονίων ναύαρχος ἀπὸ τῆς ἥττης φυγὼν εἰς ῎Αβυδον τάς τε πεπονηκυίας ναῦς ἐπεσκεύασε καὶ πρὸς τὰς ἐν Εὐβοίᾳ τριήρεις ἀπέστειλεν ᾿Επικλέα τὸν Σπαρτιάτην, προστάξας ἄγειν τὴν ταχίστην. Ὅς ἐπεὶ κατέπλευσεν εἰς Εὔβοιαν, ἀθροίσας τὰς ναῦς οὔσας πεντήκοντα κατὰ σπουδὴν ἀνήχθη· καὶ κατὰ τὸν ῎Αθω γενομένων τῶν τριήρων ἐπεγενήθη χειμὼν τηλικοῦτος ὥστε τὰς μὲν ναῦς ἁπάσας ἀπολέσθαι, τῶν δὲ ἀνδρῶν δώδεκα μόνον διασωθῆναι. Δηλοῖ δὲ τὰ περὶ τούτων ἀνάθημα κείμενον ἐν τῷ περὶ Κορώνειαν νεῷ, καθάπερ φησὶν ῎Εφορος, τὴν ἐπιγραφὴν ἔχον ταύτην· οἵδ' ἀπὸ πεντήκοντα νεῶν θάνατον προφυγόντες πρὸς σκοπέλοισιν ῎Αθω σώματα γῇ πέλασαν δώδεκα, τοὺς δ' ἄλλους ὄλεσεν μέγα λαῖτμα θαλάσσης, νῆάς τε στυγεροῖς πνεύμασι χρησαμένας.»
410 π.Χ. Οι Αθηναίοι με την βοήθεια του Αλκιβιάδη, νικούν τους Σπαρτιάτες και τους Πέρσες συμμάχους τους του Φαρνάβαζου, στη ναυμαχία της Αβύδου στον Ελλήσποντο. Ο Μίνδαρος σκοτώθηκε στη μάχη που ακολούθησε και όλα τα πλοία του στόλου του είτε καταστράφηκαν είτε αιχμαλωτίστηκαν. Στον απόηχο αυτής της ηχηρής ήττας, το όνομα του Μίνδαρου απαθανατίστηκε σε ένα από τα πιο διάσημα παραδείγματα λακωνικότητας σε μήνυμα από τους Σπαρτιάτες επιζώντες, που έπεσε στα χέρια των Αθηναίων. «Ἔρρει τὰ κᾶλα. Μίνδαρος ἀπεσσύα. πεινῶντι τὤνδρες. ἀπορίομες τί χρὴ δρᾶν.» (Τα πλοία χάθηκαν. Ο Μίνδαρος είναι νεκρός. Οι άντρες πεινάνε. Αναρωτιόμαστε τι να κάνουμε).
404 π.Χ. στις 25 Απριλίου, τελειώνει ο Πελοποννησιακός πόλεμος με νίκη της Σπάρτης. Οι Κορίνθιοι και οι Θηβαίοι ζητούν να καταστραφεί η Αθήνα και οι κάτοικοι της να γίνουν δούλοι. Οι Σπαρτιάτες, όμως, σεβόμενοι την προσφορά της Αθήνας στους Περσικούς πολέμους, αρνούνται.
384 π.Χ. Γεννήθηκε στα Στάγειρα στην ανατολική ακτή της Χαλκιδικής, ο Αριστοτέλης – μαθητής του Πλάτωνα – ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους όλων των εποχών.
382 π.Χ., η Όλυνθος, η οποία ήταν επικεφαλής της ένωσης των πόλεων της Χαλκιδικής, κατέλαβαν μέρος της Μακεδονίας, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεύουσας του βασιλείου – της Πέλλας. Την ίδια χρονιά στην Πέλλα στην οικογένεια του Μακεδόνα βασιλιά Αμύντα Γ ‘, γεννήθηκε ο γιος του Φίλιππος – ο μελλοντικός βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος Β’.
382 π.Χ. η Σπάρτη κινήθηκε βόρεια κατέλαβε την Θήβα με σκοπό στη συνέχεια να διαλύσει την Χαλκιδική Ομοσπονδία.
379 π.Χ. η Όλυνθος υποχώρησε μπροστά στην δύναμη της Σπάρτης αλλά την ίδια χρονιά Θηβαίοι επαναστάτες με επικεφαλής τον Επαμεινώνδα και τον Πελοπίδα ανακαταλαμβάνουν την Θήβα.
371 π.Χ. στις 6 Ιουλίου, οι Σπαρτιάτες παρά την αριθμητική υπεροχή τους ηττώνται στην μάχη των Λεύκτρων στην Βοιωτία από τους Θηβαίους του Επαμεινώνδα και του Πελοπίδα. Χάνουν τον βασιλιά τους Κλεόμβροτο και εκατοντάδες οπλίτες. Πέρα όμως από τις απώλειες αυτές καθαυτές, επρόκειτο για ένα τρομακτικό πλήγμα για τη σπαρτιατική ισχύ σε πολιτικό και ηθικό επίπεδο, σημαίνοντας την αρχή του τέλους της σπαρτιατικής ηγεμονίας.
Τον 4ο αιώνα π.Χ. οι Αθηναίοι χάνουν τον έλεγχο της Χαλκιδικής, η οποία εντάσσεται στο βασίλειο της Μακεδονίας.
348 π.Χ. ο Φιλιππος Β’ ισοπεδώνει την Όλυνθο και διαλύει την Χαλκιδική Συμμαχία.
336 π.Χ. ο Φίλιππος Β’ δολοφονείται στο θέατρο των Αιγών και ο 20χρονος γιος του, Αλέξανδρος Γ’ ο Μακεδών ο γνωστός σε μας Μέγας Αλέξανδρος, ανακηρύσσεται από τον στρατό βασιλιάς της Μακεδονίας.
334 π.Χ. ξεκινά από την Πέλλα η εκστρατεία εναντίον των Περσών.
Μάχη στον Γρανικό ποταμό.
Όταν ο Μέγας Αλέξανδρος έψαχνε τοποθεσία για την κατασκευή μεγαλοπρεπούς πόλεως στο όνομά του, ο αρχιτέκτονας / πολεοδόμος Στασικράτης (κατά τον Πλούταρχο) ή ο Δεινοκράτης ο Ρόδιος [4] (κατά τον Στράβωνα) – ο σχεδιαστής της πόλης της Αλεξάνδρειας – πρότεινε την κατασκευή της στο όρος Άθως στην Ελλάδα, «κρατούντα έν μέν τώ έξ ευωνύμων χειρί μυριάνδρου πόλιν, έν δέ έκ τών δεξιών, ποταμόν οδηγούντα είς τήν θάλασσαν». [Πάπυρος, τ.4, σελ. 98 και σελ.106]
Ο Αλέξανδρος απέρριψε αυτήν την πρόταση, διότι ο Δεινοκράτης [4] δεν είχε υπολογίσει τις συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων, καθώς δεν θα μπορούσαν να καλλιεργηθούν σιτηρά κοντά στην πόλη, αλλά θα έπρεπε να μεταφέρονται μέσω θαλάσσης. Η τοποθεσία της σημερινής Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο, ήταν πολύ γονιμότερη από το τραχύ έδαφος του Άθω. Ο Στράβων προσθέτει στα λόγια του Αλέξανδρου «Άφες τό Όρος ώς έχει· αρκεί ότι έτερος Βασιλεύς (ο Ξέρξης) κατέλιπεν αίδιον τήν αλαζονείαν του διορύξας αυτό» [Στράβων, κεφ. ΙΔ ́, στ. 23].
[4] Γεννήθηκε στη Μακεδονία ή στη Ρόδο και στα κείμενα της αρχαίας γραμματείας αναφέρεται με πολλά ονόματα: Στασικράτης, Στησικράτης, Χειροκράτης, Δεινοχάρης, Δεινοκράτης κ.α.
Στα Ελληνιστικά χρόνια – από το 323 π.Χ. με τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου έως το 30 π.Χ. με τον θάνατο της γνωστής μας Κλεοπάτρας Ζ’ – στην περιοχή ιδρύονται μεγάλες πόλεις:
316 π.Χ. η Κασσάνδρεια από τον Μακεδόνα στρατηγό Κάσσανδρο.
315 π.Χ. η Θεσσαλονίκη από τον Κάσσανδρο,
315 π.Χ. η Ουρανούπολις πάνω στα ερείπια της αρχαίας Σάνης της αποικίας των Ανδρίων, από τον Αλέξαρχο αδερφό του Κάσσανδρου το 315 π.Χ και
280 π.Χ. η Αντιγόνεια από τον βασιλιά Αντίγονο Γονατά της Μακεδονίας.
277 π.Χ. ο Αντίγονος Γονατάς νικά τους Γαλάτες. που είχαν εισβάλει στη κεντρική Ελλάδα, στη Λυσιμάχεια της Θρακικής Χερσονήσου, και καταλαμβάνει τον θρόνο της Μακεδονίας.
169 π.Χ. τον Ιούνιο, κατά τη διάρκεια του Γ’ Μακεδονικού Πολέμου (172 – 168 π.Χ.), η Αντιγόνεια μαζί με την Αίνεια, την Κασσάνδρεια και την Θεσσαλονίκη, απέκρουσαν ηρωικά τις επιθέσεις του ρωμαϊκού στόλου του Γάιου Μάρκου Φίγλου.
168 π.Χ. ο Άθως μαζί με τις άλλες μακεδονικές πόλεις, υποτάχθηκε στους Ρωμαίους μετά την ήττα του τελευταίου βασιλιά της Μακεδονίας Περσέα στην Μάχη της Πύδνας στην Πιερία στις 22 Ιουνίου του 168 π.Χ.
149 π.Χ. ο Ανδρίσκος (ή Φίλιππος Στ’ ή Ψευδο-Φίλιππος), που εμφανίστηκε – ψευδόμενος – ως γιος του βασιλιά Περσέα της Μακεδονίας και της Λαοδίκης, κατάφερε να κυριαρχήσει στη Μακεδονία, να συντρίψει τους Ρωμαίους στη Μάχη του Ολύμπου (149 π.Χ.) και να κατακτήσει τη Θεσσαλία.
148 π.Χ. ο Ανδρίσκος νικήθηκε από τους Ρωμαίους στη δεύτερη μάχη της Πύδνας, πιάστηκε αιχμάλωτος και εκτελέστηκε.
146 π.Χ. ο Ρωμαίος Μόμμιος νικά τις δυνάμεις της Αχαϊκής Συμπολιτείας στη Λευκόπετρα, κοντά στον Ισθμό και καταστρέφει την Κόρινθο. Οι ελληνικές πόλεις υποτάσσονται στη Ρώμη.
49 μ.Χ. ο απόστολος Παύλος αποβιβάζεται στο λιμάνι της αρχαίας Νεάπολης – αργότερα από το 746 έως το 1470 Χριστούπολις κι από τότε μέχρι σήμερα Καβάλα – με προορισμό τους Φιλίππους και στη συνέχεια μέσω Αμφίπολης και Απολλωνίας φτάνει στη Θεσσαλονίκη.
Η Ακτή – η χερσόνησος του Άθω – πέραν του ζυγού των Ρωμαίων δέχεται μαζικές εισβολές Σλάβων και Βουλγάρων. Οι επιδρομές δε των πειρατών αναγκάζουν σταδιακά τους κατοίκους της να την εγκαταλείψουν.
306 ο Φλάβιος Βαλέριος Κωνσταντίνος (ο μετέπειτα Μέγας Άγιος) αναγνωρίζεται ως Αυτοκράτορας από τον στρατό του στο Εβόρακο (Υόρκη) της Αγγλίας.
313 Διάταγμα Μεδιολάνων (σημερινού Μιλάνου της Ιταλίας) με το οποίο ο Μέγας Κωνσταντίνος και ο Αύγουστος Λικίνιος σταμάτησαν τους διωγμούς των χριστιανών και κήρυξαν την απόλυτη ελευθερία της κάθε θρησκευτικής λατρείας στα εδάφη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, χωρίς να κάνει καμία διάκριση ανάμεσα σε Χριστιανούς και σε οπαδούς άλλων θρησκειών.
324 Ίδρυση και οικοδόμηση της Νέας Ρώμης (Κωνσταντινούπολης). Ο Κωνσταντίνος A' ως μόνος αυτοκράτορας του ρωμαϊκού κράτους.
Κατά τους πρώτους αιώνες της χριστιανικής εποχής, επιδεινώνεται συνεχώς η παρακμή της Χαλκιδικής. Τον 5ο αιώνα μ.Χ. δεν κατοικεί πλέον κανείς στις πόλεις της Ακτής.
Υπάρχουν μόνον αγάλματα.
361 Ο Φλάβιος Κλαύδιος Ιουλιανός, γνωστός ως Ιουλιανός ο Παραβάτης. Ως αυτοκράτορας, προσπαθεί να αναβιώσει την αρχαία θρησκεία και τον κλασικό πολιτισμό.
482 «Ενωτικόν Ζήνωνος» ή «Όργανον της Ένωσης» και έναρξη 30ετούς σχίσματος μεταξύ Ρώμης και Κωνσταντινούπολης.
539 η Νεαρά 133 του αυτοκράτορα Ιουστινιανού απαγόρευσε την είσοδο σε μονή προσώπων του άλλου φύλου, ακόμη και νεκρών για ταφή.
Η αρχή του αβάτου απαντά ήδη στους κανόνες των πατέρων της Εκκλησίας, του Μ. Αντωνίου, του Παχωμίου και του Μ. Βασιλείου με τη μορφή της απαγορεύσεως της επικοινωνίας μεταξύ των δύο φύλων και στις εξαιρετικές εκείνες περιπτώσεις που κάτι τέτοιο επιτρεπόταν ή ήταν αναπόφευκτο, της εξασφαλίσεως μίας ασκανδάλιστης συναντήσεως.
Η απαγόρευση αυτή βρήκε την οριστική της έκφραση στη νομοθεσία του αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Η Νεαρά 133, του έτους 539, απαγόρευσε την είσοδο σε μονή προσώπων του άλλου φύλου, ακόμη και νεκρών για ταφή. Τη ρύθμιση αυτή της Νεαράς νομοθεσίας του Αυτοκράτορα Ιουστινιανού επανέλαβαν, χωρίς να αλλάξουν ή να προσθέσουν τίποτε, τα μεταγενέστερα κωδικοποιητικά και συμπιληματικά έργα.
Άγιον Όρος
Χρονολόγιο του Αγίου Όρους
Ιστορικά έγγραφα σχετικά με την ιστορία του αρχαίου Αγίου Όρους είναι ελάχιστα.
Οι μοναχοί ήταν ήδη εκεί από τον 4ο αιώνα μ.Χ. Την περίοδο αυτή ζούσαν και οι χριστιανοί και οι ειδωλολάτρες. Μετά την ισλαμική κατάκτηση της Αιγύπτου τον 7ο αιώνα, πολλοί μοναχοί από την αιγυπτιακή έρημο προσπάθησαν να βρουν άλλη στέγη και μερικοί από αυτούς ήρθαν στη χερσόνησο του Άθω.
Ο μοναστικός βίος στο Άγιο Όρος χρονολογείται από τον 7ο αι. με κύριο χαρακτηριστικό το πλήθος των καλυβών και της έλλειψης οποιασδήποτε μορφής οργάνωσης.
Ασκητισμός.
Το φαινόμενο της Εικονομαχίας (726 - 843) [5] εκδηλώθηκε στο Βυζάντιο την περίοδο της βασιλείας του Λέοντα Γ΄ Ίσαυρου (717-741) και αποτέλεσε μία από τις μεγαλύτερες θρησκευτικές έριδες, που απασχόλησε το κράτος από την ίδρυσή του έως τον 8ο αιώνα. Την έναρξη της έριδας σηματοδότησε η προσπάθεια του βυζαντινού αυτοκράτορα να απαγορεύσει τη λατρεία των θρησκευτικών εικόνων. Η λαϊκή αντίδραση υπήρξε έντονη, καθώς οι εικόνες κατείχαν σημαντική θέση στη λατρευτική πρακτική των απλών ανθρώπων. Πρωταγωνιστικό ρόλο στον αγώνα υπεράσπισης των εικόνων ανέλαβαν οι μοναχοί που έχαναν μεγάλο μέρος των εσόδων τους. Όσοι αντιστέκονταν ενεργά στην αυτοκρατορική βούληση διώκονταν και τιμωρούνταν παραδειγματικά.
[5] Ο βυζαντινολόγος και ακαδημαϊκός Διονύσιος Ζακυθηνός τοποθετεί την αρχή της περιόδου το 723 μ.Χ, όταν ξεκίνησαν στη Συρία οι πρώτοι διωγμοί από τον Ομεϋάδη χαλίφη Γιαζίντ Β’.
Τον 8ο αιώνα ή στις αρχές του 9ου κατά την περίοδο της εικονομαχίας, ιδίως στα χρόνια που εντάθηκαν οι διωγμοί, ίσως κατέφυγαν στον Άθω ομάδες εικονολατρών μοναχών. [Πάπυρος, τ.4, σελ. 98]
Η Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ στo βιβλίο της «Η πολιτική ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας» αναφέρει μεταξύ άλλων: «Η παθιασμένη λογοτεχνία της εποχής, η μόνη που έφτασε ως εμάς, αμαυρώνει και δυσφημεί σκόπιμα το έργο και την προσπάθεια των εικονομάχων αυτοκρατόρων, που εργάστηκαν όλοι και με όλες τους τις δυνάμεις για να σώσουν το Βυζάντιο από τον αραβικό κίνδυνο»
Από τη συνέντευξη του Νίκου Δήμου στην Άννα Σταυράκη («Ελευθερία» Λαρίσης, Μάρτιος 2004)
Ερώτηση: Δεν είναι υπέρ μας όμως, το ότι δεν ζήσαμε τον Μεσαίωνα της δύσης;
Απάντηση: Ποιος σας το είπε; Τι ήταν το Βυζάντιο; Άλλος ένας μύθος. Το Βυζάντιο ήταν ένα από τα πιο σκοταδιστικά τυραννικά και απάνθρωπα καθεστώτα που υπήρξαν στον κόσμο. Λέμε ότι η δυτική εκκλησία είχε την Ιερά Εξέταση και σκότωσε χιλιάδες ανθρώπους. Αμ εμείς γιορτάζουμε αιμοσταγή γεγονότα. Η Κυριακή της Ορθοδοξίας, είναι γιορτή της νίκης των ειδώλων επί των φωτισμένων χριστιανών. Όταν βρέθηκαν κάποιοι που εναντιώθηκαν στο θησαύρισμα των καλόγερων που εμπορεύονταν τα προσκυνήματα και τις εικόνες, με τα μοναστήρια κέντρα ακολασίας, και θέλησαν να καταργήσουν τα μοναστήρια ως σούπερ μάρκετ, και να περάσουν σε μια πιο ασκητική απλή ζωή, οι εικονολάτρες ξεσηκώθηκαν. Τότε στην εικονομαχία σκοτώθηκαν «δεκάκις μύριοι» (δηλαδή 100.000) άνθρωποι σύμφωνα με τις πηγές. Η Ιερά Εξέταση σε όλη της την πορεία δεν έχει σκοτώσει τόσους.
Δική μου παρένθεση:
Τα θύματα της Ιεράς Εξέτασης που οδηγήθηκαν στην πυρά «εν ονόματι του Χριστού», ο Ντίτερ Μπρόιερς τα υπολογίζει σε 60.000 (άλλοι τα ανεβάζουν στις 100.000). Σε σύγκριση με τα ολοκαυτώματα και τα μαζικά εγκλήματα του 20ού αιώνα, οι θηριωδίες του χριστιανικού φονταμενταλισμού, γιατί αυτό ήταν η Ιερά Εξέταση, ήταν ελάχιστες.
727 Η εξέγερση των Ελλαδικών – των χριστιανών εικονόφιλων κατοίκων του βυζαντινού θέματος της Ελλάδος (τμήματα της Στερεάς, της Θεσσαλίας, της Πελοποννήσου, ίσως Κυκλάδες και Κρήτη), που θρησκευτικά τότε ήταν υπό τη δικαιοδοσία του Πάπα της Ρώμης [6] Γρηγόριου Β’ (669-731) – υπό τον τουρμάρχη (turma λατινικά ή «ίλη ιππικού») των Ελλαδικών Αγαλλιανό και τον Στέφανο αρχηγό του στόλου των Κυκλάδων «θείω κινούμενοι ζήλω στασιάζουσι» [Θεοφάνης ο Ομολογητής], εναντίον του αυτοκράτορα Λέοντος Γ’ του Ίσαυρου (που «εδίωκε την ευσέβειαν» [Θεοφάνης ο Ομολογητής], και όχι τους Έλληνες), στην αρχή περίπου της Εικονομαχίας, είναι ένα μικρό επεισόδιο της Βυζαντινής ιστορίας το οποίο δεν απασχολεί ιδιαίτερα την έρευνα. Οι ίδιες οι Βυζαντινές πηγές κάνουν μάλλον σύντομη αναφορά στα γεγονότα, καθώς το κίνημα καταπνίγηκε νωρίς και χωρίς περεταίρω συνέπειες με «Νίκη κακή», νίκη κατά «ομοφύλων».
[6] Θυμίζω ότι το σχίσμα των εκκλησιών έγινε το 1054 όταν ο Πάπας Λέων Θ΄ και ο Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης Μιχαήλ Α΄ Κηρουλάριος αφόρισαν ο ένας τον άλλο.
Ιστορικά η αρχή της αθωνικής μοναστικής ζωής συμπίπτει με τη Σύνοδο του 843 που συγκάλεσε η Αυτοκράτειρα Θεοδώρα (σύζυγος του εικονομάχου (!) αυτοκράτορα Θεόφιλου) για την αναστήλωση των ιερών εικόνων επί Πατριάρχου Μεθοδίου Α΄, και ειδικότερα με την άφιξη στον Άθωνα δύο μεγάλων προσωπικοτήτων του Πέτρου του Αθωνίτη, στο τέλος του 7ου αιώνα και του Ευθύμιου του Νέου που ήρθε στο Όρος από τη Θεσσαλονίκη περί το 860. Οι δύο αυτοί άνδρες, αν και περίπου σύγχρονοι, εκπροσωπούσαν διαφορετικές ασκητικές τάσεις μοναχισμού: ο μεν πρώτος του λεγόμενου «ερημιστισμού» και ο δεύτερος του λεγόμενου «λαυριωτισμού».
843 Εκπρόσωποι των μονών του Άθω πηγαίνουν στην Κωνσταντινούπολη για να εορτάσουν την αποκατάσταση της λατρείας των εικόνων.
866 Ο Ιωάννης Κολοβός έχτισε το πρώτο μοναστικό κέντρο, τη Μεγάλη Βίγλα. Από τότε το Άγιον Όρος έγινε ο τόπος της μοναχικής ζωής.
867 Φώτειο Σχίσμα ή μικρό σχίσμα ήταν το πρώτο σχίσμα μεταξύ των χριστιανικών πατριαρχείων της ανατολής και της δύσης, με την σύγκρουση να επικεντρώνεται ανάμεσα στον πατριάρχη Φώτιο Α´ της Κωνσταντινουπόλεως (μετέπειτα Άγιος Φώτιος των ορθοδόξων) και τον πάπα Νικόλαο Α´ της Ρώμης (μετέπειτα Άγιος Νικόλαος των καθολικών).
883 Πρώτο αυτοκρατορικό προνόμιο για τον Άθω με σιγίλιο (τα σημαντικότερα επίσημα αυτοκρατορικά έγγραφα που αφορούσαν κυρίως θέματα εξωτερικής πολιτικής) του Βασιλείου Α΄ του Μακεδόνα.
885 Ο αυτοκράτορας Βασιλείος Α’ με χρυσόβουλο όρισε τον Άθω ως αποκλειστικό τόπο διαμονής ασκητών αποκλειομένων οποιωνδήποτε άλλων κοσμικών, ακόμα και ποιμένων ή γεωργών. Έτσι ο αγιορείτικος μοναχισμός άρχισε να αναπτύσσεται όπως και στα παλαιότερα κέντρα του στην Ανατολή περνώντας από τρία στάδια: του ασκητικού, του κοινοτικού και του κοινοβιακού μέσα σε σύντομο διάστημα. Οι πρώτοι ερημίτες μοναχοί εγκαταστάθηκαν στην αρχή της χερσονήσου όπου το έδαφος ήταν ομαλό, λόγω όμως των επιδρομών των Σαρακηνών πειρατών άρχισαν σιγά σιγά να μεταφέρονται σε τελείως απρόσιτες περιοχές μέσα στη χερσόνησο. Στη συνέχεια οι μοναχοί εκείνοι συγκεντρώθηκαν στις λεγόμενες «λαύρες» (οργανωμένες ομάδες), όπως εκείνες παλαιότερα της Παλαιστίνης. Από αυτές δύο έμειναν γνωστές, εκείνη του Κλήμεντος, κοντά στη σημερινή Μονή Ιβήρων, και η λεγόμενη «Καθέδρα των Γερόντων» επί του υψώματος «Ζυγός» που ήταν και η σπουδαιότερη. Επίσης πολλών παλαιών ασκητικών συνοικισμών και ασκητηρίων διατηρήθηκε η μνήμη όπως και το «Αθωνικόν Πρωτάτον» (αρχαιότατος μοναστικός οικισμός του Αγίου Όρους).
Την πρώτη ονομασία και μετονομασία τη συναντούμε στον «Βίο των μαρτύρων της Τιβεριούπολις» του Θεοφύλακτου Αχρίδος, όπου διαβάζουμε: «τὸ πάλαι μὲν ἱερόν, νῦν δὲ ἃγιον ὃρος λεγόμενον καταλαμβάνει». Κατά το θεωρούμενο πρώτο Τυπικό που επικύρωσε ο Αυτοκράτορας Ιωάννης Τσιμισκής ο Άθως καλείται απλώς «Όρος». Ίσως αυτή να ήταν η συνήθης τότε ονομασία του χώρου. Η επικράτηση όμως του ονόματος «Άγιον Όρος» φαίνεται να έγινε κατά το πρώτο μισό του 12ου αιώνα, συγκεκριμένα σε χρυσόβουλο έγγραφο του Αυτοκράτορα Αλέξιου Α' Κομνηνού προς την Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας το 1144, η οποία αναγνωρίζεται οριστικά και επίσημα και επιβάλλεται το νέο όνομα όπως αναγράφεται σε αυτό: «Εφεξής το όνομα του Άθω καλείσθαι Άγιον Όρος παρά πάντων». Σε μεταγενέστερα αυτοκρατορικά και άλλα έγγραφα αναφέρεται ως «Το Αγιώνυμον Όρος του Άθω».
904 Οι Άραβες λεηλατούν τη Θεσσαλονίκη.
908 Ο Λέων ΣΤ΄ ο Σοφός αναγνώρισε την ανεξαρτησία του όρους. Ο Άθως γίνεται ανεξάρτητος από τα κοινόβια που βρίσκονταν εκτός της χερσονήσου. Μαρτυρείται για πρώτη φορά η ύπαρξη ενός πρώτου, αρχηγού και εκπροσώπου των μοναχών.
941-2 Η πρώτη γνωστή βασιλική επιχορήγηση για τους μοναχούς του Άθω από τον Ρωμανό Α΄ Λακαπηνό, ένα χρυσό νόμισμα τον χρόνο για κάθε μοναχό. 943 Καθορίζεται από τις αρχές το σύνορο ανάμεσα στην Ιερισσό και την μοναστική κοινότητα του Άθω. 957 Ο όσιος Αθανάσιος πηγαίνει στο Όρος και ιδρύει τη μονή που αργότερα θα γίνει η Μεγίστη Λαύρα, το πρώτο κοινόβιο, χάρη στα λάφυρα της Κρήτης (961) και τις δωρεές του αυτοκράτορα Νικηφόρου Β’ Φωκά.
962 Χτίστηκε η μεγάλη κεντρική εκκλησία του «Πρωτάτου» στο κέντρο των Καρυών του Αγίου Όρους. Ο ναός, είναι ο αρχαιότερος σωζόμενος του Αγίου Όρους και είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Είναι περισσότερο γνωστός για τα κειμήλια που φιλοξενεί, όπως η εικόνα της Παναγίας Άξιον Εστί. Η ανέγερση του στη σημερινή μορφή έγινε το 962, ένα έτος πριν από τη θεμελίωση του πρώτου καθολικού της Μεγίστης Λαύρας (ο ελληνικός όρος λαύρα υποδηλώνει έναν τύπο μεγάλου ανδρικού μοναστηριού) Μαρτυρίες αναφέρουν πως στη θέση του υπήρχε μικρότερος ναός ο οποίος ανοικοδομήθηκε με φροντίδα του μαγίστρου Λέοντος, αδερφού του Νικηφόρου Φωκά ο οποίος και τον κόσμησε με πολλά κειμήλια.
Ο Ναός χτίστηκε από την Καθέδρα των γερόντων το διοικητικό όργανο τότε του όρους που είχε έδρα (μάλλον) στα Κάμενα στην κτηματική περιφέρεια του Γοματίου κοντά στην διώρυγα του Ξέρξη και την μετέφερε εσωτερικά – για λόγους ασφαλείας – στο κέντρο της χερσονήσου στη λεγόμενη Μέση που αργότερα ονομάστηκε Καρυές. Η ονομασία πρωτάτο οφείλεται στο αξίωμα του διοικητή της Καθέδρας που ήταν ο Πρώτος.
963 Ιδρύθηκε το μοναστήρι της Μεγίστης Λαύρας, το μεγαλύτερο και σημαντικότερο από τα 20 μοναστήρια που υπάρχουν σήμερα, με την υποστήριξη του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά.
972 Ο αυτοκράτορας Ιωάννης Α’ Κουρκούας, ο λεγόμενος Τσιμισκής και οι μοναχοί του Άθω υπογράφουν το πρώτο τυπικό της μοναστικής κοινότητας, τον περίφημο Τράγο, με τον οποίο εισάγεται επίσημα το κοινοβιακό σύστημα στο όρος, παράλληλα προς τα ερημητήρια.
1002 επί αυτοκράτορος Βασιλείου Β’ του Βουλγαροκτόνου, εκδίδεται το «Αλληλέγγυον» σύμφωνα με το οποίο οι «δυνατοί» είναι υποχρεωμένοι να επιστρέψουν στους φτωχούς ιδιοκτήτες τα κτήματά τους χωρίς αποζημίωση και να πληρώνουν τους φόρους των φτωχών.
1045 Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ' Μονομάχος – με τη βοήθεια του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως – υπογράφει το δεύτερο τυπικό του Άθω, ο οποίος αποκαλείται για πρώτη φορά επίσημα Άγιον Όρος. Υπάρχουν τρία μεγάλα κοινόβια, η Μεγίστη Λαύρα, η μονή Ιβήρων και το Βατοπέδι. Ρύθμισε την εσωτερική διακυβέρνηση των μοναστηριών, τη διαχείριση των ακινήτων τους και την εμπορική δραστηριότητά τους, απαγόρευσε την είσοδο γυναικών στη χερσόνησο, απαγόρευση τόσο αυστηρή, ώστε από τότε ακόμη και ο Τούρκος αγάς ή ο ανώτερος υπάλληλος, που κατοικούσαν στις Καρυές, δεν έπαιρναν μαζί τους το χαρέμι τους.
Σημείωση:
Οι καλόγεροι του Αγίου Όρους θεωρούν ανέκαθεν τη μοναχική πολιτεία του Άθω αφιερωμένη στη μητέρα του Θεού κι ονομάζουν το Άγιον Όρος «κλήρον ίδιον της Θεοτόκου» και «περιβόλι της Παναγίας.» Σε αυτό ακριβώς το γεγονός βασίζεται κα το Άβατο του Αγίου Όρους: «Όρος ανεπίβατον τη γυναικεία φύσει». [Πάπυρος]
Στη συνέχεια, αν δεν είναι μέρα νηστείας κατά την οποία απουσιάζει το πρωινό γεύμα, εισέρχονται στην Τράπεζα.»
Η Τράπεζα η τραπεζαρία δηλαδή είναι συνήθως μεγάλη, κοινή για όλους, και με διαφορετικό σχήμα σε κάθε μοναστήρι. Στο βάθος της κάθεται ο ηγούμενος με άλλους γέροντες του μοναστηριού και στις υπόλοιπες θέσεις οι μοναχοί, μαζί με τους επισκέπτες.
Όλοι, επισκέπτες και μοναχοί, μπαίνουν στην τραπεζαρία και παραμένουν όρθιοι μπροστά από το κάθισμά τους, Ο ηγούμενος προσεύχεται, δίνει την ευλογία του, ακούγεται ένα κουδούνι και όλοι κάθονται για φαγητό. Στο τραπέζι δεν επιτρέπεται η ομιλία.
Ένας μοναχός, ο Διαβαστής ή Αναγνώστης, διαβάζει αναγνώσματα που συνήθως αφορούν την αντίστοιχη ημέρα, βιογραφικό κάποιου αγίου και άλλα θρησκευτικά.
«Αρχίζει προσευχή, και ενώ οι παρευρισκόμενοι τρώνε, ο διαβαστής ή αναγνώστης διαβάζει αποσπάσματα από πατερικά κείμενα ή βίους αγίων. Ο εφημέριος, αν απουσιάζει ο ηγούμενος, δια ξυλίνου σφυρίδος σημαίνει το τέλος του φαγητού και ευλογεί τα περισσεύματα ευχαριστώντας τον Θεό.»
Τα διακονήματα που αναλαμβάνουν οι μοναχοί στα κοινόβια.
Η αρχαιοελληνική ιστορία του Αγίου Όρους.
Η Ελληνική μυθολογία αναφέρεται συχνά στη Χαλκιδική. Το αρχαίο όνομα της Κασσάνδρας ήταν Φλέγρα, δηλαδή τόπος της φωτιάς.
Φλέγρα: -ας, ἡ, ἀρχαῖον ὄνομα τῆς Παλλήνης ἐν τῇ Χαλκιδικῇ χερσονήσῳ πιθανῶς ἐκ τῆς ἡφαιστειώδους φύσεως τοῦ τόπου, Ἡρόδ. 7. 123, Στράβ. 330· Φλέγρας πεδίον, ἐν ᾧ οἱ Γίγαντες, ὡς λέγεται, ἐνικήθησαν ὑπὸ τῶν θεῶν, Πινδ. Ν. 1. 100, Ἀριστοφ. Ὄρν. 824· Φλεγραία πλὰξ Αἰσχύλ. Εὐμ. 295· ὡσαύτως ἐν τῷ πληθ. Φλέγραι, Πινδ. Ι. 6 (5), 49. ΙΙ. τὸ αὐτὸ ὄνομα ἔφερε καὶ ἡ ἡφαιστειώδης πεδιὰς τῆς Καμπανίας, Πολύβ. 2. 17, 1, κλπ.
Πιστεύεται ότι ήταν η γη των Γιγάντων, των παιδιών της Γαίας και του… πρωτότοκου γιού της του Ουρανού, αδέρφια των 12 Τιτάνων, των 3 Κυκλώπων – όχι αυτών της Οδύσσειας – των 3 γιγαντόσωμων εκατόγχειρων με τα 100 χέρια και τα 50 κεφάλια και όλων των ανθρώπων!
Το όνομα Γίγας προέρχεται από τα «Γαία» και «γίγνομαι» και σημαίνει γεννημένος από την γη. Γεννήθηκαν από το σώμα της Γαίας όταν έσταξε πάνω της αίμα από την πληγή του Ουρανού μετά τον ευνουχισμό που υπέστη από τον γιό του, τον Κρόνο, τον γενναιότερο των Τιτάνων. [Ησίοδος. Θεογονία, 178-186]. Με τον ίδιο τρόπο γεννήθηκαν και οι Ερινύες και οι Μελίες ή Μελιάδες νύμφες.
Η μαμά Γαία ξεσήκωσε τα παιδιά της, τους Γίγαντες, επαναστάτησαν εναντίον των Ολύμπιων θεών (γιγαντομαχία) και προσπάθησαν να τους διώξουν από τον Όλυμπο. Ηττήθηκαν όμως και γκρεμίστηκαν στα Τάρταρα. Σύμφωνα με διάφορες πηγές ο αριθμός τους έφτανε τους 100. Ο γίγας Άθως σκοτώθηκε στην γιγαντομαχία από τον Ποσειδώνα. Σε μια φάση της μάχης εκσφενδόνισε ένα βράχο εναντίων των Ολύμπιων θεών αλλά αστόχησε και έπεσε στην άκρη της Χαλκιδικής δημιουργώντας αυτό που γνωρίζουμε σήμερα σαν κορυφή του Άθω. Άλλη εκδοχή του μύθου αναφέρει ότι ο Ποσειδώνας ήταν αυτός που έκοψε έναν βράχο από την Καναστραία άκρα της Παλλήνης, τον πέταξε, σκότωσε και καταπλάκωσε τον Άθω. Υπάρχει όμως κι ένας άλλος μύθος που αναφέρει ότι το όνομα οφείλεται σε έναν άλλο Άθω, ο οποίος ήταν γιος του Ποσειδώνα και της Ροδόπης.
Σύμφωνα µε μία εκδοχή ενός άλλου μύθου – αυτή που αρέσει σε μένα – ο Εγκέλαδος, ο αρχηγός των Γιγάντων, καταπλακώθηκε από την Αίτνα ή τη Σικελία ολάκερη που του πέταξε η θεά Αθηνά κατακέφαλα και τον έθαψε στην Κασσάνδρα – εξ ου και το αρχαίο της όνομα Φλέγρα, δηλαδή τόπος της φωτιάς – αλλά µη έχοντας πεθάνει, από καιρό σε καιρό προσπαθεί να ελευθερωθεί και οι προσπάθειές του δημιουργούν τους σεισμούς.
Η Σιθωνία οφείλει το όνομα της στον Σίθωνα, τον γιο του θεού Ποσειδώνα και της Όσσας ή του Άρη και της Αγχινόης.
Τα απολιθωμένα λείψανα ελεφαντοειδών και άλλων εξαφανισμένων ειδών που βρέθηκαν στη Νικήτη της Χαλκιδικής και έχουν εντοπιστεί στα Βραστά, στην Τρίγλια κ.α. αποτελούν μάρτυρες μιας άλλης εποχής, που µάλλον δεν είδε ποτέ ανθρώπινο γένος. Επίσης τα ευρήματα στο Σπήλαιο των Πετραλώνων απέδειξαν ότι η παρουσία του ανθρώπου εδώ ξεπερνά τις 700.000 χρόνια, ενώ το κρανίο του αρχανθρώπου υπολογίζεται πως έχει ηλικία 200.000 ετών περίπου. Εγκαταστάσεις οργανωμένης κοινωνίας έχουμε στη Χαλκιδική από το 4.000 π.Χ. και οι παλαιότεροι κάτοικοί της ήταν Θράκες και Πελασγοί.
Οι αρχαίοι Έλληνες αποίκησαν την χερσόνησο του Αγίου Όρους – που την ονόμασαν Ακτή – πολύ νωρίς. Στην Ακτή υπήρχαν οκτώ πόλεις: το Δίον (αποικία Ερετριέων), η Ολόφυξος που κατοικούνταν από βαρβάρους, ο Άθως οι Ακροθώοι (εκεί όπου σήμερα βρίσκεται η Μονή Μεγίστης Λαύρας), οι Κλεωνές αποικία Χαλκιδέων, η Απολλωνία, η Ουρανούπολις, το Παλαιώριο και η Θυσσός. Δυστυχώς, δεν γνωρίζουμε την ακριβή θέση των οικισμών αυτών. Εικάζεται πως οι πρώτες τρεις βρισκόντουσαν στην ανατολική πλευρά και οι άλλες δύο στην δυτική.
«Στο Άγιον Όρος δεν έχουν γίνει συστηματικές ανασκαφές. Κι αυτό κυρίως λόγω του Αυτοδιοίκητου και του ειδικού νομικού καθεστώτος, που δυσκολεύει την έρευνα, επειδή οι μοναχοί θέλουν ησυχία και ακολουθούν τους δικούς τους ρυθμούς. Επιπλέον είναι ένας τόπος αφιερωμένος στην Παναγία και αυτό δημιουργεί μια τύπου «αντιπαλότητα» με την αρχαιότητα», εξηγεί στη Voria.gr, ο αρχαιολόγος, Ιωακείμ Παπάγγελος, ο οποίος έχει κάνει και τις περισσότερες ανασκαφές στην χερσόνησο.» [Πηγή...]
Οι πρώτοι κάτοικοι του Άθω λάτρευαν τη Δήμητρα, την Αφροδίτη, τον Απόλλωνα, τον Ασκληπιό κα την Άρτεμη με το ονομαστό ιερό της Καρύας Αρτέμιδος ή Καρυάτιδος, που αποτελούσε άβατον για τους άνδρες.
Περίφημη υπήρξε και η πολίχνη Καρυαί (Καρυδιές) με το ονομαστό Ιερό της Καρύας Αρτέμιδος ή Καρυάτιδος, το οποίο όπως και τα άλλα εκεί Ιερά της Θεάς, αποτελούσε χώρο άβατο για τους άνδρες. Στο ιερό κατοικούσαν μόνο ανύπανδρες κι αγνές γυναίκες, ιέρειες της θεάς, που τελούσαν τα Μυστήρια της Αρτέμιδος όχι μόνο προς τιμή της αλλά και προς τιμή του Απόλλωνα και της Δάφνης.
Στην περιοχή του Άθω υπήρχαν Μαντείο του Απόλλωνος, Ιερό της Αρτέμιδος Καρύας ή Καρυάτιδος στην πόλη Καρυές, ενώ επίσης υπήρχαν τα Ιερά της Αρτέμιδος Αγραίας καί Ποταμίας, του Ομολωίου και του Φυξίου Διός, του Διονύσου, του Ηρακλέους, των Μηλιέων, της Ουρανίας Αφροδίτης, του Νηρέως, της Μορφούς, της Δήμητρος, του Απόλλωνος, της Ήρας κ.λπ. Υπήρχε και το άγαλμα του Αθώου Διός ή Αθώον.
Στη Μονή Μεγίστης Λαύρας υπάρχει μία μαρμάρινη αναθηματική ανάγλυφη πλάκα προς τη θεά Άρτεμη, αποτελεί απόδειξη πως υπήρχαν ελληνικοί ναοί οι οποίοι κατεστράφησαν (ίσως, χωρίς να είμαστε βέβαιοι και) από τους χριστιανούς μοναχούς.
Ο ιερομόναχος Γεράσιμος Σμυρνιωτάκης, στο βιβλίο του «Το Άγιον Όρος» (Εταιρεία «Ελληνισμός», Αθήνα 1903) θα περιγράψει την όλη «μεταβίβαση» με τρόπο που συντομώτερός του δεν θα μπορούσε ίσως να υπάρξει: «Επί Μεγάλου Κωνσταντίνου, τω 321 μ.Χ., υπήρχον εν Άθωι ειδωλολάτραι. Καταπεσόντος δ’ είτα του αγάλματος του Διός μετά μικρόν δε και των επιβωμείων αιμάτων καταπαυσάντων, επέλαμψεν το χριστιανικόν φως(!)».
Κατά την ομηρική εποχή, η θεά «ρυθμίζει την αγνότητα του πρωτόγονου βίου, όπου η μητρότητα συνδυάζεται με τη γονιμότητα αλλά όχι και με τον έρωτα». Ένα από τα πρώτα πράγματα που ζήτησε η Άρτεμις σαν δώρο από τον Δία τον πατέρα της ήταν η αιώνια αγνότητα και παρθενία. Πιστή και σταθερή σ' ότι ζητούσε και τη δέσμευε, η παρθενική θεά δε σπίλωσε ποτέ ούτε το ήθος της, ούτε και το χαρακτήρα της. Σοβαρή και περήφανη, διατήρησε την αγνότητά της περιφρονώντας ερωτικές πολιορκίες κι επιθέσεις. Αφοσιωμένη στο κυνήγι και τη φύση, αδιαφόρησε για τις χαρές του γάμου και τις απολαύσεις του έρωτα. Με επιβολή και αυστηρότητα απαίτησε την αθωότητα και την παρθενικότητα όχι μόνο του εαυτού της, αλλά και των Νυμφών που την περιστοίχιζαν κι αυτών που με τις υπηρεσίες τους την τιμούσαν.
Τον 8ο αι. π.Χ. πλήθος κατοίκων καταφθάνει στην περιοχή, προερχόμενο κυρίως από την Χαλκίδα (εξ ου και η ονομασία «Χαλκιδική») και την Ερέτρια. Στο τέλος του 5ου αι. π.Χ. οι 32 σπουδαιότερες πόλεις ιδρύουν υπό την ηγεσία της Ολύνθου, το «κοινόν των Χαλκιδέων». Καταλύθηκε από τον Φίλιππο Β΄ το 348 π.Χ. μετά την κατάληψη της Ολύνθου από τους Μακεδόνες.
Ο Ηρόδοτος χαρακτηρίζει τη θάλασσα του Άθω «θηριωδεστάτη», μιας και το 492 π.Χ. εκεί καταποντίστηκε ολόκληρος ο περσικός στόλος που είχε βάλει πλώρη για την Αθήνα και την Ερέτρια υπό τον στρατηγό Μαρδόνιο τον γαμπρό (αλλά και θείο και... πεθερό) του Δαρείου.
492 π.Χ. στους βράχους του Νυμφαίου βυθίζονται τα 300 πλοία του Πέρση Μαρδόνιου, παρασύροντας στο βυθό 20.000 οπλίτες και ναύτες.
486 π.Χ. ο Δαρείος πεθαίνει και τον διαδέχεται ο γιος του, Ξέρξης.
481 π.Χ. ο Ξέρξης ολοκλήρωσε την 3ετή διάνοιξη της διώρυγας του Άθω μήκους 2 χλμ., πλάτους 30 μέτρων και μέγιστου βάθους 15 μέτρων, ανάμεσα στα χωριά Νέα Ρόδα και Τρυπητή, προκειμένου να αποφύγει την πανωλεθρία του στόλου του Μαρδόνιου το 492 π.Χ. όταν επιχείρησε τον περίπλου της χερσονήσου.
Την εποχή των περσικών πολέμων η χερσόνησος αριθμούσε περί τις δέκα χιλιάδες κατοίκους. Πρέπει να έκαναν πολύ υγιεινή ζωή, μιας και σύμφωνα με τον Πλίνιο και τον Λουκιανό ζούσαν εκατόν τριάντα χρόνια! Πολλοί από αυτούς ήταν Πελασγοί και Ετρούσκοι. Αν και ήξεραν ελληνικά, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη μιλούσαν κι άλλες γλώσσες. Οι πληθυσμοί που ζούσαν στην Ακτή τιμούσαν τους ίδιους θεούς με την υπόλοιπη Ελλάδα. Στο υψηλότερο σημείο του Άθω ορθώνονταν ένα άγαλμα που ονομαζόταν ο «Αθώος Δίας» [2] (εξ ου ίσως και η ονομασία Άθως), του οποίου η σκιά όταν έδυε ο ήλιος λέγεται ότι άγγιζε τη Λήμνο.
[2] Μάλλον από τα αρχαία Ελληνικά «α» στερητικό και «θωή»=ποινή και σημαίνει τον απαλλαγμένο κάθε ενοχής, τον αμόλυντο και αψεγάδιαστο.
431 π.Χ. η Ποτίδαια στη χερσόνησο της Χαλκιδικής αποσύρθηκε από τη Ναυτιλιακή Συμμαχία των Αθηνών και οι Σπαρτιάτες έστειλαν ένα μικρό στρατιωτικό σώμα για να την βοηθήσουν.
431 π.Χ. ξεκινά ο Πελοππονησιακός πόλεμος
Το 429 π.Χ. τον Αύγουστο, πέθανε ο Περικλής από λοιμό (ίσως από τυφοειδή πυρετό) που χτύπησε την Αθήνα. Λίγο πριν τον θάνατό του, έχασε τους δύο γιους του, τον Ξάνθιπο και τον Πάραλο – και την 1η του σύζυγο και μητέρα τους – από την ίδια επιδημία. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη – που αρρώστησε κι αυτός – η Αθήνα δεν μπόρεσε να επανακάμψει στο επίπεδο της ισχύος που διέθετε πριν από την επιδημία.
424 π.Χ., ο Πελοποννησιακός Πόλεμος διένυε τον έβδομο χρόνο του και ο Σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας μετέφερε τον πόλεμο εναντίον της Αθήνας στη Μακεδονία. Εκεί υπήρχαν πόλεις υπό αθηναϊκό έλεγχο, με πιο σημαντική, οικονομικά και στρατηγικά, την Αμφίπολη. Ο στρατηγός που υπερασπιζόταν την πόλη ήταν ο Θουκυδίδης. Ο Βρασίδας κατάφερε να πείσει τους κατοίκους της Αμφίπολης να του παραδώσουν την πόλη. Οι Αθηναίοι θεώρησαν υπεύθυνο για την απώλεια αυτή τον Θουκυδίδη με αποτέλεσμα να καταδικαστεί σε θάνατο και να αυτοεξοριστεί από την Αθήνα [Μηχανή του Χρόνου.]
Τον Αύγουστο του 422 π.Χ. οι Αθηναίοι χάνουν την μάχη στην προσπάθειά τους να ανακαταλάβουν την Αμφίπολη, αλλά τόσο ο αθηναίος αρχηγός Κλέων όσο και ο σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας σκοτώνονται. Ο θάνατος των δύο βασικών υποστηρικτών της συνέχισης του πολέμου, βοήθησε ώστε ένα χρόνο μετά τη μάχη της Αμφίπολης τον Μάρτιο του 421 π.Χ. να συναφθεί η Νικίειος Ειρήνη που σταμάτησε προσωρινά τον πόλεμο μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης.
Ένας από τους οπλίτες που πολέμησαν με τον αθηναϊκό στρατό τόσο κατά την πολιορκία της Ποτίδαιας – που έσωσε τον τραυματισμένο Αλκιβιάδη [Πλάτων, Συμπόσιον 220e] – όσο και στην Αμφίπολη σε ηλικία 48 χρονών, ήταν ο μελλοντικός μεγάλος φιλόσοφος Σωκράτης.
Ο Πλούταρχος και ο Πλάτωνας συμφωνούν ότι ο Αλκιβιάδης «υπηρέτησε ως στρατιώτης στην εκστρατεία της Ποτίδαιας και είχε τον Σωκράτη ως προστάτη του και σύντροφο στη δράση» και «όταν ο Αλκιβιάδης τραυματίστηκε, ο Σωκράτης ήταν αυτός που τον υπερασπίστηκε». Παρόλο αυτά, ο Αντισθένης ισχυρίζεται ότι ο Σωκράτης έσωσε τον Αλκιβιάδη στη Μάχη του Δηλίου (το σημερινό Δήλεσι) το 424 π.Χ.
Το 411 π.Χ. στις ακτές της χερσονήσου του Άθω τρικυμία βυθίζει όλα τα πλοία του σπαρτιάτικου στόλου του Επικλή [3] συνολικά 50 τριήρεις, που έπλεε προς την Άβυδο του Ελλήσποντου, να ενισχύσει τον στόλο του Μίνδαρου. Μόνο 12 άνδρες επέζησαν!
[3] Επικλής, Λακεδαιμόνιος που αναφέρεται από τον Θουκυδίδη και τον Διόδωρο. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, στάλθηκε μήνυμα από τον Σπαρτιάτη ναύαρχο Μίνδαρο «καὶ πρὸς τὰς ἐν Εὐβοίᾳ τριήρεις ἀπέστειλεν ᾿Επικλέα τὸν Σπαρτιάτην, προστάξας ἄγειν τὴν ταχίστην» να πλεύσει προς την Άβυδο στον Ελλήσποντο, αλλά ναυάγησε και πνίγηκε στον Άθω. [Πάπυρος, τ.24, σελ.44]
Διόδωρος
[13,41] «Μίνδαρος δ' ὁ τῶν Λακεδαιμονίων ναύαρχος ἀπὸ τῆς ἥττης φυγὼν εἰς ῎Αβυδον τάς τε πεπονηκυίας ναῦς ἐπεσκεύασε καὶ πρὸς τὰς ἐν Εὐβοίᾳ τριήρεις ἀπέστειλεν ᾿Επικλέα τὸν Σπαρτιάτην, προστάξας ἄγειν τὴν ταχίστην. Ὅς ἐπεὶ κατέπλευσεν εἰς Εὔβοιαν, ἀθροίσας τὰς ναῦς οὔσας πεντήκοντα κατὰ σπουδὴν ἀνήχθη· καὶ κατὰ τὸν ῎Αθω γενομένων τῶν τριήρων ἐπεγενήθη χειμὼν τηλικοῦτος ὥστε τὰς μὲν ναῦς ἁπάσας ἀπολέσθαι, τῶν δὲ ἀνδρῶν δώδεκα μόνον διασωθῆναι. Δηλοῖ δὲ τὰ περὶ τούτων ἀνάθημα κείμενον ἐν τῷ περὶ Κορώνειαν νεῷ, καθάπερ φησὶν ῎Εφορος, τὴν ἐπιγραφὴν ἔχον ταύτην· οἵδ' ἀπὸ πεντήκοντα νεῶν θάνατον προφυγόντες πρὸς σκοπέλοισιν ῎Αθω σώματα γῇ πέλασαν δώδεκα, τοὺς δ' ἄλλους ὄλεσεν μέγα λαῖτμα θαλάσσης, νῆάς τε στυγεροῖς πνεύμασι χρησαμένας.»
410 π.Χ. Οι Αθηναίοι με την βοήθεια του Αλκιβιάδη, νικούν τους Σπαρτιάτες και τους Πέρσες συμμάχους τους του Φαρνάβαζου, στη ναυμαχία της Αβύδου στον Ελλήσποντο. Ο Μίνδαρος σκοτώθηκε στη μάχη που ακολούθησε και όλα τα πλοία του στόλου του είτε καταστράφηκαν είτε αιχμαλωτίστηκαν. Στον απόηχο αυτής της ηχηρής ήττας, το όνομα του Μίνδαρου απαθανατίστηκε σε ένα από τα πιο διάσημα παραδείγματα λακωνικότητας σε μήνυμα από τους Σπαρτιάτες επιζώντες, που έπεσε στα χέρια των Αθηναίων. «Ἔρρει τὰ κᾶλα. Μίνδαρος ἀπεσσύα. πεινῶντι τὤνδρες. ἀπορίομες τί χρὴ δρᾶν.» (Τα πλοία χάθηκαν. Ο Μίνδαρος είναι νεκρός. Οι άντρες πεινάνε. Αναρωτιόμαστε τι να κάνουμε).
404 π.Χ. στις 25 Απριλίου, τελειώνει ο Πελοποννησιακός πόλεμος με νίκη της Σπάρτης. Οι Κορίνθιοι και οι Θηβαίοι ζητούν να καταστραφεί η Αθήνα και οι κάτοικοι της να γίνουν δούλοι. Οι Σπαρτιάτες, όμως, σεβόμενοι την προσφορά της Αθήνας στους Περσικούς πολέμους, αρνούνται.
384 π.Χ. Γεννήθηκε στα Στάγειρα στην ανατολική ακτή της Χαλκιδικής, ο Αριστοτέλης – μαθητής του Πλάτωνα – ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους όλων των εποχών.
382 π.Χ., η Όλυνθος, η οποία ήταν επικεφαλής της ένωσης των πόλεων της Χαλκιδικής, κατέλαβαν μέρος της Μακεδονίας, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεύουσας του βασιλείου – της Πέλλας. Την ίδια χρονιά στην Πέλλα στην οικογένεια του Μακεδόνα βασιλιά Αμύντα Γ ‘, γεννήθηκε ο γιος του Φίλιππος – ο μελλοντικός βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος Β’.
382 π.Χ. η Σπάρτη κινήθηκε βόρεια κατέλαβε την Θήβα με σκοπό στη συνέχεια να διαλύσει την Χαλκιδική Ομοσπονδία.
379 π.Χ. η Όλυνθος υποχώρησε μπροστά στην δύναμη της Σπάρτης αλλά την ίδια χρονιά Θηβαίοι επαναστάτες με επικεφαλής τον Επαμεινώνδα και τον Πελοπίδα ανακαταλαμβάνουν την Θήβα.
371 π.Χ. στις 6 Ιουλίου, οι Σπαρτιάτες παρά την αριθμητική υπεροχή τους ηττώνται στην μάχη των Λεύκτρων στην Βοιωτία από τους Θηβαίους του Επαμεινώνδα και του Πελοπίδα. Χάνουν τον βασιλιά τους Κλεόμβροτο και εκατοντάδες οπλίτες. Πέρα όμως από τις απώλειες αυτές καθαυτές, επρόκειτο για ένα τρομακτικό πλήγμα για τη σπαρτιατική ισχύ σε πολιτικό και ηθικό επίπεδο, σημαίνοντας την αρχή του τέλους της σπαρτιατικής ηγεμονίας.
Τον 4ο αιώνα π.Χ. οι Αθηναίοι χάνουν τον έλεγχο της Χαλκιδικής, η οποία εντάσσεται στο βασίλειο της Μακεδονίας.
348 π.Χ. ο Φιλιππος Β’ ισοπεδώνει την Όλυνθο και διαλύει την Χαλκιδική Συμμαχία.
336 π.Χ. ο Φίλιππος Β’ δολοφονείται στο θέατρο των Αιγών και ο 20χρονος γιος του, Αλέξανδρος Γ’ ο Μακεδών ο γνωστός σε μας Μέγας Αλέξανδρος, ανακηρύσσεται από τον στρατό βασιλιάς της Μακεδονίας.
334 π.Χ. ξεκινά από την Πέλλα η εκστρατεία εναντίον των Περσών.
Μάχη στον Γρανικό ποταμό.
Όταν ο Μέγας Αλέξανδρος έψαχνε τοποθεσία για την κατασκευή μεγαλοπρεπούς πόλεως στο όνομά του, ο αρχιτέκτονας / πολεοδόμος Στασικράτης (κατά τον Πλούταρχο) ή ο Δεινοκράτης ο Ρόδιος [4] (κατά τον Στράβωνα) – ο σχεδιαστής της πόλης της Αλεξάνδρειας – πρότεινε την κατασκευή της στο όρος Άθως στην Ελλάδα, «κρατούντα έν μέν τώ έξ ευωνύμων χειρί μυριάνδρου πόλιν, έν δέ έκ τών δεξιών, ποταμόν οδηγούντα είς τήν θάλασσαν». [Πάπυρος, τ.4, σελ. 98 και σελ.106]
Ο Αλέξανδρος απέρριψε αυτήν την πρόταση, διότι ο Δεινοκράτης [4] δεν είχε υπολογίσει τις συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων, καθώς δεν θα μπορούσαν να καλλιεργηθούν σιτηρά κοντά στην πόλη, αλλά θα έπρεπε να μεταφέρονται μέσω θαλάσσης. Η τοποθεσία της σημερινής Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο, ήταν πολύ γονιμότερη από το τραχύ έδαφος του Άθω. Ο Στράβων προσθέτει στα λόγια του Αλέξανδρου «Άφες τό Όρος ώς έχει· αρκεί ότι έτερος Βασιλεύς (ο Ξέρξης) κατέλιπεν αίδιον τήν αλαζονείαν του διορύξας αυτό» [Στράβων, κεφ. ΙΔ ́, στ. 23].
[4] Γεννήθηκε στη Μακεδονία ή στη Ρόδο και στα κείμενα της αρχαίας γραμματείας αναφέρεται με πολλά ονόματα: Στασικράτης, Στησικράτης, Χειροκράτης, Δεινοχάρης, Δεινοκράτης κ.α.
Στα Ελληνιστικά χρόνια – από το 323 π.Χ. με τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου έως το 30 π.Χ. με τον θάνατο της γνωστής μας Κλεοπάτρας Ζ’ – στην περιοχή ιδρύονται μεγάλες πόλεις:
316 π.Χ. η Κασσάνδρεια από τον Μακεδόνα στρατηγό Κάσσανδρο.
315 π.Χ. η Θεσσαλονίκη από τον Κάσσανδρο,
315 π.Χ. η Ουρανούπολις πάνω στα ερείπια της αρχαίας Σάνης της αποικίας των Ανδρίων, από τον Αλέξαρχο αδερφό του Κάσσανδρου το 315 π.Χ και
280 π.Χ. η Αντιγόνεια από τον βασιλιά Αντίγονο Γονατά της Μακεδονίας.
277 π.Χ. ο Αντίγονος Γονατάς νικά τους Γαλάτες. που είχαν εισβάλει στη κεντρική Ελλάδα, στη Λυσιμάχεια της Θρακικής Χερσονήσου, και καταλαμβάνει τον θρόνο της Μακεδονίας.
169 π.Χ. τον Ιούνιο, κατά τη διάρκεια του Γ’ Μακεδονικού Πολέμου (172 – 168 π.Χ.), η Αντιγόνεια μαζί με την Αίνεια, την Κασσάνδρεια και την Θεσσαλονίκη, απέκρουσαν ηρωικά τις επιθέσεις του ρωμαϊκού στόλου του Γάιου Μάρκου Φίγλου.
168 π.Χ. ο Άθως μαζί με τις άλλες μακεδονικές πόλεις, υποτάχθηκε στους Ρωμαίους μετά την ήττα του τελευταίου βασιλιά της Μακεδονίας Περσέα στην Μάχη της Πύδνας στην Πιερία στις 22 Ιουνίου του 168 π.Χ.
149 π.Χ. ο Ανδρίσκος (ή Φίλιππος Στ’ ή Ψευδο-Φίλιππος), που εμφανίστηκε – ψευδόμενος – ως γιος του βασιλιά Περσέα της Μακεδονίας και της Λαοδίκης, κατάφερε να κυριαρχήσει στη Μακεδονία, να συντρίψει τους Ρωμαίους στη Μάχη του Ολύμπου (149 π.Χ.) και να κατακτήσει τη Θεσσαλία.
148 π.Χ. ο Ανδρίσκος νικήθηκε από τους Ρωμαίους στη δεύτερη μάχη της Πύδνας, πιάστηκε αιχμάλωτος και εκτελέστηκε.
146 π.Χ. ο Ρωμαίος Μόμμιος νικά τις δυνάμεις της Αχαϊκής Συμπολιτείας στη Λευκόπετρα, κοντά στον Ισθμό και καταστρέφει την Κόρινθο. Οι ελληνικές πόλεις υποτάσσονται στη Ρώμη.
49 μ.Χ. ο απόστολος Παύλος αποβιβάζεται στο λιμάνι της αρχαίας Νεάπολης – αργότερα από το 746 έως το 1470 Χριστούπολις κι από τότε μέχρι σήμερα Καβάλα – με προορισμό τους Φιλίππους και στη συνέχεια μέσω Αμφίπολης και Απολλωνίας φτάνει στη Θεσσαλονίκη.
Η Ακτή – η χερσόνησος του Άθω – πέραν του ζυγού των Ρωμαίων δέχεται μαζικές εισβολές Σλάβων και Βουλγάρων. Οι επιδρομές δε των πειρατών αναγκάζουν σταδιακά τους κατοίκους της να την εγκαταλείψουν.
306 ο Φλάβιος Βαλέριος Κωνσταντίνος (ο μετέπειτα Μέγας Άγιος) αναγνωρίζεται ως Αυτοκράτορας από τον στρατό του στο Εβόρακο (Υόρκη) της Αγγλίας.
313 Διάταγμα Μεδιολάνων (σημερινού Μιλάνου της Ιταλίας) με το οποίο ο Μέγας Κωνσταντίνος και ο Αύγουστος Λικίνιος σταμάτησαν τους διωγμούς των χριστιανών και κήρυξαν την απόλυτη ελευθερία της κάθε θρησκευτικής λατρείας στα εδάφη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, χωρίς να κάνει καμία διάκριση ανάμεσα σε Χριστιανούς και σε οπαδούς άλλων θρησκειών.
324 Ίδρυση και οικοδόμηση της Νέας Ρώμης (Κωνσταντινούπολης). Ο Κωνσταντίνος A' ως μόνος αυτοκράτορας του ρωμαϊκού κράτους.
Κατά τους πρώτους αιώνες της χριστιανικής εποχής, επιδεινώνεται συνεχώς η παρακμή της Χαλκιδικής. Τον 5ο αιώνα μ.Χ. δεν κατοικεί πλέον κανείς στις πόλεις της Ακτής.
Υπάρχουν μόνον αγάλματα.
361 Ο Φλάβιος Κλαύδιος Ιουλιανός, γνωστός ως Ιουλιανός ο Παραβάτης. Ως αυτοκράτορας, προσπαθεί να αναβιώσει την αρχαία θρησκεία και τον κλασικό πολιτισμό.
482 «Ενωτικόν Ζήνωνος» ή «Όργανον της Ένωσης» και έναρξη 30ετούς σχίσματος μεταξύ Ρώμης και Κωνσταντινούπολης.
539 η Νεαρά 133 του αυτοκράτορα Ιουστινιανού απαγόρευσε την είσοδο σε μονή προσώπων του άλλου φύλου, ακόμη και νεκρών για ταφή.
Η αρχή του αβάτου απαντά ήδη στους κανόνες των πατέρων της Εκκλησίας, του Μ. Αντωνίου, του Παχωμίου και του Μ. Βασιλείου με τη μορφή της απαγορεύσεως της επικοινωνίας μεταξύ των δύο φύλων και στις εξαιρετικές εκείνες περιπτώσεις που κάτι τέτοιο επιτρεπόταν ή ήταν αναπόφευκτο, της εξασφαλίσεως μίας ασκανδάλιστης συναντήσεως.
Η απαγόρευση αυτή βρήκε την οριστική της έκφραση στη νομοθεσία του αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Η Νεαρά 133, του έτους 539, απαγόρευσε την είσοδο σε μονή προσώπων του άλλου φύλου, ακόμη και νεκρών για ταφή. Τη ρύθμιση αυτή της Νεαράς νομοθεσίας του Αυτοκράτορα Ιουστινιανού επανέλαβαν, χωρίς να αλλάξουν ή να προσθέσουν τίποτε, τα μεταγενέστερα κωδικοποιητικά και συμπιληματικά έργα.
Άγιον Όρος
Χρονολόγιο του Αγίου Όρους
Ιστορικά έγγραφα σχετικά με την ιστορία του αρχαίου Αγίου Όρους είναι ελάχιστα.
Οι μοναχοί ήταν ήδη εκεί από τον 4ο αιώνα μ.Χ. Την περίοδο αυτή ζούσαν και οι χριστιανοί και οι ειδωλολάτρες. Μετά την ισλαμική κατάκτηση της Αιγύπτου τον 7ο αιώνα, πολλοί μοναχοί από την αιγυπτιακή έρημο προσπάθησαν να βρουν άλλη στέγη και μερικοί από αυτούς ήρθαν στη χερσόνησο του Άθω.
Ο μοναστικός βίος στο Άγιο Όρος χρονολογείται από τον 7ο αι. με κύριο χαρακτηριστικό το πλήθος των καλυβών και της έλλειψης οποιασδήποτε μορφής οργάνωσης.
Ασκητισμός.
Το φαινόμενο της Εικονομαχίας (726 - 843) [5] εκδηλώθηκε στο Βυζάντιο την περίοδο της βασιλείας του Λέοντα Γ΄ Ίσαυρου (717-741) και αποτέλεσε μία από τις μεγαλύτερες θρησκευτικές έριδες, που απασχόλησε το κράτος από την ίδρυσή του έως τον 8ο αιώνα. Την έναρξη της έριδας σηματοδότησε η προσπάθεια του βυζαντινού αυτοκράτορα να απαγορεύσει τη λατρεία των θρησκευτικών εικόνων. Η λαϊκή αντίδραση υπήρξε έντονη, καθώς οι εικόνες κατείχαν σημαντική θέση στη λατρευτική πρακτική των απλών ανθρώπων. Πρωταγωνιστικό ρόλο στον αγώνα υπεράσπισης των εικόνων ανέλαβαν οι μοναχοί που έχαναν μεγάλο μέρος των εσόδων τους. Όσοι αντιστέκονταν ενεργά στην αυτοκρατορική βούληση διώκονταν και τιμωρούνταν παραδειγματικά.
[5] Ο βυζαντινολόγος και ακαδημαϊκός Διονύσιος Ζακυθηνός τοποθετεί την αρχή της περιόδου το 723 μ.Χ, όταν ξεκίνησαν στη Συρία οι πρώτοι διωγμοί από τον Ομεϋάδη χαλίφη Γιαζίντ Β’.
Τον 8ο αιώνα ή στις αρχές του 9ου κατά την περίοδο της εικονομαχίας, ιδίως στα χρόνια που εντάθηκαν οι διωγμοί, ίσως κατέφυγαν στον Άθω ομάδες εικονολατρών μοναχών. [Πάπυρος, τ.4, σελ. 98]
Η Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ στo βιβλίο της «Η πολιτική ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας» αναφέρει μεταξύ άλλων: «Η παθιασμένη λογοτεχνία της εποχής, η μόνη που έφτασε ως εμάς, αμαυρώνει και δυσφημεί σκόπιμα το έργο και την προσπάθεια των εικονομάχων αυτοκρατόρων, που εργάστηκαν όλοι και με όλες τους τις δυνάμεις για να σώσουν το Βυζάντιο από τον αραβικό κίνδυνο»
Από τη συνέντευξη του Νίκου Δήμου στην Άννα Σταυράκη («Ελευθερία» Λαρίσης, Μάρτιος 2004)
Ερώτηση: Δεν είναι υπέρ μας όμως, το ότι δεν ζήσαμε τον Μεσαίωνα της δύσης;
Απάντηση: Ποιος σας το είπε; Τι ήταν το Βυζάντιο; Άλλος ένας μύθος. Το Βυζάντιο ήταν ένα από τα πιο σκοταδιστικά τυραννικά και απάνθρωπα καθεστώτα που υπήρξαν στον κόσμο. Λέμε ότι η δυτική εκκλησία είχε την Ιερά Εξέταση και σκότωσε χιλιάδες ανθρώπους. Αμ εμείς γιορτάζουμε αιμοσταγή γεγονότα. Η Κυριακή της Ορθοδοξίας, είναι γιορτή της νίκης των ειδώλων επί των φωτισμένων χριστιανών. Όταν βρέθηκαν κάποιοι που εναντιώθηκαν στο θησαύρισμα των καλόγερων που εμπορεύονταν τα προσκυνήματα και τις εικόνες, με τα μοναστήρια κέντρα ακολασίας, και θέλησαν να καταργήσουν τα μοναστήρια ως σούπερ μάρκετ, και να περάσουν σε μια πιο ασκητική απλή ζωή, οι εικονολάτρες ξεσηκώθηκαν. Τότε στην εικονομαχία σκοτώθηκαν «δεκάκις μύριοι» (δηλαδή 100.000) άνθρωποι σύμφωνα με τις πηγές. Η Ιερά Εξέταση σε όλη της την πορεία δεν έχει σκοτώσει τόσους.
Δική μου παρένθεση:
Τα θύματα της Ιεράς Εξέτασης που οδηγήθηκαν στην πυρά «εν ονόματι του Χριστού», ο Ντίτερ Μπρόιερς τα υπολογίζει σε 60.000 (άλλοι τα ανεβάζουν στις 100.000). Σε σύγκριση με τα ολοκαυτώματα και τα μαζικά εγκλήματα του 20ού αιώνα, οι θηριωδίες του χριστιανικού φονταμενταλισμού, γιατί αυτό ήταν η Ιερά Εξέταση, ήταν ελάχιστες.
727 Η εξέγερση των Ελλαδικών – των χριστιανών εικονόφιλων κατοίκων του βυζαντινού θέματος της Ελλάδος (τμήματα της Στερεάς, της Θεσσαλίας, της Πελοποννήσου, ίσως Κυκλάδες και Κρήτη), που θρησκευτικά τότε ήταν υπό τη δικαιοδοσία του Πάπα της Ρώμης [6] Γρηγόριου Β’ (669-731) – υπό τον τουρμάρχη (turma λατινικά ή «ίλη ιππικού») των Ελλαδικών Αγαλλιανό και τον Στέφανο αρχηγό του στόλου των Κυκλάδων «θείω κινούμενοι ζήλω στασιάζουσι» [Θεοφάνης ο Ομολογητής], εναντίον του αυτοκράτορα Λέοντος Γ’ του Ίσαυρου (που «εδίωκε την ευσέβειαν» [Θεοφάνης ο Ομολογητής], και όχι τους Έλληνες), στην αρχή περίπου της Εικονομαχίας, είναι ένα μικρό επεισόδιο της Βυζαντινής ιστορίας το οποίο δεν απασχολεί ιδιαίτερα την έρευνα. Οι ίδιες οι Βυζαντινές πηγές κάνουν μάλλον σύντομη αναφορά στα γεγονότα, καθώς το κίνημα καταπνίγηκε νωρίς και χωρίς περεταίρω συνέπειες με «Νίκη κακή», νίκη κατά «ομοφύλων».
[6] Θυμίζω ότι το σχίσμα των εκκλησιών έγινε το 1054 όταν ο Πάπας Λέων Θ΄ και ο Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης Μιχαήλ Α΄ Κηρουλάριος αφόρισαν ο ένας τον άλλο.
Ιστορικά η αρχή της αθωνικής μοναστικής ζωής συμπίπτει με τη Σύνοδο του 843 που συγκάλεσε η Αυτοκράτειρα Θεοδώρα (σύζυγος του εικονομάχου (!) αυτοκράτορα Θεόφιλου) για την αναστήλωση των ιερών εικόνων επί Πατριάρχου Μεθοδίου Α΄, και ειδικότερα με την άφιξη στον Άθωνα δύο μεγάλων προσωπικοτήτων του Πέτρου του Αθωνίτη, στο τέλος του 7ου αιώνα και του Ευθύμιου του Νέου που ήρθε στο Όρος από τη Θεσσαλονίκη περί το 860. Οι δύο αυτοί άνδρες, αν και περίπου σύγχρονοι, εκπροσωπούσαν διαφορετικές ασκητικές τάσεις μοναχισμού: ο μεν πρώτος του λεγόμενου «ερημιστισμού» και ο δεύτερος του λεγόμενου «λαυριωτισμού».
843 Εκπρόσωποι των μονών του Άθω πηγαίνουν στην Κωνσταντινούπολη για να εορτάσουν την αποκατάσταση της λατρείας των εικόνων.
866 Ο Ιωάννης Κολοβός έχτισε το πρώτο μοναστικό κέντρο, τη Μεγάλη Βίγλα. Από τότε το Άγιον Όρος έγινε ο τόπος της μοναχικής ζωής.
867 Φώτειο Σχίσμα ή μικρό σχίσμα ήταν το πρώτο σχίσμα μεταξύ των χριστιανικών πατριαρχείων της ανατολής και της δύσης, με την σύγκρουση να επικεντρώνεται ανάμεσα στον πατριάρχη Φώτιο Α´ της Κωνσταντινουπόλεως (μετέπειτα Άγιος Φώτιος των ορθοδόξων) και τον πάπα Νικόλαο Α´ της Ρώμης (μετέπειτα Άγιος Νικόλαος των καθολικών).
883 Πρώτο αυτοκρατορικό προνόμιο για τον Άθω με σιγίλιο (τα σημαντικότερα επίσημα αυτοκρατορικά έγγραφα που αφορούσαν κυρίως θέματα εξωτερικής πολιτικής) του Βασιλείου Α΄ του Μακεδόνα.
885 Ο αυτοκράτορας Βασιλείος Α’ με χρυσόβουλο όρισε τον Άθω ως αποκλειστικό τόπο διαμονής ασκητών αποκλειομένων οποιωνδήποτε άλλων κοσμικών, ακόμα και ποιμένων ή γεωργών. Έτσι ο αγιορείτικος μοναχισμός άρχισε να αναπτύσσεται όπως και στα παλαιότερα κέντρα του στην Ανατολή περνώντας από τρία στάδια: του ασκητικού, του κοινοτικού και του κοινοβιακού μέσα σε σύντομο διάστημα. Οι πρώτοι ερημίτες μοναχοί εγκαταστάθηκαν στην αρχή της χερσονήσου όπου το έδαφος ήταν ομαλό, λόγω όμως των επιδρομών των Σαρακηνών πειρατών άρχισαν σιγά σιγά να μεταφέρονται σε τελείως απρόσιτες περιοχές μέσα στη χερσόνησο. Στη συνέχεια οι μοναχοί εκείνοι συγκεντρώθηκαν στις λεγόμενες «λαύρες» (οργανωμένες ομάδες), όπως εκείνες παλαιότερα της Παλαιστίνης. Από αυτές δύο έμειναν γνωστές, εκείνη του Κλήμεντος, κοντά στη σημερινή Μονή Ιβήρων, και η λεγόμενη «Καθέδρα των Γερόντων» επί του υψώματος «Ζυγός» που ήταν και η σπουδαιότερη. Επίσης πολλών παλαιών ασκητικών συνοικισμών και ασκητηρίων διατηρήθηκε η μνήμη όπως και το «Αθωνικόν Πρωτάτον» (αρχαιότατος μοναστικός οικισμός του Αγίου Όρους).
Την πρώτη ονομασία και μετονομασία τη συναντούμε στον «Βίο των μαρτύρων της Τιβεριούπολις» του Θεοφύλακτου Αχρίδος, όπου διαβάζουμε: «τὸ πάλαι μὲν ἱερόν, νῦν δὲ ἃγιον ὃρος λεγόμενον καταλαμβάνει». Κατά το θεωρούμενο πρώτο Τυπικό που επικύρωσε ο Αυτοκράτορας Ιωάννης Τσιμισκής ο Άθως καλείται απλώς «Όρος». Ίσως αυτή να ήταν η συνήθης τότε ονομασία του χώρου. Η επικράτηση όμως του ονόματος «Άγιον Όρος» φαίνεται να έγινε κατά το πρώτο μισό του 12ου αιώνα, συγκεκριμένα σε χρυσόβουλο έγγραφο του Αυτοκράτορα Αλέξιου Α' Κομνηνού προς την Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας το 1144, η οποία αναγνωρίζεται οριστικά και επίσημα και επιβάλλεται το νέο όνομα όπως αναγράφεται σε αυτό: «Εφεξής το όνομα του Άθω καλείσθαι Άγιον Όρος παρά πάντων». Σε μεταγενέστερα αυτοκρατορικά και άλλα έγγραφα αναφέρεται ως «Το Αγιώνυμον Όρος του Άθω».
904 Οι Άραβες λεηλατούν τη Θεσσαλονίκη.
908 Ο Λέων ΣΤ΄ ο Σοφός αναγνώρισε την ανεξαρτησία του όρους. Ο Άθως γίνεται ανεξάρτητος από τα κοινόβια που βρίσκονταν εκτός της χερσονήσου. Μαρτυρείται για πρώτη φορά η ύπαρξη ενός πρώτου, αρχηγού και εκπροσώπου των μοναχών.
941-2 Η πρώτη γνωστή βασιλική επιχορήγηση για τους μοναχούς του Άθω από τον Ρωμανό Α΄ Λακαπηνό, ένα χρυσό νόμισμα τον χρόνο για κάθε μοναχό. 943 Καθορίζεται από τις αρχές το σύνορο ανάμεσα στην Ιερισσό και την μοναστική κοινότητα του Άθω. 957 Ο όσιος Αθανάσιος πηγαίνει στο Όρος και ιδρύει τη μονή που αργότερα θα γίνει η Μεγίστη Λαύρα, το πρώτο κοινόβιο, χάρη στα λάφυρα της Κρήτης (961) και τις δωρεές του αυτοκράτορα Νικηφόρου Β’ Φωκά.
962 Χτίστηκε η μεγάλη κεντρική εκκλησία του «Πρωτάτου» στο κέντρο των Καρυών του Αγίου Όρους. Ο ναός, είναι ο αρχαιότερος σωζόμενος του Αγίου Όρους και είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Είναι περισσότερο γνωστός για τα κειμήλια που φιλοξενεί, όπως η εικόνα της Παναγίας Άξιον Εστί. Η ανέγερση του στη σημερινή μορφή έγινε το 962, ένα έτος πριν από τη θεμελίωση του πρώτου καθολικού της Μεγίστης Λαύρας (ο ελληνικός όρος λαύρα υποδηλώνει έναν τύπο μεγάλου ανδρικού μοναστηριού) Μαρτυρίες αναφέρουν πως στη θέση του υπήρχε μικρότερος ναός ο οποίος ανοικοδομήθηκε με φροντίδα του μαγίστρου Λέοντος, αδερφού του Νικηφόρου Φωκά ο οποίος και τον κόσμησε με πολλά κειμήλια.
Ο Ναός χτίστηκε από την Καθέδρα των γερόντων το διοικητικό όργανο τότε του όρους που είχε έδρα (μάλλον) στα Κάμενα στην κτηματική περιφέρεια του Γοματίου κοντά στην διώρυγα του Ξέρξη και την μετέφερε εσωτερικά – για λόγους ασφαλείας – στο κέντρο της χερσονήσου στη λεγόμενη Μέση που αργότερα ονομάστηκε Καρυές. Η ονομασία πρωτάτο οφείλεται στο αξίωμα του διοικητή της Καθέδρας που ήταν ο Πρώτος.
963 Ιδρύθηκε το μοναστήρι της Μεγίστης Λαύρας, το μεγαλύτερο και σημαντικότερο από τα 20 μοναστήρια που υπάρχουν σήμερα, με την υποστήριξη του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά.
972 Ο αυτοκράτορας Ιωάννης Α’ Κουρκούας, ο λεγόμενος Τσιμισκής και οι μοναχοί του Άθω υπογράφουν το πρώτο τυπικό της μοναστικής κοινότητας, τον περίφημο Τράγο, με τον οποίο εισάγεται επίσημα το κοινοβιακό σύστημα στο όρος, παράλληλα προς τα ερημητήρια.
1002 επί αυτοκράτορος Βασιλείου Β’ του Βουλγαροκτόνου, εκδίδεται το «Αλληλέγγυον» σύμφωνα με το οποίο οι «δυνατοί» είναι υποχρεωμένοι να επιστρέψουν στους φτωχούς ιδιοκτήτες τα κτήματά τους χωρίς αποζημίωση και να πληρώνουν τους φόρους των φτωχών.
1045 Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ' Μονομάχος – με τη βοήθεια του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως – υπογράφει το δεύτερο τυπικό του Άθω, ο οποίος αποκαλείται για πρώτη φορά επίσημα Άγιον Όρος. Υπάρχουν τρία μεγάλα κοινόβια, η Μεγίστη Λαύρα, η μονή Ιβήρων και το Βατοπέδι. Ρύθμισε την εσωτερική διακυβέρνηση των μοναστηριών, τη διαχείριση των ακινήτων τους και την εμπορική δραστηριότητά τους, απαγόρευσε την είσοδο γυναικών στη χερσόνησο, απαγόρευση τόσο αυστηρή, ώστε από τότε ακόμη και ο Τούρκος αγάς ή ο ανώτερος υπάλληλος, που κατοικούσαν στις Καρυές, δεν έπαιρναν μαζί τους το χαρέμι τους.
Σημείωση:
Οι καλόγεροι του Αγίου Όρους θεωρούν ανέκαθεν τη μοναχική πολιτεία του Άθω αφιερωμένη στη μητέρα του Θεού κι ονομάζουν το Άγιον Όρος «κλήρον ίδιον της Θεοτόκου» και «περιβόλι της Παναγίας.» Σε αυτό ακριβώς το γεγονός βασίζεται κα το Άβατο του Αγίου Όρους: «Όρος ανεπίβατον τη γυναικεία φύσει». [Πάπυρος]
«Σύμφωνα με την παράδοση, η Παναγία έπλεε μαζί με τον Άγιο Ιωάννη τον Ευαγγελιστή από τη Γιάφα (Ιόππη) επίνειο της Ιερουσαλήμ (στο σημερινό Ισραήλ) προς την Κύπρο για να επισκεφτεί τον Λάζαρο (αυτόν που αναστήθηκε). Λόγω όμως μεγάλης τρικυμίας και με υπερφυσικό τρόπο, το πλοίο βρέθηκε στον Άθω και συγκεκριμένα στο λιμάνι του Κλήμεντος στη Μονή Ιβήρων Η Παρθένος περπάτησε στην ξηρά και συγκλονίστηκε από την υπέροχη και άγρια φυσική ομορφιά του βουνού, την ευλόγησε και ζήτησε από τον Υιό της να είναι ο κήπος της.»
Στον Καταστατικό Χάρτη του Αγίου Όρους αναφέρεται σχετικά: «Η εις την χερσόνησον του Αγίου Όρους είσοδος των θηλέων κατά τα ανέκαθεν κρατούντα απαγορεύεται». [Άρθρο 186 Καταστατικού Χάρτη Αγίου Όρους, 10-5-1924], καθώς και ότι «Η παράβασις του άρθρου 186 του Καταστατικού Χάρτου επισύρει την ποινήν φυλακίσεως δύο μηνών μέχρις ενός έτους, μη εξαγοραζομένης» [Άρθρο 43β Νομ. Διατ. 10-9-1926. ΦΕΚ 182/20-7-1953].
Στη μοναστική πολιτεία από το 539 μ.Χ. ισχύει το «άβατο», δηλαδή απαγορεύεται η είσοδος γυναικών στα όρια της επικράτειάς της, ακόμη και να προσορμιστεί στους λιμενίσκους της πλοίο που μεταφέρει γυναίκες ή να πλησιάσει σε απόσταση μικρότερη των 500 μέτρων από την ακτή. Ο περιορισμός αυτός έχει πνευματική βάση στην παρθενία των μοναχών και την αφιέρωση του Όρους στη Θεοτόκο που τιμάται ως έφορος και ηγουμένη και δεν χωρά άλλη γυναίκα. Η απαγόρευση αυτή επεκτείνεται στους ανήλικους και σε όλα τα θηλυκά ζώα. Η κτηνοτροφία είναι απαγορευμένη. Εκτρέφουν μόνο μουλάρια.
Από τον κανόνα εξαιρούνται οι γάτες ενώ δεν υπάρχουν ούτε κότες και οι μοναχοί είναι αναγκασμένοι να αγοράζουν από έξω τα αυγά τους.
Απαγορεύονται ακόμη και οι εικόνες με άλλες αγίες γυναίκες!
Επιτρέπονται μονάχα οι εικόνες της Παναγίας.
1054 Στις 16 Μαΐου, οι απεσταλμένοι του Πάπα της Ρώμης Λέοντα Θ’ μπήκαν στην Αγία Σοφία και άφησαν πάνω στην Αγία Τράπεζα μια παπική βούλα που αναθεμάτιζε τον Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης Μιχαήλ Α΄ Κηρουλάριο και τους υποστηρικτές του. Στην ίδια ενέργεια προέβη τελικά και ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ' Μονομάχος, αναθεματίζοντας όλους τους υπεύθυνους. Έτσι οδηγήθηκαν στο οριστικό σχίσμα των δύο εκκλησιών, γνωστό και ως Μεγάλο Σχίσμα.
1071 Στις 26 Αυγούστου, κοντά στο Μαντζικέρτ (σημερινό Μαλαζγκίρτ στην Τουρκία). Ο αυτοκράτορας Ρωμανός Δ' Διογένης ηττήθηκε, αιχμαλωτίστηκε και απελευθερώθηκε μετά την καταβολή λύτρων, ενώ η Βυζαντινή αυτοκρατορία υποχρεώθηκε στην καταβολή ετήσιου φόρου και την παραχώρηση μερικών φρουρίων στους Σελτζούκους. Αυτή η πανωλεθρία των βυζαντινών στρατευμάτων και κυρίως, η εσωτερική πολιτική παράλυση που ακολούθησε, επέτρεψε τη μόνιμη εγκατάσταση των Σελτζούκων στη Μικρά Ασία.
1071 Οι Νορμανδοί κατακτούν το Μπάρι και την υπόλοιπη Απουλία. Το Βυζάντιο χάνει όλες τις κτήσεις του στην ιταλική χερσόνησο.
1080 Ο Σουλεϊμάν Α’ ιμπν Κουτουλμίς κυριεύει όλη τη Μικρά Ασία και ιδρύει το Σουλτανάτο του Ρουμ.
Γύρω στο 1100 η Μεγίστη Λαύρα είχε 800 μοναχούς και σε όλο τον Άθωνα υπήρχαν 180 μοναστήρια. Αυτή την περίοδο μπήκε σε γενική χρήση ο όρος «Άγιον Όρος». Ο Αλέξιος Α’ Κομνηνός απάλλαξε τα μοναστήρια από τη φορολογία, τα ελευθέρωσε από την υποταγή στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως και τα τοποθέτησε κάτω από την άμεση προστασία του. Εξαρτήθηκαν, εντούτοις, από το γειτονικό επίσκοπο Ιερισσού για τη χειροτονία των ιερέων και των διακόνων τους.
Οι Σλάβοι επεδίωξαν να γίνουν αποδεκτοί στις νέες μονές και σε λίγο οι πρίγκιπές τους στη βαλκανική χερσόνησο ίδρυσαν ανεξάρτητα «καθίσματα» για τους Σλάβους μοναχούς. Κατ' αυτό τον τρόπο προέκυψαν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αλεξίου Α’ Κομνηνού (1081 - 1118) τα καθαρά σλαβικά μοναστήρια του Χιλανδαρίου και του Ζωγράφου. Οι βυζαντινοί αυτοκράτορες δεν έπαψαν ποτέ να φανερώνουν το ενδιαφέρον τους για τη μικρή μοναστική πολιτεία και ωφελήθηκαν ακόμη και πολιτικά από την καθολική εκτίμηση που η θρησκευτική αδελφότητα απολάμβανε σε όλο το Χριστιανικό κόσμο.
Οι συνεχείς δωρεές, οι κρατικές επιχορηγήσεις και τα έσοδά τους συνέβαλαν στην απόκτηση εδαφικών εκτάσεων στην κεντρική και την υπόλοιπη Μακεδονία. Με το σύστημα των εκμισθώσεων οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις γης καλλιεργούνταν από παροίκους – ελεύθερους καλλιεργητές. Η ανάπτυξη όμως ιδιοκτησίας «προσέδωσε σ' αυτές χαρακτηριστικά γνωρίσματα μεγαλοϊδιοκτητών δηλαδή απληστία και τάση αυξήσεως της περιουσίας τους σε βάρος ασθενέστερων». Σημαντικές ήταν οι κτήσεις των μονών της Λαύρας, του Χιλανδαρίου, Εσφιγμένου, Ξηροποτάμου, Αγίου Παύλου, Ιβήρων, Κουτλουμουσίου, Ξενοφώντος, Διονυσίου. Έτσι εκτός από υπολογίσιμη οικονομική δύναμη μεταβαλλόταν και σε υπολογίσιμη κοινωνική: τα πολυάριθμα άτομα – εκμισθωτές που χρησιμοποιούνταν για την καλλιέργεια των κτημάτων τους ήταν σε κατάσταση εξάρτησης από αυτές και επομένως έστω και έμμεσα κοινωνικοποιούνταν η μεγάλη αθωνική μοναστική περιουσία.
1142 Έχει ήδη ιδρυθεί μονή που κατοικείται από Ρώσους μοναχούς.
1176 Ήττα του βυζαντινού στρατού στο Μυριοκέφαλο της Φρυγίας από τους Σελτζούκους Τούρκους.
1186 Η Βουλγαρία αποσπάται από το Βυζάντιο και η βυζαντινή κυριαρχία στα Βαλκάνια καταρρέει.
1198 Η μονή Χιλανδαρίου παραχωρείται στους Σέρβους. Τον 13ο αιώνα η μονή Ζωγράφου θα κατοικηθεί αποκλειστικά από βουλγάρους.
1204 Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους της Δ’ Σταυροφορίας.
1205 Βραχύχρονη κατάληψη του Αγίου Όρους από τους Λατίνους της Δ΄ Σταυροφορίας.
Μετά την πρώτη Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204, οι Λατίνοι Σταυροφόροι βασάνισαν, έκαψαν, έπνιξαν αλλά και κρέμασαν τους μοναχούς και προέβησαν σε καταστροφές των Μονών. Οι μοναχοί απευθύνθηκαν στον Πάπα Ιννοκέντιο Γ’, ο οποίος τους πήρε υπό την προστασία του και στις επιστολές του (ΧΙΙΙ, 40 XVI, 168) αποτίει φόρο τιμής στις μοναστικές αρετές τους. Εντούτοις, με την αποκατάσταση της βυζαντινής πολιτικής κυριαρχίας οι μοναχοί επέστρεψαν το 1313 στην κανονική εξάρτησή τους από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
1261 ο Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος της δυναστείας των Παλαιολόγων ανακτά την Κωνσταντινούπολη.
1274 η Δεύτερη Σύνοδος της Λυών ήταν η 14η οικουμενική σύνοδος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, συγκλήθηκε στις 31 Μαρτίου 1272 και διεξήχθη στη Λυών, στη Γαλλία, το 1274. Ο Πάπας Γρηγόριος Ι΄ προέδρευσε στη σύνοδο, καλούμενος να δράσει με δέσμευση από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο για να επανενώσει την Ανατολική εκκλησία με την Δυτική.
1277 Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ ο Η΄ συντελεί την ένωση της Ορθοδοξίας με τον παπισμό, που αυτοί εννοούσαν ως υποταγή και απορρόφηση. Το Άγιο Όρος κόβει το μνημόσυνο του αυτοκράτορα και αυτός στέλνει στρατεύματα να εκδικηθούν. Μονές και το Πρωτάτο πυρπολήθηκαν.
1307-1309 Το Όρος λεηλατείται και καταστρέφεται από τους Καταλανούς της Καταλανικής Εταιρείας [7] που επέδραμε εναντίον του Άθω για δύο χρόνια, καταστρέφοντας ριζικά πολλά μοναστήρια, λεηλατώντας τους θησαυρούς τους και τρομοκρατώντας τους μοναχούς. Από τα 300 μοναστήρια που υπήρχαν στην αρχή του 14ου αιώνα, έμειναν μόνο 35.
[7] Η Καταλανική Εταιρεία ή Μεγάλη Καταλανική Κομπανία (καταλανικά: Companyia Catalana d' Orient, Λατινικά: Societas Catallanorum) ήταν ένα μισθοφορικό σώμα Καταλανών που έδρασε τον 14ο αιώνα στη Σικελία, στις μικρασιατικές και ευρωπαϊκές περιοχές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και στις φραγκοκρατούμενες περιοχές της Ελλάδας.
1312 Ο Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος και ο πατριάρχης Νήφων νομοθετούν ότι η εκλογή του Πρώτου θα επικυρώνεται από τον πατριάρχη. Παράλληλα, σε επίλεκτους Αγιορείτες επικρατεί ο ησυχασμός, μυστικιστική πρακτική που επιδιώκει την επαφή του πιστού με το θείο δια της προσευχής και της εμφάνισης του θείου φωτός.
Στα μέσα του 14ου αιώνα η Μακεδονία περιήλθε στα χέρια του Σέρβου ηγεμόνα Στέφανου Δουσάν ο οποίος επισκέφτηκε τη χερσόνησο και έδωσε σε πολλά από τα μοναστήρια την οικονομική ενίσχυσή του. Κατά τον 14ο αιώνα παρατηρούνται και οι μεγάλες ησυχαστικές έριδες, με κύριους πρωταγωνιστές τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης και τον Βαρλαάμ τον Καλαβρό οι οποίες έφεραν αναταραχή στη μοναστική πολιτεία.
Οι μοναχοί του Αγίου Όρους είχαν αποδεχτεί τον Ησυχασμό. Σύμφωνα με τον Γρηγόριο τον Σιναΐτη, ιδρυτή του ησυχαστικού κινήματος, οι μοναχοί θα μπορούσαν να δουν το «άκτιστο φως» του Θεού, το φως που έλαμψε στη Μεταμόρφωσή του Ιησού στο όρος Θαβώρ, εάν ήταν ενάρετοι και αφιερωμένοι αποκλειστικά στην προσευχή. Η πρακτική των ησυχαστών ήταν να επαναλαμβάνουν συνεχώς την επίκληση, τη λεγόμενη ευχή, «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ Θεού, ελέησόν με τον αμαρτωλόν». Το ζήτημα του Ησυχασμού διαίρεσε τη βυζαντινή κοινωνία. Μερικοί τον αγκάλιασαν με θέρμη ενώ άλλοι τον απέρριψαν βίαια, κυρίως λόγω των υπερβολών μερικών φανατικών. Ο Ησυχασμός υποστηρίχθηκε επίσης από τους βυζαντινούς αριστοκράτες και επικράτησε τελικά σε τρεις Συνόδους (1341, 1347, 1351). Οι προσπάθειες που έγιναν από τον Βαρλαάμ Καλαβρό και τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Γ’ Παλαιολόγο για να καταπολεμήσουν την κίνηση των Ησυχαστών και να περιορίσουν τη διάδοσή της ήταν ανεπιτυχείς. Τελικά μετά από τις αποφάσεις των Συνόδων που συνεκλήθησαν για αυτό το θέμα κατέπαυσαν οι ταραχές. Αργότερα, οι αυτοκράτορες Παλαιολόγοι στην Κωνσταντινούπολη και οι Σλάβοι πρίγκιπες και ηγεμόνες της βαλκανικής χερσονήσου συνέχισαν να εμπλουτίζουν τα μοναστήρια του Άθωνα, τα οποία έλαβαν το μεγαλύτερο μέρος του υλικού πλούτου τους κατά τη διάρκεια της παλαιολόγειας περιόδου. Αυτή η περίοδος χαρακτηρίστηκε επίσης από τις προσπάθειες της Μονής των Καρυών να εξασφαλίσει υπεροχή έναντι των άλλων μοναστηριών, τον τελικό αποκλεισμό του επισκόπου Ιερισσού από τη χερσόνησο, τις επιθέσεις από πειρατές όλων των ειδών, και την ίδρυση διάφορων νέων μοναστηριών: Σιμωνόπετρας, Κωνσταμονίτου, Αγίου Παύλου και Διονυσίου.
1345 Ο Σέρβος κράλης (=βασιλιάς) Στέφανος Δουσάν καταλαμβάνει τις Σέρρες και το Άγιον Όρος, το οποίο και θα επισκεφθεί οικογενειακώς. Ο Στέφανος Δουσάν εκμεταλλεύτηκε τον εμφύλιο πόλεμο στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία μεταξύ της Άννας της Σαβοΐας, αντιβασίλισσας του ανήλικου αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγου, και του στρατηγού του πατέρα του Ιωάννη Καντακουζηνού.. Ο Δουσάν και ο Ιβάν επέλεξαν αντίθετες πλευρές στη σύγκρουση αλλά παρέμειναν σε ειρήνη μεταξύ τους, εκμεταλλευόμενοι τον εμφύλιο πόλεμο για να εξασφαλίσουν οφέλη. Η συστηματική επίθεση του Δουσάν άρχισε το 1342 και όταν τελείωσε είχε κατακτήσει όλα τα βυζαντινά εδάφη στα δυτικά Βαλκάνια μέχρι την Καβάλα, εκτός από την Πελοπόννησο και τη Θεσσαλονίκη, που δεν κατάφερε να καταλάβει επειδή ο στόλος του ήταν πολύ μικρός. Το Άγιο Όρος περιήλθε υπό τη Σερβική δικαιοδοσία. Από τον Νοέμβριο του 1345 οι Αγιορείτες μοναχοί αποδέχθηκαν την υπέρτατο κυριαρχία του και ο Δουσάν εγγυήθηκε την αυτονομία τους, δίνοντας επίσης μια σειρά από οικονομικά προνόμια, με πλούσια δώρα και επιχορηγήσεις.
1363 Η Αδριανούπολη γίνεται η 3η πρωτεύουσα (1363-1453) των Οθωμανών.
Η 1η πρωτεύουσα (1299-1335) ήταν το Θηβάσιον και η 2η η Προύσσα (1335-1363).
1371 Οι Βυζαντινοί επανέρχονται στην Ανατολική Μακεδονία (και το Άγιον Όρος) μετά την ήττα των Σέρβων στη Μάχη του Έβρου (Μαρίτσα) ποταμού ή Μάχη του Ορμενίου.
1374 Ιδρύεται η μονή Διονυσίου από τον αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Αλέξιο Γ΄ Μεγάλο Κομνηνό.
1383 Οι Οθωμανοί καταλαμβάνουν το Άγιον Όρος, με το οποίο είχαν επαφές προηγουμένως.
1402 Ήττα των Οθωμανών από τους Μογγόλους στη μάχη της Άγκυρας.
1403 Μετά την συντριβή των Οθωμανών υπό τον Βαγιαζήτ Α’ και των Σέρβων συμμάχων τους στην Άγκυρα από τους Μογγόλους του Ταμερλάνου – ήττα που παράτεινε για λίγα χρόνια τον επιθανάτιο ρόγχο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας – με συνθήκη που συνήφθη μεταξύ του γιου του Βαγιαζήτ Α’, Σουλεϊμάν Α΄ και του Μανουήλ Β’ Παλαιολόγου, αρκετά από τα κατακτημένα εδάφη επιστράφηκαν στο βυζαντινό κράτος, μεταξύ των οποίων το Άγιον Όρος και η Ανατολική Θεσσαλία μέχρι την Λαμία.
1406 Ο Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγος εξέδωσε το τρίτο τυπικό του Αγίου Όρους. 1424 Αντιπροσωπεία Αγιορειτών με τη σύμφωνη γνώμη του τελευταίου δεσπότη (κυβερνήτη) της Θεσσαλονίκης από το 1408 – 1423, Ανδρονίκου Παλαιολόγου (τρίτου γιού του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μανουήλ Β’) προσκυνά τον σουλτάνο Μουράτ Β’ στην Αδριανούπολη ο οποίος τους αναγνώρισε τα προηγούμενα αυτοκρατορικά προνόμια:
1. Αναγνώριζε το επί Μεχμέτ Α' παλαιότερο καθεστώς νομής (tasarruf) των βακουφίων (vakf) και των μουλκιών (mulk) τους.
2. Απαγόρευε στους μουσουλμάνους ή χριστιανούς να εισέρχονται στη χερσόνησο του Αγίου όρους και στα βακούφια των μοναστηριών έξω από αυτήν.
3. Διέταζε την ελεύθερη διακίνηση των προϊόντων των μετοχίων τους με πλοία προς το Άγιο Όρος
4. Αναγνώριζε τα ισχύοντα παλαιότερα και για τις περιουσίες τους (χωριά, αμπέλια, κήποι, πρόβατα) στην ύπαιθρο της Θεσσαλονίκης και των Σερρών, ανανεώνοντας το καθεστώς φορολογικής ατέλειας που είχαν στα χρόνια του παππού του, του Βαγιαζήτ Α'
5. Διέταζε τους καδήδες και τους σουμπασήδες αυτών των βιλαετίων να μην εισπράττουν τίποτε από τις μοναστηριακές περιουσίες και να μην εισέρχονται σε αυτές οι εισπράκτορες του χαρατσίου χαρατσίου.
6. Επιβεβαίωσε την απαλλαγή των μοναχών από τους έκτακτους φόρους.
Όμως το 1432-1433 οι μοναστηριακές περιουσίες σε Θεσσαλονίκη και Σέρρες υποχρεώθηκαν να καταβάλουν σε χάσια, ζιαμέτια, τιμάρια, μούλκια και βακούφια φόρους. Με μπεράττι του 1485 ο Βαγιαζήτ Β' ανανέωσε τα παλαιότερα μπεράτια του Μουράτ Β' και του Μεχμέτ Β' και σύμφωνα με αυτό, 1. Διατηρούσαν τη νομή των εκκλησιών, των σπιτιών των αμπελιών, των μύλων και των χωραφιών τους στις επαρχίες των Σερρών και της Θεσσαλονίκης. 2. Κανείς δεν μπορούσε να τους αφαιρέσει τις περιουσίες τους. 3. Οι αξιωματούχοι όφειλαν να μην παραβιάζουν το σουλτανικό και εθιμικό δίκαιο.
1439 Σύνοδος της Φλωρεντίας, ονομαζόμενη και ως Σύνοδος της Φερράρας - Φλωρεντίας. Υπογράφεται η συμφωνία για την ένωση των εκκλησιών.
1453 29 Μαΐου, ημέρα Τρίτη, η αποφράς ημέρα. «Εάλω η Πόλις».
1456 Η Αθήνα πέφτει στα χέρια των Οθωμανών.
1498 (περίπου), σύνταξη του λεγόμενου «Τυπικού του Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου του 1394».
Υπήρξε περίοδος ακμής έως το 16ο αιώνα, οπότε η οικονομική θέση των μοναστηριών χειροτέρεψε λόγω των δυσβάστακτων φόρων που επιβλήθηκαν από τους Οθωμανούς. Οι μοναχοί δεν μπορούσαν να κατοικήσουν πλέον εκεί και το Όρος σχεδόν εγκαταλείφθηκε. Επέζησε μόνο χάρη στην ενίσχυση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο πρόσφερε υλική και ηθική υποστήριξη. Κάποια οικονομική ενίσχυση δόθηκε από τους κυβερνήτες των χωρών του Βορρά, ιδιαίτερα τις ηγεμονίες της Μολδαβίας και της Βλαχίας αλλά και από τους απλούς ορθοδόξους.
1518 Ο Σελίμ Β΄ προβαίνει στη δήμευση των αγιορείτικων κτημάτων μαζί και όλη την ακίνητη περιουσία τους.
1541 Ίδρυση της μονής Σταυρονικήτα από τον πατριάρχη Ιερεμία Α΄.
1569 Δήμευση της ακίνητης περιουσίας όλων των μονών της οθωμανικής επικράτειας από τον σουλτάνο Σελίμ Β΄.
1593 Τελευταία μνεία του θεσμού του Πρώτου ως ανώτατης διοικητικής και πνευματικής αρχής των Αθωνιτών. Η Μεγάλη Σύναξις των Καρεών καθιερώνεται ως ανώτατη αρχή διαχειρίσεως των κοινών αγιορειτικών υποθέσεων.
1749 Ίδρυση της Αθωνιάδος Σχολής.
1754 Εμφάνιση του πνευματικού κινήματος των Κολλυβάδων.
Στον Καταστατικό Χάρτη του Αγίου Όρους αναφέρεται σχετικά: «Η εις την χερσόνησον του Αγίου Όρους είσοδος των θηλέων κατά τα ανέκαθεν κρατούντα απαγορεύεται». [Άρθρο 186 Καταστατικού Χάρτη Αγίου Όρους, 10-5-1924], καθώς και ότι «Η παράβασις του άρθρου 186 του Καταστατικού Χάρτου επισύρει την ποινήν φυλακίσεως δύο μηνών μέχρις ενός έτους, μη εξαγοραζομένης» [Άρθρο 43β Νομ. Διατ. 10-9-1926. ΦΕΚ 182/20-7-1953].
Στη μοναστική πολιτεία από το 539 μ.Χ. ισχύει το «άβατο», δηλαδή απαγορεύεται η είσοδος γυναικών στα όρια της επικράτειάς της, ακόμη και να προσορμιστεί στους λιμενίσκους της πλοίο που μεταφέρει γυναίκες ή να πλησιάσει σε απόσταση μικρότερη των 500 μέτρων από την ακτή. Ο περιορισμός αυτός έχει πνευματική βάση στην παρθενία των μοναχών και την αφιέρωση του Όρους στη Θεοτόκο που τιμάται ως έφορος και ηγουμένη και δεν χωρά άλλη γυναίκα. Η απαγόρευση αυτή επεκτείνεται στους ανήλικους και σε όλα τα θηλυκά ζώα. Η κτηνοτροφία είναι απαγορευμένη. Εκτρέφουν μόνο μουλάρια.
Από τον κανόνα εξαιρούνται οι γάτες ενώ δεν υπάρχουν ούτε κότες και οι μοναχοί είναι αναγκασμένοι να αγοράζουν από έξω τα αυγά τους.
Απαγορεύονται ακόμη και οι εικόνες με άλλες αγίες γυναίκες!
Επιτρέπονται μονάχα οι εικόνες της Παναγίας.
1054 Στις 16 Μαΐου, οι απεσταλμένοι του Πάπα της Ρώμης Λέοντα Θ’ μπήκαν στην Αγία Σοφία και άφησαν πάνω στην Αγία Τράπεζα μια παπική βούλα που αναθεμάτιζε τον Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης Μιχαήλ Α΄ Κηρουλάριο και τους υποστηρικτές του. Στην ίδια ενέργεια προέβη τελικά και ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ' Μονομάχος, αναθεματίζοντας όλους τους υπεύθυνους. Έτσι οδηγήθηκαν στο οριστικό σχίσμα των δύο εκκλησιών, γνωστό και ως Μεγάλο Σχίσμα.
1071 Στις 26 Αυγούστου, κοντά στο Μαντζικέρτ (σημερινό Μαλαζγκίρτ στην Τουρκία). Ο αυτοκράτορας Ρωμανός Δ' Διογένης ηττήθηκε, αιχμαλωτίστηκε και απελευθερώθηκε μετά την καταβολή λύτρων, ενώ η Βυζαντινή αυτοκρατορία υποχρεώθηκε στην καταβολή ετήσιου φόρου και την παραχώρηση μερικών φρουρίων στους Σελτζούκους. Αυτή η πανωλεθρία των βυζαντινών στρατευμάτων και κυρίως, η εσωτερική πολιτική παράλυση που ακολούθησε, επέτρεψε τη μόνιμη εγκατάσταση των Σελτζούκων στη Μικρά Ασία.
1071 Οι Νορμανδοί κατακτούν το Μπάρι και την υπόλοιπη Απουλία. Το Βυζάντιο χάνει όλες τις κτήσεις του στην ιταλική χερσόνησο.
1080 Ο Σουλεϊμάν Α’ ιμπν Κουτουλμίς κυριεύει όλη τη Μικρά Ασία και ιδρύει το Σουλτανάτο του Ρουμ.
Γύρω στο 1100 η Μεγίστη Λαύρα είχε 800 μοναχούς και σε όλο τον Άθωνα υπήρχαν 180 μοναστήρια. Αυτή την περίοδο μπήκε σε γενική χρήση ο όρος «Άγιον Όρος». Ο Αλέξιος Α’ Κομνηνός απάλλαξε τα μοναστήρια από τη φορολογία, τα ελευθέρωσε από την υποταγή στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως και τα τοποθέτησε κάτω από την άμεση προστασία του. Εξαρτήθηκαν, εντούτοις, από το γειτονικό επίσκοπο Ιερισσού για τη χειροτονία των ιερέων και των διακόνων τους.
Οι Σλάβοι επεδίωξαν να γίνουν αποδεκτοί στις νέες μονές και σε λίγο οι πρίγκιπές τους στη βαλκανική χερσόνησο ίδρυσαν ανεξάρτητα «καθίσματα» για τους Σλάβους μοναχούς. Κατ' αυτό τον τρόπο προέκυψαν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αλεξίου Α’ Κομνηνού (1081 - 1118) τα καθαρά σλαβικά μοναστήρια του Χιλανδαρίου και του Ζωγράφου. Οι βυζαντινοί αυτοκράτορες δεν έπαψαν ποτέ να φανερώνουν το ενδιαφέρον τους για τη μικρή μοναστική πολιτεία και ωφελήθηκαν ακόμη και πολιτικά από την καθολική εκτίμηση που η θρησκευτική αδελφότητα απολάμβανε σε όλο το Χριστιανικό κόσμο.
Οι συνεχείς δωρεές, οι κρατικές επιχορηγήσεις και τα έσοδά τους συνέβαλαν στην απόκτηση εδαφικών εκτάσεων στην κεντρική και την υπόλοιπη Μακεδονία. Με το σύστημα των εκμισθώσεων οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις γης καλλιεργούνταν από παροίκους – ελεύθερους καλλιεργητές. Η ανάπτυξη όμως ιδιοκτησίας «προσέδωσε σ' αυτές χαρακτηριστικά γνωρίσματα μεγαλοϊδιοκτητών δηλαδή απληστία και τάση αυξήσεως της περιουσίας τους σε βάρος ασθενέστερων». Σημαντικές ήταν οι κτήσεις των μονών της Λαύρας, του Χιλανδαρίου, Εσφιγμένου, Ξηροποτάμου, Αγίου Παύλου, Ιβήρων, Κουτλουμουσίου, Ξενοφώντος, Διονυσίου. Έτσι εκτός από υπολογίσιμη οικονομική δύναμη μεταβαλλόταν και σε υπολογίσιμη κοινωνική: τα πολυάριθμα άτομα – εκμισθωτές που χρησιμοποιούνταν για την καλλιέργεια των κτημάτων τους ήταν σε κατάσταση εξάρτησης από αυτές και επομένως έστω και έμμεσα κοινωνικοποιούνταν η μεγάλη αθωνική μοναστική περιουσία.
1142 Έχει ήδη ιδρυθεί μονή που κατοικείται από Ρώσους μοναχούς.
1176 Ήττα του βυζαντινού στρατού στο Μυριοκέφαλο της Φρυγίας από τους Σελτζούκους Τούρκους.
1186 Η Βουλγαρία αποσπάται από το Βυζάντιο και η βυζαντινή κυριαρχία στα Βαλκάνια καταρρέει.
1198 Η μονή Χιλανδαρίου παραχωρείται στους Σέρβους. Τον 13ο αιώνα η μονή Ζωγράφου θα κατοικηθεί αποκλειστικά από βουλγάρους.
1204 Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους της Δ’ Σταυροφορίας.
1205 Βραχύχρονη κατάληψη του Αγίου Όρους από τους Λατίνους της Δ΄ Σταυροφορίας.
Μετά την πρώτη Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204, οι Λατίνοι Σταυροφόροι βασάνισαν, έκαψαν, έπνιξαν αλλά και κρέμασαν τους μοναχούς και προέβησαν σε καταστροφές των Μονών. Οι μοναχοί απευθύνθηκαν στον Πάπα Ιννοκέντιο Γ’, ο οποίος τους πήρε υπό την προστασία του και στις επιστολές του (ΧΙΙΙ, 40 XVI, 168) αποτίει φόρο τιμής στις μοναστικές αρετές τους. Εντούτοις, με την αποκατάσταση της βυζαντινής πολιτικής κυριαρχίας οι μοναχοί επέστρεψαν το 1313 στην κανονική εξάρτησή τους από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
1261 ο Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος της δυναστείας των Παλαιολόγων ανακτά την Κωνσταντινούπολη.
1274 η Δεύτερη Σύνοδος της Λυών ήταν η 14η οικουμενική σύνοδος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, συγκλήθηκε στις 31 Μαρτίου 1272 και διεξήχθη στη Λυών, στη Γαλλία, το 1274. Ο Πάπας Γρηγόριος Ι΄ προέδρευσε στη σύνοδο, καλούμενος να δράσει με δέσμευση από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο για να επανενώσει την Ανατολική εκκλησία με την Δυτική.
1277 Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ ο Η΄ συντελεί την ένωση της Ορθοδοξίας με τον παπισμό, που αυτοί εννοούσαν ως υποταγή και απορρόφηση. Το Άγιο Όρος κόβει το μνημόσυνο του αυτοκράτορα και αυτός στέλνει στρατεύματα να εκδικηθούν. Μονές και το Πρωτάτο πυρπολήθηκαν.
1307-1309 Το Όρος λεηλατείται και καταστρέφεται από τους Καταλανούς της Καταλανικής Εταιρείας [7] που επέδραμε εναντίον του Άθω για δύο χρόνια, καταστρέφοντας ριζικά πολλά μοναστήρια, λεηλατώντας τους θησαυρούς τους και τρομοκρατώντας τους μοναχούς. Από τα 300 μοναστήρια που υπήρχαν στην αρχή του 14ου αιώνα, έμειναν μόνο 35.
[7] Η Καταλανική Εταιρεία ή Μεγάλη Καταλανική Κομπανία (καταλανικά: Companyia Catalana d' Orient, Λατινικά: Societas Catallanorum) ήταν ένα μισθοφορικό σώμα Καταλανών που έδρασε τον 14ο αιώνα στη Σικελία, στις μικρασιατικές και ευρωπαϊκές περιοχές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και στις φραγκοκρατούμενες περιοχές της Ελλάδας.
1312 Ο Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος και ο πατριάρχης Νήφων νομοθετούν ότι η εκλογή του Πρώτου θα επικυρώνεται από τον πατριάρχη. Παράλληλα, σε επίλεκτους Αγιορείτες επικρατεί ο ησυχασμός, μυστικιστική πρακτική που επιδιώκει την επαφή του πιστού με το θείο δια της προσευχής και της εμφάνισης του θείου φωτός.
Στα μέσα του 14ου αιώνα η Μακεδονία περιήλθε στα χέρια του Σέρβου ηγεμόνα Στέφανου Δουσάν ο οποίος επισκέφτηκε τη χερσόνησο και έδωσε σε πολλά από τα μοναστήρια την οικονομική ενίσχυσή του. Κατά τον 14ο αιώνα παρατηρούνται και οι μεγάλες ησυχαστικές έριδες, με κύριους πρωταγωνιστές τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης και τον Βαρλαάμ τον Καλαβρό οι οποίες έφεραν αναταραχή στη μοναστική πολιτεία.
Οι μοναχοί του Αγίου Όρους είχαν αποδεχτεί τον Ησυχασμό. Σύμφωνα με τον Γρηγόριο τον Σιναΐτη, ιδρυτή του ησυχαστικού κινήματος, οι μοναχοί θα μπορούσαν να δουν το «άκτιστο φως» του Θεού, το φως που έλαμψε στη Μεταμόρφωσή του Ιησού στο όρος Θαβώρ, εάν ήταν ενάρετοι και αφιερωμένοι αποκλειστικά στην προσευχή. Η πρακτική των ησυχαστών ήταν να επαναλαμβάνουν συνεχώς την επίκληση, τη λεγόμενη ευχή, «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ Θεού, ελέησόν με τον αμαρτωλόν». Το ζήτημα του Ησυχασμού διαίρεσε τη βυζαντινή κοινωνία. Μερικοί τον αγκάλιασαν με θέρμη ενώ άλλοι τον απέρριψαν βίαια, κυρίως λόγω των υπερβολών μερικών φανατικών. Ο Ησυχασμός υποστηρίχθηκε επίσης από τους βυζαντινούς αριστοκράτες και επικράτησε τελικά σε τρεις Συνόδους (1341, 1347, 1351). Οι προσπάθειες που έγιναν από τον Βαρλαάμ Καλαβρό και τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Γ’ Παλαιολόγο για να καταπολεμήσουν την κίνηση των Ησυχαστών και να περιορίσουν τη διάδοσή της ήταν ανεπιτυχείς. Τελικά μετά από τις αποφάσεις των Συνόδων που συνεκλήθησαν για αυτό το θέμα κατέπαυσαν οι ταραχές. Αργότερα, οι αυτοκράτορες Παλαιολόγοι στην Κωνσταντινούπολη και οι Σλάβοι πρίγκιπες και ηγεμόνες της βαλκανικής χερσονήσου συνέχισαν να εμπλουτίζουν τα μοναστήρια του Άθωνα, τα οποία έλαβαν το μεγαλύτερο μέρος του υλικού πλούτου τους κατά τη διάρκεια της παλαιολόγειας περιόδου. Αυτή η περίοδος χαρακτηρίστηκε επίσης από τις προσπάθειες της Μονής των Καρυών να εξασφαλίσει υπεροχή έναντι των άλλων μοναστηριών, τον τελικό αποκλεισμό του επισκόπου Ιερισσού από τη χερσόνησο, τις επιθέσεις από πειρατές όλων των ειδών, και την ίδρυση διάφορων νέων μοναστηριών: Σιμωνόπετρας, Κωνσταμονίτου, Αγίου Παύλου και Διονυσίου.
1345 Ο Σέρβος κράλης (=βασιλιάς) Στέφανος Δουσάν καταλαμβάνει τις Σέρρες και το Άγιον Όρος, το οποίο και θα επισκεφθεί οικογενειακώς. Ο Στέφανος Δουσάν εκμεταλλεύτηκε τον εμφύλιο πόλεμο στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία μεταξύ της Άννας της Σαβοΐας, αντιβασίλισσας του ανήλικου αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγου, και του στρατηγού του πατέρα του Ιωάννη Καντακουζηνού.. Ο Δουσάν και ο Ιβάν επέλεξαν αντίθετες πλευρές στη σύγκρουση αλλά παρέμειναν σε ειρήνη μεταξύ τους, εκμεταλλευόμενοι τον εμφύλιο πόλεμο για να εξασφαλίσουν οφέλη. Η συστηματική επίθεση του Δουσάν άρχισε το 1342 και όταν τελείωσε είχε κατακτήσει όλα τα βυζαντινά εδάφη στα δυτικά Βαλκάνια μέχρι την Καβάλα, εκτός από την Πελοπόννησο και τη Θεσσαλονίκη, που δεν κατάφερε να καταλάβει επειδή ο στόλος του ήταν πολύ μικρός. Το Άγιο Όρος περιήλθε υπό τη Σερβική δικαιοδοσία. Από τον Νοέμβριο του 1345 οι Αγιορείτες μοναχοί αποδέχθηκαν την υπέρτατο κυριαρχία του και ο Δουσάν εγγυήθηκε την αυτονομία τους, δίνοντας επίσης μια σειρά από οικονομικά προνόμια, με πλούσια δώρα και επιχορηγήσεις.
1363 Η Αδριανούπολη γίνεται η 3η πρωτεύουσα (1363-1453) των Οθωμανών.
Η 1η πρωτεύουσα (1299-1335) ήταν το Θηβάσιον και η 2η η Προύσσα (1335-1363).
1371 Οι Βυζαντινοί επανέρχονται στην Ανατολική Μακεδονία (και το Άγιον Όρος) μετά την ήττα των Σέρβων στη Μάχη του Έβρου (Μαρίτσα) ποταμού ή Μάχη του Ορμενίου.
1374 Ιδρύεται η μονή Διονυσίου από τον αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Αλέξιο Γ΄ Μεγάλο Κομνηνό.
1383 Οι Οθωμανοί καταλαμβάνουν το Άγιον Όρος, με το οποίο είχαν επαφές προηγουμένως.
1402 Ήττα των Οθωμανών από τους Μογγόλους στη μάχη της Άγκυρας.
1403 Μετά την συντριβή των Οθωμανών υπό τον Βαγιαζήτ Α’ και των Σέρβων συμμάχων τους στην Άγκυρα από τους Μογγόλους του Ταμερλάνου – ήττα που παράτεινε για λίγα χρόνια τον επιθανάτιο ρόγχο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας – με συνθήκη που συνήφθη μεταξύ του γιου του Βαγιαζήτ Α’, Σουλεϊμάν Α΄ και του Μανουήλ Β’ Παλαιολόγου, αρκετά από τα κατακτημένα εδάφη επιστράφηκαν στο βυζαντινό κράτος, μεταξύ των οποίων το Άγιον Όρος και η Ανατολική Θεσσαλία μέχρι την Λαμία.
1406 Ο Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγος εξέδωσε το τρίτο τυπικό του Αγίου Όρους. 1424 Αντιπροσωπεία Αγιορειτών με τη σύμφωνη γνώμη του τελευταίου δεσπότη (κυβερνήτη) της Θεσσαλονίκης από το 1408 – 1423, Ανδρονίκου Παλαιολόγου (τρίτου γιού του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μανουήλ Β’) προσκυνά τον σουλτάνο Μουράτ Β’ στην Αδριανούπολη ο οποίος τους αναγνώρισε τα προηγούμενα αυτοκρατορικά προνόμια:
1. Αναγνώριζε το επί Μεχμέτ Α' παλαιότερο καθεστώς νομής (tasarruf) των βακουφίων (vakf) και των μουλκιών (mulk) τους.
2. Απαγόρευε στους μουσουλμάνους ή χριστιανούς να εισέρχονται στη χερσόνησο του Αγίου όρους και στα βακούφια των μοναστηριών έξω από αυτήν.
3. Διέταζε την ελεύθερη διακίνηση των προϊόντων των μετοχίων τους με πλοία προς το Άγιο Όρος
4. Αναγνώριζε τα ισχύοντα παλαιότερα και για τις περιουσίες τους (χωριά, αμπέλια, κήποι, πρόβατα) στην ύπαιθρο της Θεσσαλονίκης και των Σερρών, ανανεώνοντας το καθεστώς φορολογικής ατέλειας που είχαν στα χρόνια του παππού του, του Βαγιαζήτ Α'
5. Διέταζε τους καδήδες και τους σουμπασήδες αυτών των βιλαετίων να μην εισπράττουν τίποτε από τις μοναστηριακές περιουσίες και να μην εισέρχονται σε αυτές οι εισπράκτορες του χαρατσίου χαρατσίου.
6. Επιβεβαίωσε την απαλλαγή των μοναχών από τους έκτακτους φόρους.
Όμως το 1432-1433 οι μοναστηριακές περιουσίες σε Θεσσαλονίκη και Σέρρες υποχρεώθηκαν να καταβάλουν σε χάσια, ζιαμέτια, τιμάρια, μούλκια και βακούφια φόρους. Με μπεράττι του 1485 ο Βαγιαζήτ Β' ανανέωσε τα παλαιότερα μπεράτια του Μουράτ Β' και του Μεχμέτ Β' και σύμφωνα με αυτό, 1. Διατηρούσαν τη νομή των εκκλησιών, των σπιτιών των αμπελιών, των μύλων και των χωραφιών τους στις επαρχίες των Σερρών και της Θεσσαλονίκης. 2. Κανείς δεν μπορούσε να τους αφαιρέσει τις περιουσίες τους. 3. Οι αξιωματούχοι όφειλαν να μην παραβιάζουν το σουλτανικό και εθιμικό δίκαιο.
1439 Σύνοδος της Φλωρεντίας, ονομαζόμενη και ως Σύνοδος της Φερράρας - Φλωρεντίας. Υπογράφεται η συμφωνία για την ένωση των εκκλησιών.
1453 29 Μαΐου, ημέρα Τρίτη, η αποφράς ημέρα. «Εάλω η Πόλις».
1456 Η Αθήνα πέφτει στα χέρια των Οθωμανών.
1498 (περίπου), σύνταξη του λεγόμενου «Τυπικού του Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου του 1394».
Υπήρξε περίοδος ακμής έως το 16ο αιώνα, οπότε η οικονομική θέση των μοναστηριών χειροτέρεψε λόγω των δυσβάστακτων φόρων που επιβλήθηκαν από τους Οθωμανούς. Οι μοναχοί δεν μπορούσαν να κατοικήσουν πλέον εκεί και το Όρος σχεδόν εγκαταλείφθηκε. Επέζησε μόνο χάρη στην ενίσχυση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο πρόσφερε υλική και ηθική υποστήριξη. Κάποια οικονομική ενίσχυση δόθηκε από τους κυβερνήτες των χωρών του Βορρά, ιδιαίτερα τις ηγεμονίες της Μολδαβίας και της Βλαχίας αλλά και από τους απλούς ορθοδόξους.
1518 Ο Σελίμ Β΄ προβαίνει στη δήμευση των αγιορείτικων κτημάτων μαζί και όλη την ακίνητη περιουσία τους.
1541 Ίδρυση της μονής Σταυρονικήτα από τον πατριάρχη Ιερεμία Α΄.
1569 Δήμευση της ακίνητης περιουσίας όλων των μονών της οθωμανικής επικράτειας από τον σουλτάνο Σελίμ Β΄.
1593 Τελευταία μνεία του θεσμού του Πρώτου ως ανώτατης διοικητικής και πνευματικής αρχής των Αθωνιτών. Η Μεγάλη Σύναξις των Καρεών καθιερώνεται ως ανώτατη αρχή διαχειρίσεως των κοινών αγιορειτικών υποθέσεων.
1749 Ίδρυση της Αθωνιάδος Σχολής.
1754 Εμφάνιση του πνευματικού κινήματος των Κολλυβάδων.
1783 Έκδοση του Τυπικού του πατριάρχη Γαβριήλ Δ΄.
1798 στις 19 Δεκεμβρίου, Ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ εκθρονίστηκε (τυπικά παραιτήθηκε) και εξορίστηκε αρχικά στη Χαλκηδόνα και μετά από μερικούς μήνες στη Δράμα στη Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης. Κατέληξε στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους, όπου και παρέμεινε επί μια επταετία.
1814 Ιδρύεται στην Οδησσό της σημερινής Ουκρανίας, η Φιλική Εταιρεία από τους Νικόλαο Σκουφά, Αθανάσιο Τσακάλωφ και Εμμανουήλ Ξάνθο.
1821 στις 10/22 Απριλίου, την Κυριακή του Πάσχα, μετά τη λειτουργία, ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ κηρύχθηκε έκπτωτος από τους Οθωμανούς, φυλακίστηκε και το απόγευμα απαγχονίστηκε στην κεντρική πύλη του Πατριαρχείου, όπου παρέμεινε κρεμασμένος για τρεις ημέρες. Από τότε η κεντρική πύλη του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Φανάρι είναι σφραγισμένη.
Δικά μου σχόλια:
Δύσκολο πράγμα η συγγραφή της ιστορίας από ανθρώπους με υποκειμενικές και ίσως στοχευμένες απόψεις κι ακόμα δυσκολότερη η ανάγνωσή της από εμάς τους σύγχρονους αναγνώστες που προσπαθούμε να καταλάβουμε αυτά που έγιναν τότε με βάση την εποχή και τον τόπο που ζούμε εμείς σήμερα και τις δικές μας γνώσεις, εμπειρίες και πεποιθήσεις.
Ένα μικρό απόσπασμα από τη συνέντευξη του Νίκου Δήμου στην Άννα Σταυράκη [«Ελευθερία» Λαρίσης, Μάρτιος 2004]
«Όλο αυτό λοιπόν που γίνεται διδαχή στα σχολεία, είναι ένα ψέμα. Η εκκλησία ήταν υπέρ των Τούρκων, ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄ πριν από την επανάσταση, είχε βγάλει μια «Εγκύκλιο Πατερική», όπου λέει ότι η δουλεία των Ελλήνων στους τούρκους, είναι δώρο Θεού, και πρέπει να είμαστε ευτυχείς και ευγνώμονες στο Θεό, που μας έδωσε ένα τόσο καλό δυνάστη, να φροντίζουμε δε, για τη σωτηρία της ψυχής μας και τον άλλο κόσμο, και όχι τον υπάρχοντα. Ο δε μέγας εχθρός των Ελλήνων, δεν είναι ο τούρκος, αλλά οι ξενόφερτες ιδέες, από τη δύση, περί δήθεν ελευθερίας και δημοκρατίας. Αναρωτιέμαι πόσοι Έλληνες ξέρουν ότι η εκκλησία αφόρισε το Ρήγα Φεραίο [9] και την Επανάσταση του Υψηλάντη; Πόσοι γνωρίζουν ότι δεν υπήρξε ποτέ το κρυφό σχολειό; To κρυφό σχολειό ως έννοια δημιουργήθηκε 30 χρόνια μετά την απελευθέρωση.»
[9] Δεν αφόρισε – τουλάχιστον όχι γραπτά – τον Ρήγα Φεραίο αλλά αφόρισε τους «απονενοημένους, αλαζόνες, δοξομανείς, ματαιόφρονες, ψευδολόγους» Δημήτριο Υψηλάντη, Μιχαήλ Σούτσο και τη Φιλική Εταιρεία.
Ο αφορισμός της Επανάστασης του 1821
Οι αφορισμοί του Πατριάρχη Γρηγόριου Ε’ ενοχλούν κι εμένα κάθε φορά που διαβάζω ιστορικά κείμενα που αναφέρονται σ’ αυτούς.
Ο ίδιος ο αφορισμένος Δημήτριος Υψηλάντης καθησύχασε με επιστολή του τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη ότι «ο μεν Πατριάρχης βιαζόμενος παρά της Πόρτας [10] σας στέλλει αφοριστικά και εξάρχους παρακινώντας σας να ενωθήτε με την Πόρτα, εσείς όμως να τα θεωρείτε ταύτα ως άκυρα, καθότι γίνονται με βία και δυναστείαν και άνευ θελήσεως του πατριάρχου»
[10] Ο όρος Υψηλή Πύλη (τουρκικά, Μπαμπί Αλί) αρχικά σήμαινε την πύλη της Σουλτανικής σκηνής που ήταν η μεγαλύτερη απ΄ όλες τις άλλες. Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης ονομάστηκε έτσι το Σουλτανικό Ανάκτορο.
Κι ο Διονύσιος Σολωμός όμως διαφωνεί μαζί μου και στον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν» στους στίχους 536 έως 540 της 135ης στροφής γράφει:
«Όλοι κλαύστε· αποθαμένος
ο αρχηγός της Εκκλησιάς·
κλαύστε, κλαύστε· κρεμασμένος
ωσάν να ’τανε φονιάς.»
Με την έναρξη της Επανάστασης του 1821 το Άγιο Όρος λειτούργησε ως άσυλο όπου κατέφυγαν πολλές οικογένειες, ενώ οι Μονές συνέδραμαν τον αγώνα με χρήματα, τρόφιμα και πολεμοφόδια. Περίπου 800 μοναχοί οπλίστηκαν και υπό τον Εμμανουήλ Παπά των Σερρών – μέλος της Φιλικής Εταιρείας – μαζί και με κοσμικούς στρατιωτικούς, προσέβαλαν διάφορες θέσεις Τούρκων στη Θεσσαλονίκη και την Κασσάνδρα. Στις περιοχές εκείνες είχαν συγκεντρωθεί περί τις 50.000 Οθωμανών, εκ των οποίων από τον Απρίλιο μέχρι τον Οκτώβριο του 1821 σκοτώθηκαν πάνω από 20.000. Όμως η Επανάσταση στην περιοχή κατεστάλη και πάνω από 40.000 Έλληνες σφαγιάσθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν. Τότε ακολούθησε μία από τις μεγαλύτερες καταστροφές στην ιστορία του Άθωνα. Τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις σφαγίασαν μοναχούς, καθώς επίσης και τα γυναικόπαιδα που είχαν βρει εκεί καταφύγιο, κατέστρεψαν το τυπογραφείο των Μονών, λεηλάτησαν όσους θησαυρούς μπόρεσαν να βρουν και χρησιμοποίησαν ανεκτίμητα χειρόγραφα για να κατασκευάσουν φυσίγγια.
1821 Στις 17 Μάϊου, ο Εμμανουήλ Παππάς κηρύσσει την Επανάσταση στις Καρυές του Αγίου Όρους και στον Πολύγυρο Χαλκιδικής.
1821 14 Νοεμβρίου, ο «Χαλασμός» της Κασσάνδρας.
1822 Φεβρουάριος, μετά τον «Χαλασμό» παραδόθηκαν.
Όχι «άδοξα» όμως. Οι Μακεδόνες επαναστάτες και οι χίλιοι και πλέον μοναχοί του Αγίου Όρους που πήραν τα όπλα επί έξι περίπου μήνες απασχόλησαν μεγάλο αριθμό τουρκικών δυνάμεων. Στην περιοχή είχαν συγκεντρωθεί 50.000 Οθωμανοί, εκ των οποίων έχασαν τη ζωή τους περίπου 20.000. Έτσι, δόθηκε ο απαραίτητος χρόνος, για να εδραιωθεί η Επανάσταση στη Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο.
1827 3 Απριλίου, η Γ’ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας (19 Μαρτίου – 5 Μαΐου 1827), (ψήφισμα ΣΤ’) εξέλεξε τον Ιωάννη Καποδίστρια Κυβερνήτη της Ελλάδος με επταετή θητεία και στις 4 Μαΐου (ψήφισμα ΙΗ’) «Η πόλις του Ναυπλίου διορίζεται καθέδρα της Κυβερνήσεως και της Βουλής».
1827 20 Οκτωβρίου, η Ναυμαχία του Ναυαρίνου
1828 18 Ιανουαρίου, ο Ιωάννης Καποδίστριας φτάνει στο Ναύπλιο και 4 ημέρες αργότερα – λόγω εμφυλίου πολέμου – στην Αίγινα την 1η – έστω προσωρινή – πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους.
26 Ιανουαρίου, ορκίζεται στην Μητρόπολη της Αίγινας, ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδος Ιωάννης Καποδίστριας.
1830 22 Ιανουαρίου / 3 Φεβρουαρίου. Υπογράφεται από την Αγγλία, τη Ρωσία και τη Γαλλία το πρωτόκολλο της Ανεξαρτησίας, η πρώτη επίσημη διεθνής διπλωματική πράξη που αναγνώρισε την Ελλάδα ως κράτος κυρίαρχο και ανεξάρτητο, με σύνορα νότια της γραμμής που ορίζεται από τους ποταμούς Αχελώο και Σπερχειό
1860 Απόπειρα παρεμβάσεως από την οθωμανική κυβέρνηση στο εσωτερικό καθεστώς διοικήσεως του Αγίου Όρους με τη σύνταξη Καταστατικού Χάρτου από τον διοικητή της Θεσσαλονίκης Χουσνή πασά.
1863 Δήμευση των μετοχίων της Ρουμανίας από την κυβέρνηση του Αλεξάνδρου Κούζα.
1873 Δραστικός περιορισμός των εσόδων των μετοχίων της Βεσσαραβίας και του Καυκάσου από τη ρωσική κυβέρνηση.
1878 Φεβρουάριος. Μετά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο των ετών 1877-1878 υπογράφεται η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, της οποίας κύριος όρος της ήταν η δημιουργία της αυτόνομης ηγεμονίας της Βουλγαρίας, της «Μεγάλης Βουλγαρίας» όπως ονομάστηκε, που περιλάμβανε πολλές περιοχές με πυκνή ελληνική παρουσία. 1878 Ιούνιος. Συνέδριο του Βερολίνου. Αντί της «Μεγάλης Βουλγαρίας» δημιουργείται μια πολύ μικρότερη αυτόνομη Βουλγαρία και μια αυτόνομη Ανατολική Ρωμυλία
Αναγνωρίζεται η ανεξαρτησία της Σερβίας, της Ρουμανίας και των Μαυροβουνίων.
1881 Μετά από ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις, η Θεσσαλία (εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας) και η επαρχία της Άρτας ενσωματώνονται στο ελληνικό κράτος.
1885 Οι Βούλγαροι, παραβιάζοντας τις αποφάσεις του συνεδρίου του Βερολίνου, προσαρτούν την Ανατολική Ρωμυλία, περιοχή με σημαντική ελληνική παρουσία. Αντιδρώντας η Σερβία κηρύσσει τον πόλεμο στη Βουλγαρία.
1897 Ο πρωθυπουργός Θ. Δηλιγιάννης πιεζόμενος από την κοινή γνώμη, που εμπνεόταν από τη Μεγάλη Ιδέα, στέλνει στρατό στην Κρήτη.
Αρχίζει στη Θεσσαλία ελληνοτουρκικός πόλεμος στον οποίο ο ελληνικός στρατός, με αρχιστράτηγο τον διάδοχο Κωνσταντίνο, ηττήθηκε.
1912 Έγκριση των νέων Γενικών Κανονισμών λειτουργίας του Αγίου Όρους που συντάχθηκαν από τον πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄ και τους Αγιορείτες.
1912 26 Οκτωβρίου, απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.
1912 2 Νοεμβρίου, απελευθέρωση του Αγίου Όρους από τον ελληνικό στόλο.
Στις 2 Νοεμβρίου του 1912 κατά την διάρκεια του Α’ Βαλκανικού Πολέμου, η ελληνική σημαία υψώνεται στο Άγιο Όρος. Το αντιτορπιλικό «Θύελλα» αποβίβασε άγημα στον αρσανά της Δάφνης και κατευθύνθηκε στις Καρυές όπου ο εκπρόσωπος του σουλτάνου παρέδωσε τη διοίκηση του Αγίου Όρους στο καπετάνιο του πλοίου τον πλοίαρχο Παπαγεωργίου που εκπροσωπούσε το Ελληνικό Βασίλειο. Από το Θωρηκτό «Αβέρωφ» και τα αντιτορπιλικά «Ιέραξ» και «Πάνθηρ» άγημα 200 ανδρών καταλαμβάνει τη Διώρυγα του Ξέρξη. Ο Άθως απελευθερώνεται.
1913 Ψήφισμα των Αγιορειτών με το οποίο κηρύσσεται το αυτοδιοίκητο του μοναστηριακού πολιτεύματος μέσα στα όρια της Ελληνικής επικράτειας.
1913 17 Μαΐου. Τελειώνει ο Α' Βαλκανικός πόλεμος με την υπογραφή της συνθήκης του Λονδίνου.
1913 Ιούνιος. Ο βουλγαρικός στρατός επιτίθεται ταυτόχρονα εναντίον των ελληνικών και των σερβικών θέσεων. Αρχή Β' Βαλκανικού πολέμου.
1913 28 Ιουλίου. Τελειώνει ο Β' Βαλκανικός πόλεμος με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου. Η Ελλάδα εξασφαλίζει το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας, τη νότια Ήπειρο, σημαντικά νησιά στο Βόρειο και Ανατολικό Αιγαίο (Θάσος, Σαμοθράκη, Λήμνος, Λέσβος, Χίος, Σάμος, Ικαρία) και την Κρήτη.
1913 4 Δεκεμβρίου. Με το πρωτόκολλο της Φλωρεντίας παραχωρείται η Βόρειος Ήπειρος, περιοχή με σημαντική ελληνική παρουσία, στην Αλβανία.
Σε αντίθεση με εμάς που ακολουθούμε το Γρηγοριανό ημερολόγιο ή Δυτικό ή Χριστιανικό ημερολόγιο – το όνομά του το πήρε από τον Πάπα Γρηγόριο 13ο με τη βοήθεια των αστρονόμων Χριστόφορου Κλάβιους και Λουίτζι Λίλιο που το παρουσίασαν το 1582 – οι μονές του Άθω ακολουθούν το παλαιό ημερολόγιο, το Ιουλιανό, αλλά δεν θεωρούνται παλαιοημερολογίτες, δεν είναι σχησματικοί, δηλαδή δεν έχουν αποκοπεί από την κανονική εκκλησία και μνημονεύουν κανονικά τον Οικουμενικό Πατριάρχη, στον οποίον υπάγονται.
1923 Ομάδα ορθόδοξων εκκλησιών συναντήθηκε στην Κωνσταντινούπολη για να επανεξετάσει το ημερολογιακό ζήτημα, υιοθετώντας τελικά μια αμφιλεγόμενη θέση ότι σημαντικές θρησκευτικές ημερομηνίες θα ακολουθούσαν το πιο αστρονομικά ακριβές Γρηγοριανό ημερολόγιο, με εξαίρεση το Πάσχα!
Οι ακίνητες εορτές εορτάζονται με το «νέο» το Γρηγοριανό ημερολόγιο αλλά το Πάσχα με το «παλαιό» Ιουλιανό ημερολόγιο.
Η διόρθωση του Πάσχα δεν έγινε γιατί υπήρχαν έντονες αντιδράσεις πολλών κύκλων της Ορθόδοξης Εκκλησίας, επειδή την μεταρρύθμιση του ημερολογίου εισηγήθηκε ο Πάπας Γρηγόριος ο 13ος και ήταν σαν να αναγνώριζαν την πρωτοκαθεδρία του. Έτσι τα Χριστούγεννα και οι άλλες γιορτές είναι κοινές με την Καθολική Εκκλησία, πλην των Ορθοδόξων Παλαιοημερολογιτών (Άγιον Όρος, Σερβία, Ρωσία κ.λπ.) που τις γιορτάζουν 13 μέρες αργότερα!
Σημείωση: Το ημερολόγιο του Έλληνα αστρονόμου Σωσιγένη από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου – που βασίστηκε στους υπολογισμούς του Ιππάρχου του Ρόδιου (190 π.Χ. – 120 π.Χ.) ο οποίος είχε υπολογίσει τη διάρκεια της γήινης περιστροφής γύρω από τον ήλιο στις 365.242 ημέρες – εφαρμόστηκε από τον Ιούλιο Καίσαρα το 46 π.Χ. και γι’ αυτό ονομάστηκε Ιουλιανό.
Ο Φεβρουάριος (februarius από το ρήμα februare που σημαίνει εξαγνίζω, καθαίρω), ο μήνας των νεκρών, της μετάνοιας και του ηθικού απολογισμού των Ρωμαίων, ήταν ο δωδέκατος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου και η 1η Μαρτίου η πρωτοχρονιά. Το 153 π.Χ. ο Ιανουάριος έγινε ο πρώτος μήνας του χρόνου και ο Φεβρουάριος ο δεύτερος με 29 ημέρες τα κοινά έτη και 30 μέρες στα δίσεκτα. Αργότερα, στην εποχή του αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου, από τον Φεβρουάριο αφαιρέθηκε μία μέρα και προστέθηκε προς τιμή του στον παλιό 6ο μήνα του χρόνου Sextilis που είχε 30 ημέρες ώστε να μην υστερεί σε διάρκεια από τον Ιούλιο (πρώην quintilis = πέμπτος), που ήταν αφιερωμένος στον Ιούλιο Καίσαρα και του έδωσαν το όνομα του αυτοκράτορα Augustus (Σεβαστός)!
Ο Σωσιγένης ο Αλεξανδρεύς κάθε 4 χρόνια, μεταξύ της 24ης και 25ης Φεβρουαρίου πρόσθετε μία επιπλέον ημέρα, δηλαδή η 24η Φεβρουαρίου υπολογιζόταν δύο φορές. Κι επειδή αυτή η μέρα ήταν η «έκτη προ των καλενδών του Μαρτίου», πριν την 1η Μαρτίου δηλαδή, η δεύτερη 24η Φεβρουαρίου που προστέθηκε ονομάστηκε «bis sextus» δις έκτη μέρα, δηλαδή δεύτερη έκτη μέρα πριν από το Μάρτιο και το έτος που την περιέχει «δίσεκτο». Συγκρινόμενο με την πραγματική διάρκεια του ηλιακού έτους των 365,242199 ημερών, προκύπτει σωρευτικά ένα σφάλμα μιας ημέρας κάθε 129 χρόνια (το Ιουλιανό καθυστερεί σε σχέση με το ηλιακό).
Στο Γρηγοριανό ο αστρονόμος Λίλιο εξαίρεσε από τα δίσεκτα έτη τα «επαιώνια» τα έτη δηλαδή των αιώνων, από τα οποία όριζε ως δίσεκτα μόνον όσα έχουν αριθμό αιώνων που διαιρείται με το 4. Με αυτή την τροποποίηση το έτος 1900 δεν ήταν δίσεκτο αφού το 19 δεν διαιρείται με το 4, ενώ αντίθετα το 2000 ήταν. Και μ’ αυτή όμως τη διόρθωση, παραμένει ένα λάθος περίπου 3 ωρών κάθε 400 χρόνια.
Τα δύο ημερολόγια μέχρι σήμερα έχουν διαφορά 13 ημέρες π.χ. η 16η Φεβρουαρίου 1923 που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα, ονομάστηκε 1η Μαρτίου 1923. Για να γίνει η διόρθωση, το έτος 1923 στην Ελλάδα είχε 352 ημέρες και όχι 365!)
Στις 19 από τις 20 Μονές του Αγίου Όρους ισχύει η ξεχασμένη πιά βυζαντινή ώρα.
Στη βυζαντινή ώρα η 24ωρη ημέρα αρχίζει τη στιγμή που δύει ο ήλιος!
Με απλά λόγια, τα δικά τους «μεσάνυχτα» – η ώρα 0.00 – συμπίπτουν με το δικό μας απόγευμα και επειδή άλλη ώρα δύει ο ήλιος τον Ιούνιο κι άλλη τον Δεκέμβριο, στα περισσότερα μοναστήρια ρυθμίζουν την ώρα κάθε Σάββατο βράδυ και ισχύει για όλη την επόμενη εβδομάδα! Μετά τα – δικά τους – «μεσάνυχτα» αρχίζουν και μετρούν την 1η ώρα της νυκτός, τη 2η ώρα της νυκτός κ.λπ.
Στη Μονή Ιβήρων, αντίθετα, ακολουθούν το χαλδαϊκό σύστημα χρόνου.
Σ’ αυτό, το ημερονύκτιο αρχίζει με την ανατολή του ηλίου.
Οι πρώτοι που διαίρεσαν τη μέρα σε 24 ίσα μέρη, τις ώρες, ήταν οι Χαλδαίοι.
Βασιζόμενοι στο εξηκονταδικό σύστημα αρίθμησης, διαίρεσαν την ώρα σε 60 υποδιαιρέσεις (τα σημερινά λεπτά) και κάθε τέτοια υποδιαίρεση σε 60 ίσες μικρότερες (τα σημερινά δευτερόλεπτα).
1926 Ψήφιση του ισχύοντος Καταστατικού Χάρτου του Αγίου Όρους.
Το 1926, σύμφωνα με τη συνθήκη της Λωζάννης (1924), το Άγιον Όρος έγινε αυτοδιοικούμενο τμήμα του ελληνικού κράτους που εξαρτάται από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης και εποπτεύεται από την Ελλάδα.
1940 Όταν εκδηλώθηκε ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος η μοναστική κοινότητα του Άθω δεν αδιαφόρησε. Μάλιστα οι νεώτεροι μοναχοί μετέβησαν στις Καρυές προκειμένου να λάβουν φύλλο πορείας για το μέτωπο. Όμως το Ελληνικό κράτος αρνήθηκε τη συμμετοχή εθελοντών στον πόλεμο ιδιαίτερα αν αυτοί ήταν κληρικοί ή μοναχοί. Επίσης οι μονές διέθεσαν το υποζύγιά τους χωρίς αποζημίωση, ενώ διοργάνωσαν και εράνους σε είδη και χρήματα για την βοήθεια του Ελληνικού στρατού. Σε όλη αυτήν την κινητοποίηση έμειναν ουδέτεροι οι Ρώσοι και οι Βούλγαροι μοναχοί.
1941 Η προέλαση των γερμανικών στρατευμάτων στο ελληνικό έδαφος ανησύχησε τους μοναχούς. Ο Διοικητής του Αγίου Όρους πρότεινε τη διαφυγή των χειρογράφων και των λοιπών κειμηλίων των μονών καθώς και τη φυγάδευση όσων μοναχών είχαν αναπτύξει αντιστασιακή δράση, εκτός Αγίου Όρους, στην Αθήνα ή τα νησιά του Αιγαίου. Τελικά πολλές μονές έκρυψαν τα κειμήλια σε κατακόμβες. Με την κατάληψη της Θεσσαλονίκης οι πολιτικές και αστυνομικές αρχές του Άθω περιήλθαν σε κατάσταση πανικού. Στις Καρυές συνήλθε η Ιερά Κοινότητα και συγκρότησε πολιτοφυλακή από μοναχούς και λαϊκούς. Παράλληλα ελήφθησαν μέτρα ανακουφιστικά των Ελλήνων στρατιωτών που έφθαναν στην χερσόνησο του Άθω και βοηθήθηκαν να διαπεραιωθούν στα νησιά του Αιγαίου. Αρχικά οι Γερμανοί έφθαναν στο Άγιον Όρος κατά πολύ μικρές ομάδες στη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας του Απριλίου του 1941. Η επίσημη απόβαση έγινε στη Μονή Βατοπεδίου μια εβδομάδα αργότερα από τον Περιφερειακό Φρούραρχο Λαγκαδά με τη συνοδεία ενός ταγματάρχη κι ένοπλου αποσπάσματος. Την επόμενη ημέρα μετέβησαν στις Καρυές. Τα μέλη της Ιεράς Κοινότητας ζήτησαν να προστατευθεί το Άγιον Όρος από μια πιθανή Βουλγαρική κατάληψη, ενώ ο Γερμανός ταγματάρχης τους διεμήνυσε εμπιστευτικά να αποστείλουν σχετική επιστολή προς τον Χίτλερ προκειμένου να διασφαλίσει το καθεστώς αυτό.
1941 Στις 3 και 4 Μαΐου, οι Γερμανικές αρχές ανταποκρίθηκαν άμεσα και δημοσιεύθηκε στις εφημερίδες της Θεσσαλονίκης ανακοινωθέν της Γερμανικής Διοίκησης Θεσσαλονίκης Αιγαίου ότι ετίθετο υπό Γερμανική προστασία το Άγιον όρος.
Ούτε Γερμανικό φρουραρχείο λειτούργησε ούτε στάθμευσε μόνιμα στρατιωτικό απόσπασμα στο Άγιον Όρος. Υπαγόταν στο περιφερειακό φρουραρχείο Λαγκαδά. Λόγω καταγγελιών Βουλγάρων μοναχών, ό,τι κρύβονταν πολεμικό υλικό ή αντάρτες ή Άγγλοι ή πως τροφοδοτούνταν αγγλικά υποβρύχια από τις μονές, έφτασαν ορισμένες φορές για ανακρίσεις και έρευνες Γερμανοί στην περιοχή.
1941 Μάιος. Οι Γερμανοί απέτρεψαν απόπειρα των Βουλγάρων να φτάσουν στον Άθω. Κατόρθωσαν να φτάσουν μέχρι την Ιερισσό απ' όπου και διώχθηκαν από τους Γερμανούς.
2024 Μάρτιος 31. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος αναφερόμενος στον εορτασμό του Καθολικού Πάσχα, ευχήθηκε του χρόνου να μην είναι απλώς σύμπτωση η κοινή ημερομηνία με τον εορτασμό των Ορθοδόξων. «Είμαστε αισιόδοξοι, καθώς εκατέρωθεν υπάρχει η προς τούτο καλή θέλησις και προθυμία. Διότι, πράγματι, αποτελεί σκάνδαλον ο χωριστός εορτασμός του μοναδικού γεγονότος της μιας Αναστάσεως του Ενός Κυρίου!».
Σαν επίλογος...
Οι σχέσεις μου με τις θρησκείες, τους επαγγελματίες των διαφόρων εκκλησιών και δογμάτων, τους διαφόρους «πιστούς» ανά τον κόσμο, τα σταυροκοπήματα, τα «άγια φώτα» και τα «ιερά» λείψανα ΔΕΝ είναι καλές. Καθόλου καλές. Σέβομαι όμως τις όποιες θρησκευτικές απόψεις εφ’ όσον αυτοί που τις εκφράζουν σέβονται τις δικές μου.
Όταν μου πρότεινε ο Στέλιος να συνεκδράμουμε στο Άγιον Όρος, το πρώτο πράγμα που πέρασε από το γέρικο μυαλό μου, ήταν αυτό που έλεγαν οι παλιοσειρές σ’ εμάς τους «αόματους Ιωάννηδες» κοινώς στραβόγιαννα, όταν προ αμνημονεύτων χρόνων πήγαμε στον στρατό: «Η λογική σταματάει και μένει έξω από την πύλη του στρατοπέδου».
Το ενδιαφέρον μου για επίσκεψη στο Άγιο Όρος ήταν καθαρά εκπαιδευτικό.
Τουλάχιστον έτσι νόμιζα!
Αν όμως ήταν όντως έτσι, τότε γιατί μ' ενόχλησε τόσο πολύ το ΚΑΚΟ βλέμμα του μοναχού που μου ζήτησε να σβήσω μία φωτογραφία;
Γιατί μ' ενόχλησε τόσο πολύ η τελετουργία των μοναχών με την παρουσίαση των «ιερών» λειψάνων, η εμμονή των προσκυνητών στην προσκύνηση τους και το τρίψιμο των κομποσκοινίων πάνω στα λείψανα;
Γιατί ενοχλήθηκα από το πλήθος του κόσμου και τα σύγχρονα τουριστικά καταστήματα των μοναστηριών που δεν είχαν τίποτα να ζηλέψουν απ' τα αντίστοιχα της Μυκόνου και της Σαντορίνης;
Μήπως τελικά εγώ ο «περίεργος», ο «επισκέπτης», είμαι πιό πιστός απ' αυτούς τους προσκυνητές που συνάντησα στο Άγιον Όρος;
Στο σκέλος της φωτογραφίας και της βιντεοσκόπησης, το κλίμα ήταν εξ αρχής αρνητικό. Από απαγορεύσεις μέχρι απειλές για κατάσχεση εξοπλισμού, λες και φοβούνται μήπως εμείς οι «απ’ έξω» καταγράψουμε κάτι άσχημο ή μάθουμε κάτι κακό ή βλάσφημο και κατηγορήσουμε τους «μέσα», καταστρέφοντας την εικόνα ευλάβειας. Αν όντως όμως πιστεύουν κάτι τέτοιο, γιατί επιτρέπουν την είσοδο σε μας τους επισκέπτες; Γιατί χρησιμοποιούν αυτοκίνητα, κινητά τηλέφωνα τελευταίας γενιάς, email και internet, γιατί ποζάρουν φιλάρεσκα στους «παράνομους» που τους κινηματογραφούν επί παραγγελία; Γιατί δεν κλείνουν τις πόρτες των μοναστηριών να απομονωθούν ολοκληρωτικά στον δικό τους ιδεατό «παράδεισο», στο δικό τους «περιβόλι της Παναγίας» και να αφήσουν εμένα τον «περίεργο» απ’ έξω;
Ήθελα να δω μεσαιωνικά κτήρια, καστρομονάστηρα, να καταγράψω στο μυαλό και στις φωτογραφίες μου όσες περισσότερες εικόνες μπορέσω να τις μεταφέρω και στους δικούς μου ανθρώπους, να μυρίσω θυμιάματα, να ακούσω σήμαντρα, ψαλμωδίες, να νιώσω την ησυχία ενός αγιορείτικου μοναστηριού και δευτερευόντως, σκέψεις μοναχών αν δεχτούν να συνομιλήσουν μαζί μου.
Είδα ένα συνονθύλευμα βυζαντινών και μεσαιωνικών καταλοίπων από το παρελθόν με προβλήτες, ελικοδρόμια, σκάφη διαφόρων μεγεθών, δρόμους, αυτοκίνητα, λάπτοπ, διαδίκτυο, email, κινητά τηλεφώνα παρμένα από το σήμερα και σύγχρονη τουριστική αξιοποίηση.
Αν φτάσατε μέχρι εδώ - χαρά στο κουράγιο σας - και δεν είδατε το βίντεό μου,
πιέστε στην εικόνα που ακολουθεί να το δείτε στο YouTube. Επιλέξτε υψηλή ανάλυση (HD) 1080 και πλήρη οθόνη (full screen).
