Ικαρία 2019

Ικαρία

Οι αρχαίοι την έλεγαν Δολίχη (μακρύς, επιμήκης) ή Δολιγή, λόγω του μακρόστενου σχήματός της, Οινόη, λόγω της  αμπελοκαλλιέργειας και της μεγάλης παραγωγής κρασιού και Ανεμόεσσα λόγω των δυνατών αέρηδων. Ο Όμηρος και οι Φοίνικες (στη γλώσσα τους) την αναφέρουν Ιχθυόεσσα λόγω των άφθονων ψαριών στη θάλασσά της. Αργότερα την είπαν Ικαρία (από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα καρ που δηλώνει σκληρό, απότομο ή από το Φοινικικό κάρα που σημαίνει πρόβατα ή από τον Ίκαρο τον γιο του Δαίδαλου που κατέπεσε εκεί γύρω).

Οι Βυζαντινοί την ονόμαζαν Μάκρη – και εξόριζαν εκεί ανεπιθύμητα μέλη βασιλικών οικογενειών – οι νεώτεροι την λένε Ικαρία ή Ικαριά ή Νικαριά και ίσως επειδή οι Ικαριώτες είχαν τάσεις ανεξαρτησίας – «Ελευθέρα Πολιτεία Ικαρίας» από 17 Ιουλίου 1912!  – ίσως επειδή οι «κυβερνώντες» (1938 – 1954) ζήλεψαν τους Ρωμαίους και τους Βυζαντινούς, έκαναν την Ικαρία τόπο εξορίας και τους Καριώτες… κόκκινους!

Για τους εξόριστους, τις συνθήκες διαβίωσής τους και την ανθρώπινη αντιμετώπισή τους από τους Ικαριώτες διαβάστε αυτό «Ικαρία η αριστερή καρδιά μου…»

Αν ενδιαφέρεστε για την μακρόχρονη ιστορία του νησιού διαβάστε εδώ κι εδώ…

Το 1912 όταν ξέσπασε η ικαριακή επανάσταση οι Ικαριώτες μέτρησαν το τουρκικό ταμείο, μοίρασαν εξίσου στους τούρκους αιχμαλώτους το ποσό, τους φόρτωσαν σε ένα καράβι και τους παρέδωσαν στη Σάμο. Από τις 17 Ιουλίου έως τις 4 Νοεμβρίου 1912 που ενώθηκαν με την Ελλάδα, τύπωσαν γραμματόσημα, έγραψαν σύνταγμα, οργάνωσαν διοίκηση, στρατό, αγροφυλακή και χωροφυλακή, εκπαίδευση, δικαιοσύνη, τελωνεία, φορολογικό σύστημα. «Μέσα σε 110 μέρες έγιναν τόσα όσα δεν έγιναν σε 100 χρόνια»… «Το πρώτο σου χρέος, εχτελώντας τη θητεία σου στη ράτσα, είναι να νιώσεις μέσα σου όλους τους προγόνους. Το δεύτερο, να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους. Το τρίτο σου χρέος, να παραδώσεις στο γιο τη μεγάλη εντολή να σε ξεπεράσει» Νίκος Καζαντζάκης. Από την εκπομπή των Γ. Λεκάκη – Α. Μαζαράκη στον 901, οι καλεσμένοι, κ. Θέμης Κατσαρός αρχαιολόγος και η εκπαιδευτικός, Μαρία Κράτσα.

Η Ικαρία μοιάζει με ένα βουνό πεταμένο στη θάλασσα ή με το φτερό του Ίκαρου όπως μας είπε μία Μαγγανιώτισσα! Ο ορεινός όγκος του Πράμνου – ή Αθέρα με ψηλότερη κορυφή τον Εφανό, 1040μ – διατρέχει το νησί από Ανατολή σε Δύση και το χωρίζει στα δύο. Στο βόρειο και στο νότιο τμήμα ή στο μπρος και στο πίσω που λένε οι Καριώτες και μπερδεύουν εμάς τους υπόλοιπους! Στο βόρειο τμήμα που βρίσκονται ο Εύδηλος και τα περισσότερα χωριά με πυκνή βλάστηση και τρεχούμενα νερά και στο νότιο με ξερό κλίμα, ελάχιστο πράσινο και επιβλητικούς βράχους σμιλεμένους από τον αέρα, τους λούρους.

Χάρτης Ικαρίας...

Το νησί δεν ήταν ψηλά στις ταξιδιωτικές μας προτιμήσεις, ίσως επειδή είχαμε βγάλει τ’ άντερά μας στο ανταριασμένο Ικάριο το 2000 – ένα μήνα μετά τη μεγάλη φωτιά που κατέκαψε τη Σάμο – ίσως επειδή είχαμε δει ψαράδες στο λιμάνι του Εύδηλου να ξεφορτώνουν ψάρια από το πλοίο της γραμμής, ίσως από τις αντικρουόμενες περιγραφές γνωστών και φίλων!

Φέτος όμως το πήραμε απόφαση, γιατί του χρόνου ίσως δεν μας έχει μείνει ευρώ να πάμε ούτε μέχρι τα Πετράλωνα!  Πήγαμε λοιπόν να γνωρίσουμε το νησί που εκτός από τους νεκρούς τους θάβανε και τους ανέμους στα ανεμοτάφια αν και οι σύγχρονοι Καριώτες δεν φαίνεται να έμαθαν την τέχνη των  προγόνων τους και την ημέρα που φτάσαμε στο νησί, μας πήραν και μας σήκωσαν. Οι άνεμοι όχι οι Καριώτες.

Το πρωί της Κυριακής 30 Ιουνίου 2019, στις 7:15 αποπλεύσαμε από τον Πειραιά με το Νήσος Μύκονος (αδελφό πλοίο του Νήσος Χίος) και μετά από 6,5 ώρες ταξίδι – κουνάμενοι και σεινάμενοι απ’ τα 8 τσε βάλε μποφόρια του Αιγαίου στο φουρτουνιασμένο Ικάριο πέλαγος – σύμφωνα με τον καπετάνιο, που ζήτησε από τους γονείς να μαζέψουν τα βλαστάρια τους απ’ τα εξωτερικά καταστρώματα αν θένε να τα ματαδούνε! – πιάσαμε Εύδηλο (ευ + δήλος = φανερός), στη βόρεια πλευρά της Ικαρίας, στο δεύτερο λιμάνι του νησιού και τον πρώτο σταθμό του φετινού μας άϊλαντ χόπινγκ - όπως λέγαμε στην Πλατεία Κουμουνδούρου!.

«Ρολόι, άγχος και ταλαιπωρία δεν χωράν(ε) στην Ικαρία» διαβάσαμε σε μια πινακίδα στο νησί! Στην Ικαρία ίσως και λόγο μεγέθους – του άγχους και της ταλαιπωρίας, όχι του νησιού – να μη χωράνε. Στον τόπο μας όμως ξεχειλίζουν… 

Ρολόι ως γνωστόν δεν φοράω τις τελευταίες δεκαετίες οπότε δεν είδα καμιά διαφορά. Το άγχος όμως το ‘χα γιατί θα λείπαμε για πρώτη φορά 16 συνεχόμενες ημέρες, θα χάναμε τις εκλογές κι έγινε πιο έντονο την Τρίτη 25 Ιουνίου όταν οι εργατοπατέρες της ΠΝΟ αποφάσισαν να χτυπήσουν το κεφάλαιο κι εμένα προσωπικά, τον σκληρά εργαζόμενο μ@λ@κ@ που αποφάσισα 5 μήνες πριν, να πάω διακοπές στα ελληνικά νησιά τον Ιούλιο και ανακοίνωσαν 24ωρη απεργία για την Τετάρτη 3 Ιουλίου 2019. Καλά διάβασες μοναδικέ μου αναγνώστη. Ιούλιο μήνα, τέσσερις (4) ημέρες πριν τις εκλογές. Η κυρία στην εξυπηρέτηση πελατών της πλοιοκτήτριας εταιρείας ενοχλήθηκε που ρώτησα τι πρόκειται να γίνει με το μοναδικό εβδομαδιαίο δρομολόγιο που συνδέει την Ικαρία με τα Δωδεκάνησα και ειδικά με την Σύμη που μας ενδιέφερε, την επόμενη ημέρα της απεργίας. «Η εταιρεία θα σας στείλει μήνυμα στο κινητό που μας έχετε δηλώσει» απάντησε εκνευρισμένα. Τι να το κάνω το μήνυμα μαντάμ αν η εταιρεία σου, ακυρώσει το δρομολόγιο, εξανεμίσει τα χρήματα που έχω ήδη πληρώσει, καταστρέψει τις διακοπές μας και μείνουμε στην Ικαρία ν’ αγναντεύουμε το πέλαγος. Αντίθετα ο κύριος της εταιρείας που απάντησε στο τηλέφωνο την ημέρα της απεργίας ήταν πιο ευγενικός και γνώστης και μου είπε ότι το πλοίο δένει μόνο όταν την ημέρα της απεργίας είναι στον Πειραιά και όχι στα περιφερειακά λιμάνια γιατί έχει πρόβλημα τροφοδοσίας και ότι το δρομολόγιο της επόμενης θα πραγματοποιηθεί κανονικά και στην ώρα του όπερ και εγένετο έστω με μια μικρή 20λεπτη καθυστέρηση.

Τους Ικαριώτες τους βρήκαμε φυσιολογικούς. Όχι σαν τον βενζινά στα Βάτικα (Νεάπολη) Λακωνίας που περίμενε να φάει ένα ολόκληρο καρπούζι για να μας κάνει τη χάρη και να κάνει τη δουλειά του ή τη «φιλόξενη» κυκλαδίτισσα μάνα στη Σέριφο που είπε στον υιόν της τον μονογενή – και φίλο μας τότε – «Πήγαινέ τους στο δωμάτιό τους κι έλα να φάμε!» ή τη ρουμελιώτισσα καφετζού έξω από τη Λιβαδειά που μας έδιωξε όταν ζητήσαμε λίγο ζεστό νερό για το γάλα του μωρού μας!

Αν πιστεύετε κι ενδιαφέρεστε για τα μυστικά της μακροζωίας των Καριωτών, διαβάστε τι είχε γράψει ο Ιωσήφ Γεωργιρήνης, αρχιεπίσκοπος Σάμου στο βιβλίο του που εκδόθηκε το 1678 στο Λονδίνο!

Μας είπαν να προσέχουμε τους ντόπιους οδηγούς και τους στενούς δρόμους της Ικαρίας λες και οι υπόλοιποι δρόμοι στην Ελλάδα είναι λεωφόροι ή όλοι οι Έλληνες είμαστε οδηγάρες!
Τις δύο πρώτες μέρες με τα πολλά μποφόρια το δικό μας ψηλό «ημιφορτηγό» – το jeep ντε – είχε ελαφρές μετακινήσεις στις πλαϊνές ριπές του αέρα στα ψηλά περάσματα, οπότε οι επιβαίνοντες σε δίκυκλα πρέπει να προσέχετε περισσότερο. Μεγάλη προσοχή και όταν ανοίγετε τις πόρτες σε εκτεθειμένα μέρη μη σας τις πάρει και τις σηκώσει γι’ άλλη γη – ή θάλασσες – κι άλλα μέρη!
Επίσης αν πάτε προς «Σεϋχέλλες» ή Μαγγανίτη, προσοχή στην σκοτεινή «Τρύπα της Τούλας» (το τούνελ) που ναι μεν έχει κάποιες λάμπες αλλά ουσιαστικά είναι σκοτάδι με αποτέλεσμα να μη βλέπεις καλά – όσα φώτα κι αν ανάψεις – ερχόμενοι από τον ήλιο έξω και πιθανότατα με γυαλιά ηλίου – και να οδηγείς στο κέντρο! Δώστε προτεραιότητα - ειδικά στους δίτροχους - ή απλά περιμένετε τους ερχόμενους από την αντίθετη πλευρά, να βγουν.

Το νησί είναι μεγάλο και ορεινό κι αν θέλετε να το γνωρίστε χρειάζεστε οπωσδήποτε μεταφορικό μέσο, κατά προτίμηση τετράτροχο.

Σημείωση: Στις ορεινές σας διαδρομές θα βρείτε στη μέση του δρόμου κλειστές πόρτες (οι ντόπιοι τις λένε ποριές). Κατεβείτε, ανοίξτε, περάστε και κλείστε τες πάλι. Τις έχουν για τα κατσίκια.

Οι ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι ήταν σε καλή κατάσταση και οι περισσότεροι από τους χωματόδρομους ήταν βατοί για όλα τα αυτοκίνητα και προσβάσιμοι χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία.
Δεν χρησιμοποιήσαμε μέσα μαζικής μεταφοράς αλλά τα σχόλια των Καριωτών δεν ήταν θετικά για την τοπική τους συγκοινωνία. Τις περισσότερες μέρες – μας είπαν – υπάρχει λεωφορείο για κάποιους προορισμούς, που όμως το απόγευμα δεν επιστρέφει στη βάση του. Πρέπει λοιπόν να περιμένεις τη μέρα που θα υπάρχει δρομολόγιο επιστροφής ή απλά να ξεχάσεις τα λεωφορεία και να έρθεις με δικό σου μεταφορικό μέσο

Αν παρ’ όλα αυτά επιμένετε στα μαζικά μέσα μεταφοράς, πιέστε εδώ  κι εδώ για λεπτομέρειες (λεωφορεία).

Είδαμε αρκετά πρατήρια υγρών καυσίμων, AVIN στον Εύδηλο (το φθηνότερο), EKO στο Αυλάκι, EKO από Αρμενιστή λίγο πριν τον Χριστό, Ελίν στον Καραβόσταμο, Ελίν στον Άγιο Κήρυκο και EKO στον Ξυλοσύρτη. Πιέστε στο https://fuelgr.gr/web/  να δείτε τον χάρτη των πρατηρίων υγρών καυσίμων σε όλη την Ελλάδα με ενημερωμένες τιμές.

Ενδεικτικές αποστάσεις από τον Εύδηλο:
Εύδηλος – Άγιος Κήρυκος 33 χλμ
Εύδηλος – Άγιος Κήρυκος – Αεροδρόμιο 44 χλμ
Εύδηλος – Καραβόσταμο – Πλουμάρι – Καταφύγιο – Αεροδρόμιο 37 χλμ
Εύδηλος – Γιαλισκάρι 11 χλμ
Εύδηλος – Αρμενιστής 13 χλμ
Εύδηλος – Νάς 16 χλμ
Εύδηλος – Καρκινάγρι 40 χλμ, Καρκινάγρι – Τράπαλο 3.5 χλμ
Εύδηλος – Άγιος Πολύκαρπος – Χριστός Ραχών 20 χλμ
Εύδηλος – Ακαμάτρα – Κοσοίκια – παραλία «Σεϋχέλλες» 18 χλμ, «Σεϋχέλλες» - Μαγγανίτης 2.5 χλμ

Ενδεικτικές αποστάσεις από την πρωτεύουσα του νησιού τον Άγιο Κήρυκο ή Άγιο για τους ντόπιους:
Άγιος Κήρυκος – Ξυλοσύρτης – «Σεϋχέλλες» – Μαγγανίτης 28 χλμ,
Μαγγανίτης – Τράπαλο ο χάρτης μου δείχνει δρόμο αλλά οι ντόπιοι μας είπαν να τον αποφύγουμε γιατί ειδικά σε ένα σημείο – στον Ρίακα – δεν υπάρχει ουσιαστικά δρόμος.
Άγιος Κήρυκος – Αεροδρόμιο 11 χλμ
Άγιος Κήρυκος – Ξυλοσύρτης – Ακαμάτρα – Εύδηλος – Γιαλισκάρι – Αρμενιστής 46 χλμ
Άγιος Κήρυκος – Ξυλοσύρτης – Κοσοίκια – Φροντάτο – Πηγή – Μάραθος – Μ.Μουντέ – Τραγοστάσι – Χριστός Ραχών 42 χλμ

Για τη διαμονή μας επιλέξαμε να μείνουμε στην βόρεια πλευρά, πάνω από την παραλία του Κάμπου, την αρχαία Οινόη, κοντά στον Εύδηλο, σε ένα διαμέρισμα του Ikaria(n) Utopia, πληρώσαμε 50 ευρώ τη βραδιά χωρίς πρωινό. Η τιμή προσφοράς στο Booking – για την ίδια περίοδο και το ίδιο διαμέρισμα – ήταν 80 ευρώ!

Για ακτοπλοϊκά εισιτήρια πληρώσαμε 146+164.50+47+109+283 = 749.50€
ΚΥΡ   30-06 NISSOS MYKONOS Πειραιάς 07:15 – Εύδηλος 13:15 6ώρες 31.5+31.5+83 = 146€ 
ΠΕΜ  04-07 NISSOS CHIOS Άγ.Κήρυκος 20:20–Σύμη ΠΑΡ 6:15 10ώρ 41,5+41.5+81.5=164.5€ σε δίκλινη εξωτερική καμπίνα.
ΣΑΒ   06-07 PANAGIA SKIADENI (τοπικό) Σύμη 16:30–Ρόδος18:00 1ώρ+30λπ 16+16+15=47€
ΠΕΜ  11-07 ΠΡΕΒΕΛΗΣ Ρόδος 08:00 – Διαφάνι Καρπάθου 12:40 4ώ+40λ 19+19+71 = 109€
ΚΥΡ   14-07 ΠΡΕΒΕΛΗΣ Κάρπαθος 10:20–Πειραιάς ΔΕΥ 11:55 25ώ+35λ 98+98+87=283€ σε Lux εξωτερική καμπίνα.

Ο καιρός στη θαλάσσια διαδρομή από Πειραιά προς Εύδηλο YouWeather 
Ο καιρός στο freemeteo
Ο καιρός στο okairos
Ο καιρός στο meteo

Για όσους ενδιαφέρονται για τα γνωστά από την αρχαιότητα ιαματικά λουτρά της Ικαρίας διαβάσαμε στο διαδίκτυο ότι υπάρχουν οκτώ θερμοπηγές που αναβλύζουν σε διάφορα σημεία του νησιού. Ανήκουν στην κατηγορία των υπέρθερμων ραδιενεργών αλιπηγών, διαφέροντας μεταξύ τους ως προς το ποσό της ραδιενέργειας και της θερμοκρασίας. Τα ύδατα των θερμομεταλλικών πηγών Ικαρίας θεωρούνται κατάλληλα για τη θεραπεία των παρακάτω παθήσεων:

1. Υποξείς και χρόνιοι ρευματισμοί, όπου περιλαμβάνονται διάφορες μορφές αρθρίτιδας.
2. Ουρική αρθρίτιδα.
3. Νευραλγίες, νευρίτιδες και μυΐτιδες.
4. Γυναικολογικές παθήσεις.
5. Διαταραχές των ενδοκρινών αδένων.
6. Ορισμένες περιπτώσεις ανωμαλιών του κυκλοφορικού συστήματος.
7. Διαταραχές του αναπνευστικού συστήματος.
8. Δερματικές παθήσεις.

Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι δεν υπάρχει κίνδυνος από τη ραδιενέργεια των θερμομεταλλικών πηγών κατά το λούσιμο, γιατί η ραδιενέργεια που έχουν οφείλεται αποκλειστικά στο ραδόνιο, το οποίο και αποβάλλεται, και όχι σε άλατα ραδίου. Ακόμη, ο τρόπος χρήσης των υδάτων μειώνει αισθητά το ποσόν της ραδιενέργειας.

Οι φίλοι της καθαρής ενέργειας να ενημερωθείτε για τον «Ναέρα» - ένα από τα δύο υβριδικά ενεργειακά έργα στην Ευρώπη – που συνδυάζει την αιολική με την υδραυλική ενέργεια! Το νερό από τον πάνω ταμιευτήρα στο Πέζι πέφτει, παράγοντας ηλεκτρικό ρεύμα στον κάτω ταμιευτήρα και από εκεί αντλίες που τροφοδοτούνται από το ρεύμα που παράγουν ανεμογεννήτριες, ανεβάζουν και επιστρέφουν το νερό στον πάνω ταμιευτήρα για την ανακύκλωση της διαδικασίας!

Οι πότες να επισκεφθείτε ένα ή περισσότερα από τα 3 οινοποιεία της Ικαρίας, των οικογενειών Αφιανέ (Προφήτης Ηλίας Ραχών), Τσαντίρη (Προεσπέρα, Ράχες) και Καρίμαλη (Πηγή Εύδηλου).
Μου άρεσε – η Άννα την βρήκε αρκετά πικρή – και η τοπική μπύρα, η Ικαριώτισσα από την Ικαριακή Ζυθοποιία (από το 2017) στο Αγκάλιασμα Φάρου προς την παραλία Νεάλια.

Οι ρομαντικοί να δείτε το ηλιοβασίλεμα από την εγκαταλελειμμένη καφετέρια στην είσοδο του Κάμπου, από τον Άγιο Αλέξανδρο στους Κουνιάδους, από τον Να (ψηλά), από το Γιαλισκάρι ή από τις κορυφές του Αθέρα.

Οι σκαφάτοι μη ξεχάσετε τις δραμαμίνες και να περάσετε από τους γειτονικούς Φούρνους και τη Σάμο.

Οι πεζοπόροι να περπατήσετε στα μονοπάτια της Ικαρίας. Δείτε μερικά στα…
http://www.topoguide.gr/hiking_on_ikaria.php
http://www.ikariamag.gr/monopatia

Ο γύρος των Ραχών είναι η πιο γνωστή και δημοφιλής πεζοπορική διαδρομή της Ικαρίας, μήκους 25 χιλιομέτρων, πέραν αυτής, όμως, οι επιλογές είναι πολλές: διάσχιση κορυφογραμμής Μαυράτο - Πούντα (περίπου 5 ώρες), μονοπάτι Νας - Ράχες που διασχίζει το φαράγγι του Χάλαρη, του μεγαλύτερου ποταμού της Ικαρίας (περίπου 2 ώρες), μονοπάτι Αρέθουσα – Δοκίμι – Χρυσόστομος (περίπου 3 ώρες) και πολλά άλλα.

3 (+1) προτάσεις πεζοπορίας στην Ικαρία.

Πεζοπορία στην Ικαρία
Προτάσεις πεζοπορίας
Προτάσεις για την Ικαρία

Ο μυθικός βραχόκοσμος της Ικαρίας

Οι κατασκηνωτές λάβετε υπ’ όψιν σας ότι οι Καριώτες έχουν ταλαιπωρηθεί στο παρελθόν (αρχές δεκαετίας 90) από τους Γκρούβαλους – όπως λένε τους ελεύθερους κατασκηνωτές του νησιού – που έφταναν σε υπερβολές και επιδίδονταν σε μικροκλοπές, επιδρομές στα μποστάνια, πλενόντουσαν και γέμιζαν σαπουνάδες και σκουπίδια το ρέμα του Χάλαρη πίσω από τον Να, δεν καθάριζαν τους χώρους κατασκήνωσης μετά την αναχώρησή τους, άναβαν φωτιές μέσα στα δέντρα, διακινούσαν ναρκωτικά και «ενοχλούσαν» στα πανηγύρια.

Οι αρχαιολάτρες να επισκεφθείτε τον Αρχαιολογικό χώρο του Δράκανου – αν τον πετύχετε ανοιχτό – το Αρχαιολογικό Μουσείο του Αγίου Κηρύκου, καθώς και το Μουσείο της αρχαίας Οινόης στον Κάμπο.

Οι παραδοσιακοί τύποι να επισκεφθείτε τα Λαογραφικά μουσεία στο Περδίκι και στους Βρακάδες.

Οι ευσεβείς – και όχι μόνον – να επισκεφθείτε το μοναστήρι της Οσίας Θεοκτίστης.

Οι υποχθόνιοι τύποι έχετε αρκετά σπήλαια προς εξερεύνηση όπως το Σπήλαιο Καταφυγίου, στο χωριό Καταφύγι κάτω από τον Ναό του Αγίου Νικολάου, το Σπήλαιο του Πρωτάρη στο χωριό Γλαρέδο κάτω από τον Ναό του Προφήτη Ηλία, το Σπήλαιο της Χάλαρης στο χωριό Χρυσόστομο, το Ιερό Σπήλαιο στην περιοχή Ιερό, στον Φάρο, το Δρακόσπηλο στην περιοχή Αυγολιμί, στο Περδίκι, του Χούτρα το Ράος κοντά στο Πετροπούλι, το σπήλαιο του ανυπόμονου, η Ρωγμή του Χρόνου κοντά στον Φάρο, το σπήλαιο Παραθύρι στο χωριό Χρυσόστομο, το Λουκαραός στον Δρούτσουλα και άλλα που ακόμα δεν έχουν εξερευνηθεί.

Οι αεριτζήδες σηκώστε τα χέρια σας ψηλά και ο ντόπιος αέρας θα σας πάει σ’ άλλη γη σ’ άλλα μέρη να ησυχάσουμε!

Οι αθληταράδες – το επαναλαμβάνω για άλλη μία φορά – αφήστε τις ενοχλητικές ρακέτες στο ράφι και επιδείξτε τα θεϊκά – λέμε τώρα – κορμιά σας, με έναν άλλο λιγότερο θορυβώδη τρόπο. Έλεος πια.

Οι ντουρλαντάδες ή αλλέως πως πανηγυρτζήδες κατεβήκατε στο σωστό νησί. Η Ικαρία είναι γνωστή για τα πανηγύρια της κι αν μείνετε λίγες ημέρες σίγουρα θα πάτε σε κάποιο. Εμείς πήγαμε σ’ αυτό του Καραβόσταμου. Οι τιμές για τα φαγητά και τα ποτά δεν μας φάνηκαν ιδιαίτερα ακριβές.
Λεπτομέρειες για τα πανηγύρια θα διαβάσετε εδώ…

O Ικαριώτικος ένας ιδιαίτερα γνωστός σε όλη την Ελλάδα, νησιώτικος, παραδοσιακός χορός και το τραγούδι που τον συνοδεύει, με καταγωγή τους την Ικαρία. Εκδοχές. Υπάρχουν δύο Ικαριώτικοι χοροί:
1) ο αυθεντικός Ικαριώτικος (στη πραγματικότητα τέσσερα διαφορετικά τραγούδια-σκοποί, που συνολικά ή ξεχωριστά αποτελούν τον Ικαριώτικο χορό), που χορεύουν οι Ικαριώτες στα παραδοσιακά πανηγύρια τους. Συγκεκριμένα οι οργανικοί σκοποί είναι ο τσαμούρικος, ο ραχιώτικος και ο περαμαρίτικος και τα τραγούδια "Πέρα στο χωριού τη βρύση" και "Η συμπεθέρα".
2) Το τραγούδι "Ικαριώτικος" (Η αγάπη μου στην Ικαριά) (Κονιτόπουλος, Πάριος κα.)
Σύγχυση δημιουργείται συχνά μεταξύ των δύο εκδοχών. Πολύς κόσμος πιστεύει οτι το τραγούδι "Η αγάπη μου στην Ικαριά" είναι ο παραδοσιακός Ικαριώτικος χορός, το οποίο είναι ανακριβές.
Αν και οι χοροί είναι εξαιρετικά όμοιοι (στη πραγματικότητα ίδια βήματα με διαφορετικό ρυθμό και τρόπο)
Στον Ικαριώτικο χορό οι χορευτές πιάνονται ψηλά από τους ώμους. Τα όργανα που παίζουν τον Ικαριώτικο, παραδοσιακά είναι η Τσαμπούνα ή τσαμπουνοφυλάκα, το βιολί και σε πιο σύγχρονες εκδοχές και η κιθάρα.
Στα Ικαριώτικα πανηγύρια που γίνονται όλο το καλοκαίρι (και όχι μόνο) στο νησί του Ικάρου, η εκδοχή 2 (η αγάπη μου στην Ικαρία) δεν ακούγεται καθόλου από τις παραδοσιακές ορχήστρες του νησιού. Αυτό ερμηνεύεται από αρκετούς ως αποφυγή σύγχυσης του πραγματικού Ικαριώτικου με το τραγούδι. Αντ' αυτού, σε όλα τα Ικαριώτικα πανηγύρια την τιμητική του φυσικά έχει ο Ικαριώτικος (εκδοχή 1) όπου παίζεται και χορεύεται με πάθος αρκετές φόρες κατά τη διάρκεια του πανηγυριού από πλήθος κόσμου. Τα τελευταία χρόνια τα πανηγύρια έχουν "ξαναγεννηθεί" με την έντονη συμμετοχή της νεολαίας, αλλά και των επισκεπτών του νησιού, έχοντας γίνει ο πόλος έλξης του νησιού!

Στο βίντεο που ακολουθεί δείτε τον Ικαριώτικο που τον χορεύει ο χορευτικός όμιλος Χοροπαιδεία στο θέατρο της Δόρας Στράτου το 2015. Ο κ.Βασίλης Καρφής μου έδωσε την άδεια και χρησιμοποίησα μέρος αυτού του βίντεο στο τέλος του δικού μου.

Οι παραλλαγές του Ικαριώτικου μοιάζουν με τον Καλαματιανό και έχουν τις ρίζες τους στην Αρχαιότητα, στο Αρχαίο «χόρειο άλογο». Τα δημοτικά τραγούδια, όπως τα «Αμπελοκούτσουρα», με ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους, αποτελούν επιβίωση του δακτυλικού μέτρου και της μουσικής που συναντάμε στον Όμηρο. Τα μουσικά όργανα που χρησιμοποιούν οι Καριώτες μουσικοί είναι η λύρα, το βιολί και η νησιώτικη τσαμπούνα (γκάιντα).

Αυτό όμως που αποτελεί ιδιαίτερο πολιτιστικό στοιχείο για το νησί είναι ο «Καριώτικος» χορός. Είναι καθαρά τοπικός σκοπός, ως προς τη μελωδία, αλλά και ως προς το βηματισμό. «…είναι η ταυτότητα των Ικαριωτών, αντικατοπτρίζει μ' έναν άμεσο τρόπο την ιδιοσυγκρασία όχι μόνο των ανθρώπων που τον βιώνουν και τον αναδημιουργούν, αλλά και του ίδιου του νησιού τους, της Νικαριάς» γράφει ο Νίκος Θέμελης.
Προσπαθήσαμε να μάθουμε περισσότερα για τον «καριώτικο». Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι του χορού Ο παλιός/παραδοσιακός και ο καινούριος. Ο παλιός είναι αυτός που παιζόταν παλαιότερα (με τη λύρα και την τσαμπούνα) και η μελωδία του ήταν πιο απλή, με λίγες μουσικές παραλλαγές. Ο νεότερος είναι εξέλιξη του παλιού. Η μελωδία έχει εμπλουτιστεί και υπάρχουν αρκετές παραλλαγές πάνω σε κάποιο βασικό μοτίβο. Οι δεξιοτέχνες του βιολιού έχουν ο καθένας τον «δικό του» Ικαριώτικο προσθέτοντας τα δικά του “στολίδια”.

Διάβασα στο  https://sarantos-petropouli.blogspot.com/2013/10/blog-post_1550.html
"Τα παλιά σπίτια είναι πέτρινα με σκεπή από σχιστόλιθο, με δωμάτια το ένα δίπλα στο άλλο, ανάλογα με τις ανάγκες του νοικοκυριού. Χτίζονταν πίσω από λόφους και χωρίς χρωματισμούς και ασοβάτιστα μέσα στη βλάστηση για να μην ξεχωρίζουν και φαίνονται από τη θάλασσα. Ήταν μακριά το ένα από το άλλο, με αυλές κατά μήκος του σπιτιού με τοίχο μπροστά για να κρύβονται τα φώτα. Για αιώνες ζούσαν με τον φόβο των πειρατών."

Ικαρία – Ιστορία και παράδοση (βίντεο)
Ικαρία (βίντεο)

Για Νοσοκομείο - αχρείαστο να ‘ναι – ή κέντρα υγείας, δείτε εδώ…

Για φαρμακεία δείτε εδώ…

Για υποκαταστήματα τραπεζών δείτε εδώ…

Παραλίες
Αν τα μποφόρια είναι πολλά μας είπαν να αποφύγουμε το κολύμπι στον Να στη Μεσακτή και στον Κάμπο λόγω ρευμάτων.
Μας άρεσαν οι παραλίες Μεσακτή, Λιβάδι, Κάμπος, Νας (από ψηλά), οι βοτσαλιές Ιερό κι αυτές ανάμεσα στον Άγιο Γεώργιο και στον Φάρο, λιγότερο οι Σεϋχέλλες κι ακόμα λιγότερο η Τραπάλου γιατί δεν τις πετύχαμε στα καλύτερά τους.

Μας άρεσαν οι καταπράσινες διαδρομές από Εύδηλο – Μηλεωπό – Μονοκάμπι – Οξέ – Μαυράτο – Άγιο Κήρυκο, από Αρμενιστή προς Χριστό Ραχών και οι άνυδρες από Πέζι προς Άγιο Ισίδωρο – Λαγκάδα, από Καρκινάγρι προς Να και ο στενός χωματόδρομος από Τραπάλου – Καρκινάγρι.
Μου άρεσε – η Άννα την βρήκε αρκετά θολή και πικρή – η Ικαριώτισσα η τοπική μπύρα καθώς και η τοπική πορτοκαλάδα.
Μας άρεσε o Εύδηλος.

Δεν μας άρεσε ο Άγιος Κήρυκος.
Δεν μας άρεσε που βρήκαμε τον μικρό αρχαιολογικό χώρο του Δράκανου κλειστό ημέρα Τρίτη. Το σάϊτ του αρμόδιου υπουργείου έγραφε ότι είναι κλειστό Κυριακή και Δευτέρα!
Δεν μας άρεσαν τα πολλά εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα διαφόρων τύπων και μεγεθών στα πιο απίθανα μέρη του νησιού. Ακόμα και πάνω σε τάκους σε στενούς κεντρικούς δρόμους!
Δεν μας άρεσαν τα αρκετά εγκαταλελειμμένα σπίτια (όπως στην παραλία του Κάμπου), τα κλειστά μαγαζιά (όπως η  «καφετέρια» πάνω από την παραλία του Κάμπου που είδαμε το όμορφο ηλιοβασίλεμα) ή ξενοδοχεία (όπως το Messakti Village πίσω από την παραλία της Μεσακτής).

Στο δια ταύτα…
Δεν είδαμε όλα τα χωριά της Ικαρίας όπως επίσης δεν είδαμε μικρό μέρος του νότιου τμήματος από τον Ξυλοσύρτη μέχρι τη διασταύρωση προς Κοσοίκια ή Σεϋχέλλες. Αν και δεν μας ενθουσίασε σαν νησί, κολυμπήσαμε σε ωραίες παραλίες, είδαμε όμορφα μέρη και οδηγήσαμε σε ωραίες διαδρομές ασφάλτινες ή χωμάτινες σε άνυδρο ή καταπράσινο τοπίο.

Για όσους ενδιαφέρονται για Λέξεις της Νικαριάς

Επειδή στην Αττική είναι πρόσφατη η τραγωδία στο Μάτι με τους 102 νεκρούς, οφείλω να γράψω και λίγα λόγια για την μεγάλη πυρκαγιά της Ικαρίας στις 30 Ιουλίου του 1993 από τις πρώτες δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα με μαζικούς θανάτους, 13 στο σύνολο. Η φωτιά κατέκαψε περισσότερα από 20.000 στρέμματα γης και έχει καταγραφεί σαν μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες στην ιστορία του νησιού αλλά και της υπόλοιπης Ελλάδας.

Πιέστε στην εικόνα που ακολουθεί να δείτε το μικρό μας video στο youtube. Επιλέξτε υψηλή ανάλυση (HD 1080) και πλήρη οθόνη. Στο βίντεο χρησιμοποιήσαμε στιγμιότυπα από την είσοδο του Νήσος Μύκονος στο λιμάνι του Εύδηλου τον Σεπτέμβριο του 2014 (Tram90) και μέρος της παράστασης του χορευτικού ομίλου Χοροπαιδεία το 2015 στο θέατρο της Δόρας Στράτου (Βασίλης Καρφής) κατόπιν αδείας των δημιουργών τους.
Η δική μου φωτογραφία του φάρου του Πάπα δεν ήταν αξιόλογη και χρησιμοποίησα μία από το διαδίκτυο.
Επίσης η ταχύτητα του βίντεο από παραλία Μηλεωπού μέχρι την πόρτα των κατσικιών (ποριά) είναι 20% ταχύτερη από την πραγματική.

Μερικές συντεταγμένες από παραλίες ή μέρη που μας φάνηκαν ενδιαφέροντα.

Α.    Μεγάλη κυκλική διαδρομή στην ανατολική πλευρά της Ικαρίας

00    37° 37.849'n  26° 10.807'e    Λιμάνι, Εύδηλος («ευ» + «δήλος = φανερός»)
Το δεύτερο λιμάνι του νησιού και το κέντρο της Βόρειας, Κεντρικής και Δυτικής Ικαρίας, 40 χμ ΒΔ του Αγίου Κηρύκου. Ο οικισμός είναι χτισμένος αμφιθεατρικά με νεοκλασικά σπίτια που διατηρούν σε μεγάλο βαθμό την παλιά φυσιογνωμία του.  Ο Εύδηλος μας φάνηκε από τους πιό ενδιαφέροντες και παραδοσιακούς οικισμούς της Ικαρίας.
34    37° 37.749'n  26° 10.858'e    Σπάσματα, δίπλα στο λιμάνι
35    37° 37.717'n  26° 11.018'e    Φλες (από το φρέαρ)
361  37° 37.658'n  26° 11.250'e    Κεραμείο πρατήριο καυσίμων Avin (το φθηνότερο στο νησί)
362  37° 37.607'n  26° 11.348'e    Κεραμέ (Εύδηλος) ή Κεραμείο μία από τις δύο παραλίες του νησιού, με το ίδιο όνομα, στο βόρειο τμήμα του νησιού, κοντά στο Εύδηλο.
        παράκαμψη Νότια
Απέναντι από την Αρέθουσα, στα δυτικά είναι τα γραφικά χωριουδάκια του Δρούτσουλα και του Φοίνικα, από όπου κατεβαίνουν δρόμοι στην παραλία στο Κυπαρίσσι.

372  37° 37.550'n  26° 11.786'e    Κυπαρίσσι μεγάλη παραλία στη βόρεια πλευρά, κοντά στον Εύδηλο, δίπλα στο Κεραμέ. Μπιτσόμπαρο λίγες ομπρέλες. Η πρόσβαση γίνεται μέσω ενός χωματόδρομου, λίγα μέτρα από τον κεντρικό δρόμο.
        παράκαμψη Νότια…            Φοίνικας, 8 κάτοικοι…
        Η Αρέθουσα (41 χλμ. από τον Άγιο), ορεινό γραφικό χωριό με μεγάλη πλατεία και την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, χτισμένη με σχιστόλιθο. Αφετηρία για τα μονοπάτια του βουνού και πεζοπορικές διαδρομές. Δάσος με κουμαριές. Ταβέρνα η Πλάκα (20/69).

395  37° 35.618'n  26° 12.974'e τέλος χωματόδρομου στο «σινικό τείχος» της κορυφογραμμής προς Αθέρα 3χλμ από Αρέθουσα
396  37° 36.727'n  26° 15.095'e Αθέρας (Πράμνος) κορυφή Εφανός ή Φάρδης 1040μ η ψηλότερη κορφή της Ικαρίας

38    37° 37.759'n  26° 12.471'e    Μιλιόντας
40    37° 38.013'n  26° 13.005'e    Καραβόσταμο ή Καραβοστάσι. Καταπράσινο παραλιακό κεφαλοχώρι (29 χλμ. από την πρωτεύουσα) με σπίτια, που φτάνουν ως τη θάλασσα.

42    37° 38.221'n  26° 13.505'e    Άρης (κοντά στο Καραβόσταμο) βοτσαλιά, κατεβαίνει χωματόδρομος. Το όνομά της προέρχεται από το χείμαρρο του Άρη που καταλήγει στην παραλία, δημιουργώντας  υδροβιότοπο με σπάνια χλωρίδα και πανίδα.

438  37° 38.240'n  26° 14.299'e    αρχή χωματόδρομου προς παραλία Μηλεωπό. Ποριά
43    37° 38.611'n  26° 14.094'e    Μηλεωπό στον όρμο Τράχηλα με μεγάλα βράχια στα αριστερά της και μαύρα βότσαλα. Δεν είναι οργανωμένη.
431  37° 37.998'n  26° 14.856'e    ερείπια Εκκλησίας Αρχαγγέλων Το Ευκτήριο του Αρχαγγέλου αποτελεί ένα από τα παλαιότερα ερείπια Χριστιανικού ναού (4ου αιώνα) στο νησί και βρίσκεται κοντά στο χωριό Μηλιωπό, στο βόρειο τμήμα του νησιού. Οι ντόπιοι την αποκαλούν και εκκλησία του Ταξιάρχη. Στον κεντρικό δρόμο, νότια (δεν την βρήκαμε).
435  37° 38.528'n  26° 14.782'e    Παλαιόκαστρο ή Κάστρο του Μηλεωπού 
432         Πλουμάρι ή Πλωμάρι. Λίγο πριν την είσοδο του κάστρου το παλιό ξωκλήσι Αγ.Κηρύκου
        παράκαμψη, περπάτημα…
434  37° 38.991'n  26° 15.805'e    ξωκλήσι Αγίας Σοφίας (θέα) κτισμένη δίπλα σε βράχο στο Μονοκάμπι με ωραία θέα στη γύρω περιοχή.
433   Μονοκάμπι, διάσημο για το σπάνιο στην Ελλάδα φελλόδεντρο (Δρυς η φελλοφόρος), από το οποίο βγαίνει ο φελλός. Βρίσκεται πάνω στον κεντρικό δρόμο, οπότε προσέξτε μην το χάσετε! Οι Ικαριώτες λένε ότι είναι μοναδικό, το διαδίκτυο όμως έχει άλλη άποψη και αναφέρει ακόμα ένα στη Ζάκυνθο κι ένα στην Κέρκυρα.

44    37° 39.826'n  26° 16.276'e    Λιβάδα ή Κιόνι. Δεν άρεσε στην Άννα.
45    37° 40.384'n  26° 17.253'e    άγνωστη, κατεβαίνει χωματόδρομος από Κιόνι, φάτσα στον βοριά
         Περδίκι (από τον πρώτο οικιστή που το όνομά του (Περδίκης) αναγράφεται σε συμβόλαιο του 1681). Ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του νησιού (13 χλμ. από τον Άγιο Κήρυκο). Στο χωριό θα γνωρίσετε τον τρόπο ζωής των Ικαριωτών, που έχει μείνει αναλλοίωτος με το πέρασμα του χρόνου.
         Κοντά στην πλατεία του χωριού είναι εγκατεστημένο το Λαογραφικό Μουσείο Περδικίου. Οι πεζοπόροι περπατείστε στο μονοπάτι που οδηγεί στο κατάφυτο φαράγγι Αυγολιμή με τα μεγάλα πλατάνια, το πυκνό δάσος της Αρένιας και να δείτε το Δρακόσπηλο, σπηλιά που γινόταν στην αρχαιότητα κάποια μυστηριακή λατρεία. Κοντά στο Περδίκι υπάρχει το παλιό κάστρο της Κεφάλας, γνωστό και ως κάστρο του Λέφα καθώς και το ερειπωμένο χωριό Σκάλες.
Τέλος, η παραλία Άγιος Φωκάς που δεν μας άρεσε.

441  37° 40.053'n  26° 19.079'e    Το Κάστρο ή το Κάστρο της Κεφάλας ή Κάστρο του Λέφα, όπως το αποκαλούν οι ντόπιοι, βρίσκεται λίγα λεπτά έξω από το χωριό Περδίκι, σε μια εντυπωσιακή πλαγιά και έναν συμπαγή βράχο, την «Κεφάλα». Η πρόσβαση, γίνεται από ένα μονοπάτι που οδηγεί προς το Φάρο, περνώντας μέσα από τον οικισμό Σκάλες ή «στης Σκάλας» με  τα παλιά ερειπωμένα σπίτια από το 1940 και το γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Σάββα. Όλα τα σπίτια είναι κατασκευασμένα με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του νησιού, τη μορφή «χυτό».

46    37° 40.811'n  26° 18.138'e    Παλαιοπεριβόλα. Συνέχεια προς Αγία Παρασκευή.

Από Περδίκι προς Φάρο κάτω από το κάστρο της Κεφάλας ή Κάστρο του Λέφα, ο οικισμός Σκάλες με τα ερειπωμένα σπίτια και την εκκλησία του Αγ. Σάββα (ο Μυστράς της Ικαρίας) στην παραλία της Αγίας Παρασκευής. Η Άννα διαφώνησε έντονα και για τον χωματόδρομο και για την παραλία και για τον Μυστρά.

47    37° 40.931'n  26° 19.327'e    κάτω από ξωκλήσι Αγίας Παρασκευής, από Παλαιοσουβάλα.
48    37° 40.873'n  26° 19.799'e    στον όρμο Φωκές, δίπλα (Ανατολικά) στην Αγία Παρασκευή
49    37° 41.168'n  26° 20.471'e    Αγία Κυριακή (δίπλα στ’ αεροδρόμιο)

491  37° 40.407'n  26° 20.380'e    Προπεζουλωπή – Βεντουρόσπιτα, κοντά στον οικισμό του Φάρου,  ερειπωμένος μεσαιωνικός οικισμός με τα Βεντουρόσπιτα χτισμένα έτσι ώστε να παραμένουν αθέατα από τους πειρατές, ενώ σε κοντινή απόσταση είναι οι μονόλιθοι (μενίρ) σε διάφορες διαστάσεις που συνδέονται με τη λατρεία των προϊστορικών κατοίκων του νησιού. Δεν κατάφερα να διασταυρώσω τις συντεταγμένες.

50    37° 41.183'n  26° 21.074'e    Ιερό σύμφωνα με το διαδίκτυο, η πιο όμορφη παραλία για τους ντόπιους! Με χοντρή άμμο έξω και βότσαλα μέσα, καθαρά αλλά κρύα νερά, άνετο χώρο στάθμευσης, αρμυρίκια για σκιά κι ένα κακόγουστο τσιμεντένιο κουτί (σύρμα?) στην αριστερή της πλευρά. Στο ΒΑ άκρο του νησιού, κοντά στο αεροδρόμιο. Ιδανική για καταδύσεις και ψαροτούφεκο. Σχετικά έρημη και όχι πολύ γνωστή στους επισκέπτες του νησιού, καθώς μέχρι πρόσφατα δεν υπήρχε πρόσβαση σ’ αυτή. Δεν είναι «οργανωμένη». Το όνομά της το πήρε από ναό του θεού Διόνυσου που σύμφωνα με την παράδοση υπήρχε εκεί. Μικρό θαλάσσιο σπήλαιο κοντά στην παραλία ενώ δυτικά της  υπάρχει το ναυάγιο ενός εμπορικού πλοίου!
        Φάρος από την άλλη πλευρά του Ιερού, 20 λεπτά από τον Άγιο Κήρυκο. Σε 15 λεπτά περίπου – μέσω ενός χωματόδρομου - φτάνεις στον ελληνιστικό πύργο του Δράκανου. Στην συνέχεια με τα πόδια περνάς το γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου και κατηφορίζεις στην ομώνυμη πολύ αξιόλογη παραλία. Δεν κατεβήκαμε.
51    37° 41.293'n  26° 21.849'e    παραλία Αγίου Γεωργίου / Δράκανο

Σχετικά έρημη και μικρή αμμουδιά κοντά στον πύργο του Δράκανου, κάτω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, όχι πολύ γνωστή στους επισκέπτες του νησιού ούτε οργανωμένη. Η πρόσβαση γίνεται με τα πόδια από μονοπάτι από τον πύργο του Δράκανου. Αφήνετε το αυτοκίνητο κοντά στο Δράκανο  και με τα πόδια φτάνετε στην παραλία.

511  37° 41.226'n  26° 21.819'e    ξωκλήσι Αγίου Γεωργίου στο Δράκανο
512  37° 41.237'n  26° 21.667'e    Πύργος Δράκανου   
καθημερινά 8:30-15:00, εκτός από Κυριακή και Δευτέρα γράφει το σάϊτ. Ο φύλακας όμως είχε άλλα κατά νου και το βρήκαμε κλειστό την Τρίτη 2 Ιουλίου 2019 που πήγαμε! Είσοδος ελεύθερη αν πιστέψουμε το σάϊτ. Κυλινδρικό οχυρωματικό έργο Ελληνιστικής Περιόδου 12 μ. ύψους που αν και δεν φυλασσόταν στο παρελθόν, είναι από τα πλέον καλοδιατηρημένα της χώρας. Οι ζημιές στο επάνω μέρος, έγιναν από δοκιμαστικές βολές του ναυάρχου Σαχτούρη το 1824… πλέοντας προς τη Σάμο που έγινε και η γνωστή ναυμαχία της Σάμου τον Αύγουστο 1824.

521  37° 40.805'n  26° 21.602'e    Ατσιπάδες και δίπλα της νότια…
522  37° 40.724'n  26° 21.635'e    Κοντού το λάκκωμα. Απομακρυσμένη μικρή παραλία με βότσαλα που δεν είναι γνωστή στους επισκέπτες, στο ανατολικό άκρο του νησιού, δίπλα στην παραλία του Φάρου κοντά στον Πύργο του Δράκανου. Η πρόσβαση μέσω χωματόδρομου, λίγα χιλιόμετρα από τον κεντρικό δρόμο από Φάρο.

53    37° 40.378'n  26° 21.041'e    Φάρος-Φανάρι η μεγαλύτερη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού κοντά στο αεροδρόμιο.     Μεγάλη σε μήκος με χοντρή άμμο, βότσαλα σε όλη την έκτασή της και πλάκα σε ορισμένα σημεία μέσα στη θάλασσα. Χαρακτηριστικός μόλος για μικρά καΐκια. Ταβέρνες, καφετέριες και καταλύματα. Εύκολη πρόσβαση κοντά στο πάρκινγκ στο κέντρο του οικισμού.

54    37° 39.836'n  26° 20.456'e    Γλυφάδι – Παναγιά. Κατεβαίνει χωματόδρομος.
        Μία από τις πολλές μεσαίου μεγέθους βοτσαλιές στη ΒΑ πλευρά του νησιού, στο δρόμο για το Φάρο, ανατολικά των Θερμών, ανάμεσα στις παραλίες Κεραμέ και Φάρος. Δεν είναι οργανωμένη.
551  37° 39.578'n  26° 20.364'e    Μικρά Κεραμέ (Φάρος)
55    37° 39.515'n  26° 20.324'e    Κεραμέ (Φάρος) κάτω από Blue Seaside Studios
56    37° 39.232'n  26° 20.237'e    Ανεφάντι, βοτσαλιά, λίγα μέτρα από τον κεντρικό δρόμο για το Φάρο, ανατολικά των Θερμών, ανάμεσα Κεραμέ και Νύφι. Δεν είναι οργανωμένη. Δεν την πιάνουν οι βοριάδες. Ωραία θέα προς τους Φούρνους.

57    37° 38.843'n  26° 19.901'e    Νύφι, Νυφί ή Νύμφη, βοτσαλιά με θέα στους Φούρνους
58    37° 37.900'n  26° 18.962'e    Νεάλια (Δαιμονόπετρα), κατεβαίνει χωματόδρομος.
        Απομονωμένη παραλία, με άμμο, βότσαλα και καταπράσινους λόφους, ανατολικά του χωριού Θέρμα. Δεν είναι οργανωμένη. Κοντά της υπάρχουν ερείπια  αρχαίων ιαματικών λουτρών. Δεν την πιάνουν οι βοριάδες.
         Καταφύγι, ένα από τα παλαιότερα χωριά του Δήμου. Πάνω σε αρχαίο οικισμό,  το κάστρο, η ακρόπολη μάλλον των αρχαίων Θερμαίων. Διατηρείται μέρος των τειχών, ερείπια οικοδομών και η αρχαία Κρήνη (Ορραός) στεγασμένη κατά το εκφορικό (θολωτό) σύστημα.
          Από το Καταφύγι ξεκινούν δυο πεζοπορικές διαδρομές. Η πρώτη ΝΑ προς το Διπλόρυακο οδηγεί σε ένα όμορφο φαράγγι με υπεραιωνόβια δέντρα στη θέση Καμπιά, με τον Πύργο του Φιλικού Καραφά, και τα μικρά σπίτια των χρόνων της πειρατοκρατίας, μέσα στο πράσινο των δέντρων. Κοιλάδα αθέατη από την θάλασσα, με διέξοδο προς το φαράγγι στο Νίφι, όπου και ο δρόμος προς το αεροδρόμιο, Φάρο, Άγιο Κήρυκο
          Από το Καταφύγι η άλλη διαδρομή προς τα ΝΔ περνά από το παραδοσιακό χωριό Μαυρικάτο, τον οικισμό Λαρδάδων με τους νερόμυλους, τα τρεχούμενα νερά και την μεγάλη ποικιλία αρωματικών & φαρμακευτικών φυτών και καταλήγει στο Σελάδι όπου συναντιόνται τρεις δρόμοι, ένας προς Φάρο, ο άλλος προς Θέρμα και ο τρίτος προς τον Κουντουμά (από την Καθημερινή).

593  37° 38.349'n  26° 17.367'e    ξωκλήσι Παναγίας Οξέ
592  37° 38.238'n  26° 17.183'e    Άγιος Ονούφριος γραφικό ξωκλήσι μεταξύ Οξέ και Μαυράτο (δίπλα σε δρόμο) μαζί με ένα μεγάλο ανεμόμυλο. Είτε από το Καταφύγι είτε από την παραλία προς Λαρδάδες, Μαυράτο.
         Κουντουμάς χωμένος στο πράσινο με νερόμυλο στο δρόμο. Καμπαναριό με εντοιχισμένη Παλαιά Διαθήκη σε μάρμαρο

60    37° 37.363'n  26° 18.315'e    Θέρμα, παραλία κάτω από την κεντρική πλατεία του χωριού

61    37° 37.163'n  26° 18.231'e    Πριόνι, με ψηλά βράχια για βουτιές δύσκολη πρόσβαση. Δεν ήταν οργανωμένη. Δύο κατολισθήσεις, η πρώτη στις αρχές Ιανουαρίου 2019 και η δεύτερη το Σάββατο 16 Μαΐου 2019, «έθαψαν» την παραλία!.

0      37° 36.899'n  26° 17.775'e    Άγιος Κήρυκος το κεντρικό λιμάνι, η πρωτεύουσα του νησιού (Νότια πλευρά). Στην προβλήτα ορθώνεται το πανύψηλο μεταλλικό άγαλμα του Ίκαρου, έργο του γλύπτη Ίκαρη.
001  37° 36.900'n  26° 17.693'e    εκκλησία Αγίου Νικολάου (1820)
002  37° 36.833'n  26° 17.615'e    εκκλησία Αγίου Κηρύκου (μητρόπολη)
003  37° 36.810'n  26° 17.518'e    Αρχαιολογικό μουσείο, σε παλιό γυμνάσιο. Είσοδος ελεύθερη, Δευ–Παρ 08:30–15:00

01    37° 36.518'n  26° 17.371'e    Σκέψη, από το άγαλμα δίπλα στην παραλία! Κοντά στον Άγιο.
        Μεγάλη βοτσαλιά κάτω από τον κεντρικό δρόμο από Άγιο Κήρυκο προς Ξυλοσύρτη. Έχει πάρει το όνομά της από το άγαλμα που βρίσκεται ακριβώς δίπλα, φιλοτεχνημένο από Ικαριώτη καλλιτέχνη, που απεικονίζει μια γυναίκα - μάνα που κάθεται σκεπτική με τα χέρια στα μάγουλα και αγναντεύει το πέλαγος καθώς περιμένει να γυρίσει το παιδί της από την ξενιτιά.
02    37° 36.447'n  26° 17.233'e    Κοτσαμπί βοτσαλιά δίπλα στον παραλιακό δρόμο
020  37° 36.390'n  26° 17.082'e    Τσουκαλά βοτσαλιά δίπλα στον παραλιακό δρόμο

021  37° 36.553'n  26° 16.689'e    εκκλησία Προφήτη Ηλία έξω και πάνω από τον Γλαρέδο.
Μπορεί να δει κανείς το νεολιθικό οικισμό που έχει βρεθεί στην περιοχή «Παλιοπερίβολο» και τους τεράστιους γρανιτένιους όγκους της Αβάτου που εκτείνονται μέχρι τον Προφήτη Ηλία. Κάτω από το λόφο του Προφήτη Ηλία βρίσκεται και το Σπήλαιο του πρωτάρη. Στο νεολιθικό οικισμό συναντώνται μεγαλιθικές κατασκευές, ενώ σώζονται και ερείπια οικιών, καθώς και πλήθος οστράκων, κεραμικών αγγείων και θραύσματα οψιανού.

03    37° 36.078'n  26° 16.199'e    Λευκάδα, μεγάλη σε μήκος παραλία με βράχια άμμο κοντά στον Άγιο Κήρυκο. Στο νότιο τμήμα του νησιού, κάτω από το δρόμο πηγαίνοντας από  Άγιο Κήρυκο προς Ξυλοσύρτη. Γνωστή από την αρχαιότητα για τις ιαματικές πηγές της, με θεραπευτικές ιδιότητες. Δεν είναι οργανωμένη.

031  37° 35.920'n  26° 15.929'e    Μονή Ευαγγελισμού Λευκάδας, αξιόλογο κτηριακό συγκρότημα.
        Από τον Άγιο (όπως ονομάζουν οι ντόπιοι τον Άγιο Κήρυκο) συναντάς το χωριό Ξυλοσύρτης με την εκκλησία των Τριών Ιεραρχών και γραφική παραλία. Μετά το χωριό στρίβεις σε μια μικρή ταμπέλα δεξιά και μετά από 10’ περίπου φτάνεις στην περιοχή Κάμπα, που ήταν εποικισμένη εδώ και 300 χρόνια. Επελέγη ως θέση οικισμού για προστασία από τους πειρατές. Σήμερα σώζονται κτίσματα όπως το σχολείο, ενώ υπάρχει μεγάλη έκταση με αμπελώνες
        παράκαμψη…
032  37° 35.823'n  26° 14.730'e     (Η) Κάμπα, παλιό εγκαταλελειμμένο χωριό κάτω από τον Αθέρα.
Οι κάτοικοί του κατέβηκαν στο σημερινό Ξυλοσύρτη - το πρώτο χωριό που οικίστηκε στην παραλία της Ικαρίας μετά την ανεξαρτησία της Ελλάδος, χωρίς τον φόβο των πειρατών. Ψηλά στην Κάμπα βρίσκεται η γειτονιά των Πουλάτων, δίπλα στο δάσος. Το επώνυμο Πούλος είναι από τα πιο παλιά της Ικαρίας (Καρκινάγρι - Ξυλοσύρτης - Παναγιά). Όλο το δάσος από την Κάμπα μέχρι την παραλία που είναι τώρα ο Ξυλοσύρτης, δεν κόπηκε σκόπιμα με αποτέλεσμα οι πειρατές από τους Φούρνους  ή τη θάλασσα κι΄αν έβλεπαν τυχαία κανένα φωτάκι, δεν μπορούσαν να ανέβουν εκεί γιατί δεν υπήρχε σκόπιμα κανένα δρομάκι και το δάσος ήταν τόσο πυκνό σαν ραμμένο. Η Κάμπα είναι από τις λίγες εκτάσεις με στρωτά χώματα με μεγάλη τότε καλλιέργεια με αμπελώνες και κήπους. Εκεί που τελειώνει αρχίζει το μεγάλο πρινοδάσος. Πλάγια προς τα Δ κάπου δύο χιλιόμετρα προς το Σπήλιο, χαμηλά από το Κακό Καταβασίδι μέσα στο δάσος κι από ένα πέρασμα, τη Σαραντόσκαλα είναι το ρέμα του χείμαρρου Χάλκια. Αυτό το πέρασμα το φράζανε πάντα με έναν αχινόποδα, κι αν τύχαινε οι πειρατές να παίρνανε το ρέμα σαν ανηφορικό δρομάκι, στο τέρμα του είχανε μπροστά τους το Κακό Καταβασίδι με τους απότομους και ψηλούς γκρεμούς και από κει τελείωνε η ζωή τους.
{Απόσπασμα κειμένου από περιοδική έκδοση Ικαριακά τεύχος 26,  Δεκέμβρης 1986}
Περισσότερα για την Καμπά διαβάστε εδώ...

041  37° 35.684'n  26° 15.526'e    Ξυλοσύρτης, η Γριά του Κακοπέρατου βράχος μάνας που περιμένει τον ξενιτεμένο.
04    37° 35.412'n  26° 15.198'e    Ξυλοσύρτης αμφιθεατρικά χτισμένο και καταπράσινο παραλιακό χωριό. Το όνομα του από ένα μακρύ μαδέρι στα βράχια (το τραβούσαν όταν σήκωνε κύμα) που εκτελούσε χρέη μόλου, μέχρι το 1947 που οι εξόριστοι βοήθησαν και «έφτιαξαν» με μεγάλες πέτρες «σταθερή» προβλήτα. Δίπλα στην παραλία, το «Αθάνατο νερό», πηγή που αναβλύζει από τη γη, ιαματικό νερό κατάλληλο για παθήσεις όπως η νεφρολιθίαση.
Ανάμεσα στον Ξυλοσύρτη και το χωριό Χρυσόστομο βρίσκεται το μνημείο του Ίκαρη που είναι αφιερωμένο στον Ίκαρο. Εκεί βρίσκεται και ένα αμφιθέατρο το οποίο κατά καιρούς φιλοξενεί διάφορες παραστάσεις και εκδηλώσεις.

05    37° 34.930'n  26° 14.378'e    Περγιαλίδι / Μικρό Λιβάδι
06    37° 34.741'n  26° 14.086'e    παραλία Σκουρδουλιάρη
071  37° 34.199'n  26° 13.163'e    μνημείο του Ίκαρη και μικρό θέατρο, κακός χωματόδρομος
072  37° 34.182'n  26° 13.307'e    Βράχος του Ίκαρη, βραχονησίδα
Κοντά στο χωριό Χρυσόστομο, στο σημείο που ο Ίκαρος έχασε τα φτερά του κι έπεσε στη θάλασσα. Εκεί κοντά, σ’ έναν βράχο της παραλίας έχει χτιστεί ένα μικρό πέτρινο αμφιθέατρο, όπου γίνονται εκδηλώσεις. Μια σιδηρονικελιούχα μεταλλοφορία που βρίσκεται διάσπαρτη εκεί στα χωράφια, καλείται σύμφωνα με την παράδοση «αίμα του Ικάρου».
        Ίκαρης, σκουρόχρωμος και μικροσκοπικός βράχος μέσα στη θάλασσα.
        Πλαγιά (χωριό) στην πλατεία το καφενείο 
08    37° 33.824'n  26° 11.938'e    Πλαγιά (παραλία), κατεβαίνει χωματόδρομος.
09    37° 33.723'n  26° 10.130'e    Έξω Πλαγιά. Ο χωματόδρομος με μικρό χώρο αναστροφής σταματά πάνω απ’ την μικρή παραλία.
        επιστροφή προς Εύδηλο, βόρεια
287  37° 35.515'n  26° 10.358'e    Κάστρο του Κοσκινά ή Κάστρο Μεσαριάς ή Κάστρο Νικαριάς
        Στην διαδρομή Άγιου Κήρυκου - Εύδηλου συναντάς τα χωριά της Μεσαριάς. Ένα από αυτά είναι και η ωραία Ακαμάτρα με την λιθόστρωτη πλατεία και των 500 ετών Πλάτανο (τόπο εκτέλεσης στο παρελθόν) και ιδιαίτερα κτήρια που την έχουν καταστήσει παραδοσιακό οικισμό από το 2003.
281  Ακαμάτρα,  παραδοσιακός οικισμός, λόγω του ιδιαίτερου αρχιτεκτονικού χαρακτήρα που έχουν τα κτίσματά του, που αντιπροσωπεύουν την παραδοσιακή φυσιογνωμία του νησιού. Ένα μονοπάτι από το χωριό, οδηγεί σε μια καταπράσινη περιοχή με πολλά πλατάνια, πηγές, παλιούς νερόμυλους και ένα σπήλαιο, με σταλακτίτες και σταλαγμίτες.
289   37° 36.304'n  26° 10.043'e    Ακαμάτρα, ταβέρνα Στα Πέριξ (2/69)
284   37° 36.481'n  26° 10.220'e    Άγιος Παύλος στην Ακαμάτρα, με ιδιότυπο ανεικονικό διάκοσμο.
Ο ναός του Αγίου Παύλου, κοντά στο χωριό Ακαμάτρα, αποτελεί ένα κόσμημα για την Ικαρία, που δεν είναι πολύ γνωστό! Πρόκειται για ένα μικρό ναό, μονόκλιτο, στον οποίο είναι εμφανή δύο μαρμάρινα θωράκια που διαχωρίζουν το Ιερό από το κυρίως ναό. Αποτελεί έναν από τους παλαιότερους ναούς στο νησί, με περίτεχνες τοιχογραφίες. Η πρόσβαση στο ναό γίνεται μόνο με τα πόδια από την Ακαμάτρα, μέσα από μονοπάτια.
00    37° 37.849'n   26° 10.807'e    Λιμάνι, Εύδηλος

Εκτός από τα γνωστά ερπετά υπάρχει κι ένα είδος σαύρας (κορκόφυλας ή κασίδης) που μοιάζει με κροκοδειλάκι και ουσιαστικά έδωσε το αρχαίο ελληνικό του όνομα στις μεγάλες… σαύρες της Αιγύπτου, τους κροκόδειλους! Μάλιστα, ο Ηρόδοτος (Ἱστορίαι 2.68.1-2.70.2) αναφέρει για τους αφρικανούς κροκόδειλους ότι «καλέονται δὲ οὐ κροκόδειλοι ἀλλὰ χάμψαι. κροκοδείλους δὲ Ἴωνες ὠνόμασαν, εἰκάζοντες αὐτῶν τὰ εἴδεα τοῖσι παρὰ σφίσι γινομένοισι κροκοδείλοισι τοῖσι ἐν τῇσι αἱμασιῇσι». Δηλαδή, «οι Αιγύπτιοι δεν τους λένε κροκόδειλους, αλλά χάμψες. Κροκόδειλους τους ονομάζουν οι Ίωνες λόγω της ομοιότητάς τους με τους κροκόδειλους που έχουν αυτοί στις ξερολιθιές». Μαθαίνουμε ακόμα ότι στους αρχαίους Έλληνες η σαύρα αυτή ήταν γνωστή ως κρεκύδειλος ή κερκύδειλος....

Η καταστροφή της φύσης και η συνεπαγόμενη αλλαγή του κλίματος έχουν οδηγήσει σε υπερπληθυσμό ένα είδος σφήκας που οι ντόπιοι αποκαλούν «φαηδόνα» και η οποία δεν αστειεύεται καθόλου (πάρτε τα μέτρα σας!).

Αρχιτεκτονικό αξιοθέατο τα βραχοσκεπή σπίτια της ορεινής Ικαρίας, μια ιδιαίτερη αρχιτεκτονική εικόνα στην Ελλάδα.

Β.    Μεγάλη κυκλική διαδρομή στην δυτική πλευρά της Ικαρίας

        Μάραθο, νερά, θέα.
        Φραντάτο. Ένα από τα πιο όμορφα χωριά της Ικαρίας. Απέχει 48 χλμ. από τονν Άγιο. Τα σπίτια, με αυλές γεμάτες λουλούδια, οι κήποι, τα αμπέλια, η γραφική πλατεία του χωριού, ο παλιός ανεμόμυλος, ο νερόμυλος, τα γεφύρια, το καταπράσινο τοπίο, δημιουργούν όμορφη εικόνα.
        Ωραία η χωμάτινη διαδρομή Φραντάτο – Στελί – Πετροπούλι. Στα 700 μ. πάνω στη ρεματιά και δίπλα από το σύγχρονο γεφύρι, υπάρχει η παλιά πέτρινη καμάρα. Λίγο πιο ψηλά είναι η εγκατάσταση του παλιού νερόμυλου. Σταματήστε και πλησιάστε.
        Στελί  (ανάμεσα Φραντάτο και Πετροπούλι) ξεκινάει χωματόδρομος που διασχίζει την πιο κατάφυτη περιοχή του νησιού. Περνάς τη μονή Θεοκτίστης, που είναι κτισμένη πάνω σε εντυπωσιακά λαξευμένους από την φύση βράχους και την μονή Ευαγγελίστριας (Μουντέ) με τα αξιόλογα τέμπλα και τον επιτάφιο της Παναγίας. Λίγο μετά τη μονή υπάρχει η μικρή λίμνη Μουντέ.
283    παράκαμψη…             προς Πετροπούλι. . Αξίζει να επισκεφθείτε την υπόγεια σπηλιά «Ραός του Φούτρα» στο Πετροπούλι, να δροσιστείτε στην πηγή της Αλάμας και να δείτε τη βυζαντινή ακρόπολη του Κοσκοινά με την υπέροχη θέα και τη θαυμάσια εκκλησία του Αγίου  Γεωργίου.
285  37° 35.208'n  26° 09.427'e    ξωκλήσι Χριστός στο αισθητικό δάσος Ράντη (κοντά στο Πετροπούλι), όπου φύεται ένα μοναδικό είδος δρυός. Εδώ οι βοσκοί της περιοχής ζουν με συνήθειες περασμένων αιώνων. Ένα μέρος με οικολογική και πολιτισμική αξία.
287  37° 35.515'n  26° 10.358'e    Κάστρο του Κοσκινά ή Κάστρο Μεσαριάς ή Κάστρο Νικαριάς
        Μέσω χωματόδρομου μέτριας βατότητας από το χωριό Κοσοίκια και έπειτα με τα πόδια σε μονοπάτι. Απόκρημνα σκαλιά, θέα στις κορυφές και στη θάλασσα Βόρεια και Νότια!  Ήταν το ισχυρότερο οχυρό του νησιού κατά τη Βυζαντινά χρόνια κι αργότερα επί Φραγκοκρατίας. Σήμερα, διασώζονται  μόνο τμήματα του τείχους ενώ στο εσωτερικό του βρίσκεται ο ναός του Αγίου Γεωργίου του Δοργανά,  μονόκλιτη καμαροσκεπή βασιλική με κολόνες αρχαίων κτισμάτων στο εσωτερικό του
         Αντιγράφω από το http://www.nikaria.gr/pages/Κάστρο_του_Κοσκινά.html
«Φρούριο Βυζαντινής εποχής που σώζεται σήμερα σε καλή κατάσταση. Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νησιού, στην περιοχή της Μεσαριάς πάνω στο όρος Κοσκινάς. Το κάστρο του Κοσκινά, όπως φαίνεται, έπαιξε σημαντικό αμυντικό ρόλο στο νησί. Ήταν το επικρατέστερο και σημαντικότερο από τα υπόλοιπα φρούρια της Ικαρίας και για αυτό πήρε και το όνομα Κάστρο της Νικαριάς. Κατά την παράδοση, υπήρξε ένα από τα βασικά αμυντήρια τον καιρό του Βυζαντίου  και της Φραγκοκρατίας. Όπως λέει η παράδοση, μάλιστα, το φρούριο ήταν απάτητα και κατακτήθηκε μονάχα μια φορά, από προδοσία. Για το περιστατικό αυτό υπάρχει σχετικό κείμενο δημοτικής ποίησης, η Ρήμα της αλώσεως. Μάλλον συνέβηκε τον καιρό της πολιορκίας του από Γενουήνσιους πειρατές, και μάλλον από τον Βιγνιόζη. Υπολογίζεται πως έγινε μεταξύ των ετών 1346 και 1566. Η φυσική του θέση, που επιβλέπει όλη τη γύρω περιοχή μέχρι τη θάλασσα, και η κατασκευή του, μαζί με τον απαράμιλλο ηρωισμό των μαχητών του, το κράτησε, όπως φαίνεται, απόρθητο για αιώνες. Στο πλευρό των αντρών, για να υπερασπιστούν τον τόπο τους, πολεμούσαν με το ίδιο θάρρος και ηρωισμό και οι γυναίκες. Μέσα στα τείχη του κάστρου υπάρχει από τον καιρό εκείνο εκκλησάκι αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο».

288  37° 34.606'n  26° 09.912'e    Άγιος Δημήτριος, ξωκκλήσι δίπλα στο δρόμο
10    37° 33.579'n  26° 08.818'e    παραλία πριν τις Σεϋχέλλες και μία μικρότερη δίπλα στα δεξιά της.
11    37° 33.563'n  26° 08.438'e    Σεϋχέλλες. Από τον υπαίθριο χώρο στάθμευσης κατεβήκαμε 25’  σε μονοπάτι τα πρώτα 200 μέτρα και κακοτράχαλη κοίτη ρεματιάς στη συνέχεια. Η ανάβαση μάλλον ήταν ευκολότερη αφού κάναμε λιγότερο από 20 λεπτά. Στη διαδρομή προς Μαγγανίτη, αμέσως μετά την «Τρύπα της Τούλας», τη σήραγγα, στο άνοιγμα της οποίας οφείλει την ύπαρξή της, μετά από κατολίσθηση χωμάτων και βράχων το 1984. Το – ατυχές κατά τη γνώμη μας – όνομα, διαβάσαμε ότι το  έδωσε μία γιαγιά που όταν την πρωτοείδε, της θύμισε – μη με ρωτήσετε πως – το νησί του Ινδικού ωκεανού!  Εμείς θα περιμέναμε κάτω από την «Τρύπα της Τούλας» να βρούμε τα «Νερά της Τούλας», της «Τούλας τη λουβάδα» (λίμνη), της Τούλας το κάτι τις τέλος πάντων και όχι Σεϋχέλλες, Τζαμάϊκα, Βανουάτου, Γκαλαπάγκος κι άλλα ηχηρά, εξωτικά κι άσχετα. Στην Ικαριώτικη εκδοχή, όχι μόνο δεν θα βρείτε άμμο και φοίνικες αλλά θα πρέπει να γκρεμοτσακιστείτε για να κατεβείτε – και φυσικά να ανεβείτε μετά – σε μία μικρή λευκή βοτσαλιά με μικρά και μεσαίου μεγέθους βότσαλα, με ωραίο βραχώδες ανάγλυφο στα δεξιά της, λίγη σκιά σε κουφώματα των βράχων, ίχνος πράσινου – ούτε μολόχα λέμε – με καθαρά νερά – δυστυχώς όχι την ημέρα που κατεβήκαμε εμείς – και παραδόξως πως πολύ κόσμο παρά το κακοτράχαλο «μονοπάτι». Προφανώς ψηλοτάκουνα και σαγιονάρες δεν προτείνονται! Φροντίστε να είστε εκεί νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα αν δεν θέτε να ψηθείτε σαν ρέγκες στα κάρβουνα βότσαλα. Τις ημέρες αιχμής καταπλέει πλωτή (μία βάρκα) καντίνα!
12    37° 33.514'n  26° 07.488'e    Φυρόδη (πριν τον Μαγγανίτη) με χοντρή άμμο έξω, πέτρες και βότσαλα μέσα. Η πιο παλιά και γνωστή παραλία του χωριού Μαγγανίτης. Δεν είναι οργανωμένη και στην κατάσταση που την είδαμε εμείς στις αρχές Ιουλίου 2019 δεν πρέπει να μαζεύει κόσμο.. Εύκολη πρόσβαση με το αυτοκίνητο και χώρος στάθμευσης.
13    37° 33.413'n  26° 07.070'e    Γιαλός δίπλα στο γραφικό λιμανάκι του Μαγγανίτη.
131  Μαγγανίτης (λόγω της αφθονίας Μαγγανίου στα πετρώματα) παραθαλάσσιο ψαροχώρι, στην νότια πλευρά της Ικαρίας, με γραφικά σπίτια και αυλές, κάτω από τον επιβλητικό γρανιτόβραχο του Αθέρα και τους λούρους τους εντυπωσιακούς, θεόρατους, στρογγυλεμένους γρανιτένιους βράχους, που μοιάζουν σαν  να έχουν πέσει απ’ τον ουρανό. Εδώ τελειώνουν οι δρόμοι που έρχονται από τον Εύδηλο και τον Άγιο Κήρυκο αλλά σύμφωνα με το διαδίκτυο:

«Ο δρόμος μεταξύ Τραπάλου - Μαγγανίτη έκλεισε λόγω κατολισθήσεων για αρκετά χρόνια. Τον χειμώνα (2015/2016) ο δρόμος αποκαταστάθηκε και είναι τώρα (2016) ανοιχτός και πάλι. Εκπληκτική θέα περίεργο τραχύ και βραχώδες τοπίο κατά μήκος της νότιας ακτής της Ικαρίας. Λόγω της αρκετά κακής κατάστασης τμημάτων του δρόμου, δεν είναι καλή επιλογή να πάτε εκεί με συμβατικό αυτοκίνητο. Προτιμήστε τζιπ ή αυτοκίνητο με αρκετό ύψος από το δρόμο.»

14    37° 31.044'n  26° 03.418'e    Τράπαλο ή Τραπάλου
        Μέτριας βατότητας στενός χωματόδρομος από το Καρκινάγρι με θέα στη θάλασσα και στις απότομες πλαγιές. Το μικρό χωριό μας φάνηκε εγκαταλελειμμένο με ερειπωμένα σπιτάκια  και σχετικά βρώμικο. Βρώμικη ήταν και η θάλασσα με επιπλέουσες νησίδες βρώμικης λάσπης στην αριστερή πλευρά της. Δυσκολευτήκαμε να βρούμε χώρο στάθμευσης και μονοπάτι προς την παραλία με τα μεγάλα βότσαλα. Αν και βοριάς είχε κυματισμό. Όμορφη η θέα των ψηλών γκρίζων βράχων στις απότομε πλαγιές πίσω από την παραλία. Ο βαρκάρης που ρωτήσαμε στο μικρό μόλο, μας είπε ότι το jeep μάλλον περνάει στο χωματόδρομο προς Μαγγανίτη αλλά έχει επικίνδυνα νεροφαγώματα και κατολισθήσεις – ειδικά στον Ρύακα – και μας πρότεινε να επιστρέψουμε προς το Καρκινάγρι. Αξίζει για τη διαδρομή.
151  37° 31.071'n  26° 01.542'e    εκκλησάκι της Παναγίτσας στο Καρκινάγρι με ωραία θέα και  ηλιοβασίλεμα!
15    37° 30.967'n  26° 01.016'e    Καρκινάγρι (προβλήτα). Για την ιστορία του, διαβάστε εδώ...
Ένα μικρό, ήσυχο  και ιδιαίτερο ψαρολίμανο, στη ΝΔ πλευρά του νησιού, δίπλα στον Κάβο Πάπα, ανάμεσα σε κατακόρυφες βουνοπλαγιές και καθαρά νερά.  Είναι ένα από τα πιο απομακρυσμένα χωριά της Ικαρίας (90χλμ. από τον Άγιο  Κήρυκο). Από το Καρκινάγρι δρόμος - άσφαλτος πλέον - 25 περίπου χιλιομέτρων καταλήγει στην πολυσύχναστη περιοχή του Να με την ομώνυμη παραλία.
161  37° 30.740'n  25° 58.891'e    Ξωκλήσι Άι Γιώργη, στην παραλία των φαροφυλάκων κάτω από τον φάρο Πάπα.
16    37° 30.678'n  25° 58.719'e    Φάρος Πάπα στο Ακρωτήρι Πάπας ή Κάβο Πάπας ή Μπουγάζι Πάπα
        επιστροφή προς τα βόρεια… Κάλαμος (έξω) – Λαγουδάτο – Αμάλο ή Αμάλου

171  37° 34.168'n  26° 00.439'e    Μονή Ευαγγελιστρίας Μαυριανού κάτω από τις Βρακάδες
Μαυριανού. Όμορφο τοπίο. Η περιοχή βγάζει καλό κρασί.
18    37° 35.860'n  26° 01.993'e    Νάνουρας, μικρή παραλία
211  37° 37.317'n  26° 03.567'e    Ταυροπόλιον - Ναός Ταυροπόλου Αρτέμιδος (6ος αιώνας π.Χ.)
21    37° 37.339'n  26° 03.548'e    Νας, μονοπάτι με σκαλιά, ηλιοβασίλεμα, επικίνδυνη θάλασσα στα πολλά μποφόρια! Θεωρείται ότι πήρε το όνομά του είτε από τη λέξη Ναός είτε από τη λέξη Μα,  που λεγόταν η θεά Άρτεμις στη Μικρά  Ασία και η λατρεία της ήρθε στην Ικαρία κατά τους μεταμινωϊκούς χρόνους. Έτσι, χτίστηκε ναός αφιερωμένος στην Ταυροπόλο θεά Άρτεμις. Το όνομα Ταυροπόλος (ἡ λατρευομένη ἐν Ταύροις ή ἡ θηρεύουσα ταύρους ή ἡ ὀχουμένη ἐπὶ ὀχήματος συρομένου ὑπὸ ζεύγους ταύρων) ή Ταυροβόλος, καταδεικνύει την ιδιότητα της θεάς ως γονιμοποιός δύναμη της φύσης και της φθοράς, ενώ το ίδιο το σέβασμα της θεάς καλείται Ταυροπόλιον. Φαίνεται ότι οι άνθρωποι λάτρευαν ένα ξύλινο άγαλμα (ξόανο) της θεάς διϊπετές, δηλαδή ουρανοκατέβατο, που δεν το είχαν φτιάξει άνθρωποι και το οποίο αποδεικνύει ότι το Ταυροπόλιο ήταν από τα πρώτα ιερά της Αρτέμιδος στην αρχαιότητα.
        Νας  3,5 χλμ Δ του Αρμενιστή, με τα ερείπια του Ναού της Ταυροπόλου Αρτέμιδος και προκυμαία από το αρχαίο λιμάνι. Μετά την περιήγηση σας κάντε μια βουτιά στη γραφική παραλία του Να και αφήστε το μάτι σας να χορτάσει ομορφιές και χρώματα! Μετά το μπάνιο σας, μπορείτε να φάτε σε κάποια από τις ταβέρνες της περιοχής και από εκεί να θαυμάσετε ένα από τα πιο υπέροχα ηλιοβασιλέματα που έχετε δει ποτέ!
        Ο ναός ήταν σε καλή κατάσταση μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, όταν λεηλατήθηκε από τους κατοίκους του χωριού Χριστός Ραχών, οι οποίοι πήραν το μάρμαρο προκειμένου να φτιάξουν ασβέστη για την εκκλησία τους!
        Σήμερα, δυστυχώς, σώζονται μόνο ερείπια του ναού και συγκεκριμένα το δάπεδό του, ενώ βρίσκονται διάσπαρτα σε όλο το χώρο, λείψανα ασβεστοποιημένου μαρμάρου και υπολείμματα της παλιάς ασβεστοκαμίνου, στην οποία κάηκε όλος ο ναός προκειμένου να γίνει οικοδομική ύλη, όταν άρχισε να επεκτείνεται ο Χριστιανισμός και να δημιουργούνται ναοί της νέας θρησκείας.
         Το μονότοξο Γεφύρι Λουπάστρας, στο φαράγγι του ποταμού Χάλαρη, που αναφέρεται σε αρκετά άρθρα σαν αξιοθέατο της περιοχής, δυστυχώς κατέρρευσε στην πλημμύρα του 2010.
212    Κάτω Ράχες, πάνω από την παραλία Νας

221  37° 38.147'n  26° 04.991'e    φάρος Αρμενιστή
22    37° 38.008'n  26° 05.294'e    Αρμενιστής Αμμουδιά σε έναν μικρό όρμο με λίγες ομπρέλες, από τις πιο δημοφιλείς παραλίες στη βόρεια πλευρά του νησιού. Γνωστή για τα μικρά σκάφη ή κανό, που μπορεί να νοικιάσει κάποιος και για τα άλλα θαλάσσια σπορ, που μπορείτε να κάνετε εκεί. Η πρόσβαση είναι εύκολη με ιδιωτικό μεταφορικό μέσο ή το τοπικό λεωφορείο στον κύριο ασφάλτινο δρόμο του νησιού. Σε μικρή απόσταση από την παραλία, υπάρχουν εστιατόρια, καφετέριες και καταλύματα.
23    37° 37.855'n  26° 05.469'e    Λιβάδι. Μπροστά στο παρκινγκ. Αμμουδιά έξω, βοτσαλάκια και άμμο μέσα, στο βόρειο μέρος του νησιού, κοντά στον Αρμενιστή, από τις καλύτερες του νησιού, κατάλληλη για μικρά παιδιά! Με πλούσια βλάστηση που περικλείει την παραλία και τη μικρή λίμνη που σχηματίζει ένα μικρό ρέμα. Πολυσύχναστη, οργανωμένη με ομπρέλες, ξαπλώστρες. Η πρόσβαση από τον κεντρικό ασφάλτινο δρόμο.
26    37° 37.825'n  26° 05.857'e    Μεσακτή. Για εμάς η καλύτερη παραλία της Ικαρίας.
Μεγάλη σε μήκος, οργανωμένη αμμουδιά με ανοιχτόχρωμη ψιλή άμμο μέσα και έξω και μεγάλα κενά διαστήματα ανάμεσα στις ομπρέλες.
27    37° 37.979'n  26° 06.133'e    Γιαλισκάρι, ξωκλήσι Ανάληψης στο μικρό λιμανάκι (ηλιοβασίλεμα). Η τοποθεσία που βρίσκεται σήμερα το ξωκλήσι της Ανάληψης ήταν (μέχρι το 1980) ένα νησάκι απέναντι ακριβώς από το Γιαλισκάρι. Στο νησάκι αυτό αποφάσισε να χτίσει μια εκκλησία ένας Ικαριώτης μετανάστης στην Αμερική (ο Νίκος Γιάκας το 1965) που επέστρεψε στην πατρίδα του.
        Μικρή αμμώδης παραλία της Βόρειας πλευράς, με το χαρακτηριστικό εκκλησάκι της Αναλήψεως στο λιμανάκι της και με θέα τα μικρά ψαροκάικα. Προσοχή: Συχνά παρουσιάζονται ισχυρά θαλάσσια ρεύματα τα οποία καθιστούν δύσκολη την κολύμβηση. Γι’ αυτό το λόγο, κάποιες φορές τοποθετούνται ειδικές σημάνσεις στην θάλασσα, οι οποίες οριοθετούν την περιοχή κολύμβησης. Η πρόσβαση είναι εύκολη με ιδιωτικό μεταφορικό μέσο ή το τοπικό  λεωφορείο.
29    37° 38.154'n  26° 08.292'e    Αυλάκι
296  37° 37.941'n  26° 09.037'e    Ξωκλήσι Αγίας Σοφίας, με θέα θάλασσα αλλά και …αποθήκη Σκλαβενίτη.
295  37° 37.921'n  26° 09.055'e    Παντοπωλείο Σκλαβενίτης (franchise) με χώρο στάθμευσης.
30    37° 37.915'n  26° 09.474'e    Παρθένι, πλησιάζει δρόμος.
312  37° 37.883'n  26° 09.720'e    Κάμπος, οργανωμένη αμμουδιά με ομπρέλες, ξαπλώστρες και μπιτσόμπαρο. Συχνά παρουσιάζονται ισχυρά θαλάσσια ρεύματα τα οποία καθιστούν δύσκολη την κολύμβηση. Γι’ αυτό το λόγο, κάποιες φορές τοποθετούνται ειδικές σημάνσεις στην θάλασσα, οι οποίες οριοθετούν την περιοχή κολύμβησης. Εύκολη πρόσβαση με το τοπικό λεωφορείο από τον κεντρικό δρόμο ή με ιδιωτικό μεταφορικό μέσο με μεγάλο χώρο στάθμευσης.
32    37° 37.868'n  26° 10.204'e    Φύτεμα, οινομαγειρείο της Πόπης, πάνω στον κεντρικό δρόμο
00    37° 37.849'n  26° 10.807'e    Λιμάνι, Εύδηλος

Τα κάστρα της Ικαρίας (1)
Τα κάστρα της Ικαρίας (2)

1. Κάστρο Κοσκινά.
2. 37° 38.528'n  26° 14.782'e Παλαιόκαστρο ή Κάστρο του Μηλεωπού είναι το δεύτερο κάστρο που συναντάμε στην Ικαρία, κοντά στο χωριό Μηλεωπό, στην κορυφή «Γέρακας». Είναι το μεγαλύτερο σε διαστάσεις κάστρο του νησιού και διαθέτει τέσσερις  πύλες. Η νοτιοανατολική πύλη ήταν η κύρια είσοδος και επικοινωνούσε με ένα σημαντικό μονοπάτι, ενώ από τις άλλες τρεις οι οποίες ήταν δευτερεύουσες, η μία διέθετε προπύργιο που σήμερα σώζεται στο ύψος των 2 μέτρων. Και σε αυτή την περίπτωση έχουμε μια εκκλησία στο εσωτερικό του κάστρου, το ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Επίσης σώζονται θεμέλια αρκετών κτισμάτων και κάποιοι τοίχοι ορθογώνιου κτηρίου που πιθανότατα αποτελούσε δεξαμενή.
3. 37° 37.486'n  26° 16.491'e Καψαληνό (ή Καψαλινό). Το τελευταίο οχυρό του νησιού που μπορεί να χαρακτηριστεί ως κάστρο. Βρίσκεται σε ύψωμα της οροσειράς του Αθέρα, σε μικρή απόσταση από το χωριό Μαυράτο στο μονοπάτι Μαυράτο – Καραβόσταμο. Αν κι έχει χτιστεί σε ένα από τα ψηλότερα σημεία του νησιού, δε διατηρεί οπτική επαφή με το Κάστρο του Κοσκινά και με άλλες σημαντικές θέσεις. Παρόλα αυτά, η σημασία του είναι ιδιαίτερη, αφού βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με ένα κόμβο μονοπατιών μεγάλης σπουδαιότητας, που συνδέουν τη νοτιοανατολική Ικαρία με τη Μεσαριά. Μέσα στο κάστρο δεν υπάρχουν κατάλοιπα οικοδομημάτων, ενώ έξω από αυτό, κοντά στη νότια πλευρά, σώζονται αρκετά ερειπωμένα κτίσματα.
4. Κάστρο της Κεφάλας ή Κάστρο του Λέφα

Η Ικαρία διαθέτει ορεινές διαδρομές που πρέπει να κάνετε, αρκεί να είστε προετοιμασμένοι για σουρεάλ καταστάσεις. Στη διαδρομή σας θα βρείτε πολλές φορές αυτοσχέδιες πόρτες (οι ντόπιοι τις λένε ποριές) να κλείνουν το δρόμο. Μπορείτε να συνεχίσετε, αρκεί να κατεβείτε να τις ανοίξετε και να τις ξανακλείσετε αφού περάσετε. Διαχωρίζουν τα βοσκοτόπια τους  οπότε καλό θα ήταν να τηρήσετε το τελετουργικό τους. Μην εκπλαγείτε αν σας κάνουν ωτοστόπ, στην Ικαρία είναι πολύ συνηθισμένο. Μην εκπλαγείτε κι αν ανεβαίνοντας προς τα ψηλά βρεθείτε μέσα στα σύννεφα…

Ποριές στην τοπική διάλεκτο είναι ξύλινες ή σιδερένιες πόρτες που υπάρχουν πάνω στα μονοπάτια και τους δρόμους για να εμποδίζουν τα ζώα που βόσκουν στην περιοχή να απομακρυνθούν ή να μπουν σε καλλιεργημένες περιοχές. Μπορείτε χωρίς πρόβλημα να τις διασχίζετε με μόνη υποχρέωση να τις κλείσετε ξανά.

Σπήλαια Ικαρίας 

Γ.   Μικρότερη κυκλική διαδρομή στην δυτική πλευρά της Ικαρίας

00    37° 37.849'n  26° 10.807'e    Λιμάνι, Εύδηλος
311  37° 37.616'n  26° 09.554'e    Αρχαιολογικός χώρος Κάμπου. Είσοδος ελεύθερη.
Μουσείο του Κάμπου με κομμάτια της κλασσικής, ελληνιστικής & βυζαντινής περιόδου. Δευ-Παρ 08:30 – 15:00
        Η σημερινή περιοχή Κάμπος αποτελεί, σύμφωνα με έρευνες, τη θέση της αρχαίας πρωτεύουσας της Ικαρίας, Οινόη, η οποία κατοικήθηκε από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού. Σήμερα, δεν διακρίνονται ίχνη του τείχους της αρχαίας πόλης, αλλά μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να παρατηρήσει ερείπια από το ρωμαϊκό Ωδείο, το οποίο έχει κατασκευαστεί με κτιστή τοιχοδομία και μεγάλα τόξα. Πρόκειται για το μεσαιωνικό κοσμικό κτήριο, γνωστό και ως ‘Παλάτια’. Αξίζει ακόμα να επισκεφτεί κάποιος το υστερορρωμαϊκό Υδραγωγείο, όπου βρίσκονται σημαντικά ερείπια λουτρών, δεξαμενών και αγωγών ύδρευσης και αποχέτευσης. Πρόσφατα ο αρχαιολογικός χώρος του Κάμπου επεκτάθηκε και χαρτογραφήθηκε, ενώ μέσα σε αυτόν συναντάμε το Αρχαιολογικό Μουσείο του Κάμπου, που βρίσκεται στο λόφο της Αγίας Ειρήνης με τον ομώνυμο Ναό, εντός του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου. Ο Αρχαιολογικός Χώρος αποτελεί το σημερινό οικισμό του Κάμπου και ο επισκέπτης μπορεί να ξεναγηθεί σε αυτόν ελεύθερα. Είσοδος ελεύθερη για όλους τους επισκέπτες.

313     37° 37.609'n  26° 09.564'e    ερείπια Αγίας Ειρήνης 11-12 αι. μ.Χ απ’ τα σημαντικότερα μνημεία της Ικαρίας. Ανοικοδομήθηκε από υλικά που υπήρχαν στα ερείπια μιας παλαιοχριστιανικής Βασιλικής του 4ου μ.Χ αιώνα που βρισκόταν στη θέση της. Σήμερα διασώζονται οι κολόνες αυτού του παλιού ναού, καθώς και κάποιες τοιχογραφίες.
292  37° 37.033'n  26° 08.275'e    Μονή Θεοκτίστης Εύδηλου στην Πηγή
        Στο χωριό Πηγή βρίσκεται η μεταβυζαντινή μονή Οσίας Θεοκτίστης και το γνωστό Παρεκκλήσι της Θεοσκέπαστης, λίγα μέτρα πιο μακριά, το οποίο έχει διαμορφωθεί με εντυπωσιακό τρόπο, σε μια σπηλιά που από πάνω σκεπάζεται από ένα βράχο.    Μέγαρο Ηγούμενου. Βρίσκετε μετά το Λύδι και είναι η διαδρομή για την είσοδο στο  Μοναστήρι της Θεοκτίστης. Το μονοπάτι διασχίζει τα παλιά κτήματα της Μονής και περνάει ακριβώς δίπλα από το ερειπωμένο (μέγαρο) του ιδρυτή και ηγούμενου της Μονής. Χτισμένο σε μια όαση με τον παραδοσιακό τρόπο και φυσικά πλάκα Ικαρίας
         Μάραθος, το «Μπαλκόνι της Νικαριάς» λόγω της θέας!
247  37° 36.100'n  26° 06.302'e    Μονή Ευαγγελισμού Μουντέ Ραχών, (15ος αι.) ένα γραφικό μικρό μοναστήρι σε καταπράσινο τοπίο, 4χλμ ανατολικά του Χριστού Ραχών. Δεν μας ενθουσίασε.
         Δύο μικρές τεχνητές λίμνες που περιβάλλονται από πευκοδάση και αποτελούν ένα ακόμα από τα πολλά, ειδυλλιακά αξιοθέατα της μοναδικής Ικαρίας. Οι λίμνες Βαθές είναι δύο λίμνες που δημιουργούνται από δύο φράγματα πάνω στην κοίτη του μικρού ποταμού Μύρσωνα στην κεντρική Ικαρία. Ονομάζονται και λίμνη Μουντέ, καθώς βρίσκονται δίπλα από την διάσημη Μονή Μουντέ. Ο Μύρσωνας κατεβαίνει από τα υψώματα Αμμούδια και περνάει ανατολικά του οικισμού Καστανιές όπου δύο φράγματα, ένα πρόφραγμα και ένα κυρίως φράγμα, δημιουργούν τις δύο στενόμακρες λίμνες, πάνω στην κοίτη του ρύακα. Η βόρεια λίμνη έχει έκταση 4 στρέμματα και η νότια λίμνη 8 στρέμματα, ενώ η συνολική περίμετρος φτάνει τα 850 μέτρα. Ανάμεσα τους περνάει ο δρόμος που ενώνει τα χωριά Μάραθο και Φραντάτο με τις Ράχες και γύρω τους απλώνονται πολλά μονοπάτια που βγάζουν σε μποστάνια και χωραφάκια ή καταλήγουν σε μικρότερους οικισμούς. Παρότι πρόκειται για ένα τεχνητό έργο οι φραγμολίμνες Βαθές αποτελούν έναν ιδανικό τόπο για εξερεύνηση με πολλά ενδιαφέροντα είδη της χλωρίδας και της πανίδας του νησιού να βρίσκουν καταφύγιο γύρω τους.    Οι Βαθές βρίσκονται περίπου 1 χιλιόμετρο στα ΒΑ του οικισμού Καστανιές και 2,5 χιλιόμετρα στα Ανατολικά του Χριστού Ραχών. Χρειάζεται προσοχή - ιδιαίτερα αν έχετε μαζί σας παιδιά - καθώς σε πολλά σημεία οι όχθες είναι απότομες και μπορεί να βρεθείτε ξαφνικά μέσα στο νερό.

245  37° 36.032'n  26° 06.044'e    μικρή λίμνη Μουντέ. Μας άρεσε περισσότερο από την μεγάλη.
246  37° 36.016'n  26° 06.060'e    μικρό φράγμα Μουντέ μέχρι το φράγμα Πέζι διαδρομή
        Άγιος Δημήτριος (ταβέρνες «Στο καμπί», «Πλάτανος», πρατήριο ΕΚΟ),
δίπλα, ανατολικά το χωριό Άγιος Πολύκαρπος με την ταβέρνα «Ο Σωτήρης»
Χριστός Ραχών - Γεμέλια (γεφύρι) - Φράγμα

248  37° 36.001'n  26° 04.713'e    Χριστός Ραχών ή Ράχες ή Χριστός.
        Νερόμυλος των Σπαναίων. Προς τον Χριστό Ραχών, ο συντηρημένος νερόμυλος των Σπαναίων, γνωστής αρχοντοοικογένειας της περιοχής, στην όχθη μιας όμορφης ρεματιάς.
        Το χωριό Χριστός Ραχών, ένας από τους αυθεντικότερους και καλύτερα
διατηρημένους οικισμούς της  Ικαρίας, σε απόσταση 5 χλμ από τον Αρμενιστή. Ορεινό αγροτικό χωριό, χτισμένο αμφιθεατρικά, μέσα σε φύση από πεύκα, πλατάνια, βελανιδιές και τρεχούμενα νερά. Η πλακόστρωτη πλατεία με τα καφενεία και με θέα στη γύρω περιοχή είναι τόπος συνάντησης. Η Αγορά του μένει ξύπνια όλο το 24ωρο, με έντονη δραστηριότητα κυρίως το βράδυ, αφού οι ταβέρνες και τα μαγαζιά ανοίγουν αργά το μεσονύχτιο και κλείνουν νωρίς το πρωί. Η ζωή των κατοίκων στις Ράχες κυλά σε διαφορετικούς ρυθμούς.
         Από το χωριό Ράχες, το σημείο συγκέντρωσης των νεαρών τουριστών για το ολονύκτιο ξεφάντωμά τους, ξεκινάει ο δρόμος προς το φράγμα και από εκεί προς Λαγκάδα, μία περιοχή που αποτελούσε ένα από τα τρία σημεία εποικισμού του νησιού για προστασία από τους πειρατές. Κάθε 15αύγουστο η Λαγκάδα είναι το σημείο συγκέντρωσης 7.000 ανθρώπων, καθώς φιλοξενεί το μεγαλύτερο ίσως πανηγύρι της Ελλάδας. Την ίδια ημέρα, βέβαια, πρέπει να πούμε ότι διοργανώνονται συνολικά 12 πανηγύρια σε όλο το νησί, τα περισσότερα κατά τι πιο παραδοσιακά από τη δημοφιλή Λαγκάδα. Αν, για παράδειγμα, θέλεις να απολαύσεις τον γνήσιο ικαριώτικο ρυθμό μπορείς να συμμετέχεις στο πανηγύρι του Προφήτη Ηλία στο Γλαρέδο (20 Ιουλίου) και στο αντίστοιχο της Αγίας Σοφίας στο Μονοκάμπι (17 Σεπτεμβρίου), το πανηγύρι που κλείνει τη σεζόν.

ένας από τους πιο όμορφους νερόμυλους της Ικαρίας "Ο νερόμυλος του Κουκή "  στις Ράχες…

249  37° 35.094'n  26° 03.857'e    περιοχή Γεμέλια, ΝΑ δίπλα στη νέα γέφυρα υπάρχει παλιό γεφύρι.

251  37° 34.342'n  26° 03.599'e    Μεγάλο φράγμα τεχνητής λίμνης Πέζι. Η λίμνη δεν μύριζε που γράφουν στο διαδίκτυο. Ψηλό συρματόπλεγμα γύρο γύρω. Δεν μας άρεσε ιδιαίτερα. Αν και 1 Ιουλίου έκανε κρύο!
255  37° 33.620'n  26° 03.015'e    Πέζι, ξωκκλήσι, Άγιοι Απόστολοι (πανηγύρι στις 30 Ιουνίου). Πλούσια φυσική ομορφιά με τα απέραντα δάση του, αλλά και για τα δύο φράγματα που έχουν κατασκευαστεί εκεί για να συγκρατούν τα νερά για ποτίσματα των γύρω περιοχών. Το μικρό βρίσκεται σε μια δασώδη περιοχή κοντά στο χωριό Λαγκάδα. Το Μεγάλο λίγα χλμ πιο B από το χωριό Πέζι και τροφοδοτείται από τον χείμαρρο Πέζι με ωφέλιμο όγκο 1.000.000 m3.
         Ωραία διαδρομή από Πέζι - Άγιο Ισίδωρο - Λαγκάδα (χωματόδρομος) - Καρκινάγρι (άσφαλτος)
         Εριφή,  το μεγαλύτερο οροπέδιο της Ικαρίας, ένα από τα εντυπωσιακότερα τοπία ολόκληρης της νησιωτικής Ελλάδας. Στο παρελθόν η περιοχή αυτή ήταν «κολλημένη» με τις ακτές τις Μικράς Ασίας! Βρίσκεται πάνω από το Τραπάλου και τον Μαγγανίτη στα όρη Μέλισσα και συγκεκριμένα στο δρόμο (από τα βουνά) που πηγαίνει από τις Ράχες στο Καρκινάγρι, πριν το Πέζι στα αριστερά (6 χλμ από τη διασταύρωση). Σημειώνουμε ότι ασφαλτόδρομοι ή τσιμεντόδρομοι εδώ δεν υπάρχουν ούτε για δείγμα. Σήμερα κυριαρχείται από τεράστιους ογκόλιθους πραγματικά έργα τέχνης λόγω της επίδρασης του ανέμου, της βροχής και του ήλιου.
         Κάποτε συζητιόταν η ιδέα να γίνει το Ικαριώτικο αεροδρόμιο εδώ στο οροπέδιο της Εριφής αλλά τελικά έγινε στο Δράκανο. Ευτυχώς δεν έγινε εδώ και αυτός ο μοναδικός τόπος έμεινε όπως πρέπει.

155  37° 33.807'n  26° 04.571'e    Στην Εριφή θα συναντήσετε και το περίφημο «Σινικό Τείχος» της Ικαρίας. Ένα μεγαλόπνοο έργο κάποιου πλούσιου ομογενή εξ Αιγύπτου ορμώμενου που θέλησε το 1909 να εκμεταλλευτεί την έκταση αυτή για καλλιέργεια σιτηρών και πατάτας και έχτισε έναν τεράστιο τοίχο. Το έργο τελικά όπως τα σχέδια για καλλιέργειες εγκαταλείφθηκε αφού αφενός μεν το έδαφος δεν ήταν το καταλληλότερο αφετέρου ο ομογενής τσιφλικάς ήρθε σε κόντρα με τους ντόπιους από τους οποίους απαιτούσε εκβιαστικά το σεβασμό πράγμα ασυγχώρητο για τον πραγματικό Ικαριώτη του μόχθου και του κεφιού.
        Κορυφαίο παράδειγμα της «πετρολατρείας» είναι το «σινικό» τείχος της Ικαριάς, ο πέτρινος  τοίχος που διατρέχει εγκάρσια τα ψηλώματα του βουνού, σε ύψος περίπου 700 μέτρων και από τις δύο πλευρές του νησιού. Ξερολιθιά ύψους 2-3 μέτρων, πάχους περίπου ενός μέτρου, συνολικού μήκους περίπου 45 χλμ και διαχωρίζει την κτηνοτροφική ζώνη, της ελεύθερης βόσκησης, από την γεωργική ζώνη και τους οικισμούς.

Η τέχνη της ξερολιθιάς. «Ουσιαστικά μιλάμε για μικρά αρχιτεκτονικά «θαύματα» που δυστυχώς όσο περνούν τα χρόνια, χάνονται, παράλληλα με την απομάκρυνση των νησιωτών από τον πρωτογενή τομέα και την εγκατάλειψη της υπαίθρου» αναφέρει σε άρθρο της (ΟΙΚΟ της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ 20-08-06 ) η Γεωργία Ζαβιτσάνου, και συνεχίζει: «Η τεχνική που ακολουθείται από την εποχή την προϊστορικών χρόνων και η διατήρηση της οποίας δεν είναι μόνο χρήσιμη, αλλά αποτελεί μέγιστο θέμα πολιτισμού, χάνεται. Ο εφησυχασμός ότι δεν χρειάζεται πια να παράγουμε τοπικά προϊόντα ούτε να κρατήσουμε τα νερά μας, γιατί μπορούμε να τα αγοράσουμε και τα δύο από άλλα μέρη, καθώς και η πλήρης αδιαφορία της Πολιτείας για τη διάσωσή τους, έχει μετατρέψει τις ξερολιθιές σε ερείπια. Έτσι, σήμερα, τόνοι νερού και γόνιμου εδάφους χάνονται κάθε χρόνο στη θάλασσα, την ώρα που οι νησιώτες χρυσοπληρώνουν τα προϊόντα διατροφής και παρακαλάνε για λίγο υφάλμυρο νερό που έρχεται με την υδροφόρα…»

156  37° 34.154'n  26° 05.659'e    Το σπιτάκι της μαμής μικρή παράκαμψη σε οροπέδιο, από τον χωματόδρομο που συνεχίζει βόρεια μέσα σε πευκόφυτη περιοχή προς τη λίμνη Μουντέ.

Όταν φτάνεις στην Εριφή κρατάς πάντα την αναπνοή σου βλέποντας τον γκρεμό και την απεραντοσύνη του Ικάριου Πελάγους να απλώνονται μπροστά σου. Από κάτω ακριβώς βρίσκεται το Τραπάλου και ανατολικότερα ο Μαγγανίτης και μπροστά ανοιχτά οι Κυκλάδες. Είναι έτσι όπως μόνο η Ικαρία μπορεί να σε κάνει να νοιώσεις!

252  37° 32.298'n  26° 02.052'e    ξωκλήσι Άγιου Ισίδωρου. Αξίζει η διαδρομή (χωματόρομος καλής βατότητας) και η θέα. Το ξωκλήσι είναι αδιάφορο.

253  Χωριό Λαγκάδα. Ουσιαστικά μία πλατεία με ένα εκκλησάκι μετά από κλειστή πόρτα. Περιοχή που αποτελούσε ένα από τα τρία σημεία εποικισμού του νησιού για προστασία από τους πειρατές. Εδώ έζησαν εκατοντάδες πολιτικοί εξόριστοι, μεταξύ των οποίων και ο Μίκης Θεοδωράκης. Το απόλυτο μεγαλείο της φύσης και δεκάδες θαυμάσια δείγματα λαϊκής αρχιτεκτονικής – ΔΕΝ τα είδαμε – με τα περίφημα υπόσκαφα αντιπειρατικά σπίτια, σκαλισμένα και προστατευμένα από θεόρατους βράχους σχιστόλιθου. Ωραία πλάτανο!
Ο οικισμός της Λαγκάδας βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα ορεινότερα των Βρακάδων. Η περιοχή είναι γνωστή ως τόπος επιβίωσης των Ικαριωτών, κατά τη διάρκεια του «αιώνα της αφάνειας» στο νησί. Σχηματίζει μια κοιλάδα καταπράσινη, η οποία είναι πολύ εύφορη και καλλιεργήσιμη. Αποτελεί έναν ένδοξο και σημαντικό τόπο για τους Ικαριώτες, από άποψη ιστορίας και πολιτισμού. Αποτέλεσε σημαντικό οικισμό κατά τα πρώτα Βυζαντινά χρόνια και άκμασε στις αρχές του 16ου αιώνα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, μεγάλο μέρος του πληθυσμού της Ικαρίας, εγκαταστάθηκε στη Λαγκάδα, επειδή ήταν κρυμμένη από τη θάλασσα και λειτουργούσε ως φυσικό καταφύγιο από τους πειρατές, γνωστή και ως «Κιβωτός επιβίωσης» για τους Ικαριώτες. Σώζονται ερείπια που μαρτυρούν την εποίκηση της περιοχής κατά το παρελθόν, ενώ στην κεντρική πλατεία του χωριού βρίσκεται και ένα μάρμαρο αφιερωμένο στους ήρωες του αγώνα.
171   37° 34.168'n  26° 00.439'e    Μονή Ευαγγελιστρίας Μαυριανού κάτω από τις Βρακάδες
172   37° 35.069'n  26° 02.524'e    Άγιος Αλεξάνδρος, εκκλησία, στους Κουνιάδους (θέα, ωραίο ηλιοβασίλεμα) στον δρόμο προς περιοχή Γεμέλια – Χριστό Ραχών – Άγιο Δημήτριο
          Κουνιάδοι – Προεσπέρα, να προσέξεις στο δρόμο και να φας οπωσδήποτε γλυκό.
Στις 5 Ιουνίου 2019 – παραμονές των εκλογών –  εγκαινιάστηκε στην Ικαρία ο «Ναέρας», ένα από τα δύο υβριδικά ενεργειακά έργα στην Ευρώπη – το άλλο είναι στην Ισπανία στις ακτές του Ατλαντικού – που συνδυάζει την αιολική με την υδραυλική ενέργεια!
Το υβριδικό ενεργειακό έργο της ικαρίας. Μακάρι να βρει μιμητές και σε άλλα μέρη της Ελλάδας.
191  37° 35.741'n  26° 03.146'e    Μικρός Υδροηλεκτρικός Σταθμός (ΜΥΗΣ) «Ναέρα» Προεσπέρας, ο πάνω ταμιευτήρας
192  37° 36.056'n  26° 02.518'e    Προεσπέρα, ερείπια αρχαίων λουτρών, πιο κάτω αριστερά ξωκλήσι Αγ.Γιάννη Θ/γου
193  37° 36.687'n  26° 03.062'e    Τσακάδες,
194  37° 36.774'n  26° 02.983'e    ΜΥΗΣ Κάτω Προεσπέρας, ο κάτω ταμιευτήρας του «Ναέρα», στους Τσακάδες
        Νας – Αρμενιστής – Λιβάδι – Μεσακτή – Γιαλισκάρι
        Καλαμουρίδα – Αυλάκι (έξω) – Κρεμαστή – Κάμπος
00    37° 37.849'n  26° 10.807'e    Λιμάνι, Εύδηλος