Στο διαδίκτυο αρκετοί γράφουν ότι… «…Περαστικός βλέπεις τη Μάνη σε τρεις ημέρες, περπατητής σε τρεις μήνες και για να δεις τη ψυχή της θέλεις τρεις ζωές. Μία για τη θάλασσα, μία για τα βουνά της και μία για τους ανθρώπους της...» Εμείς την είδαμε άλλη μία φορά σαν περαστικοί.
Σημ.: Οι λέξεις με τα έντονα και υπογραμμισμένα τμήματα είναι σύνδεσμοι (links) στο διαδίκτυο.
Ο Κωστής Παλαμάς, στην «Φλογέρα του Βασιλιά» (Λόγος Δ’ 101-114) γράφει:
Χολιαστικοί, αλαζονικοί, μ’ όλα τα καταφρόνια (περιφρονητική, υποτιμητική στάση),
κι άσεβοι προς την αφεντιά, και σε δικούς και ξένους
σκληροί, με κύρη τους το κούρσος (κουρσάρικη επιδρομή, πειρατεία), ερωτιά το κέρδος,
πρωτομαστόροι της χωσιάς (της ενέδρας), και μέσα τους κρατώντας,
και χριστιανοί κι ας λέγονται, μια σπίθα από την πίστη των
τσακισμένων είδωλων, των πρωτινών Ελλήνων,
ακόμα αχώνευτη σε στάχτη μέσα. Νά οι Μανιάτες!
Κι είναι όπως είναι οι βράχοι τους, και σουβλεροί και ολόρθοι,
και ολόγυμνοι και απάτητοι και ξεμοναχιασμένοι,
τα Κακοβούνια, ο Ματαπάς (Ταίναρο). Κουρσάροι για κουρσάρους.
Και βρίσκονται και πλάι μ’ αυτούς, μόνο μ’ αυτούς μονιάζουν,
κι άλλοι ανυπόταχτοι, στερνοί και μετρημένοι, αρχαίων,
σβησμένων Όλυμπων πιστοί, και καλογεροφάγοι.»
Ο δε Ντίνος Κιούσης στην εφημερίδα καθημερινή στις 20-06-2009 γράφει για την Μάνη:
«Μιλώντας γενικώς για Μάνη εννοούμε το μεσαίο «πόδι» της Πελοποννήσου που καταλήγει στο ακρωτήριο Ταίναρο. Αρχίζει λίγο έξω από το Γύθειο και φτάνει μέχρι τον οικισμό Βέργα, έξω από την Καλαμάτα. Χωρίζεται στην Έξω και τη Μέσα Μάνη. Η Έξω ή Μεσσηνιακή Μάνη αποτελείται από τους Δήμους Λεύκτρου και Αβίας και η Μέσα ή Λακωνική Μάνη από τους Δήμους Σμύνους, Γυθείου, Οιτύλου και Ανατολικής Μάνης. Η Μέσα Μάνη πάλι χωρίζεται σε Προσηλιακή και Αποσκιαδερή. Οι δύο τελευταίες ονομασίες έχουν να κάνουν με τον προσανατολισμό του κάθε οικισμού, δηλ. σε ποια μεριά του «αυχένα» του Ταΰγετου βρίσκεται. Όσοι «βλέπουν» στον Λακωνικό Κόλπο, δηλ. στην Ανατολή, ανήκουν στην Προσηλιακή Μάνη. Όσοι «βλέπουν» στον Μεσσηνιακό Κόλπο ανήκουν στην Αποσκιαδερή. Και γιατί σας τα λέω όλα αυτά; Επειδή τα επίθετα των κατοίκων της Προσήλιας Μάνης καταλήγουν σε -άκος ενώ της Αποσκιαδερής και Έξω Μάνης σε -έας!
Η Μάνη έχει έκταση 1.800 τετρ. χλμ. και είναι ένα επιβλητικότατο άγριο βραχώδες τοπίο με λίγες ελιές και αρκετές φραγκοσυκιές. Εκεί, θα βρείτε υπέροχους μικρούς ορμίσκους και παραλίες, 250 χωριά και μικρούς οικισμούς, τους 98 από τους 118 παραδοσιακούς οικισμούς της Πελοποννήσου, 800 πυργόσπιτα, 7 κάστρα και πάνω από 1.000 βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες.
Για την ονομασία της υπάρχουν πολλές εκδοχές. Μία αναφέρει ότι προέρχεται από το περίφημο κάστρο της Μαΐνης, που κτίστηκε επί Λέοντα Σοφού, στις αρχές του 10ου αιώνα και πάνω σε αυτό ο Γουλιέλμος Βιλεαρδουίνος έκτισε καινούργιο το 1248. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της Μάνης είναι τα πυργόσπιτά της. Στην ουσία, είναι τετράγωνοι μικροί πύργοι με στενά ορθογώνια παράθυρα, ίσα-ίσα να χωράει η κάννη του τουφεκιού. Όμως, λέγονται και πυργόσπιτα γιατί οι οικογένειες έμεναν εκεί μέσα.»
Πύργοι της Μάνης
https://greece.terrabook.com/el/messinia/chapter/purgoi/
http://www.topoguide.gr/mountains/peloponnese/mani_overview/mani_castles.php
Πειρατές και Κουρσάροι στο Αιγαίο.
«Ίσως ο πρώτος κουρσάρος/πειρατής που θα περνούσε στην Ιστορία ως επαναστάτης ήταν ο Λάμπρος Κατσώνης. Γεννημένος στη Λιβαδειά το 1752, κατατάχθηκε ήδη σε ηλικία 18 ετών στο ρωσικό ναυτικό. Επέστρεψε στο Αιγαίο για να αναλάβει δράση ως κουρσάρος για λογαριασμό των Ρώσων, οι οποίοι τότε βρίσκονταν σε πόλεμο με τους Οθωμανούς. Παρακινούσε ταυτόχρονα τους κατοίκους του Αιγαίου να επαναστατήσουν εναντίον των Τούρκων – χωρίς πολλή επιτυχία.
Όταν η Ρωσία τελικά έκλεισε ειρήνη με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο Κατσώνης αρνήθηκε να σταματήσει τη δράση του. Έχασε έτσι τη ρωσική στήριξη και μετατράπηκε από κουρσάρο σε απλό πειρατή: με ορμητήριο το Πόρτο Κάγιο στην ημιαυτόνομη Μάνη συνέχισε για μερικά χρόνια να επιτίθεται σε οθωμανικά, αλγερίνικα και γαλλικά καράβια. Φρόντιζε όμως να δίνει και μια πολιτική διάσταση στη δράση του: αποκαλούσε τον εαυτό του «απελευθερωτή της Ελλάδας» και συνέταξε το δικό του Μανιφέστο.»
1791. Ο Λ. Κατσώνης και ο Α. Ανδρούτσος με στόλο 24 πλοίων, κάνουν πειρατικό ορμητήριό τους το Πόρτο Κάγιο. Τo ίδιο διάστημα δρούσε στην Κίμωλο Μανιάτικη φελούκα με Ρώσικη σημαία.
Παύλος Μεθενίτης – 27 Μαΐου 22018 στο news247
«Υπάρχει μια μεγάλη διαφορά, νοηματική, μεταξύ των λέξεων «πειρατής» και «κουρσάρος», που δεν την ξέρουν όλοι. Ο πειρατής, από το ρήμα «πειρώ», που σημαίνει «προσπαθώ, δοκιμάζω», είναι ο ληστής της θάλασσας, και μεταφορικά, αυτός που ασχολείται επαγγελματικά με κάτι, χωρίς να έχει νόμιμη άδεια γι’ αυτό, όπως, για παράδειγμα, ο ραδιοπειρατής. Ο κουρσάρος, από την άλλη, είναι κι αυτός ληστής της θάλασσας, μόνο που έχει νόμιμη άδεια από τον ηγεμόνα του να το κάνει!»
«Να πούμε πως η λέξη «κουρσάρος» παράγεται από το ιταλικό «corsaro», που κι αυτό προέρχεται από το λατινικό «cursarius» και «cursus», από το ρήμα «curro», που σημαίνει «τρέχω». Από το ίδιο ρήμα προέρχεται και η ιταλική λέξη «corsa» που έγινε στα ελληνικά «κούρσα», με χίλιες δυο σημασίες, από αυτοκίνητο και τρέξιμο, μέχρι αγώνας ταχύτητας και μεταφορά επιβάτη.»
Το τρίτο σκέλος των φετινών μας καλοκαιρινών διακοπών στη Μάνη και ειδικά στη Λακωνική Μάνη από την Τετάρτη 14 Ιουλίου μέχρι και την Παρασκευή 16 Ιουλίου 2021..
Για τη διαμονή μας επιλέξαμε το Πόρτο Κάγιο και συγκεκριμένα το μικρό «Ακρωτήρι» που μας άρεσε η θέση του μπροστά στη θάλασσα. Κάναμε κράτηση μέσω booking και πληρώσαμε 90€ τη βραδιά με πρωινό. Άλλες τιμές που βρήκαμε στο booking ήταν το Psamathous - στην δεξιά άκρη της παραλίας και λίγο πίσω απο αυτήν - με 81€ (στην προσφορά genius του Booking και το δωμάτιο 3 στο σάιτ τους) με πρωινό και θέα θάλασσα. Τα υπόλοιπα δωμάτιά του με 90€. Επίσης είδαμε και το Porto Kale - κι αυτό στη δεξιά άκρη της παραλίας - 120€ τη βραδιά με πρωινό. Οι τιμές μας φάνηκαν ακριβές έως πολύ ακριβές για την περιοχή.
Υπάρχουν πολλές ωραίες παραλίες – με βότσαλα κυρίως – στις γύρω περιοχές.
Εμείς και τις 3 ημέρες κολυμπήσαμε στην συμπαθητική παραλία με τα βότσαλα και την άμμο στον κόλπο του Πόρτο Κάγιο μπροστά στο δωμάτιό μας, στις δωρεάν ξαπλώστρες και ομπρέλες του μικρού καταλύματος.
πληρώσαμε 79€ + 59.50€ = 138,50€.
Στην επιστροφή, στους 8 σταθμούς διοδίων, στη διαδρομή από Καλαμάτα μέχρι Κηφισιά, πληρώσαμε 16.45€.
Τα χωριά Βάθεια, Λάγια, Σπίρα, Μαρμάρι – όχι το ξενοδοχείο από κάτω – Γερολιμένας και Λιμένι.
Οι παραλίες Σκουτάρι, Κότρωνας, Χαλικιά του Βάττα, Μάραθος, Πόρτο Κάγιο, Μαρμάρι.
Τα πολλά πέτρινα πυργόσπιτα σε όλη την περιοχή της Μάνης.
Ο Φάρος στο Ταίναρο, η θέα στη θάλασσα, ο ήχος των κυμάτων λίγα μέτρα πιο κάτω και γενικά η περιοχή.
Συντεταγμένες και σχόλια από μέρη που μας άρεσαν ή βρήκαμε ενδιαφέροντα.
511 36° 46.013’n 22° 33.774’e Γύθειο, πρατήριο Avin
512 36° 45.823’n 22° 33.757’e Γύθειο, αρχαίο θέατρο από τους πρώιμους ρωμαϊκούς χρόνους.
Το Γύθειο – η Λαρύσια του Ομήρου, η Γη θεών του Παυσανία – και πολλές περιοχές της Μάνης – όπως η καταβύθιση της Λας – αλλά και της Πελοποννήσου, καταστράφηκαν από τον μεγαλύτερο και εξαιρετικά καταστροφικό σεισμό που έγινε ποτέ στη Μεσόγειο – δυτικά της Κρήτης – μεγέθους 8.3 – 8.7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ στις 21 Ιουλίου 365 μ.Χ. Το δε τσουνάμι που ακολούθησε προξένησε μεγάλες καταστροφές σε όλη την ανατολική Μεσόγειο.
Ο παραλιακός δρόμος συνεχίζει στο νησάκι Κρανάη μέχρι την μικρή εκκλησία του Αγίου Πέτρου.
515 36° 43.989’n 22° 34.203’e Παραλία Μαυροβούνι. Μεγάλη σε μήκος αμμουδιά.
Παράκαμψη προς τα Μπαρδουνοχώρια στο κάστρο της Μπαρδούνας και το τρίτοξο γεφύρι της Στάρας στο φαράγγι Σμήνους.
36° 50.043’n 22° 26.807’e ερείπια Κάστρου Μπαρδούνας.
Μπαρδουνοχώρια Βόρεια από τα χωριά της Μάνης. Βαρδούνια ή Μπαρδούνια λεγόταν όλη η περιοχή γύρω από το κάστρο της Μπαρδούνας στον Άγιο Νικόλαο. Κρεμασμένα στον βράχο πάνω από το φαράγγι του ποταμού Σμήνους, ξεχωρίζουν τα μισογκρεμισμένα τείχη του άλλοτε κραταιού μεσαιωνικού κάστρου, ενετικής αρχιτεκτονικής, ενώ ξεχωρίζουν και τουρκικές προσθήκες που έγιναν αργότερα.
36° 43.641’n 22° 30.326’e Κάστρο του Πασσαβά του 13ου αιώνα. Αριστερά / Δυτικά στον λόφο δίπλα στον νέο δρόμο από Γύθειο προς Κότρωνα. Κτίστηκε το 1254 από τον βαρώνο de Neuilly, στην θέση που βρισκόταν η αρχαία πόλη Λάς. Στον παλιό δρόμο από Αρεόπολη προς Γύθειο υπάρχει πινακίδα απέναντι από μία ταβέρνα, που αφήνουμε το αυτοκίνητο και ανηφορίζουμε στο μονοπάτι 15’-20’. Θέα.
522 36° 40.115’n 22° 29.981’e Σκουτάρι, Κοίμηση Θεοτόκου 18 αι.
523 36° 39.766’n 22° 30.046’e Σκουτάρι, παραλία, βυζαντινό ξωκλήσι Αγίας Βαρβάρας 10αι.
Παράκαμψη από Κότρωνα 5.5χλμ 14’
525 36° 37.459’n 22° 30.295’e Κότρωνας – Μονή Μεταμόρφωσης Σωτήρα Γωνέας 14ου αι (θέα) Καστρομονάστηρο με το καθολικό πάντα ξεκλείδωτο & ζωντανά χρώματα στις τοιχογραφίες.
531 36° 36.954’n 22° 29.303’e παραλία Συκιάς στην χερσονησίδα Σκοπά.
532 36° 36.994’n 22° 28.647’e (η) Χαλικιά του Βάττα ολόλευκη βοτσαλιά. Πρόβλημα στάθμευσης
Φλομοχώρι, χωριό με ωραίους πύργους
533 36° 37.304’n 22° 28.428’e Φλομοχώρι. Ξωκλήσι Αγίας Βαρβάρας
534 36° 37.460’n 22° 28.193’e Φλομοχώρι. Πύργος Παντελεάκου ύψους 18.5 μέτρων!
Από μονοπάτι, ανάβαση σε 45’ - 60’…
36° 36.025’n 22° 27.763’e Το Μεγαλιθικό χωριό του Αι-Γιώργη του Μακρύναρου (στα 390μ.υψόμετρο). ΔΕΝ ανεβαίνει δρόμος. Από μονοπάτι που ξεκινά μετά το Φλομοχώρι, λίγο πριν την Ζούφα (στο ύψος ενός μικρού κοιμητηρίου με ένα εκκλησάκι). Μοναχικός εγκαταλελειμμένος μεσαιωνικός μεγαλιθικός (κολοσσόσπιτα φτιαγμένα με μεγάλες πέτρες χωρίς κονίαμα) οικισμός του Αγίου Γεωργίου στο βουνό Μακρύναρος του όρους Σαγγιά με την ομώνυμη εκκλησία.
Είναι το χαρακτηριστικότερο και εντυπωσιακότερο δείγμα μεγαλιθικής αρχιτεκτονικής. Όμορφη η θέα προς τον Λακωνικό κόλπο.
Αργιλιά που αγναντεύει από ψηλά τον λακωνικό κόλπο.
536 36° 32.867’n 22° 28.704’e παραλία Λαλούδες
Ανάβαση από μονοπάτι…
36° 32.804’n 22° 27.706’e Μονή Κουρνού.
Από τις όμορφες περιηγητικές διαδρομές στην Μάνη η επίσκεψη του αρχαιολογικού χώρου του Κουρνού με το Βυζαντινό Μοναστήρι (παλαιοτέρου του 16ου αι.) της Παναγίας Κουρνού και την αρχαία Αιγίλα. Από το τέλος του οικισμού της Βίγλας το σηματοδοτημένο αρχαίο μονοπάτι. Ανάβαση περίπου μίας ώρας, υψομετρική διαφορά 300μ., απόσταση 3 χλμ.
Από την μονή του Κουρνού ξεκινά μονοπάτι με θέα προς τον Λακωνικό κόλπο που θα μας οδηγήσει μετά από 20’ πορείας στον χώρο της αρχαίας Αιγίλας. Τα λίγα παρατημένα λείψανα της Αρχαίας Αιγίλας θα τα συναντήσουμε στην θέση Κιόνια ή Βασιλικές Πέτρες. Εδώ, όπως αναφέρει ο Παυσανίας υπήρχε ο ιερός ναός της Δήμητρας, τον οποίο κατεδάφισε τον 16ο αι. ο ηγούμενος της Μονής Κουρνού.
548 36° 29.650’n 22° 28.955’e πέτρινο ξωκλήσι Αγίου Νικολάου δίπλα στον δρόμο.
Λάγια γνωστή για τις βυζαντινές εκκλησίες και τους πύργους της που ξεχωρίζουν – όσο ψηλώνουν τόσο στενεύουν. Το χωριό της ηθοποιού Αλίκης Βουγιουκλάκη.
549 36° 28.592’n 22° 29.211’e αρχή «χωματόδρομου» μήκους 340μ περίπου προς τη μικρή λίμνη
550 36° 28.686’n 22° 29.341’e Λίμνη Λύμνος, μικρός υδροβιότοπος
Ακρογιάλι (Πιόντες) (ορεινό (!) χωριό)
36° 27.633’n 22° 29.653’e παραλία Αντρόγιαλος, με πρασινογάλαζα νερά σε όμορφο φυσικό περιβάλλον. Πρόσβαση από τη θάλασσα (ρωτήστε στην ταβέρνα Ακρωτήρι στο Πόρτο Κάγιο) ή δύσβατο μονοπάτι (περίπου 2.800 μέτρα – 60’-90’ λεπτά), από Πιόντες (Ακρογιάλι) που ξεκινά από το παλαιό Γεωργοπουλιάνικο μοναστήρι του Σωτήρος. Στη διαδρομή η σπηλιά «του Κοκά».
551 36° 26.739’n 22° 28.988’e Κορογονιάνικα, θέα προς Πόρτο Κάγιο
552 36° 26.270’n 22° 29.109’e Κάστρο Πόρτο Κάγιο ή Κάστρο Αχιλλείου
553 36° 26.172’n 22° 28.937’e εκκλ. Κοίμ. Θεοτόκου. Θέα προς το Κάστρο & το Πόρτο Κάγιο!
Λάμπρος Κατσώνης και Ανδρουτσος (Ανδρέας Βερούσης)
Αντιγράφω από το http://www.mani.org.gr/istor/kats_andr/katsonis_androutsos.htm
«Ανάμεσα στα έτη 1787-1792 διεξάγεται ο Β' Ρωσοτουρκικός πόλεμος. Η Συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή (1779) δεν έλυσε βέβαια το ανατολικό ζήτημα. Υπήρξε απλώς ένας σημαντικός σταθμός στην ιστορική διαδρομή του. Η Αικατερίνη Β’ εξακολούθησε να εμπνέεται από τα μεγαλεπήβολα επεκτατικά σχέδια της στη Βαλκανική. Αλλά και ο Σουλτάνος δεν ήταν διατεθειμένος να εφαρμόσει τους όρους της συνθήκης (Γιάννης Κορδάτος Ίστορ. Νεώτερης Ελλάδας Α' [1957] 262).
Μετά τα Ορλωφικά έγραψε αναίσχυντα στο Βολτέρο πως οι Έλληνες είναι «ανάξιοι της ελευθερίας», χωρίς αυτό να την εμπόδιση κάθε φορά που τα χαλούσε με τους Τούρκους, να προσφεύγει στη συνδρομή των Ελλήνων με αδίστακτες υποσχέσεις και βέβαια κάθε φορά στο τέλος να τους εγκαταλείπει. Αυτό έγινε και με τον Β' Ρωσοτουρκικό πόλεμο, όπου αναδείχτηκε μεγάλος και ένδοξος θαλασσομάχος ο Λάμπρος Κατσώνης.
Για το Λάμπρο Κατσώνη έχουν γραφτεί πολλά. Η τελευταία φάση των θρυλικών καταδρομών του συνδέεται με τη Μάνη, που τότε ήταν ακόμη Μπέης ο Τζανέτος Γρηγοράκης.
Το 1792 η Ρωσία έκλεισε ειρήνη με τους Τούρκους στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας και εγκατέλειψε τους Έλληνες στη τύχη τους και η Αικατερίνη Β’, διέταξε τον Λάμπρο Κατσώνη να διακόψει τις καταδρομές του εναντίον των Τούρκων και τις εχθροπραξίες του με τον Τουρκικό στόλο. Ο Λάμπρος Κατσώνης τότε αρνήθηκε να υπακούσει στη διαταγή της αυτοκράτειρας και είπε την Ιστορική φράση.
«Αν η αυτοκράτειρα συνομολόγησε την ειρήνη της, ο Κατσώνης δεν έκαμε ακόμη την δική του».
Με προκήρυξη του το Μάρτη του 1792 κατήγγειλε την αχαριστία της Τσαρίνας προς τους Έλληνες, τους οποίους καλούσε να τον ακολουθήσουν στη συνέχιση του πολέμου εναντίον των Τούρκων και να συνειδητοποιήσουν πώς μόνο με τις δικές τους δυνάμεις θα ελευθερωθούν.
Ο Λάμπρος Κατσώνης για να είναι πιο ασφαλής πήρε τα καράβια του και πήγε στο Πόρτο Κάγιο της Ανατολικής (προσηλιακής) Μάνης. Είχε μαζί του και τον ονομαστό κλέφτη Ανδρούτσο (Καπετάν Ανδρούτσος ή Ανδρέας Βερούσης ή Βερούτσος ή Μουτσανάς 1740-1797, κλέφτης & συνεργάτης του Λάμπρου Κατσώνη), τον πατέρα του ήρωα του 1821 Οδυσσέα, με τα 500 παλικάρια του. Εκεί επισκεύασε το μικρό φρούριο πού ήταν πάνω απ' το λιμάνι και οχυρώθηκε γύρω-γύρω με κανονιοστοιχίες για να εξασφαλιστεί από κάθε εχθρική επίθεση.
Όλοι οι καπετάνιοι της Μάνης και οι κλέφτες του Μοριά του συμπαραστάθηκαν. Στο πλευρό του στάθηκε και ο φημισμένος κλέφτης Ζαχαριάς Μπαρμπιτσιώτης με τα παλικάρια του. Εδώ στο οχυρό του Πόρτο Κάγιου καταστρώθηκε ολόκληρο σχέδιο πολέμου εναντίον των Τούρκων κι εδώ ο Λάμπρος Κατσώνης-σύμφωνα με τις παραδόσεις της εποχής-ανακηρύχτηκε «Βασιλεύς της Σπάρτης».
Με ορμητήριο το Πόρτο Κάγιο της Μάνης, ο Κατσώνης δεν άργησε να γίνει με τις περίφημες καταδρομές του ο πιο ονομαστός κουρσάρος στο Αιγαίο και σ’ όλη τη Μεσόγειο. Μόνο τα βενετσάνικα καράβια σεβόταν. Καμιά άλλη σημαία δεν αναγνώριζε. Για τη Τουρκία φυσικά ήταν ένας εκτός νόμου επικίνδυνος πειρατής. Αλλά και για τους Γάλλους, εξαιτίας των εμπορικών συμφερόντων τους, το ίδιο. Ο Γάλλος Πρόξενος στα Εφτάνησα, Σαιν Σωβέρ, αγωνίστηκε για την εξόντωση του Λάμπρου Κατσώνη με πάθος. Στις ραδιουργίες και τις διώξεις του ο Κατσώνης απήντησε υπερήφανα:
«Δεν εξόπλισα πειρατές αλλά καταδρομείς εναντίον εχθρικού έθνους».
Στις 17/28-6-1792 κοινός Γαλλοτουρκικός στόλος επετέθη κατά του Κατσώνη στο Πορτο Κάγιο. Η σύμπραξη των Γάλλων με τους Τούρκους ήταν περιστασιακή και έργο του προξένου Σαίν Σωβέρ. Το σχέδιο της πολιορκίας του μεγάλου θαλασσομάχου καταστρώθηκε από τους Γάλλους. Δύο ήμερες αργότερα στις 19/30-6-1792 έγινε κοινή απόβαση των Τουρκογάλλων. Οι Μανιάτες όμως και οι κλέφτες του Ανδρούτσου και οι άλλοι Μοραΐτες τους απέκρουσαν με γενική έφοδο (γιουρούσι).
Από 4.000 εχθρούς, μόνο κάπου 100 σώθηκαν με τρεις βάρκες. Τότε οι Τούρκοι βλέποντας πώς δεν μπορούσαν να συντρίψουν το Κατσώνη στο πεδίο της μάχης, σκέφτηκαν να εκβιάσουν τη σύλληψη του με την συνδρομή του Μπέη της Μάνης. Μεγάλο τούρκικο ασκέρι διατάχτηκε να κατέβει από το Μυστρά στη Μάνη. Συγχρόνως ο Καπουδάν πασάς κατέπλευσε στο Μαραθονήσι (όπως λεγόταν τότε το Γύθειο) και αξίωσε από τον Τζανέτμπεη Γρηγοράκη να συγκεντρώσει τους άντρες του και να επιτεθεί κατά του Λάμπρου Κατσώνη από την στεριά, απειλώντας τον πως αν δεν του φέρει τον Κατσώνη και τους συνεργάτες του ζωντανούς ή νεκρούς, θα τον αφανίσει.
Ο Τζανέτμπεης έδειξε πώς κινείται αμέσως με τους Μανιάτες του. Είχε όμως με το Κατσώνη ιδιαίτερους δεσμούς και συνεχή επικοινωνία. Προσποιήθηκε πως βαδίζει εναντίον του, αλλά συγχρόνως τον ειδοποίησε με ένα έμπιστό του παπά για τη διαταγή του Τούρκου αρχιναύαρχου Χουσεΐν πασά και για την ανάγκη να εγκατάλειψη χωρίς αναβολή το Πορτοκάγιο. Ο παπάς έδειξε στον αρχικουρσάρο και τη διαταγή. Ο Λάμπρος Κατσώνης κατάλαβε σε πόσο δύσκολη θέση είχε περιέλθει ο φίλος του Μπέης.
Του απάντησε με ευχαριστήριο γράμμα και τον διαβεβαίωσε πως αποδέχεται τη συμβουλή του και ότι θα φύγει από τη Μάνη, ενώ τον παρακαλούσε να βοηθήσει με τα αναγκαία μέσα τους αξιωματικούς και τους άνδρες του. Στη σύσκεψη που έγινε στο επιτελείο των πολιορκημένων όλοι συμφώνησαν πως η επέμβαση της Γαλλίας επέβαλλε τη διακοπή κάθε παραπέρα αντίστασης αφού η παράταση της θα είχε ως μόνο αποτέλεσμα την άσκοπη αιματοχυσία.
Το ίδιο βράδυ ο Λάμπρος Κατσώνης έχοντας μαζί του τον αξιωματικό Κ. Ζέρβα και έντεκα ναύτες κατάφερε μέσα στο πυκνό σκοτάδι να περάσει ανάμεσα από τον εχθρικό στόλο και να φθάσει στα Κύθηρα κι από εκεί στην Ιθάκη. Οι στρατιώτες του κι οι άλλοι αξιωματικοί του σκόρπισαν στη Μάνη και κρύφτηκαν στα σπίτια των Μανιατών που τους περιποιήθηκαν και τους διευκόλυναν τη φυγή.
Έτσι, όταν έφτασαν οι Μανιάτες του Τζανέτμπεη στο λιμάνι του Πόρτο Κάγιο βρήκαν μόνο τα πλοία της αρμάδας του Λάμπρου Κατσώνη και τα απεγύμνωσαν από τα εξαρτήματά τους και τον οπλισμό. Η εκστρατεία εναντίον του Κατσώνη είχε στοιχίσει στους Τούρκους 6.000 στρατιώτες με μόνο λάφυρο τα εντελώς άδεια πλοία.
Όσο για τον Ανδρούτσο και τα παλικάρια του, διέσχισαν ολόκληρη τη Πελοπόννησο και πέρασαν στη Στερεά Ελλάδα, πολεμώντας σαράντα μερόνυχτα εναντίον χιλιάδων Τούρκων. Από τη πλευρά του ο Τζανέτμπεης έκαμε ότι μπορούσε για τη διάσωση του Ανδρούτσου. Η παράδοση επίσης αναφέρει πως η διαφυγή του Ανδρούτσου, έγινε με τη συμπαράσταση και τη κάλυψη του διάσημου κλέφτη της Μάνης Καπετάν Ζαχαριά Μπαρμπιτσιώτη ή Καπετάν Ζαχαριά.»
561 36° 25.827’n 22° 29.366’e ξωκλήσι Αγίου Νικολάου κοντά στο Πόρτο Κάγιο, από μονοπάτι.
563 36° 25.380'n 22° 28.406'e Μαρμάρι 2 παραλία
εκκλησία Αγίας Τριάδας
οικισμός Πάλιρος ή Πάλυρος.
36° 24.768’n 22° 29.335’e παραλία Βαθύ, από μονοπάτι ή από τη θάλασσα.
564 36° 24.137’n 22° 29.169’e Κοκκινόγεια χώρος στάθμευσης.
Αρχή μονοπατιού προς τον φάρο, 35’-45’ περπάτημα κι άλλα τόσα για την επιστροφή.
565 36° 24.121’n 22° 29.246’e Στέρνες (αριστερά κάτω) η είσοδος του Άδη για τους αρχαίους.
Στη θέση Στέρνες υπήρχε ναός του Ποσειδώνα, το ψυχοπομπείο και κατά παράδοση η Πύλη του Άδη. Μία από τις εκδοχές για το όνομα της Μάνης είναι από τη λατινική λέξη manes που σημαίνει ψυχή.
Από εδώ κατέβηκε στον Άδη απαρηγόρητος ο Ορφέας, να φέρει πίσω την Ευρυδίκη. Από εδώ ανέβασε στον κόσμο των ζωντανών τον Κέρβερο ο Ηρακλής, στον δωδέκατο και τελευταίο άθλο του. Σύμφωνα με τον Παυσανία (στα Λακωνικά) και τον Πλούταρχο – ήταν το ψυχοπομπείο και ο ναός του Ταινάριου Ποσειδώνα του θεού του Κάτω Κόσμου για τους Λακεδαίμονες και το κέντρο του «Κοινού των Ελευθερολακώνων». Ο ναός του Ποσειδώνα μάλλον βρισκόταν λίγο πιο πέρα από το εκκλησάκι του Ασωμάτου για την οικοδόμηση του οποίου χρησιμοποιήθηκαν υλικά από τον αρχαίο ναό.
567 36° 24.111’n 22° 29.126’e παραλία Ταίναρο
568 36° 24.024’n 22° 29.109’e Ρωμαϊκά λουτρά με τα ψηφιδωτά δάπεδα.
569 36° 23.547’n 22° 29.023’e στο μονοπάτι προς τον φάρο στο ακρωτήριο Ταίναρο ή Κάβο Ματαπά – η Μεταπέα Άκρα των Δωριέων. Το ακρωτήριο που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο άπες, θάλασσες δηλαδή – στο νοτιότερο άκρο της ηπειρωτικής Ελλάδας. Της ηπειρωτικής Ευρώπης είναι στο Punta de Tarifa στην Ανδαλουσία της Ισπανίας. Όχι εδώ…
Το τοπίο άγριο μεν επιβλητικό δε.
Η επιστροφή - με τον ήλιο ψηλά πλέον - ήταν πιο χαλαρή – πάνω από 40 λεπτά – και κουβέντα με τέσσερις νεαρούς καναδούς που έφτασαν αργότερα στον Φάρο, στάση στα ρωμαϊκά λουτρά με τα ψηφιδωτά εγκαταλελειμμένα στην τύχη τους, στην μικρή βοτσαλωτή παραλία, στην είσοδο του Άδη και στα ερείπια των Αγίων Ασωμάτων δίπλα στον χώρο στάθμευσης.
58 36° 24.440’n 22° 28.652’e Μιανές, εγκαταλελειμμένος μικρός οικισμός.
36° 24.345’n 22° 28.420’e πέτρινο ξωκλήσι Αγ. Θεοδώρου. Με τα πόδια. Δεν βλέπω μονοπάτι.
επιστροφή…
36° 27.132'n 22° 28.050'e 2 χώρος στάθμευσης (καλώδια)
6022 36° 27.301'n 22° 27.020'e βοτσαλιά Έξω Κάποι (Κάποι στο google).
6025 36° 27.784'n 22° 26.053'e αρχαία Καινήπολις (νέα πόλη) δίπλα στην παραλία Αλμυρού.
Στην αρχαία Καινήπολη - η μεταγενέστερη ονομασία της προϋπάρχουσας πόλης Ταίναρο - στην στήλη της Καινήπολης υπάρχει επιγραφή για τον Γάϊο Ιούλιο Λάκωνα, η οποία γράφει: «το κοινόν των Ελευθερολακώνων Γάιον Ιούλιον Λάκωνα Ευρυκλέους υιόν, τον ίδιον ευεργέτην». Είναι δε πιθανό το λιμάνι του Ταινάρου, που ονομάζεται Πόρτο Κάγιο (Πόρτο Γάϊο), να έχει πάρει το όνομα του από αυτόν (Παπαρρηγόπουλος ενθ. ανωτ. και Σπ. Λάμπρος ενθ. ανωτ. και Σαράντης Ι. Καργάκος, Ιστορία της Σπάρτης, τόμος Β', σελ. 712 - 713, εκδ. Gutenberg, Αθήνα 2006).
Οι Ρωμαίοι έμποροι του Γυθείου έστησαν ανδριάντα στον (γιό του) Ευρυκλή με επιγραφή επί του βάθρου στα λατινικά και ελληνικά που έλεγε: C(AIUM) IULIUM LACHARIS F(ILIUM) EURYCLEM CIVES ROMANI IN LACONIA QUI HABITANT NEGOTIANTUR BENIFICI ERGO.
ΓΑΪΟΝ ΙΟΥΛΙΟΝ ΛΑΧΑΡΟΥΣ ΥΙΟΝ ΕΥΡΥΚΛΕΑ ΡΩΜΑΙΟΙ ΟΙ ΕΝ ΤΑΙΣ ΠΟΛΕΣΙΝ ΤΗΣ ΛΑΚΩΝΙΚΉΣ ΠΡΑΓΜΑΤΕΥΟΜΕΝΟΙ ΤΟΝ ΑΥΤΩΝ ΕΥΕΡΓΕΤΗΝ (Σωκράτης Β. Κουγέας, Γάιος Ιούλιος Ευρυκλής, στο αφιέρωμα Λακωνία, σελ. 29, εκδ. Παπαδήμας, Αθήνα 1998).
Αξίζει πραγματικά να διαβάσετε τον άγνωστο και λίαν ενδιαφέροντα βίο του Σπαρτιάτη Ευρυκλή (63 π.Χ. – 14 μ.Χ.) τον πατέρα του Γάιου που μετά την συμμετοχή του και την περίλαμπρη νίκη στην ναυμαχία του Ακτίου εναντίον του Αντωνίου και της Κλεοπάτρας, ο Οκταβιανός αντάμειψε τον Ευρυκλή δίνοντας του τον τίτλο του Ρωμαίου πολίτη και εντάσσοντας τον στην Φαβία φυλή της Ρώμης με το όνομα Γάιος Ιούλιος Ευρυκλής προς τιμήν του Ιουλίου Καίσαρος (Σωκράτης Β. Κουγέας, Γάιος Ιούλιος Ευρυκλής, στο αφιέρωμα Λακωνία, σελ. 31, εκδ. Παπαδήμας, Αθήνα 1998). Ακόμη, ο Ευρυκλής έλαβε ως δώρο (ο Στράβων διαφωνεί) την νήσο Κύθηρα ως προσωπική του περιουσία και τον τίτλο του ηγεμόνα των Λακεδαιμονίων.
Στη περιοχή της Καινήπολης (Νέας Πόλης) βρίσκονται ορισμένες εκκλησίες, που μερικές έχουν κτιστεί στη θέση αρχαιοελληνικών ναών και με τα υλικά τους. Διακρίνουμε στον Άγιο Αντρέα κιονόκρανα και επιγραφή στην Αγία Παρασκευή και στον Άγιο Πέτρο (Βασιλική 5ου ή 6ου αι.). Ο ναός της Αγίας Παρασκευής ταυτίζεται με το ιερό της Αφροδίτης που αναφέρει ο Παυσανίας και ο ναός της Παναγίας λέγεται ότι είναι ο ναός της Δήμητρας.
36° 27.832’n 22° 26.167’e Άγιος Στέφανος
36° 27.705’n 22° 26.274’e ιερό Αφροδίτης (δεν το βλέπω στον χάρτη).
Παυσανίας, «Ελλάδος περιήγησις» «Λακωνικά», 25.9: «Ταινάρου δὲ τῆς ἄκρας πλοῦν ὅσον τεσσαράκοντα σταδίων ἀφέστηκε Καινήπολις: ὄνομα δὲ ἦν πάλαι καὶ ταύτῃ Ταίναρον. ἐν αὐτῇ δὲ μέγαρον Δήμητρος καὶ ἐπὶ θαλάσσῃ ναός ἐστιν Ἀφροδίτης καὶ ἄγαλμα ὀρθὸν λίθου. ἐντεῦθεν ἀποσχόντι τριάκοντα σταδίους Θυρίδες ἄκρα Ταινάρου καὶ πόλεως ἐρείπια Ἱππόλας ἐστίν, ἐν δὲ αὐτοῖς Ἀθηνᾶς ἱερὸν Ἱππολαί̈τιδος: ὀλίγον δὲ ἀπωτέρω Μέσσα πόλις καὶ λιμήν».
Άλικα, με τους πέτρινους πύργους στη σειρά!
Άλικα – Μάραθος – Μουντανίστικα – Λεοντάκης – Πέπο 9.2 χλμ 20’ (x 2)
603 36° 30.109'n 22° 26.193'e Πέπο (Πεπόν στον google!) Το χωριό του πειρατή Τσατσαρούνου. Δεν καταφέραμε να το βρούμε! Η Garmin(α) μας έβαζε σε αδιέξοδα και μονοπάτια!
Άνω Μπουλιαροί.
Δίπορο, τα ερείπια που είδαμε δίπλα στο μικρό πάρκινγκ με τα εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα ήταν της Παναγίτσας. Ο Άι Στράτηγος είναι κοντά στα 150μ ΒΑ!
Από το διαδίκτυο... «Να περιπλανηθείτε ελεύθερα σε όλο το Κατωπάγκι. Με την αγριάδα του βοηθάει στην κατανόηση της μανιάτικης ιδιοσυγκρασίας. Ειδικά την ώρα που ο ήλιος αρχίζει να γέρνει. Μέσα στις κοφτερές στουρναρόπετρες, με τις σκιές να μεγαλώνουν και τα αμίλητα ταπεινά χωριά σαν την Οχιά – εκτός τουριστικής διαδρομής. Από τη μια να βλέπεις το αυστηρό βουνό του Σαγγιά κι απ’ την άλλη τον βράχο του Κάβο Γκρόσο. Να περιπλανιέσαι στο αιχμηρό επίπεδο τοπίο και να γίνεται αιχμηρό ακόμα και το φως της δύσης. Να αναζητήσετε και τον δίδυμο ναό στην Κηπούλα και φυσικά να περάσετε από τον διάσημο Γερολιμένα. Η ατμόσφαιρά του κάτω από τον βράχο του Κάβο Γκρόσο είναι μνημειώδης.»
36° 30.738’n 22° 21.269’e Κάστρο της Άνω Πούλας, μάλλον η ακρόπολη της αρχαίας Μέσσας.
Ανάβαση στο ερειπωμένο κάστρο, για τη θέα και τα δύσβατα μονοπάτια του, που οδηγούν σε ερείπια βυζαντινών εκκλησιών. Οι σημαντικότερες από αυτές είναι του Αγίου Γεωργίου (η μικρότερη) και των Αγίων Θεοδώρων (η μεγαλύτερη) στην ανατολική άκρη του. Οι αγιογραφίες τους είναι διαφορετικών περιόδων (από τον 11ο - 14ο αιώνα). Δυστυχώς είναι εγκαταλελειμμένες και ημι-κατεστραμμένες εσωτερικά. Για να φθάσουμε σε αυτές ακολουθούμε το μονοπάτι για την είσοδο στο Κάστρο (από την εκκλησία του Αι-Νικήτα μετά το νεκροταφείο της Κηπούλας) και μετακινούμαστε βόρεια κατά μήκος της ανατολικής πλευράς (περίπου 600μ. από την είσοδο).
Κοίτα, αξιοθέατο ο Άγιος Θεράπων 14αι. Το χωριό που διαμόρφωσε την προσωπικότητα της Μάνης, από την αρχιτεκτονική μέχρι τους άγραφους νόμους.
6051 36° 30.731'n 22° 23.803'e Λάκκος Κοίτας. Μία… γούρνα με νερό. Φωτό ???
6052 36° 30.939'n 22° 23.707'e Νόμια, Πύργος οικογ. Μεσίσκλη. Ίσως ο παλαιότερος της Μάνης.
6053 36° 31.316'n 22° 24.138'e Ναός του Σέργιου & Βάκχου ή «Τουρλωτή».
606 36° 31.818’n 22° 23.917’e εκκλησία Σωτήρα στην Κάτω Γαρδενίτσα
Στην γύρω περιοχή πολλά ενδιαφέροντα πέτρινα ξωκλήσια για φωτογράφηση στο Μανιάτικο τοπίο.
Σταυρί. Το χωριό με τους περισσότερους αναστηλωμένους /κατοικήσιμους πύργους σ’όλη τη Μάνη
6072 36° 31.788'n 22° 21.809'e Παναγία Οδηγήτρια βυζαντινή εκκλησία του 7ου αιώνα.
Στην αρχή του «Τηγανιού» και στη μέση του γκρεμού υπάρχει μέγα σπήλαιο, σε μήκος, βάθος και ύψος, με τρεχούμενο νερό, στο ανατολικό άκρο του οποίου είναι κτισμένη βυζαντινή πρωτοχριστιανική εκκλησία του 7ου αιώνα, η Αγήτρια, δηλαδή, η «Παναγία η Οδηγήτρια», με τις τρεις αψίδες, που μαρτυρούν τη μεγάλη της αίγλη. Η ύπαρξη της σπηλιάς αναφέρεται και στο Χρονικόν του Μορέως
Τηγάνι. Το μονοπάτι στις κοφτερές πέτρες οδηγεί στα ερείπια βυζαντινού κάστρου, ίσως της Μεγάλης Μαΐνης, και στις παλιές αλυκές, τις «σγούρνες», όπου εξορίζονταν οι αχαμνότεροι, οι χαμένοι των μανιάτικων γδικιωμών (οι νικητές λέγονταν νικλιάνοι). Στην αντίθετη κατεύθυνση είναι το μονοπάτι για την Αγήτρια. Ένας από τους ομορφότερους ναούς της Μάνης και από τα λίγα μέρη της που σε μερεύουν.
6074 36° 32.761'n 22° 21.935'e ερείπια βυζαντινού Κάστρου Τηγάνι ή Μαΐνης του 6ου αιώνα στο ακρωτήριο τηγάνι. Έχει επικρατήσει να λέγεται και Κάστρο Μαΐνης επειδή από πολλούς ταυτίζεται με το ιστορικό φράγκικο κάστρο της Μεγάλης Μαΐνης ή Grande Magne. Η Μεγάλη Μαΐνη κτίστηκε το 1248 από τον Βιλεαρδουίνο σε άγνωστη σήμερα τοποθεσία κάπου στη δυτική πλευρά της Μάνης, σε βράχο που δέσποζε πάνω από ένα μεγάλο φυσικό λιμάνι (όλα αυτά σύμφωνα με το «Χρονικόν του Μορέως»).
Δεν είναι καθόλου βέβαιο όμως ότι το Τηγάνι ήταν η Μεγάλη Μαΐνη. Αφενός επειδή δεν έχει λιμάνι και κυρίως επειδή δεν υπάρχουν καθόλου υπολείμματα από φράγκικα κτίσματα. Υπάρχει και η ενδιάμεση εκδοχή εδώ να ήταν η βυζαντινή Μαΐνη και η φράγκικη Grand Magne να ήταν κάπου αλλού.
Σημειωτέον ότι άλλα κάστρα που είναι υποψήφια για να είναι η Μεγάλη Μαΐνη είναι το κάστρο στο Πόρτο Κάγιο, η Κελεφά και το Κάστρο της Ωριάς ή της Οχιάς σε βράχο πάνω από το Κάβο Γκρόσσο. Κανένα όμως από αυτά δεν ικανοποιεί όλα τα κριτήρια ώστε να μπορούμε να αποφανθούμε με βεβαιότητα πού ήταν το αρχέτυπο Κάστρο της Μάνης.
Σώζονται οι δεξαμενές του κάστρου και τμήματα τειχών, όπως ένα μισογκρεμισμένο μεσαιωνικό τείχος με πύργο στα δυτικά, στα ΝΔ αρχαίο τείχος με Κυκλώπεια τειχοδομία και στα ανατολικά το καλύτερα διατηρημένο τμήμα με Ιουστινιάνεια χαρακτηριστικά.
Στη περιοχή διακρίνονται ερειπωμένοι πύργοι και βυζαντινές εκκλησίες, καθώς και λείψανα της νεκρόπολης με πολλούς τάφους που χρονολογούνται πριν από τον 7ο αιώνα. Οι τάφοι περιείχαν γυάλινα μυροδόχα αγγεία και ενδιαφέροντα κοσμήματα που βρίσκονται στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών.
Ευδιάκριτες είναι οι πολλές μικρές στέρνες που η παράδοση λέει ότι αριθμούνται όσες και οι μέρες του χρόνου. Σε αυτή την περιοχή αναζητούν την αρχαία πόλη Μέσση ή Μέσσα (Ομήρου Ιλιάς Ραψωδία Β’)
6082 36° 32.545'n 22° 23.415'e φωτό «παραλίας» Κορκού με τα σπίτια πίσω το απόγευμα
Μέζαπος
6083 36° 32.646'n 22° 23.371'e ερείπια πύργου πειρατή Νικολού Σάσσαρη στην Κ. Μέζαπο
Ο θρύλος του πειρατή Νικολού Σάσσαρη.
6083 36° 32.680'n 22° 23.344'e παραλία Κάτω Μέζαπου. Μικρή βοτσαλιά. Το αδιαχώρητο! Κάναμε αναστροφή στα βότσαλα ανάμεσα σε πετσέτες και λουόμενους!
6088 36° 32.698'n 22° 24.442'e Άγιος Γεώργιος Μίνας, πύργος Βουδιγάρη έναντι εκκλ. Αγ.Νικολάου
6091 36° 33.335’n 22° 23.585’e Σπηλαιοβάραθρο «Βαθύ Μουζί» ή «Μαύρη Τρύπα» με ένα μικρό δάσος στο εσωτερικό της! Κοντά στο χωριό Έρημος της δυτικής Μάνης δίπλα σε αγροτικό δρόμο.
36° 33.301’n 22° 23.183’e και κοντά του ένα μικρότερο
6094 36° 33.874’n 22° 24.572’e παλιό εκκλησάκι στο χωριό Μπρίκι, δίπλα στο νεκροταφείο.
6093 36° 33.930’n 22° 24.601’e Ο πολεμόπυργος του Λαγούδη στο χωριό Μπρίκι.
36° 35.087’n 22° 23.325’e Αγία Τρισάγια ή Τρισάκια, αγιογραφίες του 13ου αιώνα.
6095 36° 36.282'n 22° 22.390'e Χαρούδα, ο όμορφος Ναός του Ταξιάρχη & μεγαλιθικά κτίσματα.
6096 36° 37.323’n 22° 23.009’e Πύργος Διρού. Ο Πύργος Σκλαβουνάκου με ύψος 25μ.
Σπήλαια Διρού.
Από τα ωραιότερα λιμναία σπήλαια του κόσμου. Αποτελείται από τρία σπήλαια: την Αλεπότρυπα, το Καταφύγγι και τη Βλυχάδα που είναι επισκέψιμο. Εξερευνήθηκαν πρώτη φορά το 1950 από το ζεύγος σπηλαιολόγων Πετρόχειλου. Η θερμοκρασία στο εσωτερικό χώρο κυμαίνεται από 16-20ο C και στο νερό 12ο C. Η επίσκεψη του γίνεται με μικρές βάρκες και τον βαρκάρη να σας ξεναγεί στην ιστορία του σπηλαίου. Τον Ιούλιο του 2021, λόγω Κορωνοιού, δεν πραγματοποιείται όλη η διαδρομή.
Στο Νεολιθικό Μουσείο, που βρίσκεται κοντά στο σπήλαιο, εκτίθενται ανεκτίμητα σε ιστορική αξία ευρήματα των παλαιολιθικών χρόνων.
Διρός
Αρεόπολη. Η πόλη του Άρη. (Τσίμοβα έως το 1836). Στις 17 Μαρτίου 1821, στην πλατεία της επανάστασης, πρόκριτοι της Μάνης υπό την ηγεσία του Πετρόµπεη Μαυρομιχάλη κήρυξαν την επανάσταση. Στην πλατεία Αθανάτων και ο ναός του Αγίου Αθανασίου.
6101 36° 39.954'n 22° 22.904'e άγαλμα Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη στην Πλατεία Αθανάτων.
36° 39.984'n 22° 22.720'e Πύργος Καπετανάκου (hotel) μετά Ταξιάρχες 1798 & Ψωμί Μηλιάς
6103 36° 39.895'n 22° 22.698'e Πύργος Στυλιανού Μαυρομιχάλη,
36° 39.868'n 22° 22.734'e Πύργος Μπαρελάκου (?)
36° 39.881'n 22° 22.769'e Πύργος Πικουλάκη, βυζαντινό μουσείο. Εισιτήριο 2 ευρώ.
6111 36° 40.948'n 22° 24.558'e μνημείο του Γεώργιου Τσιμπιδάρου (Φτέρη)
6112 36° 40.399'n 22° 23.986'e Αρεόπολη – Προφήτης Ηλίας (θέα) 7 χλμ 12’ επιστρ. Αρεόπολη
36° 40.798'n 22° 25.444'e Σκάλα Βαχού, ερείπια βυζαντινού πύργου (βίγλα)
6115 36° 40.847'n 22° 22.293'e Λιμένι, μνημείο Μαυρομιχαλαίων (Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη?)
6116 36° 40.796'n 22° 22.705'e Λιμένι, Παλάτι Μαυρομιχαλαίων
6117 36° 40.940'n 22° 22.690'e Λιμένι, ερείπια Παναγίας Ευρέτριας (Βρετής) 1731. Φωτό
6118 36° 42.053'n 22° 23.766'e Κάστρο της Κελεφάς κτίστηκε το 1670 από Τούρκους με τη συνεργασία του Μανιάτη πειρατή Λυμπεράκη Γερακάρη. Σήμερα διασώζονται τμήματα των εξωτερικών τειχών, δύο πύργοι και κάποια χαλάσματα από κτίσματα στο εσωτερικό του. Το Κάστρο της Κελεφάς δεσπόζει σε ολόκληρη την περιοχή του όρμου του Οιτύλου. Αξίζει μια επίσκεψη για την υπέροχη θέα.
παραλία Οίτυλο
36° 41.962’n 22° 23.305’e Νέο Οίτυλο. Από εδώ ξεκινά το μονοπάτι (υπάρχει πινακίδα) που διασχίζει το Φαράγγι Μυλολάγκαδο, μέσα σε πυκνή βλάστηση, πλάι σε εγκαταλελειμμένους νερόμυλους και καταλήγει μετά από 4 χλμ και 1.5 ώρα περίπου στη Μ. Παναγίας Σπηλιώτισσας.
Καραβοστάσι. Πειρατικά λημέρια του παρελθόντος.
613 36° 42.183'n 22° 23.098'e Μονή Ντεκούλου ή Δεκούλου 16ου αιώνα με τρισυπόστατη εκκλησία της Ζ.Πηγής, του Αγ.Νικολάου και Παντελεήμονος. Σπάνιες αγιογραφίες όπως του Παντοκράτορα περιτριγυρισμένο από το ζωδιακό κύκλο. Το 1770 υπογράφηκε εδώ μεταξύ του Θεόδωρου Ορλώφ, της οικογενείας Μαυρομιχάλη και των υπόλοιπων Μανιατών η συμφωνία με την οποία ξεκίνησε η επανάσταση του 1770 κατά των Τούρκων, γνωστή ως Ορλωφικά. Μονή – Οίτυλο – Πολυάραβος 21 χλμ 43’
614 36° 42.417'n 22° 23.187'e Άγιος Γεώργιος για τον Αϊ-Στράτηγο, τον Άγιο της Μάνης, τον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Με τη στρατιωτική στολή, το σπαθί, το βρέφος – σύμβολο της ψυχής – και τις αποτροπαϊκές κεφαλές.
615 36° 44.405'n 22° 23.524'e Μονή Τσίγκου (1537) (ή καστρομονάστηρο των Πετρουλιάνων, αφιερωμένο στην Παναγία).
616 36° 47.539'n 22° 24.584'e Άγιος Κωνσταντίνος (τέλος δρόμου) στην Πολυάραβο στην περιοχή που έγινε η νικηφόρα τριήμερη Μάχη του Πολυάραβου κατά του Ιμπραήμ, στις 26-28 Αυγούστου 1826.
Σκυφιάνικα – Πολυάραβος 21 χλμ 43’ Η αρχική ονομασία του τόπου ήταν Πολυτσ(ζ)άραβος, δηλ. τόπος με πολλά τσ(ζ)άρα (είδος φρύγανου, αφάνας), ονομάστηκε «Πολυάραβος» από τους κατοίκους, μετά τη νικηφόρα μάχη κατά των αράβων του Ιμπραήμ να δηλώσει τον τόπο που σκοτώθηκαν πολλοί από αυτούς. Ο ηρωισμός των Μανιατών και το απόρθητο της Μάνης βγαίνουν μέσα από τα ερείπια του οικισμού αυτού και αξίζει ο κόπος να τον επισκεφθείτε.
Ερειπωμένος μικρός οχυρός ορεινός οικισμός στην κορυφή (840 μ.) ελατόφυτης πλαγιάς του βουνού Ζήζιαλη στους πρόποδες του Ταΰγετου. Ορεινό τοπίο αρκετά διαφορετικό από την υπόλοιπη Μάνη. Ο χωματόδρομος είναι σχετικά καλός.
Στο χωριό η μεγάλη εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου και σε καλή κατάσταση (διαδίκτυο) το σπίτι της οικογένειας Ξανθάκου. Στους πρόποδες του λόφου πηγή με 3 βρύσες και αναμνηστική πλάκα/μνημείο της Ελένης Αναειπόνυμφης (*). Πιο κάτω η εκκλησία της Παναγίας του Πολυάραβου και μνημείο ηρώων.
(*) «Η Ελένη Αναειπόνυμφη, βαστώσα τα δύο ανήλικα τέκνα της και καταδιωκομένη υπό τινος Αιγυπτίου, έφευγε προς το όρος του Πολυαράβου. Επί της φυγής ελύθη η μακρά ζώνη της. Ο Αιγύπτιος έδραξε την συρομένην άκραν και επροσπάθει να κρατήση τοιουτοτρόπως την φεύγουσαν. Αλλ’ αυτή, αφήσασα κατά γης τα τέκνα, έδραξε την άλλην άκραν, όπου ευρίσκετο δεδεμένος ο θησαυρός της, δέκα δίστηλα. Αισθανθείσα δε ότι η ζώνη ετεντώθη, απέλυσεν αίφνης την άκραν και πεσόντα ύπτιον τον Αιγύπτιον ετραυμάτισε δια της ιδίας αυτού λόγχης, και έσωσεν εαυτήν, τα τέκνα και τον θησαυρόν». Σπυρίδων Τρικούπης.
Η σπηλιά του Ζαχαριά στον Σκουφομύτη (15 χλμ από Πολυάραβο).
Ο Σκουφομύτης μαζί με τον Πολυάραβο ήταν τα δύο χωριά της Μάνης που ήταν χτισμένα σε οχυρές ορεινές θέσεις, στον Ταύγετο. Στον ιστορικό Σκουφομύτη είχε το κάστρο του ο ονομαστός κλέφτης του Μοριά Καπετάν Ζαχαριάς Μπαρμπιτσιώτης (1759 - 1805). Κάτω από το κάστρο του Ζαχαριά υπάρχει σπήλαιο (η τρύπα του Ζαχαριά) με λίγους σταλακτίτες (όσους σώζονται). Το σπήλαιο χρησιμοποιούσε ως κρησφύγετο ο Ζαχαριάς και λέγεται ότι επικοινωνούσε με πέντε γειτονικά χωριά και το κάστρο του.
617 36° 43.820'n 22° 20.063'e Τα αλατοχώραφα στη Χοτάσια. Τα σύνορα Έξω με Μέσα Μάνη και νομού Λακωνίας με νομό Μεσσηνίας. Στην Χοτάσια, οι άνθρωποι συνεχίζουν να μαζεύουν το αλάτι από τα κοφτερά βράχια που σχηματίζουν γούρνες. Τα αποκαλούν αλατοχώραφα, καθώς τα «ποτίζουν» με θαλασσινό νερό για να βοηθήσουν τη διαδικασία. Το αλάτι που παράγουν είναι πρώτης ποιότητας και θα το βρείτε εδώ απευθείας από την πηγή, ενώ θα μάθετε και τη διαδικασία συλλογής του.
Επιστροφή…
Ιωάννης Παγουλάτος - Νομικός, Δημοσιογράφος. 12-08-2018 στο HUFFPOST
1834: Ο άγνωστος πόλεμος Μανιατών – Βαυαρών.
Στις 25 Ιανουαρίου 1833, το Ναύπλιο υποδέχθηκε τον πρώτο βασιλιά του σύγχρονου ελληνικού κράτους, Όθωνα. Επειδή ο νέος μονάρχης ήταν μόνο 17 ετών, την εξουσία ανέλαβε προσωρινά η λεγόμενη Αντιβασιλεία. Επρόκειτο για ένα τριμελές διοικητικό όργανο που θα κυβερνούσε την Ελλάδα μέχρι την ενηλικίωση του Όθωνα, δηλαδή όταν εκείνος θα γινόταν 20 ετών.
Η Αντιβασιλεία αποτελείτο από τρεις Βαυαρούς αξιωματούχους, τους Άρμανσπεργκ, Μάουρερ και Χάιντεκ. Πρώτο τους μέλημα ήτανη ενίσχυση της κεντρικής εξουσίας, επιχειρώντας να μεταφυτεύσουν στην Ελλάδα το νομικό σύστημα της χώρας τους. Η προσπάθεια της Αντιβασιλείας να εγκαθιδρύσει ένα ενιαίο συγκεντρωτικό κράτος θα την έφερνε αναπόφευκτα σε σύγκρουση με τους Μανιάτες, οι οποίοι δεν είχαν την παραμικρή διάθεση να εγκαταλείψουν την αυτονομία και τα προνόμιά τους. Θεωρούσαν αδιανόητο να στερηθούν από τους Βαυαρούς αυτά που δεν είχε καταφέρει να τους στερήσει ο σουλτάνος. Στα μάτια τους η Αντιβασιλεία φάνταζε πολύ πιο αδύναμη από τους Οθωμανούς κατακτητές.
Οι Βαυαροί ήρθαν για πρώτη φορά σε προστριβή με την Μάνη όταν αποφάσισαν να αφοπλίσουν τους πύργους της. Τα κτήρια αυτά αποτελούσαν οχυρωμένες κατοικίες, εξοπλισμένες με κανόνια μικρού διαμετρήματος και άλλα πυροβόλα όπλα, που παρείχαν προστασία από τις επιθέσεις αντίπαλων οικογενειών και τοπικών εχθρών. Το 1834 στην Μάνη υπήρχαν περίπου 800 τέτοιοι πύργοι. Η Αντιβασιλεία γνώριζε ότι ο αφοπλισμός τους θα ήταν μια επικίνδυνη υπόθεση, η οποία μπορούσε να λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Την δύσκολη αυτή αποστολή ανέλαβε να φέρει εις πέρας ο λοχαγός Μαξιμίλιαν Φέντερ. Τον Φεβρουάριο του 1834, ο Βαυαρός αξιωματικός έφθασε στην Μάνη, συνοδευόμενος από πολλούς στρατιώτες και εφοδιασμένος με μεγάλα χρηματικά ποσά. Το σχέδιό του απλό. Όπου δεν μπορούσε να πετύχει τον σκοπό του με απειλές, θα χρησιμοποιούσε την εξαγορά.
Αρχικά φάνηκε ότι ο Φέντερ αποκτούσε τον έλεγχο της κατάστασης. Μερικοί Μανιάτες, έχοντας λάβει προηγουμένως την σχετική αποζημίωση, δέχτηκαν να αφοπλίσουν τους πύργους τους, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως κρατικά κτήρια. Παράλληλα, αρκετοί κάτοικοι της Αρεόπολης και του Γύθειου έδωσαν στον Φέντερ την υπόσχεση ότι θα υπάκουαν στις εντολές της Αντιβασιλείας μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Όλα αυτά όμως συνέθεταν μια εντελώς απατηλή εικόνα. Ο Φέντερ περπατούσε επάνω σε λεπτό πάγο, ο οποίος χρειαζόταν μόνο μια μικρή ρωγμή για να διαλυθεί σε κομμάτια. Η ρωγμή αυτή δεν άργησε να γίνει. Ήταν η δίκη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
Τα προβλήματα είχαν ουσιαστικά ξεκινήσει πιο πριν. Προκειμένου να εξοικονομήσει πόρους για το δημόσιο ταμείο, η Αντιβασιλεία έκλεισε πάνω από 300 μοναστήρια και εθνικοποίησε την ακίνητη περιουσία τους, χωρίς όμως να την μεταβιβάσει σε φτωχούς αγρότες και να ικανοποιήσει έτσι ένα πάγιο αίτημά τους. Ο Κολοκοτρώνης, ο οποίος δικαζόταν για εσχάτη προδοσία, είχε εκφράσει ξεκάθαρα την δυσαρέσκεια του σχετικά με τις επιλογές της κυβέρνησης και την εκκλησιαστική πολιτική της. Για τους Μανιάτες όλα αυτά συνδέονταν.Πίστευαν ότι το κλείσιμο των μοναστηριών, ο Ρωμαιοκαθολικισμός των Βαυαρών, η δίκη του Κολοκοτρώνη και ο αφοπλισμός των πύργων αποτελούσαν τμήματα ενός ευρύτερου σχεδίου κατάργησης της Ορθοδοξίας και υποδούλωσης του ελληνικού λαού.
Στον ξεσηκωμό των Μανιατών πρωτοστάτησε ο Μεσσήνιος οπλαρχηγός Μητροπέτροβας, γνωστός οπαδός και φίλος του Κολοκοτρώνη, γεγονός που καταδεικνύει κάποια σχέση ανάμεσα στην εξέγερση και την δίκη του Γέρου του Μοριά. Οι ταραχές ξεκίνησαν την Τρίτη του Πάσχα, 24 Απριλίου 1834, όταν στην πλατεία της Αρεόπολης συγκεντρώθηκαν 200 περίπου ένοπλοι απαιτώντας να σταματήσει ο αφοπλισμός των πύργων. Σύντομα οι κινητοποιήσεις επεκτάθηκαν σε ολόκληρη την Μάνη, με την συμμετοχή τόσο του ανδρικού όσο και του γυναίκειου πληθυσμού.
Τον Μάιο του 1834, δύο λόχοι Βαυαρών στρατιωτών εστάλησαν στην Μάνη για να καταστείλουν την εξέγερση. Οι κάτοικοι της επαναστατημένης περιοχής υποκρίθηκαν ότι συμμορφώνονταν και υποδέχθηκαν φιλικά τις κυβερνητικές δυνάμεις. Οι Βαυαροί, ήσυχοι ότι έλεγχαν την κατάσταση, στρατοπέδευσαν στην Αρεόπολη. Την επόμενη μέρα όμως δέχθηκαν αιφνιδιαστική επίθεση από 400 ένοπλους Μανιάτες, οι οποίοι αιχμαλώτισαν τους άνδρες και των δύο λόχων. Εντούτοις, πολύ σύντομα, απελευθερώθηκαν όλοι οι Βαυαροί, εκτός από 36 στρατιώτες. Αυτοί οι τελευταίοι ήταν οι μόνοι που είχαν αρνηθεί πεισματικά να παραδοθούν όταν περικυκλώθηκαν στην Αρεόπολη. Έτσι, ενώ οι σύντροφοί τους έφυγαν κακήν κακώς από την Μάνη, οι 36 Βαυαροί παρέμειναν κρατούμενοι κάτω από πολύ άσχημες συνθήκες. Από αυτούς, οι 13 πέθαναν στην αιχμαλωσία από την κακομεταχείριση, ενώ οι υπόλοιποι απελευθερώθηκαν αρκετά αργότερα.
Ύστερα από το φιάσκο της Αρεόπολης, η Αντιβασιλεία συνειδητοποίησε την σοβαρότητα της κατάστασης και τον Ιούνιο του 1834 έστειλε στην Μάνη τέσσερα τάγματα Βαυαρών. Οι κυβερνητικές δυνάμεις αρχικά δεν συνάντησαν ουσιώδη αντίσταση και προέλασαν μέχρι τα στενά του Πασσαβά. Εκεί όμως γνώρισαν την πανωλεθρία, όταν δέχθηκαν την μαζική επίθεση των Μανιατών. Οι στρατιώτες της Αντιβασιλείας αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν ταπεινωμένοι την Λακωνία, με βαριές απώλειες.Οι Μανιάτες συνέλαβαν πολλούς Βαυαρούς αιχμαλώτους και τους χρησιμοποίησαν ως υπηρέτες για διάφορες βαριές χειρωνακτικές εργασίες και αγγαρείες. Κάποιοι μάλιστα ζήτησαν και λύτρα από την κυβέρνηση προκειμένου να απελευθερώσουν τους στρατιώτες που κρατούσαν δέσμιους.
Η Αντιβασιλεία αποφάσισε να τα παίξει όλα για όλα, κλιμακώνοντας ακόμα περισσότερο την σύγκρουση. Στα τέλη Ιουνίου της ίδιας χρονιάς, 2.500 Βαυαροί στρατιώτες, μία ίλη ιππικού της χωροφυλακής, δύο ορεινές πυροβολαρχίες και ένας μικρός αριθμός ελληνικών μονάδων πεζικού εισέβαλαν στην Μάνη. Εκεί ενισχύθηκαν από 500 ένοπλους ντόπιους, οι οποίοι προσχώρησαν στο στράτευμα της Αντιβασιλείας. Την εντυπωσιακή αυτή δύναμη διοικούσε ο Βαυαρός στρατηγός Κρίστιαν Σμαλτς. Ο πρώτος του στόχος ήταν το οχυρό Πετροβούνι, κοντά στα στενά του Πασσαβά. Η επιχείρηση όμως κατέληξε σε παταγώδη αποτυχία. Η επίθεση του Σμαλτς αποκρούστηκε και οι άνδρες του τελικά υποχώρησαν, έχοντας υποστεί μεγάλες απώλειες. Στην συνέχεια της εκστρατείας ο Σμαλτς ηττήθηκε επανειλημμένα από τους Μανιάτες, πληρώνοντας ακριβά την ελλιπή γνώση του εδάφους στο οποίο είχε κληθεί να επιχειρήσει. Η καταστολή της εξέγερσης φάνταζε πλέον αδύνατη.
Με τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις να βρίσκονται σε τέλμα, η Αντιβασιλεία αναγκάστηκε να προσέλθει σε διαπραγματεύσεις με τους Μανιάτες. Οι ισχυρές οικογένειες των Τζανετάκηδων και των Μαυρομιχάληδων χρησιμοποίησαν το κύρος τους για να διευκολύνουν τις συνομιλίες ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους επαναστατημένους συντοπίτες τους. Οι διαπραγματεύσεις υπήρξαν επεισοδιακές και διεκόπησαν αρκετές φορές από νέες εξεγέρσεις ορισμένων μανιάτικων οικογενειών. Τα πνεύματα ηρέμησαν τελικά και οι συνομιλίες συνεχίστηκαν ομαλά με την αποστολή ενισχύσεων για τα κυβερνητικά στρατεύματα του Σμαλτς. Η κυβέρνηση διαβεβαίωσε ότι θα σεβόταν την Ορθοδοξία και την αυτονομία των Μανιατών, οι οποίοι θα στρατεύονταν σε δικές τους μονάδες, διοικούμενες από τους αρχηγούς των σημαντικότερων οικογενειών. Πενιχρό αντιστάθμισμα όλων αυτών ήταν ο μερικός αφοπλισμός ορισμένων πύργων.
Η εξέγερση των Μανιατών αποτέλεσε σοβαρό πλήγμα για το κύρος της Αντιβασιλείας. Ο μύθος του αήττητου των βαυαρικών στρατευμάτων, ο οποίος ίσχυε μέχρι τότε, είχε καταρριφθεί οριστικά. Παράλληλα κατέστη σαφές ότι η εξέγερση αποτελούσε έναν αποτελεσματικό τρόπο διεκδίκησης παραχωρήσεων από την κυβέρνηση. Δόθηκε έτσι ένα παράδειγμα που θα ακολουθούσαν κι άλλες περιοχές, με αποτέλεσμα τις σχετικά συχνές τοπικές επαναστάσεις κατά την βασιλεία του Όθωνα.
Κροκόνδειλος Κλαδάς. Μία άγνωστη – τουλάχιστον σε μένα – ιστορία της Μάνης.
https://www.kathimerini.gr/k/travel/882463/mesa-mani-taxidi-sto-apolyto/
https://www.travelstyle.gr/lakwnikh-manh-einai-erwtas-ola-osa-prepei-opwsdipote-na-deite/
https://www.exploring-greece.gr/el/show/41738/:ttd/ANAKALIPSTE-TIN-LAKONIKI-MANI-DEKA-PROTA#tpo_details_tab
http://messiniaka.blogspot.com/2015/04/blog-post_22.html
http://mavromichalai.gr/el/mani-experience
https://www.gtp.gr/LocInfo.asp?IncludeWide=0&InfoId=49&Code=EGRPME1&PrimeCode=EGRPME1&Level=5&PrimeLevel=5&Entity=887&LocId=9963&lng=1
https://www.allaboutpeloponnisos.com/place/Nomos-lakonias/mani
https://www.dimosdytikismanis.gr/episkeptis/axiotheata_dytiki_mani/
