Βαρδούσια

Στα 2495 μέτρα ψηλά, στον Κόρακα, την κορυφή των Βαρδουσίων, την Κυριακή 10 Νοεμβρίου 2024.
Βίντεο και περιγραφή του Στέλιου Μπαφαλούκου.

Μετέωρα, Οκτώβριος 2024

Μετέωρα

Σύμφωνα με τον Όμηρο και τον Στράβωνα η αρχαία πόλη Ιθώμη βρισκόταν εκεί που σήμερα είναι χτισμένη η Καλαμπάκα, ενώ κατά την Ελληνιστική και τη Ρωμαϊκή περίοδο η συγκεκριμένη περιοχή αναφέρεται ως Αιγίνιο.

Αργότερα, κατά τη Βυζαντινή εποχή η πόλη εμφανίζεται με την ονομασία Σταγοί ώσπου τελικά τον 15ο αιώνα καθιερώνεται η σημερινή της ονομασία, Καλαμπάκα, τουρκική Kalabakaya (φρούριο στην κορυφή του βράχου)  τουρκική kale (=φρούριο, κάστρο) + τουρκική baş (=κεφάλι, μτφρ. κορυφή) + τουρκική kaya (=βράχος).

Οι Σταγοί μνημονεύονται για πρώτη φορά στο έργο Διατύπωσις του Βυζαντινού αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ΄ του Σοφού (886-812).
Το 1163 υπήρξε αναφορά στο κάστρο των Σταγών.
Το 1204 οι Σταγοί περιήλθαν στο Δεσποτάτο της Ηπείρου.
Στο τέλος του 13ου αιώνα περιήλθαν στο Δουκάτο των Νέων Πατρών (τη σημερινή Υπάτη).
Το 1334 καταλήφθηκαν εκ νέου από τον Δεσπότη της Ηπείρου Ιωάννη Β΄ Ορσίνι και στη συνέχεια περιήλθαν πάλι για λίγο υπό τον έλεγχο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Το 1348 καταλήφθηκαν από τους Σέρβους του Στέφανου Δουσάν.
Έφθασαν επί της βασιλείας του αδελφού του, Βασιλιά Συμεών Ούρεση.

Το 1393 οι Τούρκοι καταλαμβάνουν τη Θεσσαλία. Η Καλαμπάκα τέθηκε υπό τη διοίκηση του Πασά της Λάρισας και αργότερα του Σαντζακίου των Τρικάλων.
Η κατάκτηση της Θεσσαλίας από τους Οθωμανούς Τούρκους και η βαθμιαία κατάρρευση και τελική πτώση της βυζαντινής αυτοκρατορίας επέφεραν κατά το 15ο αι. μια κάμψη στη μοναστική ζωή των Μετεώρων. Κατά το τελευταίο τέταρτο του 15ου αι. παρατηρείται ανάκαμψη, που σηματοδοτείται από τη ίδρυση της μονής της Αγίας Τριάδας (1475/76) και την τοιχογράφηση του παλαιού καθολικού του Μεγάλου Μετεώρου (1483). Η ακμή των Μετεώρων θα συντελεστεί τον επόμενο αιώνα, κατά τον οποίο ιδρύονται νέα μοναστήρια, ανεγείρονται νέα καθολικά και άλλα μοναστηριακά κτίσματα, τα περισσότερα από τα οποία κοσμούνται με εξαιρετικής τέχνης αγιογραφίες.
Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας στη Θεσσαλία (1393-1881) τα μετεωρίτικα μοναστήρια λειτούργησαν ως τόποι ελπίδας.
Στις αρχές του 19ου αι. τα στρατεύματα του Αλή-Πασά, επέφεραν καταστροφές και λεηλασίες σε πολλά από αυτά (Μονή Υπαπαντής, Μονή Αγίου Δημητρίου κ. ά.).
Η Καλαμπάκα απελευθερώθηκε στις 27 Αυγούστου 1881.
Κατά τη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και συγκεκριμένα στις 18 Οκτωβρίου 1943, η πόλη κάηκε ολοκληρωτικά από τα Γερμανικά στρατεύματα.

Η ονομασία Μετέωρα είναι νεότερη και δεν αναφέρεται από τους αρχαίους συγγραφείς.
Το όνομά τους το οφείλουν στον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη, κτήτορα της μονής της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (Μεγάλο Μετέωρο), ο οποίος ονόμασε έτσι τον «πλατύ λίθο», στον οποίο ανέβηκε για πρώτη φορά το 1344. Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη, οι πρώτοι αναχωρητές εγκαταστάθηκαν στην περιοχή τον 12 αι. Στα μέσα του 14ου αι. ο μοναχός Νείλος συγκέντρωσε τους μοναχούς που ζούσαν απομονωμένοι σε σπηλιές των βράχων, γύρω από την σκήτη της Δούπιανης οργανώνοντας έτσι τον μοναχισμό στα Μετέωρα.



Επιβλητικά βράχια, παμπάλαια βυζαντινά μοναστήρια. Με χιόνι ή βροχή, με λιακάδα ή ομίχλη, χάραμα, δειλινό ή απομεσήμερο, κάθε εποχή και κάθε στιγμή τα Μετέωρα συγκλονίζουν. Αρκεί να σταθείς λίγο στη σκιά τους και να νιώσεις το μεγαλείο τους. Όπως και να το δει κανείς, η γωνιά αυτή της Ελλάδας είναι μοναδική. Οι θεόρατοι βράχοι μοιάζουν να ξεπετάγονται στη μέση της πεδιάδας σαν τεράστιοι πέτρινοι πύργοι με πολλές δεκάδες μέτρα ύψος.

Στη διαδρομή από τη Μονή Μεγάλου Μετεώρου μέχρι τη Μονή του Αγίου Στεφάνου, υπάρχουν αρκετά σημεία, με ωραία θέα προς το ηλιοβασίλεμα, εύκολα εντοπίσιμα από τον κόσμο πάνω στα βράχια και τα πολλά σταθμευμένα αυτοκίνητα.

Το απόκοσμο τοπίο των Μετεώρων προσέλκυσε χριστιανούς ασκητές από όλα τα Βαλκάνια. Πριν ακόμα κτιστούν τα μοναστήρια, κάπου στον 12ο αιώνα στήθηκαν οι πρώτες σκήτες των μοναχών στις κορυφές και στις σχισμές των βράχων. Αργότερα ιδρύθηκαν οι πρώτες μοναστικές κοινότητες οι οποίες έφτασαν τις 24 τον 14ο αιώνα. Έτσι δημιουργήθηκε η μοναστηριακή πολιτεία των Μετεώρων που έφτασε στο απόγειο της ακμής της μεταξύ 15ου και 16ου αιώνα και έχει χαρακτηριστεί από την UNESCO «Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς».

Στη σκιά των Μετεώρων στις ρίζες των βράχων βρίσκεται η Καλαμπάκα, έδρα σήμερα του Καλλικρατικού Δήμου, σημαντικός τουριστικός προορισμός με αξιόλογες υποδομές. Λίγα χλμ  πιό πάνω το χωριό Καστράκι.

Εκτός των άλλων όμως, τα Μετέωρα είναι πασίγνωστα στην υφήλιο για τα φυσικά αναρριχητικά πεδία τους - από τα πιο αξιόλογα της Ευρώπης - και κάθε χρόνο συγκεντρώνουν εκατοντάδες αθλητές και φίλους της αναρρίχησης. Επιπλέον οι βράχοι τους διατρέχονται από πολλά και σημαδεμένα μονοπάτια, ιδανικά για πεζοπορικές εξορμήσεις.



Μονοπάτια στα Μετέωρα.

1. Καστράκι-Άγιο Πνεύμα-Μονή Βαρλαάμ-Μεγάλο Μετέωρο, 2,4 χλμ. σε 1 ώρα και 10 λεπτά.
2..Δούπιανη-Μονή Υπαπαντής, 2,42 χλμ. σε 50 λεπτά.
3. Καλαμπάκα-Μονή Αγίας Τριάδας, 1,3 χλμ. σε 50 λεπτά.
4. Καλαμπάκα-Μονή Αγίου Στεφάνου, 4 χλμ. σε 2 ώρες.
5. Μεγάλο Μετέωρο-Μεγάλη κυκλική διαδρομή, 5,9 χλμ. σε 2 ώρες και 15 λεπτά.
6. Μεγάλο Μετέωρο-Μνημείο Βλαχάβα-Μετόχι Μονής Βαρλαάμ, 2,1 χλμ. σε 35 λεπτά.
7. Παναγία Καναλιώτισσα κυκλική διαδρομή, 3,1 χλμ. σε 1 ώρα και 10 λεπτά.
8. Μεγάλο Μετέωρο-Μικρή κυκλική βόλτα, 1 χλμ. σε 20 λεπτά.
9. Καλαμπάκα-Καστράκι, 2,1 χλμ. σε 1 ώρα.

https://meteoratrails.com/el/
http://www.gometeora.gr/el/worthdoing/item/86-paths
https://meteoronlithopolis.gr/gr/10-small-monasteries

Αναρρίχηση.
800 αναρριχητικές διαδρομές σε 15 αναρριχητικά πεδία, όλων των βαθμών δυσκολίας.

Προσοχή: Δεν επιτρέπεται η αναρρίχηση στους βράχους που υπάρχουν μοναστήρια.
Είδα τους βράχους από κοντά, τους ακούμπησα, θυμήθηκα τα νιάτα μου και… τρόμαξα!
Μην κάνετε αναρρίχηση με βροχή, ή μετά από βροχή. Οι βράχοι είναι εξαιρετικά ολισθηροί.
Στην αναρρίχηση – ως γνωστόν – πρέπει να φοράμε πάντα – σωστό – κράνος, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος πτώσης πετρών, «εργαλείων» και… σωμάτων!

Μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, οι μοναχοί ανέβαιναν και κατέβαιναν από τα μοναστήρια με ένα σύστημα σχοινιών και διχτυών – το ίδιο που χρησιμοποιούσαν και για τη μεταφορά προμηθειών ή υλικών.

Περί το 1920 όμως δημιουργήθηκε ένα σύστημα κλιμάκων και σηράγγων που συνδέουν τους βράχους με το γειτονικό οροπέδιο και έκτοτε τα μοναστήρια είναι πολύ πιο εύκολα επισκέψιμα από τον οποιονδήποτε.

Σήμερα, η Μονή Αγίου Στεφάνου με μια μικρή πέτρινη γέφυρα που τη συνδέει με τον δρόμο είναι η πιο εύκολα προσβάσιμη μονή, ενώ για να ανέβει κάποιος στο Μεγάλο Μετέωρο ή τη Μονή Αγίας Τριάδας πρέπει να ανέβει περισσότερα από 300  σκαλοπάτια. Σχεδόν μισά είναι τα σκαλιά για τις Μονές Ρουσάνου, Βαρλαάμ και Αγίου Νικολάου.



Φωτογραφίες Μετεώρων.

Εξερευνήσεις...
Μουσείο φυσικής ιστορίας και μανιταριών.
Μουσείο ψηφιακής απεικόνισης & Γεωλογίας.
Δρακοσπηλιά βάθους 100 μ. στον βράχο της Μονής Βαρλαάμ.
Ερείπια αρχαίου κάστρου, ακρόπολη στον βράχο της Αγυιάς.
Μουσείο ψηφιακής απεικόνισης στην έξοδο της Καλαμπάκας προς Καστράκι.
Μουσείο Γεωλογίας στο Καστράκι.
Από την Κόκα-Ρόκα, την πλατεία της πάνω πόλης της Καλαμπάκας, ξεκινά η διαδρομή για τη μονή της Αγίας Τριάδας, που ανάμεσα σ’ άλλα ξεχωρίζει για την εντυπωσιακή της είσοδο – ένα πέτρινο τούνελ λαξευμένο στο βράχο. Ήταν μία από τις πιο δυσπρόσιτες μονές κι είναι στ’ αλήθεια γλαφυρές οι αφηγήσεις των περιηγητών για την ανάβαση μοναχά με λαξευτά και ξύλινα σκαλιά! Ένα φιδίσιο μονοπάτι διασχίζει ολόκληρο το φαράγγι, που ’χει μήκος 1.100 μέτρα και βάθος 110, και περπατιέται με σχετική ευκολία… Πάνω από τις φυλλωσιές των δέντρων, η θέα του θεόρατου Άλτσου ή Άλυσσου, με την απρόσιτη για χρόνια κορυφή του, γεμάτη μύθους, θρύλους και… λάφυρα, και στο βάθος οι χιονισμένες οι κορυφογραμμές του Κόζιακα.

Τα Μετέωρα βρίσκονται κοντά στην πόλη της Καλαμπάκας και απέχουν περίπου 230 χλμ ή 3 ώρες οδικώς από τη Θεσσαλονίκη και 340 χλμ ή 3.5 ώρες οδικώς – μέσω του νέου Ε65 – από την Αθήνα. Υπάρχει σύνδεση με λεωφορείο και τρένο με αυτές τις πόλεις μέσω Τρικάλων.

Θεωρώ ότι η καλύτερη εποχή για να επισκεφθείτε τα Μετέωρα είναι την άνοιξη (Μάρτιος έως Μάιος) ή το φθινόπωρο (Σεπτέμβριος έως Νοέμβριος), όταν υπάρχει – θεωρητικά τουλάχιστον – λιγότερος κόσμος τόσο στα μονοπάτια όσο και στα μοναστήρια και τα χρώματα της φύσης είναι καλύτερα. Αν τα επισκεφθείτε καλοκαίρι, προγραμματίστε τις επισκέψεις σας στις μονές νωρίς το πρωί για να αποφύγετε τον ήλιο και κυρίως την πολυκοσμία.

Ένα επιβλητικό μέρος που διακρίνεται δυστυχώς περισσότερο για την τουριστική αξιοποίηση και εκμετάλλευσή του παρά για την ιερότητα του χώρου. Η τελευταία επισκιάζεται από την τουριστική ανάπτυξη. Πολύ φασαρία, κίνηση, φωτογραφίες. Αποφύγετε επίσκεψη Σάββατο ή Κυριακή.

Αν πάτε Κυριακή πρωί θα συναντήσετε πλήθος κόσμου και οχημάτων διαφόρων μεγεθών! Σίγουρα θα δυσκολευτείτε να παρκάρετε, ιδίως στη Μονή του Μεγάλου Μετεώρου και στη Μογή Αγίου Στεφάνου, ενώ η παρουσία της αστυνομίας είναι περισσότερο διακοσμητική. Προσέξτε επίσης που επιτρέπονται οι φωτογραφίες και τα βίντεο και που όχι.

Τα Μοναστήρια των Μετεώρων.

Αντιγράφω από το http://odysseus.culture.gr/h/3/gh352.jsp?obj_id=2442 του Υπουργείου Πολιτισμού:

Η ανδρική μονή του Αγίου Νικολάου του Άσμενος ή Αναπαυσά είναι το πρώτο μοναστήρι που συναντά κανείς ακολουθώντας το δρόμο από το Καστράκι προς τα Μετέωρα. Επίσημοι κτήτορες της μονής θεωρούνται ο μητροπολίτης Λαρίσης Διονύσιος (+1150) και ο Έξαρχος (Πρωτοσύγγελος) Σταγών Νικάνορας. Ο περιορισμένων διαστάσεων ναός, είναι ένας σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός του συνεπτυγμένου τύπου. Ο ζωγραφικός διάκοσμος του καθολικού εκτελέστηκε το 1527 από τον περίφημο κρητικό μοναχό και εκπρόσωπο της κρητικής Σχολής Θεοφάνη Στρελίτζα ή Μπαθά. Η αναστήλωση του μοναστηριού που λόγω της ερήμωσης είχε αρχίσει να καταρρέει άρχισε το 1960 ενώ η συντήρηση των τοιχογραφιών του το 1961.



Η γυναικεία μονή του Ρουσάνου ή Αρσάνη βρίσκεται πάνω στο δρόμο που οδηγεί από το Καστράκι στα Μετέωρα. Σύμφωνα με κάποιες μαρτυρίες η μονή ιδρύθηκε το 1288 από τους μοναχούς Νικόδημο και Βενέδικτο, ωστόσο επικρατέστερη είναι η άποψη πως ιδρυτές της ήταν πρίν από το 1545 οι ηπειρώτες μοναχοί Μάξιμος και Ιωάσαφ. Το καθολικό, αφιερωμένο στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος είναι ένας αγιορείτικου τύπου ναός, της παραλλαγής του δικιόνιου. Η αγιογράφηση του ναού έγινε το 1560/61. Στο μοναστηριακό συγκρότημα υπάρχει ένας ακόμη ναΐσκος, αφιερωμένος στην Αγία Βαρβάρα. Η μονή υπέστη αρκετές λεηλασίες και αρπαγές κειμηλίων και χειρογράφων κατά την περίοδο 1941-1944. Το 1986 εγκαταστάθηκε στη μονή γυναικεία αδελφότητα. Παλιότερα η ανάβαση στη μονή γινόταν με ανεμόσκαλες ή με κάποιες ξύλινες γέφυρες, αλλά το 1936 κατασκευάστηκαν οι δύο σταθερές γέφυρες που συνέδεσαν το μοναστήρι με τους άλλους μικρότερους βράχους.

Η ανδρική μονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, που πιο συχνά αποκαλείται «Μεγάλο Μετέωρο», είναι κτισμένη στο δυτικό τμήμα των Μετεώρων, πάνω στο ψηλότερο και μεγαλύτερο βράχο, τον «Πλατύ Λίθο». Στα αριστερά της εισόδου στο Μεγάλο Μετέωρο βρίσκεται το ασκηταριό του Αγίου Αθανασίου του Μετεωρίτου. Τον 14ο αι. κτίστηκε από τον Αθανάσιο και συμπληρώθηκε από το μοναχό Ιωάσαφ, πρώην πρίγκηπα και γιό του Σέρβου βασιλιά Συμεών Ούρεση, το ιερό του σημερινού καθολικού που αποτελούσε και το παλαιό καθολικό της μονής. Το παλιό αυτό καθολικό αγιογραφήθηκε το 1483. Στα 1544/45 κτίστηκε το σημερινό καθολικό, που ακολουθεί το γνωστό αρχιτεκτονικό αθωνίτικο τύπο, και το οποίο συμπεριέλαβε το παλαιό καθολικό. Το νέο καθολικό τοιχογραφήθηκε στα 1552, πιθανότατα από το ζωγράφο Ζώρζη. Στο μοναστήρι υπάρχει επίσης τράπεζα, μαγειρείο και νοσοκομείο το οποίο αναστηλώθηκε τα τελευταία χρόνια. Η ανάβαση γινόταν με ανεμόσκαλα ή με δίχτυ. Το 1923 κατασκευάστηκαν στον βράχο μια σήραγγα και λαξευτά σκαλοπάτια που οδηγούν στη μονή.

Η μονή των Αγίων Πάντων ή Βαρλαάμ είναι το δεύτερο μεγάλο μοναστήρι των Μετεώρων. Μετά την είσοδο ένας καμαροσκέπαστος διάδρομος οδηγεί τον επισκέπτη στη μικρή κλιμακωτή αυλή με τη θαυμάσια θέα. Στα ανατολικά βρίσκεται το νοσοκομείο με τον μικρό ναό των Αγίων Αναργύρων, στα βόρεια το καθολικό των Αγίων Πάντων, ο ξενώνας, κελλιά, βοηθητικοί χώροι και ο πύργος για το βριζόνι και προς τα δυτικά το παλιό μαγειρείο, η τράπεζα, ο ναός των Τριών Ιεραρχών και κελλιά. Το όνομα της μονής οφείλεται στον μοναχό Βαρλαάμ, ο οποίος ήταν ο πρώτος, το 1350, που ανέβηκε στο βράχο και έκτισε εκεί ένα μικρό ναό των Τριών Ιεραρχών και μερικά κελλιά. Το 1518 εγκαταστάθηκαν στο βράχο, που στο μεταξύ είχε ερημωθεί, οι γιαννιώτες αδελφοί Νεκτάριος και Θεοφάνης που έκτισαν εκ νέου το ναό των Τριών Ιεραρχών και αργότερα τους ναούς των Αγίων Πάντων και του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Το καθολικό που τιμάται στη μνήμη των Αγίων Πάντων είναι αγιορείτικου τύπου, κτίστηκε το 1541/42 και τοιχογραφήθηκε πιθανότατα από το Φράγκο Κατελάνο, το 1548. Ο νάρθηκας του καθολικού ιστορήθηκε στα 1566 από τους Θηβαίους αγιογράφους Γεώργιο ιερέα και σακελλάριο (ταμία) Θηβών και τον αδελφό του Φράγκο Κονταρή. Η ανάβαση στην ανδρική μονή των Αγίων Πάντων ή Βαρλαάμ γινόταν παλιότερα με τη βοήθεια τεσσάρων διαδοχικών ανεμόσκαλων, αργότερα με δίχτυ και σήμερα με τη λαξευμένη στο βράχο σκάλα που κατασκευάστηκε το 1923.

Η μονή της Αγίας Τριάδος ιδρύθηκε από το μοναχό Δομέτιο το 1438 ή σύμφωνα με μια δεύτερη άποψη το 1476. Το καθολικό της μονής είναι ένας δικιόνιος σταυροειδής ναός με χαμηλό τρούλο με μεταγενέστερο νάρθηκα (1689). Οι τοιχογραφίες του νάρθηκα εκτελέστηκαν το 1692, ενώ του καθολικού στα 1741, καλύπτοντας όμως ένα παλαιότερο στρώμα τοιχογραφιών. Το λαξευτό στο βράχο παρεκκλήσιο του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου είναι ένα κυκλικό ναΰδριο που βρίσκεται αριστερά, αμέσως μετά την είσοδο στη μονή. Χτίστηκε και αγιογραφήθηκε το 1682. Στη διάρκεια της κατοχής (1941-44) οι μοναχοί εκδιώχθηκαν και η μονή της Αγίας Τριάδος παρέμεινε έρημη έως το 1961. Το μοναστήρι ανακαινίστηκε το 1972. Παλιότερα η ανάβαση γινόταν με δίχτυ ή ανεμόσκαλα. Σήμερα στη μονή ανεβαίνει κανείς από μια λαξευμένη στο βράχο σκάλα που κατασκευάστηκε το 1925 ή με τον εναέριο μεταφορέα (τελεφερίκ) που κατασκευάστηκε το 1970.

Η γυναικεία μονή του Αγίου Στεφάνου είναι χτισμένη στο νοτιότερο βράχο των Μετεώρων, πάνω ακριβώς από την πόλη της Καλαμπάκας. Σύμφωνα με την παράδοση ο βράχος κατοικήθηκε από το 1192, ενώ η μονή αναπτύχθηκε πλήρως το 14ο αι. Κτήτορας της μονής θεωρείται ένας γόνος της οικογένειας των Καντακουζηνών, ο Αντώνιος. Δεύτερος κτήτορας και ανακαινιστής του αρχικού καθολικού της μονής, γύρω στα μέσα του 16ου αι. ήταν ο μοναχός Φιλόθεος. Το 1545 η μονή έγινε σταυροπηγιακή, προνόμιο που διατηρήθηκε για 200 χρόνια περίπου. Το σημερινό καθολικό της μονής που χρονολογείται, βάσει επιγραφής στα 1798, είναι αγιορείτικου τύπου και τιμάται στην μνήμη του Αγίου Χαραλάμπους. Το παλιό καθολικό, ένας μονόχωρος ναός, που είναι αφιερωμένος στον Άγιο Στέφανο χτίστηκε το 1350 και τοιχογραφήθηκε στα μέσα του 16ου αι.

Διατηρούνται επίσης σε κατάσταση τέτοια που μπορεί κανείς να τα επισκεφθεί υπό ορισμένες προϋποθέσεις τα εξής μοναστήρια:

Μονή της Υπαπαντής: Βασιλική μονόκλιτη σταυρεπίστεγη με τοιχογραφίες του 1367 στον κυρίως ναό και του 1784 στο νάρθηκα. Εγκαταλείφθηκε το 1809 όταν τα στρατεύματα του Αλή Πασά συνέλαβαν τον τοπικό ήρωα Παπαθύμιο Βλαχάβα, κατέστρεψαν την μονή του Αγίου Δημητρίου που ήταν το καταφύγιο και στρατηγείο του και λίγο μετά συνέλαβαν τους ηγουμένους όλων των μονών των Μετεώρων και «βούλωσε τα μοναστήρια».

Μονή Αγίου Νικολάου Μπάντοβα: Βρίσκεται στη θέση «Κοφίνια», σε μια κάπως ευρύχωρη σπηλιά πάνω στον βράχο Μπάντοβα, νοτιανατολικά από το Καστρακί και βορειοδυτικά της Καλαμπάκας. Το μοναστήρι που ιδρύθηκε το 14ο αι. ήταν ήδη μισοκατεστραμμένο όταν βομβαρδίστηκε το 1943 από τους Γερμανούς. Σωζόταν μέχρι τις μέρες μας ο ναΐσκος της μονής, ενώ τα τελευταία χρόνια αναστηλώθηκαν τα κελλιά με έξοδα της μονής Αγίας Τριάδος.

Η Δούπιανη, σήμερα ναός της Ζωοδόχου Πηγής: Βρίσκεται βορειοδυτικά του Καστρακίου. Μικρή μονόχωρη βασιλική, στην οποία διακρίνονται δύο οικοδομικές φάσεις, η πρώτη του 12ου αι. και η δεύτερη του 1861. Πρόκειται για τη σκήτη των Σταγών-Δούπιανης, που ίδρυσε ο μοναχός Νείλος.

Μονή Αγίου Γεωργίου του Μανδηλά: Στα δυτικά του Βράχου του Αγίου Πνεύματος. Πιθανότατα κτίστηκε το 1367 από τον μοναχό Νείλο. Σώζεται μόνο ένας μικρός ναός λαξευμένος στο βράχο, που πρωτοκατοικήσε ο Αθανάσιος ο Μετεωρίτης. Από το ζωγραφικό διάκοσμο του ναού σώζονται οι παραστάσεις του Χριστού και του Αγίου Γεωργίου. Το 1966 η μονή καταστράφηκε από πυρκαγιά.

Μονή του Αγίου Πνεύματος ή μονή των Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ: Θεωρείται η αρχαιότερη μονή των Μετεώρων. Βρίσκεται νοτιοανατολικά της μονής Αγίου Γεωργίου του Μανδηλά. Ο Ν. Βέης ταυτίζει τη μονή με το «Στύλο Σταγών» στον οποίο έμεινε για λίγο ο Αθανάσιος ο Μετεωρίτης με το Γέροντά του Γρηγόριο, όταν ήρθαν από το Άγιον Όρος. Σώζεται μόνο ο ναΐσκος που είναι λαξευτός στο βράχο και στον οποίο σώζεται η λάρνακα-τάφος του κτήτορα. Απέναντι από τον ναΐσκο σώζονται ερειπωμένα κελλιά.

Κάθε μονή παραμένει κλειστή διαφορετική μέρα, ενώ οι ώρες λειτουργίας διαφέρουν, γι’ αυτό η ιδανική μέρα επίσκεψης είναι η Κυριακή. Η είσοδος στους ξένους πολίτες είναι 3 ευρώ ενώ για τους Έλληνες είναι δωρεάν.

Ωράριο επίσκεψης μοναστηριών

Για την είσοδο στις μονές υπάρχει ένας συγκεκριμένος κώδικας ενδυμασίας.
Απαγορεύονται τα αμάνικα και τα κοντά παντελόνια πάνω από το γόνατο για τους άνδρες.
Για τις κυρίες επιβάλλεται μακριά φούστα κάτω από το γόνατο και μπλούζα με καλυμμένους ώμους.
Στην είσοδο κάθε μονής, παρέχονται φούστες και μαντήλια για δανεισμό.

Η μονή της Αγίας Τριάδας και Μεγάλου Μετέωρου είναι τα πιο δύσκολα σε πρόσβαση μοναστήρια με πάνω από 300 σκαλιά το καθένα.
Οι μονές Ρουσάνου, Βαρλαάμ και Αγίου Νικολάου έχουν κατά μέσο όρο 140 σκαλιά. Μερικά από τα μοναστήρια, εκτός από τις σκάλες, απαιτούν ανηφορική διαδρομή σε πλακόστρωτα μονοπάτια. Η Ιερά Μονή του Αγίου Στεφάνου συνδέεται με μια πεζογέφυρα, καθιστώντας την πιο προσιτή από οποιαδήποτε άλλη μονή.

Ξεκινήσαμε από την Κηφισιά στις 6:25 το πρωί της συννεφιασμένης Παρασκευής 18 Οκτωβρίου 2024 και φτάσαμε στη Μονή του Μεγάλου Μετεώρου λίγο μετά τις 10:00.
Στα μοναστήρια που επισκεφτήκαμε - εκτός από τις Μονές Αγίου Αντωνίου, Αγίου Νικολάου Μπάντοβα και Μονή Υπαπαντής - ο αριθμός επισκεπτών, των μεταφορικών τους μέσων είτε αυτά ήταν ιδιωτικά αυτοκίνητα είτε λεωφορεία διαφόρων μεγεθών, ήταν μεγάλος. Πολύς κόσμος - στην πλοιψηφία τους αλλοδαποί τουρίστες. Στο εσωτερικό των εκκλησιών  περίμενες αρκετά λεπτά να τελειώσουν οι ξεναγήσεις των γκρουπ και μολίς έφευγε το ένα μετά από λίγο έμπαινε το επόμενο. Η είσοδος στις μονές για εμάς του Έλληνες και τους Κύπριους ήταν δωρεάν. Οι ξένοι πλήρωναν 3 ευρώ έκαστος.

Ο ουρανός όλο το τριήμερο ήταν γεμάτος μαύρα σύννεφα. Χειρότερες συνθήκες φωτισμού για φωτογράφηση την Παρασκευή, καλύτερες την Κυριακή που είχε ανοίγματα με ήλιο.
Παρά τις αντίθετες προβλέψεις από τα περισσότερα διαδικτυακά δελτία πρόγνωσης καιρού, για ισχυρές βροχοπτώσεις, δεν έβρεξε.

Ενδεικτικές αποστάσεις:
Κηφισιά – Λαμία – Δομοκός – Τρίκαλα – Καστράκι 338 χλμ σε 3 ώρες και 50 λεπτά μέσω της παλαιάς διαδρομής.
Κηφισιά – Αλαμάνα – ΣΕΑ Σοφάδων (255 χλμ.) – Καρδίτσα (έξω) – Τρίκαλα (έξω) – Καλαμπάκα – Καστράκι – «Πύργος Αδράχτι» 325 χλμ. σε 3 ώρες και 18 λεπτά μέσω του νέου αυτοκινητόδρομου Ε65 που φτάνει – προσωρινά – μέχρι την Καλαμπάκα.
Κηφισιά – Μονή Μεγάλου Μετεώρου 329 χλμ. σε 3 ώρες και 25 λεπτά.

Στο μισό τμήμα του νέου αυτοκινητόδρομου Ε65 από Αλαμάνα μέχρι τον ΣΕΑ Σοφάδων είχε αρκετά «σαμαράκια», με ένα μονό χαμηλό διαχωριστικό τοιχάκι στη μέση του δρόμου και ανώτατο όριο ταχύτητας τα 110 χλμ. Ο υπόλοιπος μέχρι το «τέλος» του έξω από την Καλαμπάκα ήταν καλός με διπλό διαχωριστικό και όριο 120 χλμ.

Προσοχή:
O ΣΕΑ Σοφάδων προς Τρίκαλα είναι ανοιχτός απ'τις 06:00 το πρωί μέχρι τις 22:00 το βράδυ.
Ο ΣΕΑ Σοφάδων προς Λαμία είναι ανοιχτός όλο το 24ωρο.

Για διόδια πληρώσαμε συνολικά 44.90€.
22.90€ την Παρασκευή και 22.00€ την Κυριακή στο ταξίδι της επιστροφής μας από Τρίκαλα προς Κηφισιά και συγκεκριμένα:
3.55€ στο σταθμό διοδίων των Αφιδνών,
4.20€ στη Θήβα,
4.15€ στην Τραγάνα,
1.90€ στην Αγία Τριάδα,
1.85€ στο Λιανοκλάδι,
3.40€ στους Σοφάδες,
2.95€ στα Τρίκαλα και
0.90€ στα πλευρικά διόδια προς Καλαμπάκα (μόνο την Παρασκευή).

Διαμονή...
Για την 3ήμερη διαμονή μας, προτιμήσαμε μέσω booking το δίκλινο δωμάτιο με (στεγασμένο) μπαλκόνι και πανοραμική θέα στα Μετέωρα, στο μικρό οικογενειακό ξενοδοχείο «Πύργος Αδράχτι» (βαθμολογία στο Booking 9.5) στις πάνω γειτονιές του Καστρακίου με όντως πανοραμική θέα 180 μοιρών στους βράχους των Μετεώρων.
Είχε δύο άνετα προσβάσιμους χώρους στάθμευσης.

Για τις 2 διανυκτερεύσεις, πληρώσαμε 227.35€ και 3.00€ τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση x 2 διανυκτερεύσεις = 6.00€. Σ’ αυτήν την τιμή μας πρόσφεραν πρωινό σε μπουφέ. Η καθαριότητα και η αλλαγή πετσετών ήταν καθημερινή.

Η κριτική μας στο Booking...
«Μικρό οικογενειακό ξενοδοχείο δύο κτηρίων, στο Καστράκι στο τέλος του χωριού, κάτω από τους εντυπωσιακούς βράχους των Μετεώρων. Ο κ. Θανάσης, ο φιλόξενος ιδιοκτήτης μας έδωσε χάρτη της περιοχής, μας ενημέρωσε αναλυτικά για τα αξιοθέατα, τα μοναστήρια, τα μονοπάτια, τις διαδρομές, τους κοντινούς προορισμούς, τις ταβέρνες κλπ. Στην κράτησή μας μέσω Booking, προτιμήσαμε δωμάτιο με μπαλκόνι και θέα στους πανύψηλους βράχους. Το ικανοποιητικό και πλήρες πρωινό, σερβίρεται σε μπουφέ σε αίθουσα με βεράντα που βλέπει το καταπράσινο τοπίο και τους ψηλούς βράχους. Έχει δύο εύκολα προσβάσιμους χώρους στάθμευσης. Έναν σε κάθε κτήριο.

Μείναμε στο δωμάτιο 204 με μεγάλο και άνετο διπλό κρεβάτι. Η καθαριότητα και η αλλαγή των πετσετών ήταν καθημερινή. Το Wi-Fi ήταν ικανοποιητικό (3/5). Μόνο μας «παράπονο», το τριζάτο ξύλινο πάτωμα.»

Η βαθμολόγησή μας στο Booking ήταν 9/10 και μάλλον δυσαρέστησε τον συμπαθή ξενοδόχο, ο οποίος απάντησε στην κριτική μας:

«other gust write : IF YOU ARE LUCKY ENOUGH TO FIND A ROOM, BOOK IT RIGHT NOW!!! THE LOCATION IS THE BEST IN METEORA! THE ROOMS WERE GORGEOUS! THE STΑFF WERE FANTASTIC ! THE ENERGY OF JUST BEING THERE WAS OUT OF THIS WORLD!»

Καύσιμα…
Στις 3 ημέρες της επίσκεψής μας στα Μετέωρα, διανύσαμε 752 χλμ., καταναλώσαμε 106.42 λίτρα βενζίνης και πληρώσαμε 197.14€.
Συγκεκριμένα 69.70€ για 35.58 λίτρα V-Power αμόλυβδης x 1.959€ στην Shell του ΣΕΑ Σοφάδων, 53.38€ για 29.67 λίτρα αμόλυβδης x 1.799€ σε πρατήριο της Shell στην Καλαμπάκα και 74.06€ για 41.17 λίτρα απλής αμόλυβδης βενζίνης x 1.799€ στην EKO της Νέας Κηφισιάς.
Μέση κατανάλωση του Cherokee με τα 3.700κε, 14.15 λίτρα / 100 χλμ.

Φαγητό...
Παρασκευή 18 Οκτωβρίου 2024.
Πολύ καλό αλλά ακριβό μεσημεριανό φαγητό στην «Γαρδένια» (4/5) στο «κέντρο» του Καστρακίου.
Φάγαμε νόστιμο αφράτο ψωμί 1 x 2 = 2.00€, χωριάτικη σαλάτα με λίγο τυρί φέτα και λιγότερο λάδι 10.00€, νόστιμο αφράτο και μεγάλο σε μήκος σουβλάκι κοτόπουλο με πατάτες τηγανητές 12.00€, μία μερίδα με 6 νόστιμους και μεγάλους καφτέδες με κόκκινη σάλτσα και πατάτες τηγανητές 11.00€.
Ήπιαμε 1 μπουκάλι εμφιαλωμένο νερό Βίκος 1.50€, και 2 ροδίτικες μπύρες ZYTHOS VAP σε παγωμένα ποτήρια 2 x 6€, = 12.00€.
Πληρώσαμε 48.50€.
Μας έφεραν πρόχειρο χαρτί παραγγελίας και ζητήσαμε να μας φέρουν νόμιμη απόδειξη.

Σάββατο 19 Οκτωβρίου 2024.
Πολύ καλό μεσημεριανό φαγητό (4/5) στην ταβέρνα «Μπακαλιαράκια» στο Καστράκι.
Φάγαμε ψωμί 2 x 1 = 2€, 1 πλούσια χωριάτικη σαλάτα με τυρί φέτα και λάδι 8.50€, 1 μερίδα με 3 μπιφτέκια μεσαίου μεγέθους, πατάτες τηγανητές και σως 12.00€, 1 μεγάλο κομμάτι μουσακά 9.50€.
Ήπιαμε 1 μπουκάλι εμφιαλωμένο νερό 1 λίτρου 1.50€, μισό κιλό καλό χύμα κόκκινο ντόπιο κρασί 6.50€, 1 μεγάλο κρύο ποτήρι με χύμα μπύρα Mythos 4.80€.
Μας κέρασαν παγωτό καϊμάκι.
Πληρώσαμε 44.80€.
Μας έφεραν τη νόμιμη απόδειξη χωρίς να την ζητήσουμε!

Μας άρεσαν…

Οι αγιογραφήσεις στα περισσότερα καθολικά των μοναστηριών και ειδικά στο μικρό παρεκλήσι της Μονής Ρουσάνου!
Η θέα των βράχων είτε από μακριά είτε από κοντά και ειδικά η εικόνα του βράχου Αδράχτι της «Βελόνας των Μετεώρων».
Η εύκολη σχετικά ανάβαση μέσα σε πυκνό δάσος μέχρι τον βράχο Αδράχτι.
Η θέα των βράχων από το μπαλκόνι του δωματίου 204 στο μικρό ξενοδοχείο «Πύργος Αδράχτι» που επιλέξαμε για την διαμονή μας στο Καστράκι.
Η αφ' υψηλού θέα της γύρω περιοχής και από τα 6 μοναστήρια που επισκεφτήκαμε.
Οι εντυπωσιακές εικόνες των μοναστηριών, κρεμασμένων ψηλά στις κορφές των απότομων βράχων.
Η εικόνα των εγκαταλελειμμένων ασκηταριών και το μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου δεξιά τους, η Μονή Αγίου Νικολάου Μπάντοβα ψηλα στον απέναντι μεγάλο βράχο και η απουσία πολλών τουριστών στην περιοχή.
Η δωρεάν είσοδος των Ελλήνων και Κυπρίων επισκεπτών στα μοναστήρια.
Ο νέος ξεκούραστος αυτοκινητόδρομος Ε65 που παρακάμπτει Λαμία, Καρδίτσα, Τρίκαλα και συντομεύει αρκετά τη διαδρομή μέχρι την Καλαμπάκα. Το υπόλοιπο τμήμα μέχρι τα Γρεβενά είναι ακόμα υπό κατασκευή.
Που αν και τα σύννεφα τις δύο πρώτες ημέρες - Παρασκευή και Σάββατο - ήταν βαριά, τελικά γλυτώσαμε την βροχή.

Δεν μας άρεσαν…

Ο υπερβολικά μεγάλος αριθμός των επισκεπτών από όλα τα μέρη του κόσμου.
Τα ρετάλια με τα φανταχτερά χρώματα που μοίραζαν οι υπεύθυνοι της υποδοχής των μοναστηριών σε αξιοπρεπέστατα ενδεδυμένες κυρίες.
Η απαγόρευση φωτογράφησης στους εσωτερικούς χώρους των μοναστηριών.
Η απουσία καλών φωτογραφιών των αγιογραφιών στους αντίστοιχους ιστότοπους των μοναστηριών και ειδικα σ' αυτούς του Υπουργείου Πολιτισμού.
Η υψηλή τιμή της βενζίνης και τα πολλά και ακριβά διόδια που πληρώσαμε.
Η βαριά συννεφιά των δύο πρώτων ημερών που δυσκόλεψε την φωτογράφηση και στέρησαν χρώματα και σκιές από τις φωτογραφίες και τα βίντεο που τράβηξα.

Πιέστε στην εικόνα που ακολουθεί να δείτε το βίντεό μας στο YouTube.
Επιλέξτε υψηλή ανάλυση (HD) 1080 και πλήρη οθόνη (full screen).

Ακολουθούν μέρη της περιοχής που βρήκαμε ενδιαφέροντα με τις συντεταγμένες τους.

39° 42.979’n 21° 37.429’e Καστράκι, Πύργος Αδράχτι, το ξενοδοχείο της διαμονής μας.
39° 40.147’n 21° 37.990’e εξάτοξο Γεφύρι Σαρακήνας (1520). Αντικριστά από τη Θεόπετρα, βρίσκεται το χωριό Σαρακήνα όπου στις όχθες του Πηνειού ποταμού δεσπόζει το εξάτοξο πέτρινο γεφύρι που κατασκευάστηκε το 1520 από τον μητροπολίτη Λαρίσης Βησσαρίωνα Β’. Σήμερα από το αρχικά 6 τόξα της κατασκευής διασώζονται τα 4, ενώ στη θέση εκείνων που κατέρρευσαν προστέθηκαν το 1970 δύο τσιμεντένια.

02 39° 40.788’n 21° 40.870’e Σπήλαιο Θεόπετρας. Στο δρόμο προς ή από Τρίκαλα, 5 χλμ. ΝΑ της Καλαμπάκας κοντά στο χωριό Θεόπετρα, από τα λίγα σπήλαια στη χώρα όπου οι επιχώσεις οδηγούν σε σημαντικά συμπεράσματα για την περίοδο μετάβασης του προϊστορικού ανθρώπου από τον Νεάντερνταλ στον Χόμο Σάπιενς. (Ωράριο λειτουργίας: 09.00-15:00 καθημερινά, πλην Δευτέρας). Κλείνει σε τακτά χρονικά διαστήματα για λόγους ασφαλείας (πτώση βράχων). Τον Οκτώβριο του 2024 ήταν κλειστό για τεχνικούς λόγους!

Το σπήλαιο βρίσκεται στην ΒΑ πλευρά του ασβεστολιθικού βράχου, που υψώνεται στην κοινότητα Θεόπετρας, περίπου 4χλμ έξω από την Καλαμπάκα και έχει είσοδο αψιδωτή, διαστάσεων 17 x 3 μ περίπου. Το εσωτερικό του αποτελείται από μια κύρια αίθουσα 500 τ.μ. περίπου με μικρές κόγχες στην περιφέρεια. Ο σχηματισμός του ασβεστολιθικού βράχου της Θεόπετρας τοποθετείται στην ανώτερη Κρητιδική περίοδο (137.000.000 - 65.000.000 χρόνια από σήμερα). Η δημιουργία του σπηλαίου είναι κατά συνέπεια μεταγενέστερη της παραπάνω ηλικίας. Το σπήλαιο άρχισε να κατοικείται κατά τη Μέση Παλαιολιθική Εποχή (πριν 130.000 χρόνια).

Είναι το πρώτο που ανασκάπτεται στη Θεσσαλία και το μόνο μέχρι στιγμής σε όλη την Ελλάδα με συνεχείς ανθρωπογενείς επιχώσεις που ξεκινούν από τη Μέση Παλαιολιθική Εποχή και φθάνουν μέχρι το τέλος της Νεολιθικής (3000 π.Χ.). Η σημαντικότητα της χρονολογικής αυτής συνέχειας έγκειται στο γεγονός ότι για πρώτη φορά μπορούμε στον ελλαδικό χώρο να δούμε τη μετάβαση από τον Παλαιολιθικό στο Νεολιθικό τρόπο ζωής. Μεταξύ άλλων, στο σπήλαιο βρέθηκαν λίθινα εργαλεία Παλαιολιθικής - Μεσολιθικής και Νεολιθικής Εποχής, κεραμικά ευρήματα Νεολιθικά, οστέινα εργαλεία, κοσμήματα από όστρεο, ένα μοναδικό για τον ελλαδικό χώρο χρυσό κόσμημα της Παλαιολιθικής, της Μεσολιθικής και της Νεολιθικής περιόδου, καθώς και τα περίφημα ανθρώπινα αποτυπώματα της Θεόπετρας που χρονολογούνται στα 130.000 χρόνια πριν από σήμερα και αποτελούν σπανιότατο εύρημα όχι μόνο για τον ελλαδικό αλλά και για τον ευρωπαϊκό χώρο.

Η ανασκαφή ξεκίνησε το 1987 από την αρχαιολόγο Αικατερίνη Κυπαρίσση-Αποστολίκα και συνεχίστηκε μέχρι και το 2005 οπότε και ξεκίνησαν τα έργα για την ανάπλαση και ανάδειξη του σπηλαίου με τη δημιουργία διαδρόμου επισκεπτών που εξυπηρετεί & Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Καλαμπάκα, ενδιαφέρουσα μικρή πόλη.
Ενδιαφέρουσες οι παλιές συνοικίες του Πλατάνου, του Αϊ-Γιάννη του Προδρόμου, του Σωποτού.

39° 42.473’n 21° 37.456’e Χώρος στάθμευσης
39° 42.536’n 21° 37.646’e ναΐσκος Αί-Γιάννη του Προδρόμου
39° 42.593’n 21° 37.678’e ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου 11ου αι
39° 42.370’n 21° 37.625’e Χώρος στάθμευσης
Ενδιαφέρουσα η σχολή ξυλογλυπτικής, η μοναδική του είδους σε όλη την Ελλάδα.

Καστράκι, χάρτης

Ο παλιός οικισμός του χωριού χαρακτηρίζεται από τις παραδοσιακές γειτονιές που ξεχωρίζουν τα καλοδιατηρημένα αρχοντικά με τις κόκκινες κεραμοσκεπές, οι στενοί δρόμοι και οι παλιές εκκλησίες με επίκεντρο την κεντρική πλατεία, το Μεσοχώρι. Στην πάνω πλευρά της πλατείας δεσπόζει το Μουσείο Γεωλογικής Ιστορίας των Μετεώρων, στεγασμένο στο νεοκλασικό σχολικό κτίριο, έκτασης 460 τ.μ., το οποίο χτίστηκε το 1902 με δωρεά του Ανδρέα Συγγρού. Ακριβώς απέναντι βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου με αγιογραφίες του 18ου αιώνα.
Από το Καστράκι, ασφάλτινος δρόμος ανηφορίζει ανάμεσα στα βράχια στα μοναστήρια.

Μια άλλη διαδρομή που ξεκινά από το Παλιό Καστράκι (την πιο όμορφη και παραδοσιακή γειτονιά του χωριού) θα σας φέρει αρκετά εύκολα στα ριζά του βράχου, στην τοποθεσία που παλιά έλεγαν Κοφίνια – μακριά από τους πουλμανοτουρίστες που συνωστίζονται στα υπόλοιπα Μετέωρα – όπου υπάρχει το εκκλησάκι του Γενεσίου της Παναγίας, το μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου με τα εγκαταλειμμένα ασκηταριά και τις ανεμόσκαλες να κρέμονται ακόμα στο κενό, καθώς και ο ανακαινισμένος ναός του Αγίου Νικολάου Μπάντοβα ή του Κοφινά του 14ου αιώνα, χτισμένος μέσα στον ομώνυμο βράχο.

Στην είσοδο του Καστρακίου από Καλαμπάκα στρίβουμε δεξιά ακολουθώντας τον δρόμο παράλληλα με τους βράχους των Μετεώρων. Σε απόσταση 500 μέτρων και μετά το βράχο (τα) Αμπάρια με τις τεράστιες φυσικές σπηλαιώσεις των βράχων που τις χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι ως αποθήκες, αφήνουμε το μεταφορικό μας μέσο – υπάρχει απαγορευτική πινακίδα για τα τροχοφόρα – κι ανηφορίζουνε τον στενό δρόμο που μας οδηγεί σε ένα πλάτωμα μπροστά στο ξωκλήσι της Παναγίας. Αριστερά σχετικά χαμηλά στον βράχο είναι το μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου, και δεξιά μας, στα 370μ ψηλά, το ασκηταριό του Αγίου Νικολάου Μπάντοβα ή Κοφινά (1378), λαξευμένο μέσα σε σπήλαιο.
Είναι η πλέον ήσυχη και πιο ελκυστική γωνιά του πέτρινου δάσους, όπου αισθάνεται κανείς το άρωμα της ασκητικής ζωής αφανών οσίων πατέρων έξι και πλέον αιώνων.

39° 43.080’n 21° 37.492’e (?) Μονή του Αγίου Πνεύματος ή μονή των Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ.
Στη βορειοδυτική πλευρά του Στύλου Σταγών (=Αγίου Πνεύματος) και απέναντι από την νότια πλευρά του Ρουσάνου αντικρίζουμε ένα τεράστιο σπήλαιο σε σχήμα τριγώνου, ύψους 60 μέτρων από τη γη, το οποίο ονομάζεται «Φυλακές Καλογέρων» ή Ογλάς (Oglac: στα τούρκικα σημάνει κατσικάκι).
Στη βάση υπάρχει μια σκοτεινή κοιλότητα μεγάλου ύψους και βάθους, όπως ένα ανοιχτό σαγόνι. Καθώς εισερχόμαστε, δεξιά, υπάρχει ένας λαξευμένος βράχος σε σχήμα αχιβάδας. Στην είσοδο συναντάμε υπολείμματα πέτρινων κτισμάτων.
Σε γνωστή χαλκογραφία του μοναχού Παρθενίου του έτους 1782 εικονίζεται ευμεγέθης ο Στύλος Σταγών. Στην ΒΑ πλευρά του βράχου, σε τριπλή σειρά κτισμάτων από τα ριζά του βράχου και εντός σχισμής, είναι σχεδιασμένο το εν λόγω σπήλαιο, η Παναγία των Φυλακών, άνευ επιγραφής.

Όμορφη η διαδρομή που ξεκινάει από το Καστράκι και καταλήγει στις Φυλακές Καλογέρων.

Ανηφορίζοντας προς τη Μονή Αναπαυσά, δεξιά ψηλά σε μία κοιλότητα του βράχου του Αγίου Πνεύματος, 30-40 μέτρα πάνω από τα τελευταία σπίτια του Καστρακίου, θα δείτε τη Μονή Αγίου Γεωργίου του Μανδηλά. Σύμφωνα με τον μύθο, επί τουρκοκρατίας, κάποια Τουρκάλα παρακάλεσε τον άγιο να γιατρέψει τον άντρα της που τραυμάτισε το χέρι του. Την μαντήλα με την οποία έδεσε το χέρι του άντρα, την αφιέρωσε στον άγιο Γεώργιο. Κάθε χρόνο, του Αγίου Γεωργίου, κάτοικοι της περιοχής ανεβάζουν νέα υφασμάτινα τάματα και από τα παλιά κατασκευάζουν φυλακτά.

39° 42.861’n 21° 37.425’e μικρός χώρος στάθμευσης. Αρχή μονοπατιού προς Αδράχτι.
39° 42.855’n 21° 37.503’e Ναός Κοίμησης Θεοτόκου – Τρανή Εκκλησιά (11ος αι)
39° 42.802’n 21° 37.575’e Αδράχτι ή Βελόνα των Μετεώρων, κατακόρυφος & λεπτός βράχος, κοντά στην Τρανή Εκκλησιά, στα ΝΑ της.

39° 42.705’n 21° 37.272’e Ναός Γέννησης Θεοτόκου.

Πίσω του αριστερά στα βράχια, ασκηταριά με ξύλινα «μπαλκόνια» και το μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου.
Πίσω του δεξιά, ψηλά στα κάθετα βράχια, ο Άγιος Νικόλαος Μπάντοβα ή Μπάτοβα ή Κοφινά (1378) στη θέση Κοφίνια.
Φτάνεις ανεβαίνοντας μία εσωτερική σκάλα που βρίσκεται μέσα στα βράχια. Ωράριο επισκέψεων από 09:00-13:00 και 15:00-18:00.

39° 43.262’n 21° 37.176’e Δούπιανη, σήμερα ναός Ζωοδόχου Πηγής που ίδρυσε ο μοναχός Νείλος.
Στην βόρεια πλευρά του βράχου της Δούπιανης, σε ύψος 30 περίπου μέτρων, υπάρχει μία ευρύχωρη σπηλιά στην οποία ήταν κτισμένη η ιερά μονή Παντοκράτορος. Σήμερα είναι ερειπωμένη και σώζεται μόνο τμήμα του παλαιού πύργου. Το μοναστήρι πλην του ναού διέθετε ελάχιστα κελιά, μαγειρείο και δεξαμενή. Η άνοδος γινόταν με κρεμαστή ξύλινη σκάλα.

39° 44.121’n 21° 37.693’e διασταύρωση δεξιά στον χωματόδρομο, μέσα σε πλατανόδασος, προς τη Μονή Υπαπαντής και το Μνημείο Βλαχάβα…
Μέχρι το Μοναστήρι της Υπαπαντής ο δασικός χωματόδρομος είναι βατός. Για την υπόλοιπη διαδρομή μέχρι το πλάτωμα που βρίσκεται το μνημείο / άγαλμα του Παπαθύμιου Βλαχάβα θα χρειαστείτε τετρακίνητο όχημα με αρκετή απόσταση από το έδαφος. Τον Οκτώβριο του 2024 συναντήσαμε αρκετά βαθιά νεροφαγώματα μετά την Μονή της Υπαπαντής.

39° 43.995’n 21° 37.758’e Μονή της Υπαπαντής (1367) 70 μ. ψηλά.
Ανακαινισμένη αλλά κλειστή. Σήμερα ένας χωματόδρομος λίγο πιο κάτω από τον Άγιο Νικόλαο Αναπαυσά, οδηγεί τα αυτοκίνητα, αλλά και τους πεζούς προσκυνητές στην πανήγυρη της μονής. Η μονή σήμερα έχει επισκευαστεί πλήρως εσωτερικά ενώ έχει κατασκευαστεί και μια σκάλα (100 σκαλιά) με κτιστή πέτρινη κουπαστή η οποία αντικατέστησε την παλαιά κρεμαστή ξύλινη και έχει καταστήσει εύκολη την πρόσβαση. Υπάγεται στο Μεγάλο Μετέωρο. Στην ανατολική πλευρά του ίδιου βράχου βρίσκονται τα ερείπια της μονής του Αγίου Δημητρίου.

Μοναστήρια στα Μετέωρα.

39° 44.065’n 21° 37.917’e Εγκώμιον πρωταρματολού και εθνεγέρτου Μετεωτών Παπά-Θύμιου Βλαχάβα στα 475 μ. Για τη διαδρομή και τη θέα προς τη Μονή Υπαπαντής και στη γύρω περιοχή.

39° 43.427’n 21° 37.473’e Ανδρική Μονή του Αγίου Νικολάου του Άσμενος ή Μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά (1150).

39° 43.292’n 21 37.897’e Γυναικεία Μονή Ρουσάνου ή Αρσάνη (1288). Μια γέφυρα του 1930 θα σας μεταφέρει στο μοναστήρι (καθημερινά εκτός Τετάρτης 09:00-14:00, ή 09-13 και 15-18). Προτιμήσαμε την κάτω είσοδο.
39° 43.460’n 21° 38.125’e θέση φωτογράφησης κάτω από Μονή Βαρλαάμ.
39° 43.528’n 21° 38.247’e θέση φωτογράφησης στη διασταύρωση προς Μονή Αγίας Τριάδος.
39° 43.530’n 21° 37.940’e θέση φωτογράφησης απέναντι από τη Μονή Βαρλαάμ.

39° 43.502’n 21° 37.770’e Μονή των Αγίων Πάντων ή Μονή Βαρλαάμ, (1350 ή 1517). Η δεύτερη σε μέγεθος μονή των Μετεώρων, στην κορφή ενός βράχου ύψους 373 μέτρων. Η πρόσβαση στον ιερό χώρο γίνεται από 195 λαξευτά σκαλιά στον βράχο με ενδιάμεση γέφυρα. Φωτό το πέτρινο κιόσκι (είσοδος 09:00-15:00 ή 09-13 και 15-18, κλειστή Παρασκευή).

Δρακοσπηλιά, στη νότια πλευρά του βράχου της Μονής Βαρλαάμ.
09 39° 43.603’n 21° 37.654’e χώρος στάθμευσης στο τέλος του δρόμου.

Μετέωρα. 7 μοναστήρια που άγγιξαν τον ουρανό!

Η ανδρική Μονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος ή Μεγάλου Μετεώρου, σκαρφαλωμένη στην κορυφή του υψηλότερου βράχου (Πλατύς Λίθος). Ιδρύθηκε τον 14ο αιώνα από τον Αθανάσιο Κοινοβίτη ή αλλιώς Μετεωρίτη. Είναι το παλαιότερο, μεγαλύτερο και σπουδαιότερο από τα σωζόμενα μοναστήρια των Μετεώρων. Εδώ θα δείτε τις περίφημες συλλογές της, το κελάρι, τον πύργο αναβάσεως, που κατασκευάστηκε στις αρχές του 16ου αι., και την παλαιά 32 μ. μήκους Τράπεζα, που αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα μοναστηριακής αρχιτεκτονικής! Εδώ φιλοξενείται επίσης και η Θεολογική Πινακοθήκη της Μονής (καθημερινά εκτός Τρίτης 09:00-17:00 ή 09-13 και 15-18).

Το Μεγάλο Μετέωρο είναι εντυπωσιακό και αρκετά μαξιμαλιστικό από αρχιτεκτονικής άποψης. Διαθέτει μερικούς πολύ ενδιαφέροντες εκθεσιακούς χώρους, όπως είναι το μουσείο χειρογράφων (όπου εκτίθενται από μεσαιωνικό τετραβάγγελο σε περγαμηνή μέχρι παλαίτυπο από τη Βασιλεία με τα Άπαντα του Πλάτωνα) ή μια έκθεση με διάφορα παράξενα κειμήλια, όπως είναι ένας δρακοσουγιάς και ένα μεδουλάρι, δηλαδή ένα εξάρτημα όπου έβαζαν μέσα μείγμα μυελού των οστών (!) και λίπος και το χρησιμοποιούσαν για να γυαλίζουν και να καθαρίζουν τα όπλα. Ένα δωματιάκι με ένα μικρό άνοιγμα, από το οποίο, αν βάλεις το κεφάλι μέσα, διακρίνονται ράφια γεμάτα κρανία μοναχών που «συμβολίζουν το πνεύμα των νεκρών καλόγερων»!

39° 43.274’n 21° 38.054’e εξέδρα παρατήρησης.
Ένα από τα καλά σημεία για να θαυμάσετε το ηλιοβασίλεμα.
39° 43.157’n 21° 38.221’e εξέδρα παρατήρησης

39° 42.795’n 21° 38.149’e Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος (1438), 140 σκαλοπάτια. (καθημερινά εκτός Πέμπτης 10:00-16:00 ή 09-18).
39° 42.772'n 21° 38.272’e πανόραμα Μετεώρων.
39° 42.640'n 21° 38.244’e εξέδρα παρατήρησης.

39° 42.574’n 21° 38.375’e χώρος στάθμευσης, τέλος δρόμου.
Η γυναικεία Μονή Αγίου Στεφάνου (1192), η πιο εύκολα προσβάσιμη, χωρίς σκαλιά και πολύ κοντά στην πόλη! Εντυπωσιακή θέα στον Θεσσαλικό Κάμπο (καθημερινά εκτός Δευτέρας 09:30-13:30 & 15:00-17:00 ή από 8-12 και 3-6 μ.μ).

Όμορφη η διαδρομή Καλαμπάκα – Χρυσομηλιά – Περτουλιώτικα Λιβάδια – Ελάτη 53 χλμ. σε 1 ώρα και 20 λεπτά.
Καλαμπάκα – Γεφύρι Πορτίτσας Γρεβενών 84 χλμ σε 1 ώρα και 47 λεπτά.

Αν φτάσατε μέχρι εδώ και δεν είδατε το βίντεό μας στο YouTube, πιέστε στην εικόνα που ακολουθεί να το δείτε τώρα. Επιλέξτε υψηλή ανάλυση (HD) 1080 και πλήρη οθόνη (full screen).

Ιαπωνία

Ο «Μοναχικός ταξιδιώτης», Στέλιος Μπαφαλούκος με την σύντροφό του Ελένη Σκ. τον μικρό τους γιό Λύσανδρο και τους κοινούς μας φίλους Σάια και Λευτέρη, πραγματοποίησαν άλλο ένα ταξίδι ζωής, στην Ιαπωνία αυτήν τη φορά, διάρκειας 25 ημερών, από 25 Σεπτεμβρίου έως 18 Οκτωβρίου 2024, χωρίς τη μεσολάβηση ταξιδιωτικού γραφείου!

Ακολουθούν τα πολύ ενδιαφέροντα σχόλια του Στέλιου Μπαφαλούκου.

Εισαγωγή

Η ιδέα μου μπήκε όταν πριν μερικά χρόνια μια φίλη, που είχε ταξιδέψει εκεί, μου είπε ότι θα ήθελε, αν μπορούσε, να ζήσει στην Ιαπωνία.

Εντάξει, από που να αρχίσεις όμως και που να τελειώσεις και πόσο χρόνο να διαθέσεις σε μία χώρα με τόσα νησιά, τόση ιστορία, τέτοιο πολιτισμό και τόσο διαφορετική από τον υπόλοιπο κόσμο;

Μετά από πολύ διάβασμα και πάντοτε με βάση το ευαγγέλιο των ταξιδιωτικών οδηγών της Lonely Planet, το πρόγραμμα διαμορφώθηκε ως εξής:

Ξεκινάμε από την Οsaka και κατευθυνόμαστε σιδηροδρομικώς, νότια, για ένα από τα διασημότερα κάστρα της χώρας το Himeji, μετά μέσω της Hiroshima ταξιδεύουμε για το νησάκι Miyajima με τη διάσημη κόκκινη πύλη του ναού Itsukushima.

Επιστρέφουμε στην Hiroshima και μετά από μία σύντομη περιήγηση παίρνουμε από εκεί το καράβι για το καταπράσινο νησί Shikoku, που αποτελεί νέο σχετικά τουριστικό προορισμό. Αφού νοικιάσουμε αυτοκίνητο και κάνουμε ένα μικρό γύρο του νησιού, επιστρέφουμε με το τρένο στην Osaka.

Μιάμιση μόνο ημέρα στην Osaka και αναχωρούμε, σιδηροδρομικά φυσικά, για το Κyoto, μέσω της Nara (με το μεγαλύτερο άγαλμα του Βούδα στην Ιαπωνία, ύψους 16 μέτρων).

Μετά από ένα τριήμερο – και λίγο είναι – στο Kyoto, πάλι τσαφ-τσουφ για την Kanazawa στα ΒΑ, από όπου θα νοικιάσουμε πάλι αυτοκίνητο για να επισκεφθούμε τις Ιαπωνικές Άλπεις στην κεντρική Ιαπωνία. Εκεί στάση στην Takayama για να παρακολουθήσουμε το περίφημο φεστιβάλ της και μετά ένα πέρασμα από την περιοχή των θερμών πηγών Shin Hodaka και πεζοπορία νοτιότερα μεταξύ των διατηρητέων χωριών Tsumago - Magome, που αποτελούσαν ταχυδρομικούς σταθμούς κατά την Edo period (1603-1867). Η περίοδος αυτή τιμάται ιδιαίτερα από τους Ιάπωνες και είναι τα χρόνια απομόνωσης της χώρας από τον έξω κόσμο και ενοποίησής της τελικά, μετά από πολυετείς εμφύλιες διαμάχες για την εξουσία.

Κατόπιν κατευθυνόμαστε οδικώς, βόρεια, για το Matsumoto, με το επίσης διάσημο κάστρο του και από εκεί σιδηροδρομικώς για το Tokyo.

Τέλος, μετά από εξαντλητικές πεζοπορίες στο Tokyo και μονοήμερη στο Nikko με τα διάσημα μαυσωλεία του, πάλι σιδηροδρομικώς για τον τελευταίο σταθμό μας το Hakone, με την ελπίδα να ατενίσουμε από εκεί το Fuji. (Μείναμε τελικά με την ελπίδα, αλλά εντυπωσιαστήκαμε από τις αναθυμιάσεις της «κοιλάδας του βρασμού» ή «κολάσεως», πάνω από την οποία περάσαμε με τελεφερίκ).

Επιστροφή στην Αθήνα από το Tokyo.

Διάρκεια ταξιδιού 25 ημέρες.

Χρόνος προετοιμασίας 7-8 μήνες (στους οποίους έκανα και Ιαπωνικά, γιατί ο Ιάπωνες δεν είναι εύκολοι στα Αγγλικά).

Συμμετέχοντες άτομα τέσσερα για το πλήρες πρόγραμμα, (Ελένη, Στέλιος, Σάια, Λευτέρης), πλέον ενός (Λύσανδρος), που συμμετείχε για τις πρώτες 15 ημέρες μόνο.

Πιέστε στην εικόνα που ακολουθεί να δείτε το βίντεο που έφτιαξα με τις δικές τους φωτογραφίες, στο YouTube. Επιλέξτε υψηλή ανάλυση (HD) 1080 και πλήρη οθόνη (full screen).



Επίλογος

Η Ιαπωνία είναι ένας ιδιαίτερος τόπος, όχι μόνο για την μορφολογία της, την ιστορία και τον πολιτισμό της αλλά και την διαφορετικά διαμορφωμένη κοινωνία της.
Εκείνα που μας έκαναν περισσότερο εντύπωση είναι,
• η καθολική καθαριότητα όπου κι αν πήγαμε. Πουθενά σε δημόσιο χώρο δεν υπάρχει κάλαθος απορριμμάτων, τα σκουπίδια τα παίρνουν όλοι σπίτι τους, στους δε δημόσιους χώρους δεν βρίσκεις ποτέ το παραμικρό σκουπιδάκι,
• οι εξαιρετικά δομημένοι και φροντισμένοι μέχρι την τελευταία λεπτομέρειά τους κήποι, που αποπνέουν γαλήνη και αρμονία,
• η οργιώδης βλάστηση της υπαίθρου,
• τα δημόσια θερμά λουτρά,
• η εξαιρετική ευγένεια και προθυμία όλων να βοηθήσουν, όποτε τους ζητηθεί και όχι μόνο,
• η αίσθηση ασφάλειας (αφήσαμε, μετά από προτροπή, τις βαλίτσες μας έξω από το πανδοχείο, που τότε ήταν κλειστό και πήγαμε εκδρομή για ώρες. Οταν γυρίσαμε τις βρήκαμε άθικτες μέσα στο πανδοχείο.
• η αίσθηση δικαιοσύνης .Επειδή επιστρέψαμε το ενοικιασμένο αυτοκίνητό μας 1:30 ώρα νωρίτερα, μας επέστρεψαν χρήματα!
• η εξαιρετική οργάνωση και χρονική ακρίβεια των υπερσύγχρονων τρένων της. Στο Tokyo μπορείς να περάσεις την μισή σου ημέρα υπογείως, ταξιδεύοντας και μετεπιβιβαζόμενος στους πολυεπίπεδους υπόγειους σταθμούς του μετρό,
• οι υπερσύγχρονες πεντακάθαρες τουαλέτες ιδιωτικές και κυρίως δημόσιες.

ΑΛΛΑ και

• το απρόσωπο δάσος των ουρανοξυστών στις μεγάλες πόλεις,
• το διαρκές τρέξιμο και άγχος της καθημερινότητας. Εχεις την αίσθησή ότι είναι ένας λαός, που δουλεύει-τρέχει διαρκώς και μέχρι μεγάλης ηλικίας (σύνταξη στα 75),
• η έλλειψη χαράς και χαλαρότητας καθώς και το σχεδόν ομοιόμορφο και άχρωμο ντύσιμο.

Πρακτικές προτροπές:
• Οι τουρίστες δικαιούνται εκπτώσεων στα σιδηροδρομικά εισιτήρια (jr pass – jr regional pass) τα οποία όμως θα πρέπει να αγοράσεις πριν φτάσεις στην χώρα.
• Λόγω των συνεχών μετακινήσεων με το τραίνο και επειδή τα περισσότερα, αν όχι όλα, τα δωμάτια των ξενοδοχείων είναι σημαντικά μικρότερα από τα ευρωπαϊκά, ΜΗΝ πάρετε μεγάλες βαλίτσες. Εμείς -και οι πέντε- είχαμε μαζί μας μόνο βαλίτσα καμπίνας αεροπλάνου και δεν αντιμετωπίσαμε κανένα πρόβλημα. Στα ξενοδοχεία δεν υπάρχουν ντουλάπες, παρα μόνο κρεμάστρες για τα ρούχα.

Η διαμονή μας ήταν σε ξενοδοχεία 3 αστέρων, με πρωινό, στο κέντρο των πόλεων, σε δίκλινα δωμάτια με ιδιωτική τουαλέτα, με κριτικές 8/10 και άνω και σε παραδοσιακά Γιαπωνέζικα πανδοχεία (ryokan), με τις καλύτερες κριτικές.

Κόστος ανά άτομο συμπεριλαμβανομένου φαγητού και λοιπών εξόδων + - 3.600 ευρώ. Το φαγητό και τα super market στην Ιαπωνία είναι φθηνότερα από την Ελλάδα!

Φωτογραφίες-βιντεο: Στέλιος Μπ.- Ελένη Σκ.
Δημιουργία αυτού του video: Χρύσανθος Γ.

«Ο Μοναχικός ταξιδιώτης»
Στέλιος Μπαφαλούκος
Οκτώβριος 2024

Λήμνος, Ιούλιος 2024

ΛΗΜΝΟΣ

Ηφαιστειογενές νησί, το ένατο μεγαλύτερο της Ελλάδας, με έκταση 476 τ. χλμ. Βρίσκεται στο Βόρειο Αιγαίο, στο Θρακικό πέλαγος, ανάμεσα στο Άγιον Όρος, τη Σαμοθράκη, την Ίμβρο και τη Λέσβο. Μαζί με τον Άγιο Ευστράτιο αποτελούν την επαρχία Λήμνου του νομού Λέσβου.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Λήμνος και η Ίμβρος αποτελούσαν κάποτε ένα νησί που ανήκε σ’ έναν ηγεμόνα, που μετά το θάνατό του το άφησε στους δυο γιους του. Ο ένας απ’ αυτούς θέλησε να εξαπατήσει τον άλλο παίρνοντας για τον εαυτό του κατά τη διανομή το μεγαλύτερο μέρος. Τιμωρήθηκε όμως από τους θεούς, οι οποίοι χώρισαν το νησί μοιράζοντας το δίκαια. Έτσι δημιουργήθηκε η θάλασσα ανάμεσα στην Ίμβρο και τη Λήμνο.

Ο μύθος ίσως έχει μία ιστορική βάση, διότι στον κόλπο του Αγίου Ερμολάου, στο βυθό της θάλασσας διακρίνονται κτήρια και μαρμάρινοι κρουνοί, που δίνουν την εντύπωση βυθισμένης πολιτείας και φέρουν το όνομα Μύθωνες. Η Λήμνος στους πανάρχαιους χρόνους εμφανίζεται να είχε μία μόνο πόλη, που ο Όμηρος την ονομάζει Λήμνο. Άγνωστο είναι ποια ήταν αυτή η πόλη. Ενδεχομένως να ήταν η Ηφαιστία ή η καταποντισμένη σήμερα πόλη Χρύση ΒΑ της Πλάκας.

Το όνομα Λήμνος προέρχεται είτε από την ομηρική λέξη Λήιον, που προσδιορίζει το σπαρμένο χωράφι, τον αγρό, ή από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις «ληίς» (που σημαίνει κοπάδι) + «μήλο» (που σημαίνει πρόβατο), δηλαδή νήσος κοπαδιών αιγοπροβάτων. Η τελευταία αυτή εκδοχή φέρεται και η επικρατέστερη, επειδή η Λήμνος είναι το πεδινότερο νησί του Αιγαίου με μεγάλη παραγωγή αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων από την αρχαιότητα. Στους κλασικούς χρόνους ήταν ο σιτοβολώνας της αρχαίας Αθήνας, από την οποία άλλωστε κατελήφθη, και αργότερα ο προμηθευτής σιταριού της αυτοκρατορικής αυλής του Βυζαντίου. Ακόμα και σήμερα, το σήμα κατατεθέν της Λήμνου είναι τα σπαρμένα σιταροχώραφα που φθάνουν ως την άκρη της θάλασσας.

Η Ανεμόεσσα (απ’ τους αέρηδες) αλλά και Αιθάλεια ή Αιθαλία (απ’ τον καπνό του ηφαιστείου της), Πυρόεσσα (λόγω του ηφαιστείου της), Δίπολις (από τις δύο αρχαίες πόλεις της, την Μύρινα και την Ηφαιστία), Σιντηίς (από τους Σίντιες τους πρώτους κατοίκους της), Αμπελόεσσα (απ’ τους αμπελώνες της), Υψιπύλεια (από τη μυθική βασίλισσα Υψιπύλη) και Ηφαίστεια νήσος (το νησί του Ηφαίστου) των αρχαίων.
Η Σταλημένη των Ενετών και των Φράγκων (ίσως από το «στα Λήμνου»).
Η Λήμνος του Ομήρου και εμάς των νεότερων.

«Λήμνος γαιάων πολύ φιλτάτη απασέων» του Ομήρου!
(Λήμνος, η πιο αγαπημένη απ’ όλες τις στεριές)
Αυτή την ποιητική φράση βάζει ο Όμηρος στα χείλη του Ηφαίστου για να δείξει την ευγνωμοσύνη και την ικανοποίηση του μυθολογικού θεού, ο οποίος διωγμένος από τον Όλυμπο βρήκε φιλοξενία στη Λήμνο και συμπαράσταση από τους κατοίκους της.

Όμηρος – Οδύσεια (μετάφραση Καζαντζάκη – Κακριδή)
Ραψωδία θ.283 - θ.284
εἴσατ᾽ ἴμεν ἐς Λῆμνον, ἐϋκτίμενον πτολίεθρον,
ἥ οἱ γαιάων πολὺ φιλτάτη ἐστὶν ἁπασέων.

στη Λήμνο τάχα, στο καλόχτιστο να πάει νησί κινούσε,
που από τις άλλες χώρες πιότερη της είχε αγάπη πάντα.

Ραψωδία θ.292 - θ.294
«Δεῦρο, φίλη, λέκτρονδε, τραπείομεν εὐνηθέντες·
οὐ γὰρ ἔθ᾽ Ἥφαιστος μεταδήμιος, ἀλλά που ἤδη
οἴχεται ἐς Λῆμνον μετὰ Σίντιας ἀγριοφώνους.»

«Πάμε, καλή μου, να πλαγιάσουμε, τον πόθο να χαρούμε·
Ήφαιστος τώρα εδώ δε βρίσκεται· πια θα ΄χει πάει στη Λήμνο
το δίχως άλλο, τους αγριόφωνους για ν΄ ανταμώσει Σίντες.»

Σύμφωνα με τον μύθο πρώτη η Ήρα – η ίδια η μάνα του Ήφαιστου – πέταξε τον γιό της στη θάλασσα [1] γιατί ήταν τόσο άσχημος που δεν άντεχε να τον βλέπει και να την βλέπουν μ’ αυτόν… οι άλλες κυρίες στα σαλόνια του Ολύμπου! Μετά από χρόνια τον μάζεψαν πάλι σπίτι αλλά ο Δίας, καυγαδίζοντας με τη γυναίκα (κι αδελφή του) – την Ήρα – γιατί προκάλεσε φοβερή τρικυμία που κόντεψε να πνίξει τον Ηρακλή [2], την κρέμασε απ’ τον Όλυμπο, άρπαξε τον έρμο τον Ήφαιστο – που πήρε το μέρος της μαμάς του, που τον είχε πετάξει πρώτη εκείνη – και τον πέταξε για άλλη μια φορά, ακόμα πιο μακριά, με αποτέλεσμα το παιδί – παρέμενε «νεώτερος» επειδή ποτέ δεν έχανε τη δύναμή του – να γκρεμοτσακιστεί στη Λήμνο και να μείνει ανάπηρο. Οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού – οι Σίντιες του Ομήρου, που σύμφωνα με το μύθο ήρθαν από την Ανατολή (Φρυγία) – αν και αγριόφωνοι, δηλαδή σκληροί ή αφιλόξενοι, τον μάζεψαν, τον περιέθαλψαν κι εκείνος σε αντάλλαγμα τους δίδαξε την τέχνη της μεταλλουργίας, στήνοντας το σιδεράδικό του στο ηφαίστειο Μόσυχλον [3] της Λήμνου. Οι Σίντιες εξελίχθηκαν σε εξαιρετικούς σιδεράδες και ήταν οι πρώτοι που κατασκεύασαν χάλκινα όπλα με μέταλλα από τη Μικρά Ασία.

[1] Ο θεός-βρέφος Ήφαιστος έπεσε στη θάλασσα, όπου τον περισυνέλεξαν η Θέτις η «κουροτρόφος» (θεότητα προστασίας των παίδων και της μητρικής στοργής) και η Ευρυνόμη, (θεότητα της θάλασσας), οι οποίες τον ανέθρεψαν για εννέα χρόνια. Μόλις μεγάλωσε, ο θεός έστησε αμέσως το πρώτο του σιδηρουργείο στον βυθό του Αιγαίου, σφυρηλατώντας, εκεί, όμορφα τεχνουργήματα για τις δύο αυτές θεότητες.

[2]…ο Ηρακλής μετά την πρώτη άλωση της Τροίας ξεκίνησε με τους συντρόφους του έχοντας έξι πλοία για την επιστροφή του στο Άργος. Η Ήρα τότε έστειλε τον Ύπνο – που σύμφωνα με τον Όμηρο κατοικούσε στη Λήμνο – να κοιμίσει τον Δία, ώστε να τον εξαπατήσει και να προκαλέσει μια τρικυμία στη θάλασσα, όπου έπλεε ο Ηρακλής. Από τα έξι πλοία χάθηκαν τα πέντε και σώθηκε μόνο αυτό του Ηρακλή μετά από επέμβαση του Δία, ο οποίος μόλις ξύπνησε οργισμένος από την απάτη της Ήρας διέταξε τους ανέμους να σταματήσουν. Ο Δίας προσπάθησε να τιμωρήσει τον Ύπνο αλλά αυτός διέφυγε στην αγκαλιά της μητέρας του, της Νύχτας, ενώ έδεσε την Ήρα με μια χρυσή αλυσίδα και την κρέμασε από τον Όλυμπο. Ο Ήφαιστος μάταια προσπάθησε να βοηθήσει τη μητέρα του και μάλιστα ο Δίας προκειμένου να τον τιμωρήσει τον άρπαξε και τον έριξε από τον Όλυμπο… Κακριδής (επ.) 1986: 91-93 Gantz 1993: 442-446. Ελληνική μυθολογία, τόμοι 1-5, (Γενική εποπτεία Ι.Θ.Κακριδής) Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, 1986

[3] Η θέση του αρχαίου ηφαιστείου δεν είναι εξακριβωμένη, αλλά θεωρείται επικρατέστερο ότι βρισκόταν κοντά στη θέση όπου γινόταν η εξαγωγή της θεραπευτικής λημνίας γης, στο λόφο «Δεσπότης», που βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Κότσινος, Ρεπανίδι και Βάρος της κεντρικής Λήμνου.

Σύμφωνα με τον μύθο, ο Ήφαιστος μεταβίβασε τη γνώση της τέχνης της μεταλλουργίας στους τρεις γιούς του, τους Καβείρους, που απέκτησε μαζί με τρεις κόρες, τις Καβειρίδες Νύμφες, από τη νύμφη Καβειρώ κόρη του Πρωτέα.
Οι Κάβειροι, αργότερα, λατρεύονταν σε ένα ειδικό ιερό που χτίστηκε στη Λήμνο, το Καβείριο. Η λατρεία τους, που ήταν μυστηριακή, επεκτάθηκε στη Σαμοθράκη κι αλλού και μάλλον προέρχεται από κάποια αρχική κλειστή συντεχνία μεταλλουργών.

Καβείρια Μυστήρια

Η εισαγωγή της αμπελοκαλλιέργειας συνδέθηκε με τον Διόνυσο. Σύμφωνα με τον μύθο ο Μίνωας ο βασιλιάς της Κρήτης έστειλε τον βασιλιά της Φαιστού Ραδάμανθυ να καταλάβει τα νησιά του Αιγαίου. Αυτός δώρισε τη Λήμνο σε ένα στρατηγό του, τον Θόαντα, γιο του Διονύσου και της Αριάδνης, ο οποίος δίδαξε στους Λημνιούς την καλλιέργεια του αμπελιού. Τότε τη Λήμνο κατείχαν οι Θεσσαλοί Μινύες κι ο Κρηθέας, βασιλιάς της Ιωλκού, αποφάσισε να δώσει στον Θόαντα την κόρη του, Μύρινα ως σύζυγο. Για να την τιμήσουν έδωσαν το όνομά της στην πρωτεύουσα του νησιού.

Στον μύθο προβάλλεται κάποια διαμάχη ανάμεσα στους Μινύες και τους Μινωίτες για την επικράτηση στη Λήμνο, η οποία έληξε με συμβιβασμό. Επίσης, αποκαλύπτεται ότι η γνώση της αμπελοκαλλιέργειας ήρθε από την Κρήτη και ερμηνεύεται η ονομασία της πρωτεύουσας Μύρινας.

Μυθολογία και ιστορία της Λήμνου
Ιστορία της Λήμνου
Λήμνος στο terrabook
Χάρτης της Λήμνου.

Λημνία Γη
H Λημνία Γη ήταν ένα προϊόν από το ηφαιστειογενές χώμα της Λήμνου που λέγεται πως είχε θεραπευτικές ιδιότητες. Η εξόρυξή του γινόταν από συγκεκριμένο σημείο του νησιού, μια φορά τον χρόνο – και μόνο από τους Ιερείς του Ηφαίστου. Κατά τη διάρκεια της εξόρυξης γίνονταν τελετές και θυσίες. Οι ιερείς μετέφεραν τον πηλό στην Ηφαιστεία, όπου τον συσκεύαζαν και το προωθούσαν στους πολίτες.

Το Λημναίο έγκλημα.
Στην Ιλιάδα καταγράφεται σαν γιος της με τον Ιάσονα ο μετέπειτα βασιλιάς της Λήμνου στα Τρωικά Εύνηος. Οι μετέπειτα πηγές ωστόσο καταγράφουν και έναν δεύτερο γιο της Υψιπύλης και του Ιάσονα. Ο Ευριπίδης στην τραγωδία του «Υψιπύλη» ονομάζει τους δύο δίδυμους γιους τους Εύνηο και Θόα. Η Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου τον ονομάζει Νεβρόφονο, ο Γάιος Ιούλιος Υγίνος Δηίπυλο και ο Οβίδιος καταγράφει τους δυο δίδυμους γιους χωρίς ονόματα. Οι γυναίκες του νησιού αποφάσισαν να σκοτώσουν τους άντρες με μοναδική εξαίρεση την Υψιπύλη που έσωσε τον πατέρα της βασιλιά Θόα. Τα ίχνη της τραγικής ιστορίας βρίσκονται στην Ιλιάδα που αναφέρεται η Λήμνος σαν «πόλη του θεικού Θόα», ο γιος της Υψιπύλης Εύνηος καταγράφεται επίσης. Τα μετέπειτα Αρχαικά χρόνια ο τραγικός ποιητής Αισχύλος γράφει «Οι Λήμνιοι κατέχουν την κορυφαία ιστορική θέση στην εγκληματικότητα, οποιοδήποτε φρικτό έγκλημα μπορεί να συγκριθεί μόνο με εκείνα των γυναικών της Λήμνου». Τον 5ο αιώνα π.Χ. ο κορυφαίος ιστορικός Ηρόδοτος ονομάζει «Λημναίο έγκλημα» οποιαδήποτε αποτρόπαια πράξη. Ο Αισχύλος αναφέρεται έντονα στο έγκλημα αυτό στις χαμένες του τραγωδίες «Υψιπύλη» και «Λήμνιαι» (τέλη 6ου αιώνα π.Χ. - αρχές 5ου αιώνα π.Χ.). Ο λυρικός ποιητής Πίνδαρος την ίδια εποχή γράφει για την «εγκληματική ράτσα των γυναικών της Λήμνου που σκότωσαν τους συζύγους τους».

Λήμνια κακά.
Η συνέχεια του μύθου λέει, πως κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Θόαντα οι Λήμνιες παραμέλησαν τη λατρεία της Αφροδίτης. Γι' αυτό η θεά τις τιμώρησε με δυσοσμία, με αποτέλεσμα οι άνδρες να τις αποφεύγουν και να φέρουν γυναίκες από τη Θράκη. Τότε οι Λημνιές αποφάσισαν να εξοντώσουν όλους τους άντρες του νησιού και όλα τα μικρά αγόρια, πετώντας τους από τον λόφο Πέτασσο στη θάλασσα. Οι παλαιότεροι λένε ότι αυτή η άγρια δολοφονία έγινε σε μια περιοχή που ονομάστηκε «Ανδροφώνιο» και είναι το σημερινό Ανδρώνι. Για όσους απορούν, πώς οι γυναίκες κατάφεραν να σκοτώσουν τους άντρες τους, οι παλαιότεροι υποστηρίζουν ότι εκμεταλλεύτηκαν μια γιορτή, κατά την οποία εκείνοι μέθυσαν από το πολύ κρασί και κοιμήθηκαν. Γλύτωσε μόνον ο Θόας, τον οποίο έκρυψε η θυγατέρα του, η Υψιπύλη σε ένα πιθάρι και τον έριξε στη θάλασσα ενώ η ίδια τον διαδέχθηκε στον θρόνο. Στον μύθο αποτυπώνεται η δυσκολία με την οποία ο ντόπιος πληθυσμός και ιδίως οι γυναίκες αποδέχτηκαν τους Κρητικούς στρατιώτες του Θόαντα ως μόνιμους κατοίκους, εραστές, συζύγους κλπ. Η δολοφονία των ανδρών και οι γάμοι των γυναικών της Λήμνου με τους Αργοναύτες συμβολίζουν την εναλλαγή των στοιχείων της φύσης.

Συμβάντα που έχουν σχέση με τη Λήμνο.
Η ναυμαχία της Λήμνου στις 5 Ιανουαρίου 1913, ήταν η δεύτερη από τις δύο μεγάλες ναυμαχίες μεταξύ του Ελληνικού Βασιλικού Ναυτικού και του Οθωμανικού Στόλου κατά τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο που πραγματοποιήθηκε στην περιοχή της νήσου Λήμνου, εξ ου και η ονομασία της. Η ναυμαχία έληξε με νίκη του ελληνικού στόλου και τον εγκλεισμό του οθωμανικού εντός των Δαρδανελίων στη δεκαετία που ακολούθησε.

Το πρωί της 21ης Νοεμβρίου 1916 – κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου – ο «Βρετανικός», αδελφό πλοίο του «Τιτανικού» - επιστρατευμένο σαν πλωτό νοσοκομείο - με 675 άτομα πλήρωμα, 52 αξιωματικούς γιατρούς, 101 νοσοκόμες και 326 οπλίτες γενικών καθηκόντων – πλέοντας προς τη Λήμνο να παραλάβει ασθενείς και τραυματίες – προσέκρουσε σε νάρκη που είχε ποντίσει γερμανικό υποβρύχιο και βυθίστηκε, έξω από την Τζιά (Κέα) με αποτέλεσμα να πνιγούν ή να σκοτωθούν 21 μέλη του πληρώματος και 9 νοσηλευτές. Η Γερμανοί αρνήθηκαν την οποιαδήποτε συμμετοχή τους στο συμβάν.

Η Λήμνος φημίζεται για τα τοπία της. Έχει πολλές και ωραίες παραλίες, συμπαθητικά χωριά, βιότοπους, αλμυρές λίμνες, σπηλιές, βράχους με εντυπωσιακούς σχηματισμούς, αλλά και αμμόλοφους που θυμίζουν μικρή έρημο!

Πρωτεύουσα και κύριο λιμάνι της είναι η Μύρινα. Ως το 1955, ονομαζόταν Κάστρο, όνομα που χρησιμοποιούν ακόμα οι παλιότεροι Λημνιοί. Απλωμένη ανάμεσα σε δύο μικρούς κόλπους, τον κοσμοπολίτικο Ρωμαίικο Γιαλό και τον Τούρκικο Γιαλό ή απλώς Λιμάνι, με παλιά αρχοντόσπιτα, μαγαζιά κάθε είδους, ατμοσφαιρικά στέκια για καφέ και φαγητό και το Κάστρο να δεσπόζει στα ψηλά.

Παραλίες της Λήμνου

Ακτοπλοιϊκά…
Την Παρασκευή 7 Ιουνίου 2024 η Seajets μου έστειλε το μήνυμα:
«Σας ενημερώνουμε ότι με βάση το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο, προκειμένου να ταξιδέψει το όχημά σας με τα πλοία της εταιρείας μας εφόσον είναι αμιγώς ηλεκτρικό ή επαναφορτιζόμενο υβριδικό (plug-in ), το επίπεδο φόρτισης του συσσωρευτή δεν πρέπει να υπερβαίνει το 40%.

Εφόσον το όχημά σας χρησιμοποιεί λοιπά εναλλακτικά καύσιμα (υγραέριο ή φυσικό αέριο), δεν θα πρέπει να περιέχει καύσιμα άνω του 50% της συνολικής του χωρητικότητας.»

Το Σάββατο 29 Ιουνίου – την ημέρα της αναχώρησης – στις 11:22 η Seajets μας έστειλε το μήνυμα:
«Αγαπητοί επιβάτες, θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε πως λόγω των καιρικών συνθηκών το δρομολόγιό σας σήμερα από Λαύριο 29/06 με το πλοίο AQUA BLUE έχει νέα ώρα αναχώρησης στις 21:30. Επιβίβαση με τα ίδια εισιτήρια. Mε εκτίμηση Seajets.»

Όταν φτάσαμε στο λιμάνι του Λαυρίου κι επιβιβαστήκαμε, μας ενημέρωσαν στη ρεσεψιόν ότι λόγω αέρα (8 τοπικά 9 μποφόρ) το πλοίο δεν θα πιάσει στα Μεστά της Χίου, θα συνεχίσει προς Άι Στράτη και παρά την καθυστερημένη αναχώρηση, θα είμαστε στη Λήμνο στην ώρα μας στις 06:45 το επόμενο πρωί. Λίγο κούνημα - και περισσότερους τριγμούς από διάφορα σημεία της καμπίνας και του πλοίου - στο Κάβο Ντόρο, περισσότερο μετά τον Κάβο Ντόρο και αρκετά μετά το πέρασμά μας ανοιχτά της Σκύρου. Δεν καλοκοιμηθήκαμε.

Στην επιστροφή πήραμε το Aqua Blue από το νέο λιμάνι της Μύρινας το βράδυ της Κυριακής 7 Ιουλίου 2024 στις 21:30 και φτάσαμε στο Λαύριο το επόμενο πρωί της Δευτέρας 8 Ιουλίου στις 06:45.
Συνολικά για 2 άτομα σε εξωτερική δίκλινη καμπίνα (2009 χωρίς τηλεόραση) και το Jeep, πληρώσαμε 512.80€

Τα δρομολόγιά μας...
Σάβ 29-06-2024 21:30 Λαύριο – Κυρ 05:15 Άγιος Ευστράτιος – Κυρ 06:45 Μύρινα Λήμνου
Κυρ 07-07-2024 21:30 Λήμνος – Κυρ 22:45 Άγιος Ευστράτιος – Δευ 06:45 Λαύριο
Δεν καθυστερήσαμε στις αποβιβάσεις.

Διαμονή...
Για τη διαμονή μας, προτιμήσαμε το Deluxe δίκλινο στούντιο, στα πέτρινα Διαμερίσματα Αμυγδαλιές (βαθμολογία στο Booking 9.5) πάνω από την Μύρινα, την πρωτεύουσα της Λήμνου, με θέα από το μεγάλο μπαλκόνι / βεράντα 180 μοιρών, στο Κάστρο, στην πόλη, στη θάλασσα στο βάθος και στο ηλιοβασίλεμα δίπλα στην κορυφή του Άθω. Είχε μεγάλο ιδιόκτητο χώρο στάθμευσης με δυνατότητα στάθμευσης του αυτοκινήτου μας μπροστά στο δωμάτιο.

Πληρώσαμε (μείον την έκπτωση genius του Booking 10%) 97.20€ (29-06-2024), 112.50€ (01-07-2024 – 05-07-2024), 115.20€ (06-07-2024) = 774.90€ και 1.50€ τέλος ανθεκτικότητας x 7 διανυκτερεύσεις = 10.50€. Το συγκρότημα δεν προσφέρει πρωινό ή κάποιο άλλο γεύμα αλλά έχει τις συσκευές και τα απαραίτητα σκεύη για να τα φτιάξετε μόνοι σας. Η καθαριότητα και η αλλαγή πετσετών ήταν καθημερινή. Με την άφιξή μας, μας πρόσφεραν 1 μπουκάλι κρασί, παραδοσιακά γλυκά της Λήμνου και μας έδωσαν γραπτές πληροφορίες για τις παραλίες του νησιού και τις ταβέρνες ανά περιοχή για καλό φαγητό.

Η Λήμνος είναι μεγάλο νησί κι αν επιθυμείτε να την εξερευνήσετε, το μεταφορικό μέσο είναι απαραίτητο.

Ενδεικτικές αποστάσεις:
Μύρινα – παραλία Άγιος Ιωάννης Κάσπακας 7.3 χλμ. σε 14’
Μύρινα – «παραλία» Μούρτζεφλος 21.6 χλμ. σε 33’
Μούρτζεφλος (ΒΔ) – Σάρδες – Αμμοθίνες – Γομάτι (Β) 25.2 χλμ. σε 55’
Μύρινα – παραλία Γομάτι 18.4 χλμ. σε 35’
Μύρινα – παραλία Πλάκα 43.2 χλμ. σε 50’
Μύρινα – Μούδρος 27.8 χλμ. σε 30’
Μύρινα – παραλία Λουρί 41.5 χλμ. σε 44’

Καύσιμα…
Στις 8 ημέρες που μείναμε στη Λήμνο, διανύσαμε 1,052 χλμ., καταναλώσαμε 170.57 λίτρα βενζίνης και πληρώσαμε 355.50€. Συγκεκριμένα 128.50€ για 60.05 λίτρα απλής αμόλυβδης x 2.140€ στην Ελίν της Παναγίας Λήμνου, 120.00€ για 55.05 λίτρα αμόλυβδη Crystal (προσφορά ημέρας, ίδια τιμή με απλή αμόλυβδη) x 2.180€ στην Ελίν στην είσοδο της Μύρινας και 107.00€ για 55.47 λίτρα απλής αμόλυβδης βενζίνης x 1.929€ στην Avin της Νέας Κηφισιάς. Μέση κατανάλωση του Cherokee με τα 3.700κε, 16.21 λίτρα / 100 χλμ.

Φαγητό...
Οι μερίδες ήταν μεγάλες, όπως και οι τιμές!
Φάγαμε μέτριο έως καλό φαγητό.
Κυρ 30-06 Μάνος, Μύρινα, Ρηχά Νερά 3/5 45.40€. Δεν μας έφεραν νόμιμη απόδειξη.
Δευ 01-07 Γιαννάκαρος, Κότσινας 3/5 44,60€. Ζήτησα και μας έφεραν τη νόμιμη απόδειξη!
Τρί 02-07 Remezzo, Πλάκα, 4/5 36.00€
Τετ 03-07 Γαλάζιο Λιμανάκι, Μούδρος, 3/5 36.90€
Πέμ 04-07 Ρομέο, Μύρινα, Ρωμαίικος Γιαλός, 3/5 57.90€
Παρ 05-07 Μάνος, Μύρινα, Ρηχά Νερά 3/5 32.40€. Ζήτησα και μας έφεραν τη νόμιμη απόδειξη!
Σάβ 06-07 Φλωμάρι, Γομάτι, 3/5 39.50€. Ζήτησα 3 φορές και μας έφεραν τελικά τη νόμιμη απόδειξη.
Κυρ 07-07 Γλυκάνισος, Νέα Κούταλη 4/5 32.50€. Το καλύτερο φαγητό μας στη Λήμνο. Η βαθμολογία μου θα ήταν 5/5 αν το τραπέζι μας ήταν σε καλύτερη θέση με περισσότερη σκιά – όπως είχαν τα ρεζερβέ τραπέζια – κι αν μας είχαν φέρει τη νόμιμη απόδειξη χωρίς να τη ζητήσω!

Μας άρεσαν…

Τα ζεστά χρώματα της Λήμνου.
Η πρωινή ανάβαση στο Κάστρο της Μύρινας.
Τα ηλιοβασιλέματα με θέα την κορυφή του Άθω.
Οι βόλτες στα σοκάκια της Μύρινας, στον Ρωμαίικο Γιαλό και στο παλιό λιμάνι.
Οι περισσότερες αμμουδερές παραλίες της Λήμνου.
Η τοποθέτηση από τον δήμο, ομπρελών και τεντών στις περισσότερες παραλίες του νησιού.
Η δωρεάν χρήση ομπρελών και καθισμάτων στα μπιτσόμπαρα.
Η 180 μοιρών θέα απ’ το μπαλκόνι του δωματίου μας πάνω από τη Μύρινα.

Δεν μας άρεσαν…

Το κλειστό λόγω ανακαίνισης, αρχαιολογικό Μουσείο της Μύρινας.
Οι ακριβές τιμές των καυσίμων στα πρατήρια του νησιού.
Οι στενοί «κεντρικοί» δρόμοι που διέσχιζαν τα χωριά, ειδικά στο Πλατύ που έκλεισα τους καθρέφτες του jeep για να περάσουμε καθώς και στον παραλιακό δρόμο που οδηγεί στα πολυτελή καταλύματα στη μέση της ομώνυμης παραλίας.
Που σχεδόν σε όλες τις ταβέρνες της Λήμνου, μας έφερναν απλό δελτίο παραγγελίας και έπρεπε να ζητήσουμε να μας φέρουν τη νόμιμη απόδειξη.

Πιέστε στην εικόνα που ακολουθεί να δείτε το βίντεό μας στο YouTube. Επιλέξτε υψηλή ανάλυση (HD) 1080 και πλήρη οθόνη (full screen).

Ακολουθούν μέρη του νησιού που βρήκαμε ενδιαφέροντα με τις συντεταγμένες τους.

37° 42.731'n 24° 03.796'e Λιμάνι Λαυρίου (58 χλμ. από Κηφισιά, σε 1 ώρα + 15’)
39° 52.426'n 25° 03.403'e Λήμνος, Μύρινα, παλαιό λιμάνι, μεγάλος χώρος στάθμευσης
39° 52.262'n 25° 03.302'e Μύρινα (νέο λιμάνι)
39° 52.602'n 25° 03.503'e μικρός χώρος στάθμευσης κάτω από το Κάστρο. Το πρωί της Κυριακής 30 Ιουνίου, είχε κενές θέσεις στάθμευσης!

Κάστρο Μύρινας ή Παλιόκαστρο. Χώρος πάντα ανοιχτός. Είσοδος Ελεύθερη.
Το πιο καλοδιατηρημένο από τα 7 κάστρα της Λήμνου και το μεγαλύτερο του Αιγαίου.
Βυζαντινό Κάστρο που έκτισε το 1186 μ.Χ. ο αυτοκράτωρ Ανδρόνικος Α’ Κομνηνός πάνω σε κυκλώπεια τείχη αρχαίας ακρόπολης των Μινύων (13αι.π.Χ) που βελτίωσαν αργότερα οι Πελασγοί μέχρι τον 6αι. π.Χ. Επισκευάστηκε επί φραγκοκρατίας από τους Βενετούς (12αι), επεκτάθηκε από τους Γενουάτες (15αι) που του έδωσαν τη σημερινή του μορφή και συντηρήθηκε αργότερα από τους Οθωμανούς.

Ανάμεσα στα χαλάσματα σήμερα ζουν αρκετά ελάφια, τα πλατώνια (dama dama επιστημονικά). Τη δεκαετία του 1970 η Ρόδος δώρισε στον δήμο Μύρινας 2 ζευγάρια που τοποθετήθηκαν στο Κάστρο. Σήμερα υπολογίζονται ότι είναι 130-150! Στο Κάστρο είδαμε αρκετά κατσίκια αλλά κανένα ελάφι!

Πρόσβαση:
1. Από το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής (σκαλάκια) στον Ρωμαίικο Γιαλό.
2. Από το Δημαρχείο στο λιμάνι.
3. Από την αγορά της Μύρινας.

Μύρινα. Στους πρόποδες του Κάστρου το τούρκικο φρουραρχείο όπου ο τούρκος πάσας υπέγραψε την παράδοση της Λήμνου στον ναύαρχο Κουντουριώτη!
Τούρκικος Γιαλός λιμανάκι με ψαρόβαρκες, ψαραγορά και ψαροταβέρνες.

39° 52.654'n 25° 03.496'e Αγία Παρασκευή Βόντελα. Μικρό ξωκλήσι στη βάση του Κάστρου, δίπλα στο αρχοντικό Βόντελα. Μερικά μέτρα πριν, στην Ναυάρχου Κουντουριώτη η Ταβέρνα Romeo.
39° 52.842'n 25° 03.707'e Ρωμαίικος Γιαλός. Εμπρός από το Αρχαιολογικό μουσείο.
                                          Αρχαιολογικό Μουσείο Μύρινας. Κλειστό λόγω έργων!
Στον Ρωμαίικο Γιαλό, σε διώροφο κτίσμα του 19ου αι., που αρχικά λειτούργησε ως τουρκικό Διοικητήριο. Περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, προϊστορικά ευρήματα από την Πολιόχνη, αρχαϊκά και ρωμαϊκά ευρήματα από το Καβείριο κι ελληνιστικά ευρήματα από την Ηφαιστία.

39° 52.975'n 25° 03.848'e Προϊστορικός οικισμός Μύρινας, μετά το Αρχαιολογικό μουσείο

Χώροι στάθμευσης…
39° 52.765'n 25° 03.871'e δίπλα στην Αγία Τριάδα πίσω από το Αρχαιολογικό μουσείο
39° 52.884'n 25° 03.946'e

39° 53.119'n 25° 03.762'e παραλία Ρηχά Νερά. Ταβέρνα Manos Beach από τις 09:00πμ
39° 53.232'n 25° 03.723'e παραλία Μύρινας (Ελβετικών στο Google)
39° 53.625'n 25° 03.635'e κάτω από το Ιερό της Ταυροπόλου Αρτέμιδας.
39° 53.615'n 25° 03.749'e Ιερό Ταυροπόλου Αρτέμιδος Τα ερείπια του ιερού βρίσκονται 3 χλμ. έξω από τη Μύρινα μέσα στον χώρο του ξενοδοχείου Porto Myrina! Τα ευρήματα της ανασκαφής παρουσιάζονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο.

39° 53.850'n 25° 04.032'e παραλία Αυλώνα, αμμουδερή, μεγάλη & ανοργάνωτη.
39° 54.344'n 25° 03.996'e Παραλία Λιμενάρια
39° 54.266'n 25° 04.266'e Άγιος Αθανάσιος, κεραίες, θέα.
                                          Κάσπακας, ένα από τα ωραιότερα χωριά του νησιού. Ιδρύθηκε στα τέλη του 11ου αιώνα ή στις αρχές του 12ου από το ναύαρχο του βυζαντινού στόλου Κάσπακα σε κτήμα που του παραχώρησε ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α´ ο Κομνηνός. Λέγεται πως εδώ κατέφυγε καταδιωκόμενος από Φράγκους και Βενετούς ο Αλέξιος Δούκας Μούρτζουφλος, σφετεριστής του θρόνου της Κωνσταντινούπολης και αυτοκράτορας το μοιραίο βράδυ της 12ης του Απρίλη του έτους 1204, που η Κωνσταντινούπολη παραδινόταν στα χέρια των Σταυροφόρων. Το ακρωτήριο βόρεια του Κάσπακα φέρει το όνομά του. Γνωστές παραλίες του χωριού ο ´Αγιος Γιάννης - πάνω στα βράχια της ακτής είναι χτισμένο το ομώνυμο εκκλησάκι, οπωσδήποτε πριν από το 1858 - και ο Καρβουνόλακκας. Φεύγοντας από τον Κάσπακα για τον Κορνό, το εξωκκλήσι σήμερα του Αγίου Γεωργίου. Η γύρω έκταση αποτελούσε μετόχι της Μονής του Αγίου Στεφάνου του Κασταμονίτου ήδη από το 1363. Λόγω άφθονου νερού εδώ στεγάστηκαν τα πλυσταριά του χωριού. Έχουν απομείνει λίγες πέτρινες γούρνες.

39° 55.303'n 25° 04.290'e παραλία Άγιου Ιωάννη Κάσπακα (πριν το ξωκλήσι), αμμουδιά με βότσαλα.
39° 56.229'n 25° 03.852'e Καταρράκτης Κατσαΐτη
39° 56.481'n 25° 04.174'e Καταρράκτης Κρεμαστά Νερά
Καταρράκτες Κάσπακα ή Χείμαρρος Κάσπακα ή Ρέμα Κατσαΐτη ή Κρεμαστά Νερά από μονοπάτι. Καλύτερη εποχή η άνοιξη. Βόρεια της Μύρινας, ωραίο τοπίο με τρεχούμενα νερά – ανάλογα με την εποχή - και λίμνες.

                                          Κορνός ορεινό χωριό πάνω από τον Κάσπακα

39° 55.691'n 25° 03.950'e Άγιος Ιωάννης, ωραία αμμουδιά με ρηχά και κρύα νερά.
Καλύτερο κομμάτι η αμμουδιά – μέσα – έξω – μετά το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη.
Η θάλασσα κρύα! Δωρεάν δημοτικές ομπρέλες, αρμυρίκια για σκιά και μπιτσόμπαρο με δικές του (κι αυτές δωρεάν) ξαπλώστρες και ομπρέλες. Σε όλα τα μπιτσόμπαρα της Λήμνου οι ομπρέλες είναι δωρεάν.    Σας χρεώνουν μόνο για ότι αγοράσετε.
                                          Πρασσά Λιμάνι
39° 55.894'n 25° 03.426'e μικρή παραλία χωρίς οδική πρόσβαση
39° 56.222'n 25° 03.131'e Καρβουνόλακας την προτιμούν γυμνιστές πέτρες & άμμος αριστερά
Δεν μας άρεσε.
39° 56.589'n 25° 03.112'e δεν κατεβαίνει δρόμος…
39° 57.394'n 25° 02.757'e Μορασίτης, όμορφη μικρή παραλία. Απ’ τη θάλασσα
Προσπαθήσαμε να πλησιάσουμε αλλά βρήκαμε κλειστή πόρτα.
39° 58.619'n 25° 03.002'e Άγνωστη… Αρμυρίκια. Κατεβαίνει χωματόδρομος.
39° 59.063'n 25° 02.766'e Μούρτζεφλος (2 παραλίες νότια & βόρεια)
39° 58.998'n 25° 04.802'e Βίγλα ή Σκοπιά 430μ ή ψηλότερη κορυφή της Λήμνου με στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην κορυφή και απαγορευτικές πινακίδες για φωτογράφηση ή βιντεοσκόπηση παντού. Επιστρέψαμε.
39° 59.471'n 25° 05.008'e δεν βλέπω δρόμο…
39° 59.444'n 25° 06.124'e Βάρθακας. Φάτσα στον βοριά. Δεν κατεβαίνει δρόμος.
39° 56.369'n 25° 08.404'e Σαρδές, ταβέρνα Μαν-Τέλλα. Ανοίγει στις 12:00.
39° 57.833'n 25° 09.109'e Άγιος Μόδεστος στο καταπράσινο χωριό Κατάλακκος ή Κατάλακκο

39° 59.473'n 25° 07.927'e Αμμοθίνες ο πάνω χώρος στάθμευσης με μικρή ξύλινη πέργκολα.
Αμμοθίνες ή Παχιές Αμμούδες ή αμμ’δές. Μία «έρημος» σε μικρογραφία στα ΒΔ του νησιού κοντά στην παραλία Γομάτι. Αξίζει να περπατήσετε στην άμμο. Καλύτερη ώρα φωτογράφησης το πρωί ή τουλάχιστον 2 ώρες πριν το ηλιοβασίλεμα. Αργότερα έχει πολλές σκιές.

40° 00.151'n 25° 08.504'e σμιλεμένοι βράχοι
39° 59.802'n 25° 08.989'e παραλία Ατσική, κοντά στο μπιτσόμπαρο «Απόδραση»
39° 59.599'n 25° 08.961'e ένα άρμα μάχης (τανκ) που λιάζεται σ’ ένα ύψωμα πάνω από το μπιτσόμπαρο «Σαχάρα» στην παραλία Γομάτι!
39° 59.444'n 25° 09.054'e Γομάτι, μεγάλη αμμουδιά. Την πιάνει ο βοριάς.
39° 59.319'n 25° 09.301'e Ταβέρνα «Φλωμάρι» ανοίγει στις 11:00.
39° 59.398'n 25° 10.175'e παραλία Κατάλακου (Φαλακρού) πολλά φύκια. Το τελευταίο κομμάτι του χωματόδρομου - μετά το αγροτόσπιτο - είναι δύσβατο και δεν συνιστώ κατάβαση με χαμηλό αυτοκίνητο. Η χειρότερη παραλία που είδαμε στη Λήμνο.
39° 59.762'n 25° 11.416'e παραλία Παπιάς, μοναχική μέσω χωματόδρομου.
39° 59.838'n 25° 11.668'e παραλία Καραβοστάσι.
39° 59.862'n 25° 12.872'e παραλία…
39° 59.959'n 25° 13.187'e Τρυγή
Χωριό Ατσική, κοντά στο χωριό Προπούλι στο Φαλακρό ή Φαρακλό
39° 56.642'n 25° 13.558'e Ταβέρνα / πιτσαρία Τροπικάνα (4.5/5) ανοίγει 19:00 το βράδυ.
40° 00.239'n 25° 14.202'e ακρωτήρι Φαλακρό με τα σφαιρικές πέτρες, τα φραγκοκέφαλα.
39° 59.765'n 25° 14.271'e σμιλεμένοι βράχοι. Δεν βλέπω δρόμο.

39° 59.642'n 25° 14.506'e Γεωλογικό πάρκο Φαλακρού. Όμορφοι ηφαιστειογενείς σχηματισμοί. Το καλύτερο θέαμα της ημέρας μας.



39° 59.476'n 25° 14.791'e παραλία Πηγαδέλι. Την πιάνει ο βοριάς.
39° 59.247'n 25° 15.239'e άγνωστη, κατεβαίνει χωματόδρομος.
39° 59.082'n 25° 15.821'e Βότσαλα ή Αγία Ευθυμία, λιμανάκι δεξιά της, κάτω απ’ το εκκλησάκι
39° 59.123'n 25° 16.185'e …
39° 58.641'n 25° 15.907'e ξωκλήσι Άγιου Παύλου
39° 58.250'n 25° 15.838'e παραλία Άγιου Ερμόλαου (1)
39° 58.096'n 25° 15.935'e Άγιος Ερμόλαος. Στα δεξιά του Γεωλογικό πάρκο.
39° 57.790'n 25° 15.858'e παραλία Άγιου Ερμόλαου (2)
39° 57.476'n 25° 16.307'e …
39° 57.225'n 25° 17.013'e ενδιαφέροντα βράχια στο ακρωτήρι Πουρνιάς…
39° 56.652'n 25° 16.599'e παραλία Κότσινα ρηχή αμμουδιά με σχετικά ζεστά νερά, σε μεγάλο κόλπο. Αρκετά φύκια στη δεξιά της πλευρά κοντά στην ταβέρνα. Αν κι ο κόλπος είναι κλειστός, υπάρχει κυματισμός αν φυσάει βοριάς. Καλύτερο – και πιο ήρεμο το αριστερό της τμήμα – κοντά στο μπιτσόμπαρο.
                                          Ψαροχώρι Κότσινα
39° 56.456'n 25° 17.022'e Ψαροταβέρνα Γιαννάκαρος, ανοίγει στις 11:30
39° 56.505'n 25° 17.117'e άγαλμα Μαρούλας Κομνηνής μπροστά στο ξωκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής στη θέση που παλιά υπήρχε το κάστρο του Κότσινα. Σήμερα από το κάστρο σώζεται μόνο μια πηγή η οποία βρίσκεται σε μια υπόγεια κατακόμβη 65 σκαλιά κάτω από την επιφάνεια της γης. Πάνω στην κατακόμβη έχει χτιστεί η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής και μπροστά της στέκεται το άγαλμα της Μαρούλας. Την ημέρα που φτάσαμε, μία ομάδα στρατιωτών έφτιαχναν έναν διάδρομο μπροστά στο άγαλμα!
39° 56.392'n 25° 17.371'e …
39° 56.525'n 25° 17.821'e παραλία Αμμουδοβούνι

39° 57.857'n 25° 19.116'e Αρχαιολογικός Χώρος Ηφαιστίας (08:30 – 15:00, είσοδος 3 ευρώ. Κάθε Τρίτη κλειστά!) Ερείπια νεκροταφείου, τμήμα ελληνορωμαϊκού θεάτρου και θεμέλια σπιτιών της ύστερης αρχαιότητας, στη ΒΑ Λήμνο 38 χλμ. από τη Μύρινα. Μικρός αλλά ενδιαφέρων αρχαιολογικός χώρος. Αξίζει την επίσκεψή σας, έστω κι απ' έξω!

39° 58.005'n 25° 19.524'e …
39° 58.150'n 25° 19.803'e ακρωτήριο Εκατό Κεφαλές. Ενδιαφέρον ανάγλυφο. Δύσβατος χωματόδρομος (Ιούλιος 2024).
39° 58.030'n 25° 19.722'e Πουριά. Ερημική παραλία στα δεξιά του ακρωτηρίου Εκατό Κεφαλές.
39° 57.988'n 25° 20.857'e παραλία Σαράβαρι ρηχά νερά, κύματα όταν φυσάει βοριάς. Μπιτσόμπαρο με δωρεάν ομπρέλες. Αρκετά τροχόσπιτα.
39° 58.522'n 25° 20.758'e το ερειπωμένο Kaviria Palace Resort.

39° 58.712'n 25° 20.551'e Αρχαιολογικός χώρος. Ιερό των Καβειρίων (Καβείριο).
08:00 – 15:00 είσοδος 2 ευρώ, κάθε Τρίτη κλειστά. Ερείπια αρχαίου ιερού σε ένα ακρωτήρι στα βόρεια του νησιού, που άκμασε από τον 8ο αιώνα π.Χ. μέχρι την ύστερη αρχαιότητα. Στις βραχώδεις ακτές κάτω από τον αρχαιολογικό χώρο βρίσκεται η Σπηλιά του Φιλοκτήτη (κατηφορίζει μονοπάτι με σκαλιά).

39° 58.772'n 25° 20.454'e η σπηλιά του Φιλοκτήτη
Τον Φιλοκτήτη που βοήθησε τον Ηρακλή στις τελευταίες του στιγμές ανάβοντας τη φωτιά (στην σημερινή Πυρά της Οίτης) που τον έκαψε και τον λύτρωσε από τους φοβερούς πόνους που του προκάλεσε στο σώμα το δηλητηριασμένο από την Ήρα πουκάμισο που του έδωσε να φορέσει η ανυποψίαστη γυναίκα του η Δηιάνειρα, η Ήρα τον τιμώρησε στέλνοντάς του ένα φίδι να τον δαγκώσει και να του κάνει πληγή αγιάτρευτη για να τον εμποδίσει να ταξιδέψει με τους υπόλοιπους ήρωες στην Τροία. (Υγίνος 102.1)

39° 59.104'n 25° 21.168'e παραλία Νεφτίνα (ή Νευτίνα), μεγάλη σε μήκος με λευκή άμμο, ξωκλήσι και ρυάκι στη μέση. Την πιάνει ο βοριάς.

40° 00.181'n 25° 22.342'e Ζεματάς ωραία αμμουδιά με 2 μπιτσόμπαρα. Καθίσαμε στο 2ο αριστερά και είμαστε σχεδόν μόνοι μας. Δεν χρεώνουν τις ομπρέλες και δεν σε υποχρεώνουν να αγοράσεις κάτι. Την αγάπη μας μας είπε το παλικάρι πίσω από την μπάρα! Δώσαμε 5 ευρώ για ένα κρύο νες και μία τοπική λεμονάδα. Και τα 2 με παγάκια. Απ’ τα καλύτερα μπάνια μας στο νησί.

40° 00.810'n 25° 22.276'e παραλία Σωτήρα με πολλά φύκια έξω. Δεξιά το ξωκλήσι Άγιος Σωτήρας με λιμανάκι από κάτω.

40° 00.846'n 25° 22.872'e …
40° 00.600'n 25° 23.347'e …
40° 00.403'n 25° 23.494'e …
39° 59.879'n 25° 23.780'e Αρχαιολογικός χώρος (στο Google) Φλάμπουρο. Δεν βρήκα πληροφορίες!
45 40° 00.636'n 25° 24.578'e βοτσαλιά Πλακιά ή Πλάκας. Δεν μας άρεσε.
46 40° 00.916'n 25° 24.773'e ξωκλήσι και ταβέρνα Άγιος Χαράλαμπος δίπλα σε μικρή «παραλία» με φύκια έξω. Δεν μας άρεσε.
40° 01.205'n 25° 24.991'e αγίασμα Αγίου Χαραλάμπους. Για τους πιστούς.

40° 02.104'n 25° 26.729'e Φάρος Πλάκας απ’ τους σημαντικότερους φάρους της Ελλάδας. Όταν φτάσαμε 2 ευγενείς φαντάροι – με τα όπλα στα χέρια – μας είπαν ότι είναι στρατιωτικό φυλάκιο, απαγορεύεται η πρόσβαση και φυσικά η φωτογράφηση!

40° 01.992'n 25° 26.771'e Γερμανικό πηγάδι (1942).
40° 00.778'n 25° 26.004'e παραλία Πλάκα ή Παλιόκαστρο στο Google.
40° 00.735'n 25° 26.677'e λίγα ερείπια Βρυόκαστρου ή Παλιόκαστρου Πλάκας
Το 1355 σε έγγραφα της μονής Μεγ. Λαύρας του Αγ. Όρους αναφέρεται η ύπαρξη του οχυρωμένου οικισμού Καστρίν στην περιοχή της Πλάκας. Μάλλον ταυτίζεται με το «Κάστρο των Καστριωτών», στο οποίο το 1459 αποβιβάστηκε ο Κριτόβουλος από την Ίμβρο κι έδιωξε τους Ενετούς από το νησί. Το 1521 ο Τούρκος ναυτικός Piri Reis το ονομάζει Burun Hisãr, δηλαδή «Κάστρο του ακρωτηρίου». Το βρήκε έρημο, διότι οι κάτοικοί του είχαν εγκατασταθεί στο Παλαιόκαστρο (Μύρινα) από τα χρόνια του σουλτάνου Βαγιαζήτ Β΄ (1481-1512).
Το οχυρό αυτό βρισκόταν σε μια μικρή χερσόνησο στα ανατολικά του χωριού κοντά στο παλιό λιμάνι. Τα ερείπια σήμερα αποκαλούνται Παλιόκαστρο ή Βριόκαστρο. Ως Vriokastro σημειώνεται στους χάρτες των Conze (1858) και Fredrich (1904). Ο Conze το βρήκε ερειπωμένο. Στο εσωτερικό του υπήρχαν πολλές στέρνες, η μια από τις οποίες ήταν γερή ενώ σ’ έναν τοίχο βρήκε εντοιχισμένη μια αρχαία επιγραφή.

Η Πλάκα ένα από τα νεώτερα χωριά του νησιού. Ιδρύθηκε μόλις το 19ο αιώνα. Βορειοανατολικά του χωριού η χερσόνησος του Αη-Γιάννη. Εδώ τοποθετείται το Βρυόκαστρο ή Παλαιόκαστρο, όπου υποτίθεται ότι αποβιβάστηκε ο Κριτόβουλος ο Ίμβριος όταν το νησί καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Στις ξέρες των Μυθώνων είναι βυθισμένη μια αρχαία πολιτεία. Τα ερείπια των σπιτιών και των πλακόστρωτων δρόμων διακρίνονται καθαρά. Πιστεύεται πως πρόκειται για την Ομηρική Χρύση που βυθίστηκε το 197 π.Χ., κατά τον Παυσανία. Εκεί, σύμφωνα με το μύθο, το φίδι δάγκωσε τον ήρωα του τρωικού πολέμου Φιλοκτήτη. Η πιο όμορφη από τις σχετικές παραδόσεις θέλει τον ήρωα να γιατρεύεται από τη θαυματουργή λάσπη από τη θέση Ρουσούνια στον Άγιο Χαράλαμπο. Η λάσπη πάντως υπήρξε ιδιαίτερα αποτελεσματική για τις ισχιαλγίες και τους ρευματισμούς.

40° 00.185'n 25° 26.229'e παραλία Μαντρί
39° 59.278'n 25° 26.566'e παραλία …
39° 58.523'n 25° 26.049'e παραλία Αγίας Παρασκευής (μυρωδάτα φύκια)...
39° 58.098'n 25° 24.863'e παραλία Παναγίας, ρηχή αμμουδιά.
39° 57.703'n 25° 24.636'e …
39° 57.048'n 25° 23.894'e παραλία Αμνίου. Ο δρόμος σταματά πριν την παραλία. Η Garmin(a) – το gps μας – χάθηκε κι εγκαταλείψαμε!

                                          Αλυκή Λήμνου. Τον χειμώνα είναι γεμάτη με θαλασσινό νερό και ανάλογα με την εποχή, είναι σημαντικός υδροβιότοπος και προορισμός για παρατήρηση πουλιών (bird watching). Το καλοκαίρι το θαλασσινό νερό εξατμίζεται και αφήνει στη θέση του το αλάτι. Είδαμε κόσμο σκυμμένο να το μαζεύει! Αξίζει την επίσκεψή σας καθώς και το περπάτημα στην μαλακή, ολόλευκη… αλατισμένη επιφάνεια!
Αν φτάσετε στο πέτρινο ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα στον κεντρικό ασφάλτινο δρόμο, δεν θα μπερδευτείτε ιδιαίτερα με τους πολλούς χωματόδρομους που περιτριγυρίζουν την Αλυκή με αρκετούς από αυτούς να σταματούν δίπλα της.

39° 56.871'n 25° 21.526'e παρατηρητήριο πουλιών. Εύκολα προσβάσιμο και με συμβατικό αυτοκίνητο. Δείχνει εγκαταλελειμμένο…
39° 56.716'n 25° 21.224'e πέτρινο ξωκλήσι Αγίου Παντελεήμονα, δίπλα στον κεντρικό δρόμο.
39° 55.640'n 25° 22.095'e κιόσκι / παρατηρητήριο πουλιών 4.1χλμ 14’ από τον Άγιο Παντελεήμονα, εγκαταλελειμμένο κι αυτό αλλά με καλύτερη θέα προς την Αλυκή. Τα τελευταία 300 μέτρα του… αμμόδρομου είναι απάτητα, χορταριασμένα και ξεχωρίζουν δύσκολα. Θα τα διασχίσετε μόνο αν έχετε 4x4. Ο «δρόμος» σταματάει λίγο πριν το κιόσκι και συνεχίζει σε στενό πέτρινο καλντερίμι / διάδρομο, με εμφανή τα σημάδια του χρόνου και της εγκατάληψης. Λίγο δύσκολη η αναστροφή στην άμμο λόγω περιορισμένου χώρου ανάμεσα σε θάμνους και χαμηλά δέντρα.

39° 55.964'n 25° 22.891'e Petalini cape, παραλία με χιλιάδες κοχύλια.
39° 55.789'n 25° 22.885'e παραλία Αλυκή εμπρός από την Ασπρολίμνη, με πάρα πολλούς βαλκάνιους κάιτ σέρφερς και πάρα πολλά μα πάρα πολλά λέμε, φύκια!
39° 54.897'n 25° 22.610'e κιόσκι παρατήρησης φλαμίνγκο στην Ασπρολίμνη.
39° 54.378'n 25° 21.326'e Κέρος. Αέρας, κύμα, φύκια. Πίσω της πευκοδάσος.

Παράκαμψη…
Χωριό Κοντοπούλι. Τόπος εξορίας του ποιητή Γιάννη Ρίτσου.
Χωριό Καλλιόπη

39° 53.713'n 25° 20.916'e Birds observation tower
39° 52.417'n 25° 20.414'e παραλία Άγιος Ιωάννης. Δεν πλησιάζει δρόμος.
39° 52.035'n 25° 19.122'e Λαξευτοί Πελασγικοί τάφοι.

39° 51.321'n 25° 20.637'e Αρχαιολογικός χώρος Πολιόχνης (Τρίτη κλειστά).
Πολυόχνη. Η παλαιότερη οργανωμένη πόλη της Ευρώπης! Ο οικισμός ξεκίνησε πριν από έξι ή επτά χιλιάδες χρόνια και εξελίχθηκε σε μια πόλη – πρότυπο, με βουλευτήριο, υδραγωγείο, σιταποθήκες και ανάκτορα που σαστίζουν τον επισκέπτη με την τελειότητά τους! Βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την Τροία και αυτή η παραδοχή ήταν που βοήθησε να ανακαλυφθεί η σπουδαία αυτή ομηρική πόλη. Ανατολικά της Μύρινας (38 χλμ.), ένας από τους καλύτερα διατηρημένους οχυρωμένους προϊστορικούς συνοικισμούς της Ελλάδας. Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το μικρό μουσείο που στεγάζεται στον ίδιο χώρο. Εισιτήριο 3€, μειωμένο 2€. Από ΤΕΤ έως ΔΕΥ 08:30 – 15:30. Τρίτη κλειστά.

Στην ανατολική πλευρά τoυ νησιού στη θέση Βορόσκοπος κοντά στo χωριό Καμίνια βρίσκεται o νεολιθικός οικισμός της Πολιόχνης. Ανακαλύφθηκε από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών τo καλοκαίρι τoυ 1930. Πρόκειται για μεγάλο μέρος ενός οικισμού της Πρώιμης Εποχής τoυ Χαλκού, με πολλές φάσεις αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής ανάπτυξης πoυ καλύπτουν ολόκληρη την 3η π.Χ. χιλιετία. Oι ανασκαφείς συμβόλισαν κάθε αρχιτεκτονική φάση με ένα ξεχωριστό χρώμα διακρίνοντας επτά συνoλικά περιόδoυς, oι τελευταίες από τις οποίες συμπίπτουν με αντίστοιχες της αντικρινής Τρoίας. Η Πολιόχνη θεωρείται o πρώτος συγκροτημένος οικισμός της Ευρώπης. Με σιταποθήκες και τoν πρώτο (παγκόσμια) χώρο συνάθροισης και διαβούλευσης (βουλευτήριο). [Δήμος Μούδρου]

39° 50.969'n 25° 20.440'e Κοκκινόβραχος μεγάλη αμμουδιά με μπιτσόμπαρο. Την Τετάρτη 3 Ιουλίου 2024 που πήγαμε, είχε κύμα και πολλά «μυρωδάτα» φύκια. Στη συνέχεια ο Μακρύς Γιαλός.
39° 50.222'n 25° 19.776'e 4 Ανεμόμυλοι Αγίας Σοφίας.
39° 50.160'n 25° 20.499'e ερείπια Κάστρου Σκάλας Φισίνης. Δίπλα ξωκλήσι του Αγ.Μάρνου.
39° 50.120'n 25° 20.723'e Μαμόης Γιαλός στον χάρτη του Topo.

Αγιά Σοφιά. Βρίσκεται στο ΝΑ άκρο του νησιού και μαζί με τη Φυσίνη και τη Σκανδάλη αποτελούν τα Χωριά της Σκάλας. Ονομάζονται έτσι από το ομώνυμο μεσαιωνικό οχυρό που βρίσκεται δίπλα τους, και οι κάτοικοί τους αποκαλούνταν Σκαλιώτες. Από τη Σκάλα, σημαντικό λιμάνι του μεσαίωνα, σήμερα μπορείτε να δείτε τα ερείπια του κάστρου και δύο πύργων του.
Η Αγιά Σοφιά μεταφέρθηκε στη σημερινή της θέση στα τέλη του 18ου αιώνα για να προστατευθεί από τους πειρατές και πήρε το όνομα της από την ομώνυμη εκκλησία, που σήμερα στέκει κατάλευκη, περιτριγυρισμένη από πεύκα, μ’ ένα εντυπωσιακό καμπαναριό. Είναι από τα μικρότερα χωριά του νησιού, γραφικό, με όμορφα πετρόχτιστα σπίτια και πολύ πράσινο. Στην είσοδο του ένα μπακάλικο, πρώην καφενεδάκι, που σήμερα λειτουργεί σαν λακαριό και οι κάτοικοι των γύρω χωριών αποστάζουν εδώ το ρακί τους. Η γύρω περιοχή είναι κατάφυτη με αμπελώνες και θυμάρια και παράγει εξαιρετικό μέλι.

39° 50.353'n 25° 18.628'e κορυφή Παραδείσι 248μ
Πολύ κοντά στο χωριό βρίσκεται ο λόφος Παραδείσι με το ξωκλήσι της Πάνω Παναγιάς να δεσπόζει στην κορυφή του. Εντυπωσιακή η θέα από αυτό σημείο, μπορεί κανείς να αγναντέψει όλη την ανατολική Λήμνο, έως το ακρωτήρι της Πλάκας.

39° 49.558'n 25° 21.288'e παραλία Αγιά Φυσίνη (αλλού την γράφουν με υ κι αλλού με ι). Δεξιά της, μικρό λιμανάκι Η Φισίνη, οφείλει το όνομά της στους ισχυρούς ανέμους που πνέουν στην περιοχή. Σιφουνίζει, δηλαδή φυσά σαν σίφουνας. Ένα σχεδόν χιλιόμετρο από τον οικισμό, προς τα ανατολικά παράλια, υπήρχε ο μεσαιωνικός οικισμός Σκάλα. Σήμερα μπορείτε να δείτε τα ερείπια του κάστρου και δύο πύργων του.

39° 48.425'n 25° 21.791'e εκκλησάκι Αγίου Σώζοντα.
Περνώντας από τη Φυσίνη, μπορείτε ακόμη να κατευθυνθείτε στο γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Σώζοντα, στενά συνδεδεμένο με την παράδοση του νησιού. Οι θαλάσσιοι δρόμου των Λημνιών ναυτικών για την Αλεξάνδρεια, την Πόλη ή την Σμύρνη, περνούσαν από αυτό το σημείο και οι ναυτικοί έπαιρναν δύναμη βλέποντας το εκκλησάκι του Αγίου. Προς τα τέλη του 19ου αιώνα καθιερώθηκε να τιμάται ο Άγιος Σώζων ως πολιούχος της Λήμνου. Στις 7 Σεπτεμβρίου το εκκλησάκι γιορτάζει και γίνεται ωραίο πανηγύρι σ’ αυτή την ειδυλλιακή γωνιά του νησιού.
Με λίγο περπάτημα ή με 4Χ4 από τη Φισίνη μπορείτε να φτάσετε στην, άγνωστη στους πολλούς, παραλία του Αγίου Μάρνου (?) Αριστερά και δεξιά της υπάρχουν δεκάδες τζιτζιφιές και πάνω στο λόφο της απλώνεται μια σειρά από ανεμόμυλους. Ούτε είδα σε χάρτη ούτε βρήκα εκεί, παραλία μ’ αυτό το όνομα. Κάτω από το ξωκλήσι του Αγίου Μάρνου είναι η μεγάλη παραλία του Κοκκινόβραχου.

39° 47.860'n 25° 20.960'e Λουρί. Άμμος και βότσαλα, χωρίς σκιά. Δεν είναι οργανωμένη.
Οι πρόσφατες αρχαιολογικές ανακαλύψεις στη γειτονική παραλία Λουρί κάνουν λόγο για τα απομεινάρια του παλαιότερου έως τώρα ανθρώπινου οικισμού στο Αιγαίο. Τα πρώτα στοιχεία της ανασκαφής, δείχνουν μια εγκατάσταση κυνηγών, τροφοσυλλεκτών και ψαράδων του 12.000 π.Χ., τα οποία σύμφωνα με τους αρχαιολόγους ανατρέπουν τα μέχρι τώρα στοιχεία για την ανθρώπινη παρουσία στον χώρο του Αιγαίου.

39° 47.110'n 25° 21.434'e ξωκλήσι Άγιου Στέφανου.
39° 49.214'n 25° 17.756'e Σκίδι, αμμουδιά με λίγα αρμυρίκια στην αριστερή της πλευρά αλλά μεγάλους όγκους από φύκια που κάλυπταν τα 2/3 της αμμουδιάς. Υπολείμματα μπιτσόμπαρου. Δεν μας άρεσε…

39° 49.766'n 25° 17.032'e Παρθενόμυτος μεγάλη σε μήκος αμμουδιά με μεγάλα βότσαλα στο πίσω μέρος της, άμμο, μεγάλα βότσαλα εκεί που σκάει το κύμα και άμμο πάλι στη συνέχεια. Δεν την πιάνει ο βοριάς. Την Τετάρτη 3 Ιουλίου 2024 κολυμπήσαμε στα καθαρά νερά της, μόνοι μας. Άνετος χώρος στάθμευσης πίσω της. Δεν έχει καθόλου σκιά και δεν είναι οργανωμένη.
Πρόσβαση από την παραλία Σκίδι ή από την παραλία Χαβούλη μέσω χωματόδρομου μέτριας βατότητας – προσβάσιμος (Ιούλιος 2024) κι από χαμηλό αυτοκίνητο – με μερικά ανηφορικά κυρίως κομμάτια στρωμένα με τσιμέντο.

39° 49.978'n 25° 15.983'e μικρός κόλπος. Πλησιάζει αλλά δεν κατεβαίνει χωματόδρομος.
39° 50.376'n 25° 15.843'e Χαβούλι ή Χαβούλης ωραία αμμουδιά με ρηχά νερά & μπιτσόμπαρο.

39° 51.318'n 25° 14.550'e Μικρό Φαναράκι ωραία αμμουδιά σε όμορφο μικρό κόλπο με ακριβό μπιτσόμπαρο απ’ ότι μας είπαν, 9 σειρές – σωστά διαβάσατε, εννιά σειρές– ομπρέλες και πολύ κόσμο. Μεγάλος χώρος στάθμευσης γεμάτος αυτοκίνητα και τις 2 φορές που φτάσαμε μέχρι εκεί.
39° 51.188'n 25° 14.462'e Σπηλιά της Φώκιας ή Φωκοσπηλιά.
39° 51.154'n 25° 14.386'e δίπλα στη Σπηλιά της Φώκιας.
39° 51.273'n 25° 14.322'e Φαναράκι ή Μεγάλο Φαναράκι. Μεγάλη αμμουδιά με ρηχά νερά και λίγο κόσμο σε αντίθεση με το Μικρό Φαναράκι που γινότανε χαμός! Μεγάλος χώρος στάθμευσης με άφθονα αρμυρίκια στην αριστερή πλευρά μαζί με πινακίδα «Απαγορεύεται το camping». Το μπιτσόμπαρο ήταν κλειστό. Οι καμπίνες για την αλλαγή των ρούχων ήταν κλειδωμένες. Στη δε αμμουδιά υπήρχαν μόνο ομπρέλες με μικρό πλαστικό τραπεζάκι στο κέντρο αλλά χωρίς ξαπλώστρες ή καθίσματα. Στην δεύτερη επίσκεψή μας την Κυριακή 7 Ιουλίου 2024, φύσαγε βοριάς που δημιουργούσε μικρό κυματισμό από την δεξιά πλευρά της προς την αριστερή. Ωραία καθαρά νερά όχι ιδιαίτερα κρύα.
39° 51.770'n 25° 15.766'e Μούδρος.
                                          Μούδρος. Το δεύτερο σε μέγεθος λιμάνι της Λήμνου. Εδώ υπογράφτηκε την 18 (με το παλαιό ημερολόγιο) 31 (με το νέο) Οκτωβρίου 1918 η Συνθήκη του Μούδρου που σηματοδότησε ουσιαστικά τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

39° 52.423'n 25° 15.873'e υπαίθριο θέατρο Μούδρου στην παραλία μπροστά σε στρατόπεδο.
39° 52.426'n 25° 16.691'e Το Πρώτο Συμμαχικό Νεκροταφείο του Α' Π.Π. στον Μούδρο.
Πολλές πλάκες δεν έγραφαν τα στοιχεία του άτυχου και προφανώς άγνωστου νεκρού στραριώτη αλλά «Known unto God».
Υπάρχουν τρία Κοινοπολιτειακά Πολεμικά Νεκροταφεία στη Λήμνο.
Το Ανατολικό στον Μούδρο, το Πορτιανού και τα Μουσουλμανικά Πολεμικά Κοιμητήρια του Δυτικού Μούδρου. Όλα δημιουργήθηκαν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά τη διάρκεια της αποτυχημένης εκστρατείας της Καλλίπολης, από τις 19 Φεβρουαρίου 1915 μέχρι τις 9 Ιανουαρίου 1916.

Τον Μάρτιο του 1915 καταγράφονται οι πρώτες αφίξεις χιλιάδων συμμαχικών στρατευμάτων στη Λήμνο, καθώς το νησί μετατράπηκε σε βάση για την εκστρατεία των Δαρδανελίων. Ο κόλπος του Μούδρου έγινε το αγκυροβόλιο για έναν από τους μεγαλύτερους στόλους που συγκεντρώθηκαν ποτέ στη σύγχρονη ιστορία.

39° 52.209'n 25° 17.586'e ερείπια κάστρου του Μούδρου.
Στην τοποθεσία Παλαιόκαστρο, περίπου 2χλμ. ανατολικά του Μούδρου, υπάρχουν τα λιγοστά απομεινάρια των τειχών του Κάστρου του Μούδρου.
Η μακρά και πολύπαθη ιστορία του κάστρου, ξεκινά την εποχή της πρώτης Ενετοκρατίας (1207-1277), όταν ο Ενετός διοικητής οχύρωσε μαζί με άλλες περιοχές του νησιού και το Μούδρο. Το 1277, το κάστρο ανακαταλαμβάνεται από τους Βυζαντινούς, ενώ από το 1464 έως το 1656 άλλαξε αρκετές φορές χέρια ανάμεσα στους Ενετούς και τους Τούρκους. Τελικά, οι Ενετοί, φεύγοντας από το νησί το 1657, το κατέστρεψαν μαζί με όλες τις υπόλοιπες οχυρώσεις τους στο νησί.
Δεν πήγαμε. Στο διαδίκτυο διαβάσαμε:
«Για να προσεγγίσετε το κάστρο, θα πρέπει να οδηγήσετε σε χωματόδρομο και στη συνέχεια να περπατήσετε ένα σύντομο μονοπάτι μέχρι την κορυφή. Φτάνοντας, η απίστευτη θέα προς κάθε σημείο του κόλπου του Μούδρου, θα αποτελέσει τη σημαντικότερη απόδειξη που χρειάζεται για να πειστείτε για τη μεγάλη σημασία που κατείχε το οχυρό, δίπλα σε εκείνα της Μύρινας και του Κότσινα.»

Ρουσσοπούλι, χτισμένο αμφιθεατρικά μέσα στα δέντρα στην πλαγιά του λόφου Κορακά, προσφέρει πανοραμική θέα της γύρω περιοχής, ενώ λίγο έξω από το χωριό εντυπωσιακοί γεωλογικοί σχηματισμοί που περιγράφονται ως «χρωματιστά βράχια».
Κουκονήσι, προϊστορικός οικισμός. Στο Κουκονήσι, βρίσκεται σε εξέλιξη αρχαιολογική ανασκαφή, από τον Λημνιό αρχαιολόγο Χρήστο Μπουλώτη. Στην κορυφή του νησιού έχει εντοπιστεί ένας σημαντικός προϊστορικός οικισμός με μακραίωνη, συνεχή κατοίκηση από την πρώιμη ως την ύστερη Χαλκοκρατία.
Ρωμανό από τα ομορφότερα χωριά της Λήμνου.
Ρεπανίδι με τα παραδοσιακά σπίτια, την παλιά εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, τις λαξευμένες στα βράχια παλιές αποθήκες σιτηρών, αλλά και τις γούβες ή γούρνες, που επίσης είναι λαξευμένες στο βράχο και χρησίμευαν ως πιθάρια.

39° 54.668'n 25° 15.573'e παραλία Λύχνων (Λύχνα), δίπλα στο αεροδρόμιο.
39° 54.966'n 25° 15.958'e Ταβέρνα «Έννοια πο’χεις» (σ.σ. μη νοιάζεσαι, μη σκας).
39° 55.810'n 25° 15.408'e απολιθωμένο δένδρο (fossilized tree) στο χωριό Βάρος. Αν και δίπλα στον κεντρικό δρόμο η Garmin(a) δυσκολεύτηκε να τον βρει!
                                          Αεροδρόμιο.
Λιβαδοχώρι ΒΑ της Μύρινας (15 χλμ.), από τα πιο όμορφα χωριά, με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική με νεοκλασικές επιρροές.
Καλλιθέα.
39° 53.682'n 25° 12.099'e Νέα Κούταλη, ταβέρνα «Μάρθα» μέσα στο χωριό.
                                          Ταβέρνα «Γλυκάνισος» μπροστά στη θάλασσα με αρκετή φυσική σκιά για πελάτες κι αυτοκίνητα.
39° 53.583'n 25° 12.443'e δημόσια παραλία Νέας Κούταλης αριστερά της προβλήτας.

39° 53.139'n 25° 11.399'e Χωριό Πεδινό. Το Παλιό.
Χωριό Πορτιανό (new port = νέο λιμάνι) Νέας Κούταλης με πετρόχτιστα αρχοντικά και λαογραφικό μουσείο.

39° 53.099'n 25° 10.656'e Το Δεύτερο Συμμαχικό Νεκροταφείο Πορτιανού
Εδώ τάφηκαν οπλίτες που συμμετείχαν στη Μάχη της Καλλίπολης στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο).

39° 52.817'n 25° 12.195'e απομεινάρια βρετανικών εγκαταστάσεων αφαλάτωσης του 1915.
Η άγνωστη πολεμική ιστορία της Λήμνου...
ΑΝΖΑC (Australian and New Zealand Army Corps).
Κατά την εκστρατεία της Καλλίπολης όλα σχεδιάστηκαν και θα λειτουργούσαν άψογα εάν δεν υπήρχε υπαναχώρηση ορισμένων μονάδων, οι οποίες δεν ανταποκρίθηκαν στις διαταγές που είχαν λάβει. Αυτό έδωσε το πλεονέκτημα στον Μουσταφά Κεμάλ, με αποτέλεσμα τον θάνατο περίπου 58.000 ανδρών της Αντάντ.

39° 53.048'n 25° 12.931'e παλαιό Ρώσικο νεκροταφείο.
Η απόβαση των Κοζάκων στη Λήμνο....
Οι Ρώσοι της Λήμνου μια ξεχασμένη ιστορία...
39° 52.900'n 25° 12.968'e Αναμνηστική πλακέτα Νοσοκομείου Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
39° 52.985'n 25° 13.398'e ξωκλήσι Αγ. Νικολάου σε νησάκι με στενό διάδρομο.

39° 52.667'n 25° 13.767'e Κενοτάφιο Λήμνου. Το 1920 χιλιάδες Κοζάκοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους – Σημ.1: μετά την ήττα του Λευκού στρατού από τον Κόκκινο στρατό στον Ρώσικο εμφύλιο πόλεμο 1918-1920) – και να επιβιβαστούν σε αγγλογαλλικά πλοία της Αντάντ, που βρίσκονταν αγκυροβολημένα στο λιμάνι της Σεβαστούπολης και να πάρουν τον δρόμο της εξορίας.

Πέντε χιλιάδες Κοζάκοι αποβιβάστηκαν τμηματικά στη Λήμνο και στρατοπέδευσαν σε πρόχειρα καταλύματα που δημιουργήθηκαν για αυτό το σκοπό. Στήθηκαν σκηνές στο Μούδρο (στρατοπέδευσε η ομάδα του Ντον) και στο Πορτιανού (οι του Κουμπάν, του Τέρεκ και του Άστραχα). Σε κάθε σκηνή έμεναν κατά μέσο όρο οκτώ Κοζάκοι. Στις μικρές σκηνές υπήρχαν περιπτώσεις που έμεναν και δώδεκα άτομα ενώ στις μεγάλες σκηνές μέχρι και σαράντα άτομα. Πολλές δε από τις σκηνές ήταν σχισμένες και δεν τους προστάτευαν ιδιαίτερα.

Ένα κουτί ζαχαρούχο γάλα και κάποιες κονσέρβες με βοδινό κρέας και φασούλια ήταν η ημερήσια τροφή για τα οκτώ άτομα της σκηνής ανάμεσα τους ηλικιωμένοι και πολλά μικρά παιδιά. Σύμφωνα με μαρτυρία του Ερυθρού σταυρού για επτά συνεχείς μήνες έτρωγαν καθημερινά κονσέρβες με βοδινό και φασόλια.

Οι Γάλλοι καθημερινά μείωναν τις μερίδες των Κοζάκων οι οποίοι πέθαιναν από τύφο κυρίως οι ενήλικες ενώ τα παιδιά χάνονταν από παιδικές μολυσματικές ασθένειες όπως την ιλαρά και την οστρακιά. Επειδή λοιπόν πολλοί Κοζάκοι έχασαν τη ζωή τους (γύρω στα 480 άτομα υπολογίζεται ότι είναι τα θύματα) οι Κοζάκοι της Λήμνου αποφάσισαν κι έφτιαξαν ένα κενοτάφιο για να τιμήσουν τους νεκρούς τους, τον άγνωστο κι ανώνυμο Κοζάκο που έχασε τη ζωή του στην εξορία
Το κενοτάφιο αυτό είναι η πυραμίδα ή αλλιώς ο κούλουρος όπως τον αποκαλούν οι ντόπιοι. (Σημ.2: Οι ντόπιοι την αποκαλούν και Κουκουμά).

Στο χτίσιμο της «Πυραμίδας» συμμετείχαν όλοι οι εξόριστοι Κοζάκοι στη Λήμνο ακόμα κι οι ηλικιωμένοι και τα μικρά παιδιά. Όλοι έπρεπε να φέρουν τουλάχιστον από μια πέτρα για το χτίσιμο του κενοταφίου. Στην κορυφή της πυραμίδας τοποθέτησαν κι έναν λευκό μαρμάρινο σταυρό.
Αντίστοιχο κενοτάφιο υπάρχει και στην Καλλίπολη όπου υπήρχαν επίσης εξόριστοι Κοζάκοι.

Δυστυχώς με τα χρόνια η πυραμίδα, το κενοτάφιο των Κοζάκων είχε μισογκρεμιστεί. Σήμερα έχει σχεδόν αποκατασταθεί.
Πολλοί ντόπιοι υποστηρίζουν – εσφαλμένα – ότι η πυραμίδα του Πορτιανού ήταν ένα είδος τεμένους για τους Αιγυπτίους και τους Σενεγαλέζους στρατιώτες του γαλλικού στρατού. Η σύγχυση δημιουργήθηκε γιατί στους Αιγυπτίους που συμμετείχαν στο γαλλικό εκστρατευτικό σώμα άρεσε πολύ να φωτογραφίζονται με την πυραμίδα επειδή τους θύμιζε την πατρίδα τους.
Το σίγουρο είναι ότι η συγκεκριμένη θέση στην οποία στήθηκε το μνημείο είναι ένας ενεργειακός τόπος με πανοραμική θέα τον οποίο επέλεξε αργότερα στα 1974 και η γεωγραφική υπηρεσία του στρατού για να ερευνήσει το χώρο.

39° 52.730'n 25° 13.073'e ξωκλήσι Αγίας Βαρβάρας.
39° 52.797'n 25° 12.886'e παραλία Αγ. Βαρβάρας με κλειστό το μπιτσόμπαρο ΑΜΔΕΣ.

39° 52.378'n 25° 12.119'e μουσουλμανικό νεκροταφείο / μνημείο στη μνήμη 176 Αιγυπτίων εργατών του βρετανικού στρατού και 56 Τούρκων αιχμαλώτων του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου που θάφτηκαν στην γύρω περιοχή.
39° 52.139'n 25° 11.754'e παραλία κάτω από τα Τσιμάνδρια.
39° 50.550'n 25° 11.425'e ξωκλήσι Αγίου Θεοδώρου.
39° 47.947'n 25° 10.692'e υπολείμματα ναυαγίου.
39° 48.525'n 25° 09.195'e Αμπελίτες (Φακός στον χάρτη της Google) έρημη παραλία.
39° 48.519'n 25° 08.529'e Αγία Ευφημία, πάνω από την Διπλή παραλία.
Η Garmin(a) μας οδήγησε από λάθος δρόμο και μας έβγαλε σε κλειστή συρμάτινη πόρτα δίπλα σε μία στάνη. Επιστρέψαμε.

39° 49.050'n 25° 08.885'e Κόκκινα στον Google. Δεν κατεβαίνει δρόμος.
39° 49.733'n 25° 09.351'e Κόκκινα στον Topo. Δεν κατεβαίνει δρόμος.
39° 50.805'n 25° 09.743'e Ακρωτήρι Λένα, Κοντιά στον Google.
Μετά τον μικρό φάρο, η παραλία Αγίας Ελένης.
39° 51.233'n 25° 10.391'e Διαπόρι, αμμουδιά με βαθιά νερά. Δεν την πιάνει ο βοριάς.

39° 51.696'n 25° 08.895'e Δημοτικός και σκιερός χώρο στάθμευσης. Απέναντί του ξεκινούν σκαλάκια που ανηφορίζουν μέχρι τους 2 ανεμόμυλους του Αγίου Αθανασίου. Δεν πρόλαβα να βιντεοσκοπήσω το F16 που πέρασε θορυβωδώς, μερικά μέτρα πάνω από το κεφάλι μου!

39° 51.927'n 25° 08.658'e 5 ανεμόμυλοι στον καλοδιατηρημένο παραδοσιακό οικισμό Κοντιά με ωραία αρχοντικά στα ΝΔ του νησιού. Η περιοχή του Κοντιά στη νότια πλευρά του νησιού συνδυάζει την παραδοσιακή ομορφιά του οικισμού με την φυσική ομορφιά της παραλίας και της υπόλοιπης ακτής. Εδώ μπορείτε να επισκεφτείτε τον υδροβιότοπο με τα σπάνια είδη πουλιών, μεταξύ των οποίων και φλαμίνγκο.
39° 53.135'n 25° 09.115'e Φράγμα τεχνητής λίμνης Αγίου Δημητρίου πάνω από Κοντιά.
Ο δρόμος δεν ανεβαίνει στο φράγμα αλλά συνεχίζει και περνάει από το πλάι της. Δεν είχε πολύ νερό.

39° 53.770'n 25° 07.766'e ξωκκλήσι Προφήτη Ηλία.
39° 54.335'n 25° 07.318'e Θέρμα, Ιαματικά λουτρά με χλωριονατριούχο κι ελαφρώς θειούχο νερό σε θερμοκρασία 35-45°C.

39° 51.154'n 25° 09.197'e ξωκκλήσι Άγιου Ιωάννη, πάνω από 2 μικρές «παραλίες».
39° 50.244'n 25° 08.280'e Παρανησιά. Δεν κατεβαίνει δρόμος.
39° 50.678'n 25° 07.943'e Στενό ή Άγιος Παύλος.

39° 51.090'n 25° 07.302'e Εβγάτης ή Νεβγάτης ή Νεβγάλτης στον Topo και Ζεματάς (Εβγάτης) σε ενημερωτική πινακίδα στην αριστερή της πλευρά. Μεγάλη σε μήκος ρηχή αμμουδιά με φυσιολογικά νερά και 2 μπιτσόμπαρα. Μας άρεσε καλύτερα το δεξιό της τμήμα μπροστά στο ξενοδοχείο Εβγάτης.

39° 52.350'n 25° 06.458'e χώρος στάθμευσης για Παναγία Κακαβιώτισσα με ένα μικρό κιόσκι και χτιστούς πάγκους. Παλιά υπήρχε εδώ η καντίνα του Mike.

39° 51.908'n 25° 06.424'e Παναγία Κακαβιώτισσα, στις πλαγιές του βουνού Κάκαβος.
Μεταξύ Θάνου και Θερμών. Εμείς πήγαμε από την Μύρινα. Στη διαδρομή που ακολουθήσαμε – εκτός από αγριοκούνελα και κοράκια – ΔΕΝ είδαμε σκουπιδότοπο που έγραψαν κάποιοι στο διαδίκτυο παλιά! Αφήνετε εκεί το αυτοκίνητο σας, δίπλα στο κιόσκι του χώρου στάθμευσης, ανεβαίνετε περίπου 60 πέτρινα σκαλιά και περπατάτε σε βατό μονοπάτι ενός περίπου χλμ. Το τοπίο είναι άγριο αλλά όμορφο, με βράχια και αρκετή χαμηλή βλάστηση. Στη μέση της διαδρομής άλλο ένα κιόσκι με θέα στην γύρω περιοχή και στην θάλασσα στο βάθος. Σε 15’ – 30’, ανάλογα με τη φυσική σας κατάσταση, θα φτάσετε στην πέτρινη σκάλα που καταλήγει στη σπηλιά που στεγάζει το εκκλησάκι. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του είναι ότι επειδή το σκεπάζει ο βράχος, οι μάστορες που το έχτισαν έκριναν περιττό να του προσθέσουν στέγη και ψηλούς τοίχους. Όποτε ο επισκέπτης αντικρίζει παράλληλα με το εκκλησάκι και την κάτοψη του. Καλύτερες ώρες επίσκεψης νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα. Το πρωί η σπηλιά έχει σκιά.

39° 51.027'n 25° 06.682'e Άγιος Παύλος.

                                          Χωριό Θάνος. Στενοί δρόμοι.
39° 50.511'n 25° 04.682'e Θάνος (του Θάνους) από τις ομορφότερες παραλίες του νησιού. Προστατευμένη από τον βοριά. Κι εδώ ταβέρνα Γιαννάκαρος.

39° 50.507'n 25° 03.981'e Στήβι ή Στιβί βοτσαλιά κοντά στο Mabella beach.
39° 50.224'n 25° 03.067'e Ρόπαλο ή Τηγάνι, σε κλειστό κόλπο που βλέπει νότια, ανάμεσα στο ακρωτήρι Ρόπαλο & Τηγάνι μέσω χωματόδρομου, αρκετά μετά το ξενοδοχείο Lemnos Village στο Πλατύ. Δεν είναι οργανωμένη και δεν έχει σκιά.

39° 51.430'n 25° 03.866'e Πλατύ (του Πλατέος) ψιλή άμμος, προστατευμένη από τον βοριά. Από τις πιο δημοφιλείς παραλίες του νησιού. Η Garmin(a) για να μας κατεβάσει στην παραλία Πλατύ μας οδήγησε μέσα απ’ τα υπερβολικά στενά σοκάκια του χωριού (κλείσαμε τους καθρέφτες για να περάσουμε!) αλλά και οι δρόμοι που πλησίαζαν την παραλία με τα πολυτελή καταλύματα ήταν απαράδεκτα στενοί (πχ προς Victoria Limnos) ή κατέληγαν σε αδιέξοδα (π.χ. προς Amorosso).

39° 51.604'n 25° 03.550'e μπιτσόμπαρο SaBBia στη δεξιά πλευρά της μεγάλης παραλίας, με μεγάλο χώρο στάθμευσης και ωραία αμμουδιά εμπρός του.

39° 51.542'n 25° 03.135'e παραλία Λουτρά. Δεν κατεβαίνει δρόμος…
39° 52.175'n 25° 03.258'e Ξωκλήσι Αγίου Νικολάου, πάνω από το λιμάνι με θέα στο Κάστρο, στο Παλαιό Λιμάνι, στον Τούρκικο Γιαλό και στο Νέο Λιμάνι.
39° 52.370'n 25° 03.653'e Μύρινα, Τούρκικος γιαλός. Αμμουδιά.
39° 52.438'n 25° 03.946'e Ρωσικό οχυρό Τσας (Ντάπια) μετά το Γενικό Νοσοκομείο Λήμνου.

Μικρό οχυρό που χτίστηκε το 1770, στα Ορλωφικά, από τους Ρώσους. Χρησίμευε, προφανώς, σαν παρατηρητήριο και σαν βάση πυροβολαρχίας. Πρόκειται για μια απλή, αλλά ισχυρή κυκλική κατασκευή διαμέτρου 11 μέτρων. Το χαρακτηρίζουμε «νεοελληνικό» αλλά στην ουσία είναι ρωσικό οχυρό (δεν έχει θεσμοθετηθεί χωριστή κατηγορία για ρωσικά κάστρα στον Καστρολόγο, παρόλο που υπάρχουν κάνα δυο ακόμα – στη Λευκάδα).
Ο Ρωσικός στόλος κατέπλευσε στη Λήμνο τον Ιούλιο του 1770, λίγο μετά τη μεγάλη νίκη του (με τη βοήθεια των Ελλήνων) εναντίον των Τούρκων στη ναυμαχία του Τσεσμέ. Η επανάσταση των αδερφών Ορλώφ είχε ήδη αποτύχει στην Πελοπόννησο τους προηγούμενους μήνες, αλλά η επιτυχία τους στον Τσεσμέ τους έδωσε για λίγο τον έλεγχο του Αιγαίου.
Προκειμένου να διατηρήσουν αυτόν τον έλεγχο, οι Ρώσοι απέκλεισαν τα Δαρδανέλια και προσπάθησαν να καταλάβουν τη Λήμνο. Για το σκοπό αυτό ρωσικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στο νησί και πολιόρκησαν τους Τούρκους στο κάστρο της Μύρινας.
Κάπου τότε χτίστηκε και η συγκεκριμένη ντάπια για να εγκατασταθούν τα κανόνια τους και για να επιτηρούν το πολιορκημένο κάστρο απέναντι.
Όμως η επανάσταση ήταν ήδη τελειωμένη υπόθεση. Οι Ορλώφ ανεχώρησαν για την Ιταλία και μεγάλο μέρος του Ρωσικού στόλου αποσύρθηκε τον Σεπτέμβριο στη Νάουσα της Πάρου. Τα Δαρδανέλια έμειναν αφύλαχτα, οπότε ο τουρκικός στόλος μπόρεσε να βγει στο Αιγαίο. Οι Τούρκοι με επικεφαλής τον Καπουδάν πασά (αρχιναύαρχο) Χασάν Χατζή Τσεζαερλή έκαναν απόβαση στη Λήμνο και έδιωξαν τους Ρώσους. 72 Ρώσοι σκοτώθηκαν τότε στη Λήμνο. Ο τοπικός πληθυσμός παρόλο που είχε βοηθήσει τους Ρώσους δεν υπέφερε ιδιαίτερα (σε αντίθεση με τις φοβερές σφαγές στην Πελοπόννησο μετά τα Ορλωφικά) επειδή οι Τούρκοι ήθελαν να δημιουργήσουν καλές εντυπώσεις στους κατοίκους των υπολοίπων νησιών που είχαν αρχίσει να δυσφορούν με την καταπιεστική παρουσία των Ρώσων (εξάλλου ο Τσεζαερλής ήταν αυτός που είχε πει τότε το περίφημο «αν σκοτώσουμε όλους τους Έλληνες ποιος θα πληρώνει το χαράτσι;»)

Παράλληλες Ιστορίες

Αργότερα γύρω από τον λόφο του οχυρού δημιουργήθηκε μια συνοικία της Μύρινας με το όνομα «Τσας» ή «Ντάπια». Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, το τοπωνύμιο είναι ρωσικής προέλευσης και σημαίνει «παρατηρητήριο» (κάτι που δεν επιβεβαιώνεται). Μάλλον είναι τούρκικο και προέρχεται από το τσαούς (Τουρκος βαθμοφόρος). Άλλωστε και στο Ναύπλιο υπάρχει προμαχώνας που λέγεται «Τσαούς Ντάπια».

Αν φτάσατε μέχρι εδώ και δεν είδατε το βίντεό μας στο YouTube, μη χάσετε την ευκαιρία να το δείτε τώρα.

Πιέστε στην εικόνα που ακολουθεί να δείτε το βίντεό μας στο YouTube. Επιλέξτε υψηλή ανάλυση (HD) 1080 και πλήρη οθόνη (full screen).